1, 2. Ha yini vunghana bya Yonathani na Davhida byi ri xikombiso lexi hlamarisaka xa ku tshembeka?

YONATHANI u fanele a hlamarisiwe hi ndlela leyi Davhida la ha riki muntshwa a a ri na xivindzi ha yona. Davhida u dlaye Goliyadi lowa xihontlovila kutani a yisa “nhloko ya Mufilisita” loyi eka tata wa Yonathani, Hosi ya le Israyele ku nga Sawulo. (1 Samuwele 17:57) Yonathani a nga kanakananga leswaku Xikwembu a xi ri na Davhida, naswona ku sukela kwalaho Yonathani na Davhida va ve vanghana lavakulu. Va tshembisane leswaku ha un’we wa vona u ta tshembeka eka un’wana minkarhi hinkwayo. (1 Samuwele 18:1-3) Yonathani u tshembekile eka Davhida vutomi byakwe hinkwabyo.

² Yonathani u tshame a tshembekile eka Davhida hambileswi Yehovha a hlawuleke Davhida ematshan’weni ya Yonathani leswaku a va hosi leyi landzelaka ya Israyele. Loko Sawulo a ringeta ku dlaya Davhida, Yonathani a a karhatekile hi munghana wa  yena. A a swi tiva leswaku Davhida u le mananga ya le Horexe kutani u yile leswaku a ya n’wi khutaza leswaku a ya emahlweni a tshembela eka Yehovha. Yonathani u byele Davhida a ku: “U nga chavi; hikuva voko ra Sawulo tatana a ri nge ku kumi, wena u ta va hosi ya Israyele, mina ndzi ta va wa vumbirhi eka wena.”​—1 Samuwele 23:16, 17.

3. I yini lexi a xi ri xa nkoka swinene eka Yonathani ku tlula ku tshembeka eka Davhida, naswona hi swi tiva njhani? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

³ Hi ntolovelo hi xixima vanhu lava tshembekaka. Kambe xana hi xixima Yonathani hi leswi a a tshembekile eka Davhida? Doo! Ku tshembeka kakwe eka Xikwembu a ku ri nchumu wa nkoka swinene evuton’wini byakwe. Entiyisweni hi yona mhaka a a tshembekile eka Davhida, a nga n’wi vondzoki hambileswi a ta va hosi ematshan’weni yakwe. Yonathani u tlhele a pfuna Davhida ku titshega hi Yehovha. Hinkwavo va tshame va tshembekile eka vona ni le ka Yehovha. Va hlayise xitshembiso lexi va xi endleke lexi nge: “Onge Yehovha a nga va exikarhi ka mina na wena, ni le xikarhi ka vana va mina ni vana va wena hilaha ku nga riki na makumu.”​—1 Samuwele 20:42.

4. (a) I yini leswi nga ta hi endla hi tsaka ni ku eneriseka? (b) Hi ta kambisisa yini eka xihloko lexi?

⁴ Na hina hi fanele ku tshembeka eka mindyangu ya hina, vanghana va hina, ni le ka vamakwerhu evandlheni. (1 Vatesalonika 2:10, 11) Kambe xa nkoka swinene hi fanele ku tshembeka eka Yehovha. Hi Yena la hi nyikeke vutomi! (Nhlavutelo 4:11) Loko hi tshembeka eka yena, hi ni ntsako wa xiviri naswona ha eneriseka. Ha swi tiva leswaku hi fanele hi tshembeka eka Xikwembu hambi hi langutana ni swiyimo swo tika. Exihlokweni lexi hi ta kambisisa leswaku xikombiso xa Yonathani xi nga hi pfuna njhani leswaku hi tshembeka eka Yehovha eka swiyimo leswi swa mune: (1) loko hi vona onge munhu un’wana loyi a nga ni vulawuri a nga faneleki leswaku hi n’wi xixima, (2) loko hi fanele hi hlawula vanhu lava hi nga tshembekaka eka vona, (3) loko makwerhu la rhangelaka a nga hi khomi kahle ni (4) loko hi vona onge swa tika ku endla leswi hi swi tshembiseke.

