1, 2. (a) Hi swi tiva njhani leswaku vanhu va nga va vanghana va Xikwembu? (b) Hi ta kambisisa yini eka xihloko lexi?

KU SUKELA loko hi velekiwa ku fikela loko hi fa, hi lava ku kombisiwa rirhandzu. Vanhu va lava ku rhandziwa ni xinghana ku nga ri ntsena rirhandzu leri munhu a kombiwaka rona hi munhu wa rimbewu leri hambaneke. Kambe ku tlula hinkwaswo, hi lava ku rhandziwa hi Yehovha. Vanhu vo tala a va tshembi leswaku vanhu va nga rhandziwa hi Xikwembu ni ku va ni vunghana na xona hikuva a hi xi voni naswona xi ni matimba hinkwawo. Kambe sweswo swa koteka!

² Ha swi tiva leswaku Bibele yi vulavula hi vanhu lava veke vanghana va Xikwembu. Hi fanele hi dyondza eka xikombiso xa vona. Ha yini? Hikuva ku va munghana wa Xikwembu i swa nkoka swinene eka hina. Kutani a hi kambisiseni xikombiso xa Abrahama. (Hlaya Yakobo 2:23.) U swi kotise ku yini ku va  munghana wa Xikwembu? Hi leswi a a ri ni ripfumelo eka Xikwembu naswona u tiviwa tanihi “tata wa hinkwavo lava va nga ni ripfumelo.” (Varhoma 4:11) Loko u ri karhi u kambisisa xikombiso xakwe, tivutise, ‘Ndzi nga ri tekelela njhani ripfumelo ra Abrahama ni ku tiyisa vunghana bya mina na Yehovha?’

3, 4. (a) Hlamusela leswi nga ha endlekaka swi veke ndzingo lowukulu eka Abrahama. (b) Ha yini Abrahama a tiyimisele ku endla gandzelo hi Isaka?

³ Anakanya Abrahama loyi a nga ni malembe ya kwalomu ka 125 a ri karhi a gonya ntshava hi ku nonoka. ^[1] (Vona nhlamuselo ya le hansi.) A ri karhi a landzeriwa hi Isaka jaha ra yena, loyi a nga ni malembe ya kwalomu ka 25. Isaka u rhwale tihunyi kasi Abrahama u khome mukwana ni leswi lavekaka leswaku ku tshiveriwa ndzilo. Kumbexana riendzo rero hi rona ro tika swinene eka lawa a nga tshama a ma teka. Kambe a swi nga vangiwi hi leswi a a dyuharile. A ha ri ni matimba. Ematshan’weni ya sweswo, riendzo rero a ri tika hikuva Yehovha a a n’wi kombele leswaku a nyikela hi n’wana wa yena leswaku a va gandzelo!​—Genesa 22:1-8.

⁴ Swi nga endleka leswaku sweswo swi ve ndzingo lowukulu eka Abrahama. Vanhu van’wana va vula leswaku Xikwembu xi bihe mbilu hi ku va xi kombele Abrahama leswaku a endla gandzelo hi n’wana wakwe. Naswona van’wana va vula leswaku Abrahama a a tiyimisele ku endla leswi hikwalaho ka leswi a a nga n’wi rhandzi n’wana wa yena. Vanhu va vula sweswo hikuva a va na ripfumelo naswona a va swi tivi leswaku ripfumelo ra ntiyiso i yini kumbe ndlela leyi ri tirhaka hi yona. (1 Vakorinto 2:14-16) Kambe Abrahama a nga lo yingisa Xikwembu hileswi a a nga anakanyisisanga kahle hi mhaka leyi. U xi yingise hi leswi a ri ni ripfumelo ra xiviri. A swi tiva leswaku Yehovha a a nga ta n’wi kombela leswaku a endla swilo leswi a swi ta n’wi twisa ku vava vutomi byakwe hinkwabyo. Abrahama a a swi tiva leswaku loko o yingisa, Yehovha u ta n’wi katekisa yena ni n’wana wa yena loyi a n’wi rhandzaka. Abrahama a a lava yini leswaku a ta va ni ripfumelo ro tano leri tiyeke? A a lava vutivi ni ntokoto.

