Felisa: Ndzi kulele endyangwini lowu a wu ri evuswetini le Spain. Ndyangu wa ka hina a wu ri Makhatoliki naswona a hi byi rhandza swinene vukhongeri. Kahlekahle, maxaka ya ka hina ya 13 a ma ri vafundhisi ekerekeni. Makwavo wa manana a a ri mufundhisi naswona a ri mudyondzisi exikolweni xa Khatoliki. Endzhaku ka rifu rakwe, Mupapa John Paul wa Vumbirhi u n’wi fundzhile ni ku n’wi endla mukwetsimi. Tatana a a tirha hi tinsimbi naswona manana a tirha emasin’wini. A hi ri vana va nhungu endyangwini wa ka hina naswona ndzi mativula.

Loko ndzi ri ni malembe ya 12, ku sungule nyimpi ya xin’wana manana eSpain. Endzhaku ka nyimpi, tatana u khomiwile hikuva a nga pfumelelani na yona ndlela leyi mfumo a wu fuma ha yona. Manana a swi n’wi tikela ku hi wundla hinkwerhu. Kutani u yise tindzisana ta mina tinharhu, ku nga Araceli, Lauri na Ramoni, endhawini ya tinani leswaku ti ya tshama na tona edorobeni ra Bilbao. Kwalaho a va ta kuma swakudya leswi eneleke.

Araceli: Hi nkarhi wolowo a ndzi ri ni malembe ya 14, Lauri a ri na 12 kasi Ramoni a ri na 10. A hi wu tsundzuka swinene ndyangu wa ka hina. A hi tirha ku basisa. Endzhaku ka malembe mambirhi, tinani ti hi yise endhawini leyikulu ya tinani eZaragoza, laha a ku khathaleriwa vadyuhari. A hi boheka ku tirha hi matimba hi basisa ekhixini naswona loko hi heta a hi va hi lo lee!

Felisa: Loko tindzisana ta mina ti ye eZaragoza, manana na malume loyi a ri mufundhisi, va hlele leswaku na mina ndzi ya kona. A va lava ku ndzi hambanisa ni jaha leri a ri ndzi veke tihlo. A ndzi swi langutele hi mahlongati ku ya tshama endhawini ya tinani hikuva a ndzi rhandza Xikwembu. A ndzi ya ekerekeni masiku hinkwawo naswona a ndzi lava ku va murhumiwa wa Khatoliki ku fana ni muzala wa mina loyi a rhumeriweke eAfrika.

 Kambe loko ndzi ri kwalaho, a ndzi nga ha swi koti ku endla swilo swo tala leswi a ndzi tsakela ku swi endla. Tinani a ti nga swi lavi leswaku ndzi va murhumiwa etikweni rin’wana hilaha a ndzi navela ha kona. Endzhaku ka lembe, ndzi tlhelele ekaya leswaku ndzi ya khathalela malume loyi a ri mufundhisi. A ndzi n’wi endlela mintirho hinkwayo ya le kaya naswona a hi khongela swin’we xifaniso xa Rosari madyambu man’wana ni man’wana. Nakambe a ndzi rhandza ku khavisa kereke hi swiluva ni ku ambarisa xifaniso xa Mariya ni swa “vakwetsimi.”

Araceli: Loko ndzi ri eZaragoza, ndzi endle swihlambanyo swa ku sungula leswaku ndzi va nani. Kutani tinani ti ndzi hambanise ni vasesi wa mina. Ti ndzi yise eMadrid kasi Lauri ti n’wi yise eValencia. Ramoni u sale eZaragoza. Loko ndzi ri eMadrid, ndzi endle swihlambanyo swa vumbirhi leswaku ndzi ta va nani. Vanhu vo tala vo tanihi swichudeni ni lava dyuhaleke, a va ta va ta tshama endhawini ya tinani. Kutani ntirho a wu ri wukulu. A a ndzi tirha exibedlhele xa tinani.