5. Ha yini a swi tikela vanhu va le Israyele leswaku va tshama va tshembekile eka Xikwembu loko Sawulo a ri hosi?

⁵ Yonathani ni vanhu va le Israyele a va ri exiyin’weni xo tika. Hosi Sawulo, tata wa Yonathani u sungule ku ka a nga ha yingisi kutani Yehovha u n’wi fularherile. (1 Samuwele 15:17-23) Hambiswiritano, Xikwembu xi n’wi pfumelele leswaku a ya mahlweni a fuma, ku ringana malembe yo tala. Kutani a swi tika leswaku vanhu va ya emahlweni va tshembeka eka Xikwembu loko hosi leyi a yi hlawuriwile leswaku yi tshama “exiluvelweni xa Yehovha” yi endla swilo swo biha swinene.​—1 Tikronika 29:23.

6. I yini leswi kombisaka leswaku Yonathani u tshame a tshembekile eka Yehovha?

⁶ Yonathani u tshame a tshembekile eka Yehovha. Anakanya hi leswi a swi endleke endzhaku ka loko Sawulo a sungule ku ka a nga ha yingisi Xikwembu. (1 Samuwele 13:13, 14) Hi nkarhi wolowo, vuthu lerikulu ra Vafilista ri ye eIsrayele ni makalichi ya 30 000 leswaku ri ya hlasela. Sawulo o va ni masocha ya 600 naswona a ko va yena na Yonathani ntsena lava a va ri ni matlhari. Kambe Yonathani a a nga chavi. U tsundzuke marito ya muprofeta Samuwele lama nge: “Yehovha a  nge va tshiki vanhu vakwe hikwalaho ka vito rakwe lerikulu.” (1 Samuwele 12:22) Yonathani u byele socha rin’wana a ku: “A ku na xihinga lexi sivelaka Yehovha leswaku a ponisa hi ku tirhisa vanhu vo tala kumbe hi vanhu va tsongo.” Kutani yena ni socha rero va hlasele ntlawa wa va Vafilista naswona va dlaye 20 wa vona. Yonathani a ri ni ripfumelo eka Yehovha naswona u n’wi katekisile. Yehovha u endle leswaku ku va ni ku tsekatseka ka misava naswona Vafilista va sungule ku chava. Va sungule ku hlaselana va dlayetelana, kutani Vaisrayele va hlula enyimpini yoleyo.​—1 Samuwele 13:5, 15, 22; 14:1, 2, 6, 14, 15, 20.

7. Xana Yonathani u n’wi khome njhani tata wakwe?

⁷ Hambileswi Sawulo a nga ya emahlweni a nga n’wi yingisi Yehovha, Yonathani u ye emahlweni a yingisa tata wakwe loko swi koteka. Hi xikombiso, va lwe swin’we leswaku va sirhelela vanhu va Yehovha.​—1 Samuwele 31:1, 2.

8, 9. Hi swi kombisa njhani leswaku hi tshembekile eka Xikwembu loko hi xixima lava nga ni vulawuri?

⁸ Ku fana na Yonathani hi nga swi kota ku tshembeka eka Yehovha hi ku yingisa mfumo wa tiko leri hi tshamaka eka rona loko swi koteka. Yehovha u pfumelele “valawuri lava tlakukeke” leswaku va hi lawula naswona u lava leswaku hi va komba xichavo. (Hlaya Varhoma 13:1, 2.) Kutani hi fanele hi khoma loyi a rhangelaka tiko hi xichavo hambiloko a nga tshembeki naswona hi vona swi nga faneli leswaku hi n’wi xixima. Entiyisweni hi fanele hi xixima hinkwavo lava va nyikiweke vulawuri  hi Yehovha.​—1 Vakorinto 11:3; Vaheveru 13:17.

