1, 2. (a) Hi nga dyondza yini eka ndlela leyi Gidiyoni ni vavanuna vakwe va 300 va tiyiseleke ha yona? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.) (b) Hi ku ya hi Luka 21:19, ha yini ku tiyisela ku ri ka nkoka swinene?

ANAKANYA hi nyimpi yo tika ni leyi karharisaka leyi masocha ya le Israyele lama a ma rhangeriwa hi Muavanyisi Gidiyoni a ma ri eku yi lweni ni valala va wona. Gidiyoni ni vavanuna vakwe va hlongorise Vamidiyani ni matiko lama a ma va pfuna ku lwa vusiku hinkwabyo ku ringana mpfhuka wa kwalomu ka tikhilomitara ta 32! Bibele yi hi byela leswi endlekeke endzhaku ka sweswo: “Emakumu Gidiyoni a fika eYordani, a wu pela, yena ni vavanuna va 300 lava a va ri na yena, va karhele.” Kambe a va nga si hlula naswona a va ha fanele va lwa ni masocha ya 15 000. Valala lava va tshikilele Vaisrayele ku ringana malembe yo tala, kutani a va nga ta lahla thawula. Kutani, Gidiyoni ni vavanuna vakwe va ye emahlweni va hlongorisa valala va vona naswona va hetelele va va hlurile!—Vaavanyisi 7:22; 8:4, 10, 28.

² Na hina hi le ku lweni ka nyimpi yo tika ni leyi karharisaka. Valala va hina va katsa Sathana, misava yakwe ni ku nga hetiseki ka  hina. Van’wana va hina se hi ni malembe yo tala hi ri karhi hi lwa ni valala lava. Hi ku pfuniwa hi Yehovha, hi hlule tinyimpi to tala. Hambiswiritano, a hi si hlula nyimpi yo hetelela. Minkarhi yin’wana hi nga ha karhala ku lwa. Kumbexana hi nga ha karhala ku rindzela makumu ya misava leyi yo homboloka. Yesu u vule leswaku hi ta hlangavetana ni miringo yo tika swinene ni ku xanisiwa hi ndlela ya tihanyi emasikwini yo hetelela. Kambe u tlhele a vula leswaku loko hi tiyisela, hi ta hlula. (Hlaya Luka 21:19.) I yini ku tiyisela? I yini lexi nga ta hi pfuna ku tiyisela? Hi nga dyondza yini eka lava tiyiseleke? Hi nga ku pfumelela njhani “ku tiyisela [ku endla] ntirho wa kona wu helela”?—Yakobo 1:4.

3. I yini ku tiyisela?

³ EBibeleni, ku tiyisela swi vula swo tala ku tlula ku tiyiselela xiyimo xo tika. Ku khumba ndlela leyi hi ehleketaka ni ku titwa ha yona hi miringo ya hina. Ku tiyisela ku hi pfuna leswaku hi va ni xivindzi, hi tshembeka ni ku lehisa mbilu. Buku yin’wana ya tinhlamuselo yi vula leswaku ku tiyisela i mfanelo leyi hi pfunaka leswaku hi va ni ntshembo lowu tiyeke ni ku papalata ku hela matimba loko hi ringiwa. Yi hi pfuna leswaku hi va ni xivindzi hambiloko hi ringiwa hi ndlela leyikulu swinene. Naswona yi hi endla leswaku hi hlula miringo yoleyo ni ku dzika eka pakani ya hina ku nga ri eka swilo leswi hi twisaka ku vava.      

4. Ha yini hi nga vulaka leswaku rirhandzu hi rona ri endlaka leswaku munhu a tiyisela?

⁴ Rirhandzu ri endla hi tiyisela. (Hlaya 1 Vakorinto 13:4, 7.) Eka swiyimo swihi? Ku rhandza Yehovha ku hi endla hi tiyisela nchumu wun’wana ni wun’wana lowu a wu pfumeleleka leswaku wu endleka. (Luka 22:41, 42) Ku rhandza vamakwerhu ku hi pfuna leswaku hi tiyiselela ku nga hetiseki ka vona. (1 Petro 4:8) Ku rhandza munghana wa hina wa vukati ku hi pfuna leswaku hi tiyiselela “nhlomulo” lowu hambi ku ri mimpatswa leyi tsakeke yi nga na wona ni ku hi pfuna leswaku vukati bya hina byi tiya.—1 Vakorinto 7:28.      

