Eku sunguleni ka va-1940, vatswari va mina a va dyondza Bibele na Timbhoni ta Yehovha. Hambileswi dyondzo yoleyo yi yimeke kambe mhani u ye emahlweni a kuma tikopi ta Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! Hi 1950 ndyangu wa ka hina wu kume xirhambo xo ya enhlengeletanweni ya matiko leyi a yi ri eDorobeni ra New York.

Endzhaku ka sweswo, Makwerhu Lawrence Jeffries u sungule ku hi endzela. U ringete ku ndzi pfuna ndzi dyondza ntiyiso. Eku sunguleni a ndzi nga pfumelelani na yena hi leswi Timbhoni ta Yehovha ti nga katsekiki eka tipolitiki ni le ka tinyimpi. Ndzi n’wi byele leswaku loko vanhu hinkwavo laha Amerika vo ala ku ya enyimpini, valala va ta ta va ta hlasela tiko. Makwerhu Jeffries a nga ndzi helelanga mbilu, u te: “U ehleketa leswaku Yehovha Xikwembu a a ta endla yini loko vanhu hinkwavo eAmerika a va n’wi tirhela naswona ku fika valala leswaku va hlasela?” Leswi a swi vuleke hi mhaka leyi ni swin’wana swi ndzi pfune ndzi vona leswaku vonelo ra mina a ri hoxile. Sweswo swi endle leswaku ndzi lava ku dyondza ntiyiso.

Ndzi hete nkarhi wo leha ndzi ri karhi ndzi hlaya timagazini ta Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! ta khale leti mhani a a tivekile kwala ndlwini. Hi ku famba ka nkarhi ndzi swi xiyile leswaku a ndzi dyondza ntiyiso kutani ndzi pfumele ku dyondza Bibele na Makwerhu Jeffries. Ndzi sungule ku ya etinhlengeletanweni ta vandlha. A a ndzi swi rhandza leswi a ndzi swi dyondza naswona ndzi ve muhuweleri wa mahungu lamanene. Leswi a ndzi lava ku swi fikelela swi cince loko ndzi twisisa leswaku “siku lerikulu ra Yehovha ri le kusuhi.” (Sof. 1:14) Ematshan’weni yo ya eyunivhesiti, a ndzi lava ku pfuna van’wana va dyondza ntiyiso wa le Bibeleni.

Ndzi hete xikolo hi ti 13 ta June hi 1956 naswona endzhaku ka masiku manharhu ndzi khuvuriwile  eka nhlengeletano ya muganga. A ndzi nga swi tivi leswaku ndzi ta kuma mikateko yo tala hi ku va ndzi tirhisa vutomi bya mina ku dyondza ni ku dyondzisa van’wana hi Yehovha.

Endzhaku ka tin’hweti ta tsevu ndzi khuvuriwile, ndzi ve phayona ra nkarhi hinkwawo. Eka Vutirheli bya Mfumo bya December 1956 a ku ri ni nhlokomhaka leyi nge, “Can You Serve Where the Need Is Great?” A yi vulavula na mina. A ndzi lava ku pfuna laha ku nga ni vachumayeri vatsongo va mahungu lamanene.—Mat. 24:14.

Ndzi rhurhele eEdgefield, le South Carolina. Vandlha ra kona a ro va ni vahuweleri va mune ntsena. Ndzi fike ndzi va wa vuntlhanu. A hi khoma tinhlengeletano ta vandlha ekaya ra makwerhu. N’hweti ni n’hweti a ndzi tirha tiawara ta 100, ensin’wini. A ndzi tshama ndzi ri bizi hi ku rhangela entirhweni wa nsimu ni ku nyikela mivulavulo eka tinhlengeletano ta vandlha. Loko ndzi ya ndzi endla swiavelo leswi, ndzi ye ndzi dyondza swo tala hi Yehovha.

Wansati un’wana loyi a ndzi dyondza na yena Bibele a a ri na moxara edorobeni ra le kusuhi eJohnston. U ndzi nyike xikoropo naswona u hi nyike na muako lowutsongo leswaku hi wu tirhisa tanihi Holo ya Mfumo.