⁹ Olga makwerhu wa xisati loyi a tshamaka eAmerika Dzonga u kombise leswaku wa tshembeka eka Yehovha hi ku xixima nuna wakwe hambileswi a n’wi khomeke hi ndlela yo biha. ^[1] (Vona nhlamuselo ya le hansi.) Minkarhi yin’wana a nga vulavuli na yena naswona a n’wi tlhava hi marito hileswi a nga Mbhoni ya Yehovha. U tlhele a n’wi byela leswaku u ta famba a n’wi siya a tlhela a teka ni vana. Kambe Olga a nga ‘tlheriselanga swo biha hi swo biha.’ U endle hinkwaswo leswi a nga swi kotaka leswaku a va nsati lonene. A a n’wi swekela, a n’wi hlantswela ni ku khathalela van’wana endyangwini. (Varhoma 12:17) Naswona loko a swi kota, a a famba na yena loko a endzela vandyangu wa yena ni vanghana. Hi xikombiso, loko nuna wakwe a fanele a ya edorobeni rin’wana enkosini wa tata wa yena, u lunghiselele swilo hinkwaswo leswi a va ta swi lava eka riendzo rero. Enkosini, Olga u n’wi rindzile a yime ehandle ka kereke. Endzhaku ka malembe yo tala, nuna wa Olga u sungule ku n’wi khoma kahle hileswi a n’wi lehiseleke mbilu ni ku va minkarhi hinkwayo a n’wi komba xichavo. Sweswi wa n’wi khutaza leswaku a nga xwi eminhlanganweni a tlhela a n’wi heleketa. Minkarhi yin’wana u va kona eminhlanganweni ni nsati wa yena.​—1 Petro 3:1.

10. Yonathani u swi tivise ku yini leswaku i mani loyi a faneleke a tshembeka eka yena?

¹⁰ Loko Sawulo a vula leswaku u lava ku dlaya Davhida, Yonathani a a fanele a endla xiboho xo tika. A a lava ku tshama a tshembekile eka tata wa yena, nakambe a a lava ku tshembeka ni le ka Davhida. Yonathani a a swi tiva leswaku Xikwembu xi na Davhida kambe Sawulo a xi nga ha ri na yena, hikokwalaho u hlawule ku tshembeka eka Davhida. U byele Davhida leswaku a tumbela kutani endzhaku a byela Sawulo xivangelo lexi endlaka leswaku Davhida a nga fanelanga a dlayiwa.​—Hlaya 1 Samuwele 19:1-6.

11, 12. Ku rhandza Xikwembu ku nga hi pfuna njhani leswaku hi tshembeka eka xona?

¹¹ Alice, makwerhu wa xisati loyi a humaka eAustralia, a a fanele a hlawula loyi a ta tshembeka eka yena. Loko a ri karhi a dyondza Bibele, u byele ndyangu wa ka vona swilo leswi a ri eku swi dyondzeni. U tlhele a wu byela leswaku a nge he yi tlangeli Khisimusi ni leswaku ha yini. Eku sunguleni swirho swa ndyangu wa ka vona a swi nga swi twisisi naswona hi ku famba ka nkarhi swi n’wi hlundzukele swinene. A swi anakanya leswaku Alice a nga ha ri na mhaka na swona. Kutani mana wakwe u vule leswaku a nga ha lavi ku n’wi vona. Alice u te: “Swi ndzi twise ku vava swinene hikuva ndza wu rhandza swinene ndyangu wa ka hina. Nilokoswiritano, ndzi endle xiboho xa leswaku ndzi ta rhangisa Yehovha ni N’wana wakwe evuton’wini bya mina kutani ndzi khuvuriwile eka nhlengeletano ya muganga leyi landzeleke.”​—Matewu 10:37.

¹² A hi fanelanga hi pfumelela ku tshembeka eka ntlango wo karhi, xikolo kumbe tiko leswaku swi va swona swa nkoka eka hina ku tlula ku tshembeka eka Yehovha. Hi xikombiso, Henry a rhandza ku tlanga chess ni ntlawa wa le xikolweni xakwe naswona a lava ku winela xikolo xakwe sagwadi. Leswi a a tlanga chess mahelovhiki man’wana ni man’wana, a a nga ri na wona nkarhi wo ya ensin’wini kumbe eminhlanganweni. Henry u vule leswaku se a swi ri swa nkoka swinene eka yena ku va a  tshembeka eka xikolo ku ri ni ku tshembeka eka Xikwembu. Kutani u teke xiboho xo tshika ku tlangela xikolo xakwe chess.​—Matewu 6:33.