A ndzi swi langutele hi mahlongati ku va nani. A ndzi ehleketa leswaku hi ta heta nkarhi wo tala hi hlaya Bibele ni ku dyondza hi yona. Kambe a swi vanga tano. A ku nga ri na loyi a hlaya Bibele hambi ku ri ku vulavula hi Xikwembu kumbe Yesu. Ndzi dyondze Xilatini, ndzi dyondza vutomi bya “vakwetsimi” va Makhatoliki ni ku gandzela Mariya. Kambe a hi heta nkarhi wo tala hi endla mintirho yo tika.

Ndzi sungule ku tshikileleka ni ku vilela. A ndzi vona swi antswa ku ya tirha ndzi hola mali leswaku ndzi ta pfuna ndyangu wa ka hina ematshan’weni ya ku tirha endhawini ya tinani ndzi fuwisa van’wana. Kutani ndzi vulavule ni murhangeri wa tinani hi mhaka leyi naswona ndzi n’wi byele leswaku ndzi lava ku famba. Kambe u ndzi pfalele ekamareni ndzi ri ndzexe. Hi ku endla tano, a ehleketa leswaku ndzi ta cinca mianakanyo ndzi nga ha fambi.

Tinani ti ndzi pfulerile kambe loko ti xiye leswaku ndza ha lava ku famba, ti tlhele ti ndzi pfalela. Endzhaku ko ndzi pfalela kanharhu, ti vule leswaku ndzi nga famba ntsena loko ndzo tsala leswi: “Ndzi fambisiwa hileswi ndzi lavaka ku ya tirhela Sathana ematshan’weni ya Xikwembu.” Ndzi tsemeke nhlana. A ndzi swi lava hi mbilu hinkwayo ku famba kambe a ndzi nga ta ma tsala marito wolawo. Eku heteleleni, ndzi byele tinani leswaku ndzi lava ku vulavula ni mufundhisi, kutani ndzi n’wi hlamusele hinkwaswo leswi humeleleke. Bixopo u nyike mufundhisi mpfumelelo wa ku ndzi tlherisela endhawini ya tinani eZaragoza. Endzhaku ka tin’hweti ti nga ri tingani ndzi ri kwalaho, ndzi pfumeleriwe ku famba ndzi ya ekaya. Endzhakunyana ka sweswo, Lauri na Ramoni va sukile endhawini ya tinani.

Felisa: Hi ku famba ka nkarhi, ndzi tekiwile kutani ndzi ye ndzi ya tshama eCantabria, ku nga xifundzha xa  le Spain. Ndzi ye emahlweni ndzi nghena kereke. Hi Sonto yin’wana ekerekeni, mufundhisi hi ku hlundzuka u te: “Ma yi vona buku leyi!” U hi kombe buku leyi nge Ntiyiso Lowu Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki. Kutani a ku: “Loko un’wana a mi nyike yona, yi tiseni eka mina kumbe mi yi cukumeta!”

A ndzi nga ri na yona buku yoleyo kambe a ndzi swi lava ku va na yona. Endzhaku ka masiku ma nga ri mangani, vavasati vambirhi va te ekaya ra mina. A va ri Timbhoni ta Yehovha naswona va ndzi nyike buku yoleyo. Ndzi nambe ndzi yi hlaya vusiku byebyo. Loko va vuya, va ndzi vutisile loko ndzi swi tsakela ku dyondza Bibele na vona, kutani ndzi pfumerile.

Minkarhi hinkwayo a ndzi lava ku tsakisa Xikwembu. Kutani ndzi dyondze ntiyiso hi Yehovha naswona ndzi sungule ku n’wi rhandza swinene. A ndzi lava ku byela vanhu hinkwavo hi yena. Ndzi khuvuriwile hi 1973. Loko ndzi pfulekeriwa hi nkarhi, a ndzi ringeta ku chumayela ndyangu wa ka hina. Kambe a wu nga swi tsakeli, ngopfungopfu ndzisana ya mina Araceli a vula leswaku leswi ndzi swi pfumelaka swi hoxile.