Makwerhu Jolly Jeffries ku nga n’wana wa makwerhu loyi a dyondzeke na mina, u suke eBrooklyn le New York leswaku hi ta phayona swin’we. A hi tshama ekharavhanini leyitsongo leyi makwerhu a a hi lombe yona.

A ku nga ri na mali eDzongeni. A hi hola swimalana hi siku. Siku rin’wana ndzi tirhise swimalana swa mina swo hetelela ku xava swakudya. Loko ndzi huma exitolo, ku te wanuna un’wana a fika a ku: “Xana wa wu lava ntirho? Ndzi ta ku holela dolara hi awara.” U ndzi thole masiku manharhu leswaku ndzi basisa laha a ku akiwa kona. Ndzi swi vonile leswaku Yehovha a a ndzi pfuna leswaku ndzi tshama eEdgefield. Ndzi ye eka nhlengeletano ya matiko leyi a yi ri eDorobeni ra New York hi 1958.

Hi siku ra vumbirhi ra nhlengeletano, ku endleke nchumu wun’wana wo hlawuleka. Ndzi hlangane na Ruby Wadlington loyi a a ri phayona eGallatin le Tennessee. Leswi a hi tsakela ku va varhumiwa, hi ye eka nhlengeletano ya lava tsakelaka ku ya eGiliyadi leyi khomiweke hi siku rero. Hi ku famba ka nkarhi, hi sungule ku tsalelana mapapila. Ndzi rhambiwe ku ya nyikela mbulavulo wa le rivaleni evandlheni ra le Gallatin. Ndzi nambe ndzi tirhisa nkarhi wolowo leswaku ndzi n’wi kombela a va nsati wa mina. Ndzi rhurhele evandlheni ra ka va Ruby naswona hi cate hi 1959.

Loko ndzi ri ni malembe ya 23, evandlheni ra le Gallatin ndzi vekiwe ku va nandza wa vandlha (loyi sweswi a vitaniwaka muhlanganisi ya huvo ya vakulu). Loko Charles Thompson a va mulanguteri wa muganga, u sungule hi vandlha ra hina ku ri endzela. A a ri ni ntokoto swinene; kambe u ndzi  vutise leswi vamakwerhu va swi lavaka ni ndlela leyi valanguteri va muganga van’wana a va endla swilo hayona. Leswi ndzi nga swi dyondza eka yena hileswaku swi kahle ku vutisa leswaku u kuma vuxokoxoko hinkwabyo u nga si endla xiboho hi mhaka yo karhi.

Hi May 1964, ndzi rhambiwe ku ya eXikolweni Xa Vutirheli Bya Mfumo lexi tekeke n’hweti eSouth Lansing le New York. Vamakwerhu lava a va fambisa xikolo lexi, va ndzi pfunile leswaku ndzi ya ndzi navela ku dyondza swinene ni ku tiyisa vuxaka bya mina na Xikwembu.

Hi January 1965, rhavi ri ndzi kombele leswaku ndzi va mulanguteri wa muganga nileswaku mina na Ruby hi endzela mavandlha. Muganga lowu a hi averiwe wona a wu ri wukulu swinene, a wu suka eKnoxville le Tennessee wu koka wu ya Richmond le Virginia. A wu katsa ni mavandlha ya le North Carolina, Kentucky na West Virginia. A ndzi endzela mavandlha ya vantima hikuva hi nkarhi wolowo xihlawuhlawu a xa ha tinyike matimba edzongeni wa le United States kutani a swi nga koteki leswaku vantima va hlangana ni valungu. Vamakwerhu a va pfumala kutani hi dyondze ku avelana ni van’wana leswi a hi ri na swona. Makwerhu un’wana loyi ku nga khale a ri mulanguteri wa muganga u ndzi dyondzise mhaka yin’wana ya nkoka, u te: “Vana makwerhu. U nga tiendli boso evandlheni. U ta kota ku va pfuna loko va ku teka tanihi makwerhu wa vona.”