5. Ha yini ku ri Yehovha ntsena loyi a nga hi pfunaka leswaku hi tiyisela?

⁵ Kombela Yehovha leswaku a ku tiyisa. Yehovha i “Xikwembu lexi nyikaka ku tiyisela ni nchavelelo.” (Varhoma 15:5) Hi yena ntsena a xi twisisaka hilaha ku heleleke xiyimo xa hina, ndlela leyi hi titwaka ha yona ni ndlela leyi hi kuleke ha yona. Kutani wa swi tiva leswi hi swi lavaka leswaku hi tiyisela. Bibele yi ri: “U ta enerisa ku navela ka lava va n’wi chavaka, naswona u ta ku twa ku rila ka vona va kombela ku pfuniwa, u ta va ponisa.” (Pisalema 145:19) Kambe xana Xikwembu xi ta xi hlamula njhani xikhongelo xa hina xo kombela matimba yo tiyisela?

6. Hilaha swi tshembisiweke hakona eBibeleni, Yehovha u hi “nyika [njhani] ndlela yo huma” emiringweni?

⁶ Loko hi kombela Yehovha leswaku a hi pfuna hi tiyisela, u hi tshembisa ku hi “nyika ndlela yo huma.” (Hlaya 1 Vakorinto  10:13.) U swi endlisa ku yini sweswo? Minkarhi yin’wana, a nga ha susa ndzingo. Kambe hakanyingi, u ta hi nyika matimba leswaku hi “tiyisela hi ku helela ni ku va ni mbilu yo leha hi ntsako.” (Vakolosa 1:11) Hikwalaho ka leswi a ku tivaka kahle ku tsana ka hina Yehovha a nge pfuki a pfumelele xiyimo xi tika swinene lerova hi nga ha swi koti ku tshama hi tshembekile.

7. Kombisa leswaku ha yini hi lava swakudya swa moya leswaku hi tiyisela.

⁷ Pfumelela swakudya swa moya swi tiyisa ripfumelo ra wena. Ha yini swakudya swa moya swi ri swa nkoka? Hi lexi xikombiso: Leswaku munhu a khandziya Ntshava ya Everest, hi siku u fanele a dya swakudya swo tala swinene ku tlula munhu loyi a dyaka hi ndlela ya ntolovelo. Handle ka sweswo a nge swi koti ku tiyisela ni ku fikelela pakani yakwe. Hilaha ku fanaka, hi fanele hi kuma swakudya swo tala swa moya leswaku hi tiyisela ni ku fikelela pakani ya hina. Hi fanele hi tiyimisela ku heta nkarhi wo tala eka dyondzo ya munhu hi yexe ni le minhlanganweni. Loko hi endla swilo leswi hi ta kuma matimba lawa hi ma lavaka leswaku hi va ni ripfumelo leri tiyeke.—Yohane 6:27.

8, 9. (a) Hi ku ya hi Yobo 2:4, 5, ku katseka yini loko hi ri emiringweni? (b) Loko u ri endzingweni, i xiyimo xihi lexi u nga tianakanyaka u ri eka xona?

⁸ Tshama u ri karhi u ehleketa hi ku tshembeka ka wena eka Xikwembu. Loko hi ri emiringweni ku katseka swo tala ku tlula ku xaniseka ka hina. Ku tshembeka ka wena eka Xikwembu ka ringiwa. Leswi hi swi endlaka loko hi ringiwa swi kombisa loko hi teka Yehovha tanihi Mufumi wa ntiyiso wa vuako hinkwabyo. Hi ndlela yihi? Sathana nala wa Xikwembu loyi a solaka mfanelo ya xona yo fuma, u xi hehle hi ku vula leswaku vanhu va xi tirhela hikwalaho ka leswi va lavaka ku vuyeriwa. Sathana u te: “Hinkwaswo leswi munhu a nga na swona u ta swi humesa leswaku a ponisa moya-xiviri wakwe.” U tlhele a vula leswi hi Yobo: “Ndzi kombela leswaku u cinca u tshambuluta voko ra wena, u khumba marhambu yakwe ni nyama yakwe kutani u vona loko a nga ta ka a nga ku rhukani exikandzeni.” (Yobo 2:4, 5) Xana Sathana u cincile? Nikatsongo! Endzhaku ka malembe yo tala, loko Sathana a hlongoriwe etilweni, u ye emahlweni a hehla malandza yo tshembeka ya Xikwembu. (Nhlavutelo 12:10) Ninamuntlha, Sathana wa ha ya emahlweni a hehla vanhu hi ku vula leswaku va gandzela Xikwembu hileswi va lavaka ku vuyeriwa. U swi langutele hi mahlongati ku hi vona hi bakanya mfanelo ya Xikwembu yo fuma ni ku tshika ku xi tirhela.