5. Xana Abrahama a nga ha va a dyondze njhani hi Yehovha naswona vutivi byebyo byi endle a titwa njhani?

 ⁵ Vutivi. Abrahama u kulele emutini wa Ura. Vanhu va kwalaho a va gandzela swikwembu swa hava naswona ni tata wakwe a a gandzela swikwembu swa hava. (Yoxuwa 24:2) Abrahama u dyondze njhani hi Yehovha? Bibele yi vula leswaku Xeme n’wana wa Nowa a a ri xaka ra Abrahama. U hanye ku fikela loko Abrahama a va ni malembe ya kwalomu ka 150. Xeme a a ri ni ripfumelo lerikulu naswona swi nga endleka leswaku u vulavule ni maxaka ya yena hi Yehovha. A hi tiyiseki, kambe swi nga endleka leswaku leyi ku ve yona ndlela leyi Abrahama a dyondzeke hi Yehovha. Vutivi lebyi Abrahama a byi dyondzeke byi endle leswaku a rhandza Yehovha naswona byi n’wi pfunile leswaku a va ni ripfumelo.

6, 7. Mintokoto ya Abrahama yi ri tiyise njhani ripfumelo rakwe?

⁶ Ntokoto. Abrahama u wu kume njhani ntokoto lowu tiyiseke ripfumelo ra yena eka Yehovha? Van’wana va vula leswaku leswi munhu a swi anakanyaka swi khumba ndlela leyi a titwaka ha yona kutani swi endla leswaku a teka goza. Mbilu ya Abrahama yi susumetiwe hi leswi a swi dyondzeke hi Xikwembu naswona sweswo swi endle leswaku a n’wi xixima swinene “Yehovha Xikwembu Lexi nge Henhla-henhla, Muendli wa tilo ni misava.” (Genesa 14:22) Bibele yi vula leswaku xichavo xexo lexikulu i ku ‘chava Xikwembu swi huma embilwini.’ (Vaheveru 5:7) Leswaku hi va vanghana va Xikwembu, hi fanele hi xi xixima swi huma embilwini. (Pisalema 25:14) Mfanelo yoleyo hi yona yi susumeteleke Abrahama ku yingisa Yehovha.

⁷ Xikwembu xi byele Abrahama na Sara leswaku va suka eUra va ya etikweni rimbe. Se a va kurile naswona a va fanele va tshama ematendeni vutomi bya vona hinkwabyo. Hambileswi Abrahama a a swi tiva leswaku swi ta va vangela makhombo yo tala, a a tiyimiserile ku yingisa Yehovha. Hikwalaho ka leswi a yingiseke, Xikwembu xi n’wi katekisile ni ku n’wi sirhelela. Hi xikombiso, loko Abrahama a tekeriwe nsati wa yena wo saseka, a a ri ekhombyeni ra ku dlayiwa kutani hi singita Yehovha u sirhelele yena ni nsati wakwe naswona a ku nga ri ro sungula a n’wi sirhelela. (Genesa 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) Mintokoto yoleyo yi endle leswaku ripfumelo ra Abrahama ri tiya.

8. Hi nga byi kuma njhani vutivi ni ntokoto leswi nga ta tiyisa vunghana bya hina na Yehovha?

⁸ Xana hi nga va vanghana lavakulu va Yehovha? Ina, hi nga swi kota! Ku fana na Abrahama, hi fanele hi dyondza hi Yehovha. Na  hina hi nga kuma vutivi ni ntokoto lowu hi wu lavaka. Namuntlha, hi ni swo tala ku tlula leswi Abrahama a a ri na swona. (Daniyele 12:4; Varhoma 11:33) Bibele yi tele hi vutivi bya “Muendli wa tilo ni misava.” Leswi hi swi dyondzaka swi endla leswaku hi rhandza Yehovha naswona swi hi pfuna leswaku hi n’wi xixima swinene. Rirhandzu ni xichavo leswi hi nga na swona eka Xikwembu swi hi susumetela leswaku hi xi yingisa. Loko hi endla tano, hi xiya ndlela leyi xi hi sirhelelaka ni ku hi katekisa ha yona naswona leswi swi endla leswaku hi va ni ntokoto lowu hi tiyisaka ripfumelo. Loko hi tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayo, hi ta eneriseka, hi va ni ku rhula ni ntsako. (Pisalema 34:8; Swivuriso 10:22) Loko hi ya hi va ni vutivi ni ntokoto, swi ta endla leswaku vunghana bya hina na yena byi kula.

9, 10. (a) I yini leswi lavekaka leswaku vunghana byi tiya? (b) I yini leswi kombisaka leswaku Abrahama u hambete a va munghana wa Yehovha naswona a byi tlangela swinene vunghana lebyi?

⁹ Vunghana bya ntiyiso byi nga fanisiwa ni xuma xa nkoka. (Hlaya Swivuriso 17:17.) A byi fani ni bondlhela ro durha ro hoxa swiluva leri tirhiseriwaka ku khavisa ntsena. Byi fana ni xiluva xo saseka lexi lavaka mati ni ku khathaleriwa leswaku xi rhumbuka. Abrahama u hambete a va munghana wa Yehovha naswona a byi tlangela swinene vunghana lebyi. U swi endlise ku yini sweswo?

