Loko hi tshamela ku languta ndlela leyi hi hambaneke ha yona ni van’wana hi nga ha hetelela hi tibyela leswaku i vambuyangwana. Sweswo swi nga endla hi tivona hi antswa eka vona. Loko ho za hi sungula ku teka vanhu hi ndlela leyi, swi ta hi tikela ku va twela vusiwana. Loko hi nga va tweli van’wana vusiwana swi vula leswaku se hi na xihlawuhlawu.

“Tsakani ni lava tsakaka; mi rila ni lava rilaka.”—VARHOMA 12:15.

Hi dyondza yini eka ndzimana leyi? Yi dyondzisa leswaku hi fanele hi twela van’wana vusiwana. Ntwelavusiwana i ku titeka u tiveka eka xiyimo xa munhu un’wana ivi u ringeta ku titwa hi ndlela leyi a titwaka ha yona loko a ri exiyin’weni xexo.

Loko hi twela munhu un’wana vusiwana, swi endla hi kota ku vona ndlela leyi hi fanaka ha yona na yena. Hi kota ku xiya leswaku u titwa hi ndlela leyi hi titwaka ha yona naswona u endla swilo hi ndlela leyi hi endlaka ha yona. Ntwelavusiwana wu endla hi kota ku xiya leswaku hinkwerhu ka hina, ku nga khathariseki leswaku hi huma kwihi hi ndyangu wun’we. Loko hi languta ndlela leyi van’wana va fanaka na hina ha yona swi ta hi pfuna leswaku hi nga va xopaxopi.

Loko hi twela vanhu van’wana vusiwana swi ta hi pfuna leswaku hi va xixima. Anne-Marie loyi a humaka eSenegal na yena u tshame a va ni xiphiqo xa ku va langutela ehansi vanhu va rixaka leri nga tekeriwiki enhlokweni. Loko a hlamusela ndlela leyi ku va ni ntwelavusiwana swi n’wi pfuneke ha yona, u ri: “Loko ndzi vona ndlela leyi a va xaniseka ha yona vanhu lava a va tekeriwa ehansi swi endle ndzi tivutisa leswaku loko a ko va mina ndzi xaniseka hi ndlela yoleyo a ndzi ta titwa njhani. Sweswo swi endle ndzi tivutisa leswaku hikwalaho ka yini ndzi titeka ndzi antswa ku ve a ku na lexi ndzi nga xi endla leswaku ndzi tikuma ndzi ri hi ndlela leyi.” Swi le rivaleni leswaku loko hi twisisa ndlela leyi vanhu van’wana va xanisekaka ha yona, swi endla leswaku hi kota ku va twela vusiwana ematshan’weni yo va xopaxopa.

Loko ku ri ni vanhu vo karhi lava u va tekelaka ebodlheleni, lavisisa leswi mi fanaka ha swona ematshan’weni yo lavisisa leswi mi hambanaka ha swona. Hi xikombiso ehleketa ndlela leyi va titwaka ha yona

• loko va ri karhi va dya ni ndyangu wa vona

• loko va chayisa entirhweni ti vuyile siku rero

• loko va ri ni vanghana va vona

• ni loko va yingisela vunanga lebyi va byi rhandzaka

Xin’wana lexi u nga xi endlaka, i ku titeka u tiveka exiyin’weni xa vona. Tivutise:

• ‘A ndzi ta titwa njhani loko munhu un’wana a endla ndzi titwa ndzi nga pfuni nchumu?’

• ‘A ndzi ta titwa njhani loko munhu un’wana a ndzi teka hi ndlela leyi hoxeke a nga si ndzi tiva?’

• ‘Loko a ndzi ri wa rixaka leri tekeriwaka ehansi, a ndzi ta lava leswaku van’wana va ndzi khoma njhani?’