⁹ Loko u ri endzingweni, tivone hi mahlo ya mianakanyo u ri xiyin’weni lexi. Sathana ni madimona yakwe va le tlhelweni ra vona. Va ku langutile ku vona leswi u nga ta swi endla naswona va vula leswaku u ta lahla thawula. Eka tlhelo lerin’wana ku na Yehovha, Yesu Kreste Hosi ya hina, vatotiwa lava pfuxiweke ni tintsumi ta magidi. Nakambe va swi vona swiphiqo leswi u nga na swona naswona va le ku ku seketeleni! Va tsakile ku vona leswaku wa swi kota ku tiyisela ni ku tshama u tshembekile eka Yehovha. Kutani u twa Yehovha a ku: “N’wananga, tlhariha u tsakisa mbilu yanga, leswaku ndzi ta angula loyi a ndzi tlhontlhaka.”—Swivuriso 27:11.

10. U nga n’wi tekelela njhani Yesu hi ku anakanyisisa hi vuyelo bya ku tiyisela?

 ¹⁰ Anakanya hi vuyelo. Ehleketa u ri karhi u teka riendzo. Loko u ri karhi u famba, u fanele u hundza hi le muhochweni wo leha swinene entshaveni. Loko u halahala, a wu koti ku vona hikwalaho ka xinyami. Kambe wa swi tiva leswaku loko u ya emahlweni u famba kukondza u huma emuhochweni wolowo, u ta tlhela u vona ku vonakala. Vutomi byi nga fana ni riendzo rero. U nga ha langutana ni swiyimo swo tika swinene naswona u nga ha hela matimba hikwalaho ka swiphiqo swa wena. Hambi Yesu swi nga ha endleka a titwe hi ndlela yoleyo. Loko a ri karhi a xanisiwa emhandzini ya nxaniso, u khomisiwe tingana naswona a ri ku tweni ka ku vava swinene. Swi nga endleka lowu a ku ri nkarhi wo tika swinene evuton’wini byakwe! I yini lexi n’wi pfuneke ku tiyisela? Bibele yi vula leswaku u langute “ntsako lowu a wu vekiwe emahlweni ka yena.” (Vaheveru 12:2, 3) Yesu u anakanyisise hi hakelo ya ku tiyisela ka yena, kasi xa nkoka swinene, hileswaku a a ta hoxa xandla eku kwetsimiseni ka vito ra Xikwembu ni ku seketela mfanelo ya xona yo fuma. A a swi tiva leswaku ndzingo wolowo i wa xinkarhana nileswaku hakelo yakwe ya le tilweni yi ta tshama hilaha ku nga heriki. Namuntlha, miringo leyi u langutanaka na yona yi nga ku heta matimba ni ku ku twisa ku vava, kambe tsundzuka leswaku i ya nkarhinyana.

11. Ha yini hi fanele hi kambisisa mintokoto ya “lava tiyiseleke”?

¹¹ A hi hina ntsena lava hi tiyiselaka. Leswaku a khutaza Vakreste ku tiyisela miringo yo tala ya Sathana, muapostola Petro u tsale a ku: “Lwanani na [yena], mi tiya eripfumelweni, hi ku tiva leswaku ku xaniseka loku fanaka ku karhi ka endleka enhlengeletanweni hinkwayo ya vamakwenu emisaveni.” (1 Petro 5:9) Mintokoto ya “lava tiyiseleke” yi hi dyondzisa ku tshama hi tshembekile, ya hi tiyisekisa leswaku hi nga hlula miringo naswona yi hi tsundzuxa leswaku Xikwembu xi ta hi katekisa hikwalaho ka ku tshembeka ka hina. (Yakobo 5:11) A hi kambisiseni swikombiso swi nga ri swingani. ^[1]—Vona nhlamuselo ya le hansi.