Loko hi endzela vandlha rin’wana leritsongo, Ruby u sungule ku dyondza ni wansati loyi a a ri ni n’wana wa nhwanyana la nga ni lembe. Ruby u yise dyondzo emahlweni hi ku tsala papila hikuva a ku nga ri na makwerhu loyi a a ta dyondza na yena. Loko hi tlhela hi endzela vandlha leri, wansati loyi u sungule ku va kona eka tinhlengeletano hinkwato ta vandlha. Loko vamakwerhu vambirhi vaxisati lava nga maphayona yo hlawuleka va rhurhela kwalaho, va ye emahlweni va dyondza na yena naswona a swi tekanga nkarhi leswaku a khuvuriwa. Endzhaku ka malembe ya 30 hi 1995, loko hi ri eBethele ya le Patterson makwerhu waxisati la ha riki muntshwa u fike a ti tivisa eka Ruby. A ku ri n’wana wa wansati luya Ruby a dyondzeke na yena. N’wana wa wansati luya ni nuna wakwe a va ri eka tlilasi ya vu-100 ya Xikolo xa Giliyadi.

Muganga wa vumbirhi lowu a hi averiwe wona a wu katsa mavandlha ya le Florida xikarhi. Hi nkarhi wolowo se a hi lava movha kutani hi xave wo chipa. Kambe hi vhiki ro sungula, ku onhake swin’wana eka wona. A hi nga ri na mali yo wu lunghisa. Ndzi fonele makwerhu loyi a ndzi ehleketa leswaku a nga kota ku hi pfuna. U kombele un’wana wa vatirhi vakwe leswaku a lunghisa movha naswona loko hi lava ku hakela u arile. U te: “Mi nga vileli.” U tlhele a hi nyika na mali! Hi swi vonile leswaku Yehovha wa ma khathalela malandza yakwe. Sweswo swi hi dyondzise ku hanana.

A hi tshama emakaya ya vamakwerhu loko hi endzela mavandlha. Hi kote ku va ni vanghana vo tala hikwalaho ka sweswo. Siku rin’wana ndzi sukele xiviko xa vandlha eka muchini wo thayipa ndzi nga xi hetanga. Loko ndzi vuya madyambu wolawo, ndzi byeriwe leswaku n’wana wa laha a hi amukeriwe kona wa malembe manharhu u sale a ndzi hetisela xona. Ndzi n’wi vungunye hi swona malembe yo tala.

Hi 1971, ndzi kume xiavelo lexintshwa xo tirha tanihi mulanguteri wa xifundzha eDorobeni ra New York. A hi nga swi langutelanga! Loko hi rhurhela kwalaho a ndzi ri ni malembe ya 34. Vamakwerhu va ndzi amukele hi mandla mambirhi tanihi mulanguteri wa xifundzha wo sungula wa muntima.

Tanihi mulanguteri wa xifundzha, a ndzi swi rhandza ku dyondzisa van’wana hi Yehovha mahelovhiki man’wana ni man’wana etinhlengeletanweni ta muganga. Valanguteri va miganga vo tala a va ndzi tlula hi ntokoto. Un’wana wa vona hi yena a nyikeleke mbulavulo loko ndzi khuvuriwa. Kasi un’wana wa vona i Theodore Jaracz loyi hi ku famba ka nkarhi a veke xirho xa Huvo leyi Fumaka. Nakambe a ku ni ri vamakwerhu van’wana lava a va ri ni ntokoto lava a va tirha eBethele ya le Brooklyn. Swi ndzi tsakisile swinene leswi valanguteri va miganga na vamakwerhu va le Bethele va endleke ndzi titwa ndzi ri ekaya. Ndzi tivonele hi ya mina leswaku a va ri varisi lava nga ni rirhandzu, lava a va kongomisiwa hi Rito ra Xikwembu ni ku seketela nhlangano wakwe hi ku tshembeka. Ku titsongahata  ka vona ku endle leswaku swi ndzi olovela ku tirha tanihi mulanguteri wa xifundzha.

Hi 1974 Huvo leyi Fumaka yi hlawule ntlawa wun’wana wa valanguteri va miganga leswaku wu va valanguteri va swifundzha naswona ndzi tirhe tanihi mulanguteri wa muganga kambe sweswi se a ndzi averiwe eSouth Carolina. Lexi tsakisaka, mavandlha ni miganga ya valungu ni vantima se a yi kota ku hlangana swin’we naswona sweswo swi tsakise vamakwerhu.