Araceli: Leswi a ndzi nga khomiwanga kahle endhawini ya tinani, a ndzi hlundzukile naswona a ndzi nga ha byi tsakeli vukhongeri bya mina. Kambe a ndzi tshikanga ku ya ekerekeni Sonto wun’wana ni wun’wana ni ku khongela xifaniso xa Rosari siku ni siku. A ndzi lava ku twisisa Bibele naswona ndzi kombele Xikwembu leswaku xi ndzi pfuna. Kutani Felisa u ndzi byele leswi a swi dyondzeke. A swi n’wi tsakisa swinene leswi a pfumela eka swona lerova a ndzi ehleketa leswaku wa penga. A ndzi nga swi kholwi leswi a a swi vula.

Endzhakunyana, ndzi tlhelele eMadrid ndzi ya tirha kona naswona ndzi tekiwile. Loko malembe ya ri karhi ya famba, ndzi xiye leswaku vanhu lava yaka ekerekeni nkarhi ni nkarhi a va hanyi hi ku pfumelelana ni tidyondzo ta Yesu. Kutani ndzi tshike ku ya ekerekeni. A ndzi nga ha pfumeli eka “vakwetsimi” kumbe eka ndzilo wa tihele naswona a ndzi nga ha tshembi leswaku mufundhisi a nga swi kota ku rivalela swidyoho. Ndzi tlhele ndzi cukumeta ni swifaniso hinkwaswo swa vukhongeri. A ndzi nga swi tivi leswaku leswi ndzi swi endlaka hi swona kumbe a hi swona. Swi ndzi hete matimba kambe a ndzi tshikanga ku khongela Xikwembu ndzi ku: “Ndzi lava ku ku tiva. Ndzi pfune!” Ndza ha tsundzuka loko Timbhoni ta Yehovha ti gongondza ekaya ra mina minkarhi yo tala kambe ndzi nga ti pfuleli. A ndzi nga ha byi tshembi vukhongeri hinkwabyo.

 Sesi wa mina Lauri a a tshama eFrance naswona Ramoni a tshama eSpain. Hi 1980, va sungule ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha. A a ndzi tiyiseka leswaku a va nga swi xiyi leswaku leswi va nge le ku swi dyondzeni a hi ntiyiso ku fana na Felisa. Hi ku famba ka nkarhi, ndzi hlangane na Angelines, un’wana wa vaakelani va mina naswona hi ve vanghana lavakulu. A a ri Mbhoni ya Yehovha. Angelines ni nuna wakwe va ndzi kombele ko tala loko ndzi swi tsakela ku dyondza na vona Bibele. Va swi xiyile leswaku hambileswi ndzi vuleke leswaku a ndzi byi rhandzi vukhongeri, kambe a ndza ha lava ku tiva leswi Bibele yi swi dyondzisaka. Eku heteleleni, ndzi te: “Hi nga dyondza. Kambe loko ntsena mi ndzi pfumelela ku tirhisa Bibele ya mina!” A ndzi ri ni Bibele ya Xinácar-Colunga.

Felisa: Loko ndzi khuvuriwa hi 1973, a ku ri ni Timbhoni ta kwalomu ka 70 eSantander, ku nga ntsindza wa Cantabria. A hi famba mpfhuka wo leha leswaku hi ya chumayela vanhu emigangeni ya madzana leyi nga exifundzheni xexo. A hi famba hi bazi naswona hi ku famba ka nkarhi a hi famba hi movha hi ya emugangeni wun’wana ni wun’wana.

Loko malembe ya ri karhi ya famba, ndzi dyondzele vanhu vo tala Bibele naswona ku khuvuriwe 11 wa vona. Vo tala lava ndzi va dyondzeleke a va ri Makhatoliki. A ndzi fanele ndzi va lehisela mbilu. Ku fana na mina, a va lava nkarhi lowu eneleke ku xiya leswaku leswi va pfumelaka eka swona a hi ntiyiso. A ndzi swi tiva leswaku i Bibele ntsena ni moya lowo kwetsima wa Yehovha lowu nga pfunaka munhu leswaku a cinca mianakanyo yakwe naswona a twisisa ntiyiso. (Vaheveru 4:12) Nuna wa mina Bienvenido, loyi a a ri phorisa, u khuvuriwe hi 1979 naswona mana wa mina u sungule ku dyondza Bibele naswona u fe a nga ri na nkarhi wo leha a ri eku dyondzeni.