12. Hi dyondza yini eka xikombiso xa makerubu ya le Edeni?

¹² Makerubu i tintsumi ta xiyimo xa le henhla. Endzhaku ka loko Adamu na Evha va dyohile, Yehovha u nyike makerubu man’wana xiavelo lexintshwa emisaveni. A xi hambane swinene ni lexi a ma ri na xona etilweni. Xikombiso xa wona xi nga hi dyondzisa ndlela yo tiyisela loko hi nyikiwe xiavelo xo tika. Bibele yi vula leswaku Yehovha “a veka evuxeni bya ntanga wa Edeni makerubu ni banga leri pfurhaka malangavi, leri a ri tshama ri ndziwika leswaku ri rindza ndlela leyi yaka emurhini  wa vutomi.” ^[2] (Vona nhlamuselo ya le hansi.) (Genesa 3:24) Bibele a yi vuli leswaku makerubu ma gungurile kumbe ma titwe ma ri ya nkoka ngopfu lerova a ma nga faneleki ku endla xiavelo xexo lexintshwa. A ma phirhekanga kumbe ku hela matimba. Ku ri na sweswo, ma tshame exiavelweni xa wona kukondza ntirho wa wona wu hela, kumbexana hi nkarhi wa Ndhambi, leyi veke kona endzhaku ka malembe yo tlula 1 600!

13. Yobo u swi kotise ku yini ku tiyisela miringo?

¹³ Yobo wanuna wo tshembeka. Minkarhi yin’wana u nga ha twa ku vava hileswi munghana kumbe xirho xa ndyangu xi ku tlhaveke hi marito. Kumbexana u le ku vabyeni swinene kumbe u twa ku vava hileswi munhu loyi u n’wi rhandzaka a feke. Kambe ku nga khathariseki leswi ku humelelaka, xikombiso xa Yobo xi nga ku chavelela. (Yobo 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) Yobo a nga swi tivi leswaku ha yini a xaniseka swinene, kambe a nga helanga matimba. I yini lexi n’wi pfuneke ku tiyisela? A a rhandza Yehovha naswona a chava ku n’wi hlundzukisa. (Yobo 1:1) Yobo a a lava ku tsakisa Xikwembu minkarhi hinkwayo loko swi famba kahle ni loko swi tika. Ku engetela kwalaho, Yehovha u pfune Yobo ku vona matimba Yakwe hi ku n’wi byela hi swin’wana swa swilo leswi hlamarisaka leswi A swi tumbuluxeke. Leswi swi ye swi tiyisekisa Yobo leswaku Yehovha a ta herisa maxangu yakwe hi nkarhi lowu faneleke. (Yobo 42:1, 2) Naswona Yehovha u endle tano. “Yehovha a nyika Yobo hinkwaswo leswi a swi ri swa yena hilaha ku engetelekeke, swi andzisiwe kambirhi.” Yobo u hanye nkarhi wo leha naswona a “enerisekile hi masiku.”—Yobo 42:10, 17.

14. Hi ku ya hi 2 Vakorinto 1:6, ku tiyisela ka Pawulo ku va pfune njhani vanhu van’wana?

¹⁴ Muapostola Pawulo. Xana u langutane ni nkaneto lowukulu kumbe nxaniso? Xana u nkulu kumbe mulanguteri wa muganga loyi a tshikileriwaka hi vutihlamuleri byo tala? Loko swi ri tano, xikombiso xa Pawulo xi nga ku pfuna. Pawulo u xanisiwe hi ndlela ya  tihanyi naswona minkarhi hinkwayo a karhateka hi vamakwerhu emavandlheni. (2 Vakorinto 11:23-29) Kambe Pawulo a nga helanga matimba, xikombiso xakwe xi tiyise van’wana. (Hlaya 2 Vakorinto 1:6.) Hilaha ku fanaka ku tiyisela ka wena ku nga khutaza van’wana leswaku va tiyisela.