13. Ku tshembeka eka Xikwembu swi nga hi pfuna njhani leswaku hi langutana ni swiphiqo endyangwini?

¹³ Minkarhi yin’wana swi nga ha tika ku va lava tshembekaka eka swirho swo hambanahambana swa ndyangu wa hina hi nkarhi wun’we. Hi xikombiso, Ken u ri: “A ndzi lava ku endzela manana la dyuhaleke nkarhi na nkarhi naswona a ndzi lava leswaku minkarhi yin’wana a tshama na hina. Kambe manana ni nsati wa mina a va nga twani.” U ye emahlweni a ku: “A swi nga ta koteka ku tsakisa un’wana handle ko hlundzukisa loyi un’wana.” Ken u anakanyisise hi leswi Bibele yi swi vulaka kutani a xiya leswaku eka xiyimo lexi, u fanele a tsakisa nsati wa yena ni ku tshembeka eka yena. U endle leswi tsakisaka nsati wa yena. Kutani, u n’wi hlamusele leswaku ha yini a fanele a n’wi khoma kahle mana wa yena. U tlhele a hlamusela mana wa yena leswaku ha yini a fanele a xixima nsati wakwe.​—Hlaya Genesa 2:24; 1 Vakorinto 13:4, 5.

14. Xana Sawulo u n’wi khome njhani Yonathani hi ndlela yo biha?

¹⁴ Hi nga tlhela hi tshembeka eka Yehovha loko makwerhu la rhangelaka a nga hi khomi kahle. Hosi Sawulo a a totiwe hi Xikwembu, kambe a nga n’wi khomanga kahle n’wana wa yena. A a nga swi twisisi leswaku ha yini Yonathani a rhandza Davhida. Kutani loko Yonathani a ringeta ku pfuna Davhida, Sawulo u  hlundzukile swinene naswona u n’wi khomise tingana emahlweni ka vanhu vo tala. Kambe Yonathani u hambete a komba tata wakwe xichavo. Naswona u tshame a tshembekile eka Yehovha ni le ka Davhida, loyi a hlawuriweke hi Xikwembu leswaku a va hosi leyi landzelaka eIsrayele.​—1 Samuwele 20:30-41.

15. Loko makwerhu a nga hi khomi kahle, hi fanele hi endla yini?

¹⁵ Namuntlha, vamakwerhu lava rhangelaka emavandlheni va ringeta ku khoma vamakwerhu hi ndlela leyi fanaka. Kambe a va hetisekanga. Hikwalaho ka sweswo, swi nga ha endleka leswaku va nga swi twisisi leswaku ha yini hi endle swilo swo karhi. (1 Samuwele 1:13-17) Kutani hambiloko va nga hi twisisi a hi tshameni hi tshembekile eka Yehovha.

16. Hi le ka swiyimo swihi laha hi faneleke hi tshembeka eka Xikwembu naswona hi nga vi na vutianakanyi?

¹⁶ Sawulo a a lava leswaku Yonathani a va hosi leyi landzelaka ematshan’weni ya Davhida. (1 Samuwele 20:31) Kambe Yonathani a a rhandza Yehovha naswona a tshembekile eka yena. Ematshan’weni ya ku va ni vutianakanyi, u ve munghana lonkulu wa Davhida a tlhela a endla leswi a nga n’wi tshembisa swona. Entiyisweni munhu un’wana ni un’wana loyi a rhandzaka Yehovha ni loyi a tshembekaka eka yena “loko a hlambanyile, hambi o weriwa hi leswo biha, a nga hundzuki.” (Pisalema 15:4) Leswi hi tshembekaka eka Xikwembu hi ta endla leswi hi swi tshembisaka. Hi xikombiso, loko hi endla ntwanano wo karhi eka swa mabindzu hi ta endla hilaha hi tshembiseke ha kona hambiloko se swi tika. Loko hi ri ni swiphiqo evukatini hi ta kombisa rirhandzu ra hina eka Yehovha hi ku tshama hi tshembekile eka vanghana va hina va vukati.​—Hlaya Malakiya 2:13-16.

17. Xana xihloko lexi xi ku pfune njhani?

¹⁷ Hi lava ku tshembeka eka Xikwembu hambiloko hi ri eka swiyimo swo tika ku fana na Yonathani. Kutani a hi tshameni hi tshembekile eka vamakwerhu loko va hi heta matimba. Kutani hi ta tsakisa mbilu ya Yehovha ku nga nchumu lowu hi endlaka hi tsaka ngopfu. (Swivuriso 27:11) Hi nga tiyiseka leswaku minkarhi hinkwayo u ta hi endlela leswinene naswona u ta hi khathalela. Exihlokweni lexi landzelaka hi ta kambisisa leswi hi nga swi dyondzaka eka vanhu van’wana va le nkarhini wa Davhida lava a va tshembekile ni lava a va nga tshembekanga.