Eku heleni ka va-1976, ndzi averiwe muganga wa Georgia lowu nga exikarhi ka Atlanta na Columbus. Ndza ha swi tsundzuka kahle loko ndzi nyikela mbulavulo wa nkosi wa vana va ntlhanu va vantima lava feke loko swifamona swi buluse bomo ekaya ra vona. Mhani wa vona u tsutsumerisiwe exibedlhele hileswi a vavisekeke. Timbhoni ta Yehovha ta vantima ni ta valungu a to khitikana kunene exibedlhele leswaku ti ya chavelela vatswari lava. Ndzi swi vonile leswaku vamakwerhu va na rirhandzu. Ntwelavusiwana wo tano wu nga pfuna malandza ya Xikwembu ma tiyisela swiyimo swo tika swinene.

Hi 1977 hi komberiwe ku ya eBethele ya le Brooklyn ku ya pfuneta hi projeke ku ringana tin’hwetinyana. Loko projeke yoleyo yi ya eku heleni, vamakwerhu vambirhi va Huvo leyi Fumaka va ndzi vutisile loko mina na Ruby hi ta swi tsakela ku tirha eBethele nkarhi hinkwawo. Hi pfumerile.

Ndzi hete malembe ya 24 ndzi tirha eka Ndzawulo ya Ntirho laha hi tirhaka hi swivutiso swo tika ni swa xihundla. Eka malembe lawa hinkwawo, Huvo leyi Fumaka yi nyikele nkongomiso lowu a wu fambisana ni milawu ya Bibele. Yi endla tano niloko yi hlamula swivutiso, yi letela valanguteri va miganga, vakulu ni maphayona. Maletelelo lawa ma pfune vo tala leswaku va tiyisa vuxaka bya vona ni Xikwembu. Sweswo swi tiyise nhlangano wa Yehovha.

Ku sukela hi 1995 ku ya fikela hi 2018, ndzi endzele marhavi yo hambanahambana tanihi muyimeri wa ntsindza wa misava hinkwayo, loyi khale a a vuriwa mulanguteri wa rhavi. Ndzi hlangane na Tikomiti ta Marhavi, vamakwerhu va le Bethele ni varhumiwa ku va khutaza ni ku va pfuna hi swiphiqo leswi va nga na swona. Mikarhi hinkwayo mina na Ruby a hi khutaziwa hi mitokoto ya vamakwerhu lava. Hi xikombiso, hi endzele tiko ra Rwanda hi 2000. Swi hi khumbile swinene ku twa ndlela leyi vamakwerhu ni ndyangu wa Bethele wu tiyiseleke ku yayarheriwa loku veke kona hi 1994. Vo tala va feriwe hi vanhu lava va rhandzaka. Vamakwerhu lava, va kombise ripfumelo, va va ni ntshembo ni ku va ni ntsako hambileswi va tiyiseleke maxangu.

Sweswi hi ni malembe yo tlula 80. Se ndzi ni malembe ya 20 ndzi ri xirho xa Komiti ya Rhavi ra le United States. A ndzi yi kumanga dyondzo ya le yunivhesiti kambe ndzi kume dyondzo ya xiyimo xa le henhla leyi humaka eka Yehovha ni nhlangano wakwe. Sweswo swi ndzi pfunile ndzi dyondzisa van’wana ntiyiso wa le Bibeleni lowu nga ta va vuyerisa hilaha ku nga heriki. (2 Kor. 3:5; 2 Tim. 2:2) Ndzi vone ndlela leyi rungula ra Bibele ri va pfuneke hayona evuton’wini ni ku tlhela va va ni vuxaka lebyinene na Muvumbi wa vona. (Yak. 4:8) Hi endla hilaha hi nga kotaka hakona mina na Ruby ku ya emahlweni hi khutaza van’wana va tlangela nkateko lowu va nga na wona wo dyondza hi Yehovha ni ku dyondzisa van’wana ntiyiso wa le Bibeleni, ku nga nkateko lowukulu lowu nandza wa Yehovha a nga tiphinaka ha wona!