¹⁰ Abrahama u hambete a chava Xikwembu ni ku tlhela a xi yingisa. Hi xikombiso, loko a ya eKanana ni ndyangu wakwe ni malandza ya yena, u hambete a pfumelela Yehovha leswaku a n’wi kongomisa loko a endla swiboho leswikulu ni leswitsongo. Loko Abrahama a ri ni malembe ya 99 naswona ka ha sele lembe leswaku Isaka a velekiwa, Yehovha u n’wi byele leswaku a yimbisa vavanuna hinkwavo endyangwini wakwe. Xana Abrahama u n’wi kanakanile Yehovha kumbe a ringeta ku kuma xivangelo xo ka a nga endli leswi a komberiweke swona? Doo, u tshembele eka Yehovha naswona u yingisile hi ‘siku rero.’​—Genesa 17:10-14, 23.

11. Ha yini Abrahama a karhatekile hi Sodoma na Gomora naswona Yehovha u n’wi pfune njhani?

¹¹ Leswi minkarhi hinkwayo Abrahama a yingiseke Yehovha hambi ni le ka swilo leswitsongo, vunghana bya vona byi tiyile. A a titwa a ntshunxekile ku vulavula na Yehovha hi swilo hinkwaswo, hambi ku ri ku kombela mpfuno loko a ri ni swivutiso swo tika. Hi xikombiso, loko Yehovha a vule leswaku u ta lovisa miti ya Sodoma na Gomora, Abrahama u karhatekile swinene. Ha yini? A a chava leswaku vanhu vo lulama va ta dlayiwa ni lavo homboloka. Kumbexana a a vilerisiwa hi ntukulu wa yena Lota ni ndyangu wa yena, lava a va tshama eSodoma. Abrahama a a tshembela eka Yehovha, “Muavanyisi wa misava hinkwayo,” kutani hi ku titsongahata u vulavule na Yehovha hi leswi a swi n’wi vilerisa. Yehovha u n’wi lehisele mbilu munghana wa yena ni ku n’wi kombisa leswaku U ni musa.  Yehovha u n’wi byele leswaku hambiloko a tisa vuavanyisi, u lavisisa vanhu vo lulama kutani a va ponisa.​—Genesa 18:22-33.

12, 13. (a) Vutivi ni ntokoto swi n’wi pfune njhani Abrahama hi ku famba ka nkarhi? (b) I yini leswi kombisaka leswaku Abrahama a ri ni ripfumelo eka Yehovha?

¹² Swi le rivaleni leswaku vutivi ni ntokoto hinkwawo lowu Abrahama a wu kumeke swi n’wi pfune leswaku a hambeta a va munghana wa Yehovha. Kutani hi ku famba ka nkarhi, loko Yehovha a kombela Abrahama leswaku a endla gandzelo hi n’wana wa yena, a a swi tiva leswaku Yehovha minkarhi hinkwayo u lehisa mbilu, u ni tintswalo, wa tshembeka naswona wa sirhelela. Abrahama a a tiyiseka leswaku Yehovha a nga lo cinca hi xitshuketa a va ni tihanyi! Ha yini hi vula tano?

¹³ Loko Abrahama a nga se siya malandza ya yena, u te: “Tshamani laha ni mbhongolo, kambe mina ni mufana hi lava ku tlhandlukela lahaya hi ya gandzela kutani hi ta tlhelela eka n’wina.” (Genesa 22:5) Abrahama a a vula yini? Xana a hemba loko a vula leswaku u ta vuya na Isaka, a ri karhi a swi tiva leswaku u ya endla gandzelo hi yena? Doo! Bibele yi vula leswaku Abrahama a a swi tiva leswaku Yehovha a nga swi kota ku pfuxa Isaka eka lava feke. (Hlaya Vaheveru 11:19.) Abrahama a a swi tiva leswaku Yehovha hi yena a nga n’wi nyika matimba yo veleka n’wana hambileswi yena na Sara se a va dyuhale swinene. (Vaheveru 11:11, 12, 18) Hikwalaho u swi xiyile leswaku xin’wana ni xin’wana xa koteka eka Yehovha. Abrahama a a nga swi tivi leswaku ku ta endleka yini hi siku rero. Kambe a a tshemba leswaku loko swi fanela, Yehovha u ta pfuxa n’wana wa yena leswaku switshembiso hinkwaswo swa Xikwembu swi ta hetiseka. Hi yona mhaka leyi Abrahama a vitaniwaka “tata wa hinkwavo lava nga ni ripfumelo.”