15, 16. (a) I “ntirho” wihi lowu ku tiyisela ku faneleke ku wu hetisisa? (b) Vula swikombiso swa ndlela leyi hi nga pfumelelaka “ku tiyisela [ku endla] ntirho wa kona wu helela.”

¹⁵ Mudyondzisiwa Yakobo u huhuteriwe ku tsala a ku: “Ku tiyisela a ku endle ntirho wa kona wu helela, leswaku mi ta helela ni ku va lava hanyeke etimhakeni hinkwato, mi nga kayiveli nchumu.” (Yakobo 1:4) Ku tiyisela ku nga wu hetisisa njhani “ntirho” wa kona wu helela eka hina? Loko hi langutana ni ndzingo, hi nga swi xiya leswaku hi fanele hi ya hi lehisa mbilu, hi kombisa ku tlangela kumbe rirhandzu. Loko hi ri karhi hi tiyisela ndzingo, hi ta dyondza ku ya hi kombisa timfanelo leti naswona hi ndlela yoleyo hi ta antswisa vumunhu bya hina bya Vukreste.

¹⁶ Hikwalaho ka leswi ku tiyisela ku nga hi endlaka hi va Vakreste vo antswa, a hi lavi ku tlula nawu wa Yehovha leswaku ndzingo wu hundza. Hi xikombiso, loko u karhatiwa hi ku tshamela ku ehleketa hi swilo leswi thyakeke, u nga pfumeli ku hluriwa hi ndzingo wolowo! Kombela Yehovha leswaku a ku pfuna u papalata ku ehleketa hi swilo leswi thyakeke. Xana ku ni xirho xa ndyangu lexi ku kanetaka? U nga heli matimba! Tiyimisele ku hambeta u tirhela Yehovha. Hikwalaho ka sweswo, u ta ya u n’wi tshemba swinene Yehovha. Tsundzuka: Leswaku hi tsakeriwa hi Xikwembu, hi fanele hi tiyisela.—Varhoma 5:3-5; Yakobo 1:12.

17, 18. (a) Nyika xikombiso xa leswaku ha yini swi ri swa nkoka ku tiyisela ku fikela emakumu. (b) Leswi makumu ma tshineleke, i yini leswi hi nga tiyisekaka ha swona?

¹⁷ Hi fanele hi tiyisela ku ya fikela emakumu, ku nga ri swa xinkarhana. Ehleketa hi xikepe lexi nga eku mbombomeleni. Leswaku vakhandziyi va pona, va fanele va hlambela ku ya fika eribuweni. Munhu loyi a helaka matimba loko a ha sungula ku hlambela u ta nwela. Ni munhu loyi a helaka matimba loko ku sale katsongo leswaku a fika eribuweni na yena u ta nwela. Loko hi lava ku hanya emisaveni leyintshwa, hi fanele hi ya emahlweni hi tiyisela. A hi yeni emahlweni hi va ni langutelo leri fanaka ni ra muapostola Pawulo, loyi a nga te: “A hi tshiki.”—2 Vakorinto 4:1, 16.

¹⁸ Ku fana na Pawulo, ha tiyiseka hilaha ku heleleke leswaku Yehovha u ta hi pfuna loko hi tiyisela ku ya fika emakumu. Pawulo u tsale a ku: “Hi hlula hi ku helela hikwalaho ka loyi a hi rhandzeke. Hikuva ndza kholwa leswaku rifu ni vutomi ni tintsumi ni tihulumendhe ni swilo leswi nga laha sweswi ni swilo leswi taka ni vaungameri ni vutlakuki ni vuenti ni xivumbiwa xihi ni xihi xin’wana a swi nge swi koti ku hi hambanisa ni rirhandzu ra Xikwembu leri nga eka Kreste Yesu Hosi ya hina.” (Varhoma 8:37-39) I ntiyiso leswaku minkarhi yin’wana hi ta pfa hi hela matimba. Kambe a hi tekeleleni Gidiyoni ni vavanuna vakwe. Va karharile, kambe a va helanga matimba. ‘Va ye emahlweni va va hlongorisa’!—Vaavanyisi 8:4.