Araceli: A ndzi nga ti tshembi Timbhoni ta Yehovha loko ndzi sungula ku dyondza na tona Bibele. Kambe loko nkarhi wu ri karhi wu famba, ndzi sungule ku ti tshemba. A ti nga dyondzisi Bibele ntsena kambe a ti tlhela ti endla leswi ti swi dyondzisaka. Ripfumelo ra mina eka Yehovha ni le ka Bibele ri sungule ku kula naswona ndzi sungule ku va ni ntsako lowukulu. Van’wana va vaakelani va mina va xiye leswaku ndzi cincile kutani va te, “Araceli, u nga yi tshiki ndlela leyi u fambaka hi yona!”

Ndzi tsundzuka loko ndzi khongela ndzi ku: “Ndza ku khensa Yehovha leswi u ndzi lehiseleke mbilu naswona u ndzi nyikeke nkarhi lowu eneleke wa ku kuma leswi a ndzi swi lava, ku nga ku tiva Bibele.” Ndzi tlhele ndzi kombela ndzivalelo eka sesi wa mina Felisa hi leswi ndzi tshameke ndzi n’wi byela xo mita hi huku. Ku sukela kwalaho, ematshan’weni yo holova, a hi tiphina hi ku vulavula hi Bibele. Ndzi khuvuriwile hi 1989, loko ndzi ri ni malembe ya 61.

Felisa: Sweswi ndzi ni malembe ya 91. Nuna wa mina u file naswona a ndza ha koti ku endla swilo swo tala ku fana ni khale. Kambe ndza ha yi hlaya Bibele siku ni siku, ndzi ya eminhlanganweni ni ku ya ensin’wini loko ndzi swi kota.

Araceli: Ndzi rhandza ku vulavula ni vafundhisi ni tinani hi Yehovha kumbexana hileswi a ndzi ri nani. Ndzi ve ni mabulo ya tsakisa ni van’wana va vona naswona vo tala va vona va teke tibuku ni timagazini. Ndzi tsundzuka mufundhisi un’wana. Endzhaku ko bula na yena masiku yo hlayanyana, u pfumerile leswaku leswi ndzi swi vulaka i ntiyiso. U ndzi vutise a ku: “Ndzi ha ta endla yini leswi ndzi nga dyuhala? Lava ndzi nghenaka na vona kereke ni ndyangu wa mina va ta ku yini?” Ndzi n’wi hlamule ndzi ku: “Xikwembu xona xi ta ku yini?” U swi xiyile leswaku ndzi tiyisile naswona a ndzi swi vona leswaku u khumbekile. Kambe swi tikomba a nga ri na xona xivindzi xo cinca.       

A ndzi nge ri rivali siku leri nuna wa mina a ndzi byeleke leswaku u lava ku famba na mina eminhlanganweni. A ri ni malembe yo tlula 80 loko a ya ro sungula eminhlanganweni naswona endzhaku ka sweswo a a nga ha xwi. U dyondzeriwe Bibele naswona u tlhele a sungula ku chumayela. Ndzi tsundzuka minkarhi yo tsakisa leyi hi tiphineke swin’we ensin’wini. U fe ku sale tin’hweti timbirhi leswaku a khuvuriwa.

Felisa: Loko ndzi sungula ku tirhela Yehovha, tindzisana ta mina tinharhu a ti ndzi kaneta. Kambe hi ku famba ka nkarhi, na tona ti amukele ntiyiso. Sweswo swi ndzi tsakise swinene ku tlula swilo swa tala evuton’wini bya mina. Ku sukela kwalaho, hi tiphine hi ku vulavula hi Yehovha Xikwembu ni hi Rito rakwe! Eku heteleleni, hinkwerhu a hi gandzela Yehovha. *