14. I mintlhontlho yihi leyi u langutanaka na yona loko u tirhela Yehovha naswona xikombiso xa Abrahama xi nga ku pfuna njhani?

¹⁴ Kambe, namuntlha Yehovha a nga hi kombeli leswaku hi endla gandzelo hi vana va hina, kambe u hi kombela leswaku hi yingisa milawu ya yena. Minkarhi yin’wana swi nga ha hi tikela ku twisisa leswaku ha yini a veke milawu yo karhi kumbe swi tika ku yi yingisa. Xana u titwa hi ndlela yoleyo? Van’wana swa va tikela ku chumayela. Kumbexana va ni tingana naswona swa va tikela ku vulavula ni vanhu lava nga va tiviki. Van’wana va chava ku va lava hambaneke ni vanhu van’wana entirhweni kumbe exikolweni. (Eksoda 23:2; 1 Vatesalonika 2:2) Loko u komberiwa ku endla xilo xo tika, anakanya hi xikombiso lexinene xa Abrahama xa ripfumelo ni xivindzi. Loko hi anakanyisisa hi swikombiso swa vavanuna ni vavasati vo tshembeka swi ta hi susumetela ku va tekelela ni ku tshinela eka Munghana wa hina, Yehovha.​—Vaheveru 12:1, 2.

15. Ha yini hi tiyiseka leswaku Abrahama a nga tisolanga hi ku va a yingise Yehovha hi ku tshembeka?

¹⁵ Xana Abrahama u tshame a tisola hi ku  yingisa milawu ya Yehovha? Bibele yi vula leswaku Abrahama u ‘fe a dyuhele swinene, a kurile naswona a enerisekile.’ (Genesa 25:8) Loko a ri ni malembe ya 175, Abrahama a anakanya hi vutomi bya yena ni ku titwa a enerisekile. Ha yini? Hikuva vunghana bya yena na Yehovha minkarhi hinkwayo a byi ri bya nkoka swinene eka yena. Kambe, loko hi dyondza hi leswaku Abrahama a a “kurile naswona a enerisekile,” leswi a swi vuli leswaku a a nga swi lavi ku hanya enkarhini lowu taka.

16. I yini leswi nga ta tsakisa Abrahama eParadeyisini?

¹⁶ Bibele yi vula leswaku Abrahama “a a rindzele muti lowu nga ni masungulo lama tiyeke, muti lowu muaki ni muendli wa wona ku nga Xikwembu.” (Vaheveru 11:10) Abrahama a a tshemba leswaku siku rin’wana u ta wu vona muti wolowo, Mfumo wa Xikwembu, wu fuma misava. Naswona u ta wu vona! Anakanya ndlela leyi Abrahama a nga ta tsaka ha yona ku hanya eparadeyisini laha misaveni ni ku ya emahlweni a tiyisa vunghana bya yena ni Xikwembu. U ta tsaka ku tiva leswaku xikombiso xa yena xa ripfumelo xi pfune malandza ya Xikwembu eka malembe yo tala! EParadeyisini u ta swi tiva leswaku gandzelo ra le Ntshaveni ya Moriya a ri fanekisela nchumu wun’wana wa nkoka swinene. (Vaheveru 11:19) Naswona u ta swi tiva leswaku ku vava loku a ku tweke loko a lunghiselela ku endla gandzelo hi n’wana wa yena Isaka ku pfune vanhu va timiliyoni lava nga ni ripfumelo ku twisisa ku vava loku Yehovha a ku tweke loko N’wana wa yena, Yesu Kreste, a va nkutsulo eka vanhu. (Yohane 3:16) Xikombiso xa Abrahama xi hi pfunile hinkwerhu leswaku hi wu tlangela swinene nkutsulo, ku nga xikombiso lexikulu xa rirhandzu!

17. Xana u tiyimisele ku endla yini naswona hi ta kambisisa yini eka xihloko lexi landzelaka?

¹⁷ Onge un’wana ni un’wana wa hina a nga tiyimisela ku tekelela ripfumelo ra Abrahama. Ku fana na yena, hi lava vutivi ni ntokoto. Loko hi ya hi dyondza hi Yehovha ni ku n’wi yingisa, hi ta vona ndlela leyi a hi katekisaka ni ku hi sirhelela ha yona. (Hlaya Vaheveru 6:10-12.) Onge Yehovha a nga va Munghana wa hina hilaha ku nga heriki! Eka xihloko lexi landzelaka, hi ta kambisisa swikombiso swinharhu leswi engetelekeke swa lava a va ri ni ripfumelo lava veke vanghana lavakulu va Xikwembu.