1. Hikwalahokayini swi nga hi hlamarisi leswi vanhu vo tala va nga ha va tshembiki vanhu emisaveni leyi?

 VANHU emisaveni leyi ya Sathana a va ha swi tivi leswaku va nga tshemba mani. Van’wamabindzu, van’watipolitiki ni vafundhisi va tshamela ku xisa vanhu. Sweswo swi endla va nga ha va tshembi vanghana, vaakelani hambi ku ri swirho swa ndyangu. Leswi a swi fanelanga swi hi hlamarisa. Bibele yi profete leswi: “Emasikwini yo hetelela . . . , vanhu va ta va . . . lava nga tshembekiki, . . . valumbeti, . . . vaxengi.” Hi marito man’wana, vanhu a va ta tikhoma ku fana ni xikwembu xa misava leyi, lexi nga tshembekiki.—2 Tim. 3:1-4; 2 Kor. 4:4.

2. (a) I vamani lava hi nga va tshembaka hi ku helela? (b) Van’wana va nga ha tivutisa yini?

² Hina Vakreste ha swi tiva leswaku hi nga n’wi tshemba hi ku helela Yehovha. (Yer. 17:7, 8) Ha tiyiseka leswaku wa hi rhandza naswona a “nge pfuki [a] va tshikile” vanghana vakwe. (Ps. 9:10) Hi nga tlhela hi tshemba Yesu Kreste hikuva u hi ferile. (1 Pet. 3:18) Hi tlhele hi tivonela hi ya hina leswaku nkongomiso wa le Bibeleni wa tshembeka. (2 Tim. 3:16, 17) Hi nga tshemba Yehovha, Yesu ni Bibele hilaha ku heleleke. Kambe van’wana va nga ha tivutisa loko swi fanerile leswaku va tshemba vamakwerhu evandlheni. Loko swi fanerile, hikwalahokayini hi fanele hi va tshemba?

3. Hi wihi nkateko lowukulu lowu hi nga na wona? (Marka 10:29, 30)

³ Yehovha u hi hlawurile leswaku hi ta va xiphemu xa ndyangu wakwe lowu n’wi gandzelaka emisaveni hinkwayo. Ehleketa hi nkateko lowu hi nga na wona ni vuyelo lebyi vaka kona hikwalaho ka sweswo. (Hlaya Marka 10:29, 30.) Emisaveni hinkwayo  hi ni vamakwerhu lava rhandzaka Yehovha ku fana na hina naswona va tikarhatelaka ku hanya hi milawu yakwe. Hambileswi hi hambaneke hi ndhavuko, ririmi ni maambalelo kambe hi titwa hi ri vanhu van’we hambiloko hi hlangana ro sungula. Ha swi rhandza ku va swin’we na vona leswaku hi dzunisa ni ku gandzela Tata wa hina wa le tilweni la nga ni rirhandzu.—Ps. 133:1.

4. Hikwalahokayini hi lava vamakwerhu?

⁴ Sweswi ku tlula rini na rini hi fanele hi va nyandza yin’we ni vamakwerhu. Mikarhi yin’wana, va hi pfuna loko hi ri ni swiphiqo. (Rhom. 15:1; Gal. 6:2) Va tlhela va hi khutaza leswaku hi ya emahlweni hi hiseka entirhweni wa Yehovha ni ku tiyisa vuxaka bya hina na yena. (1 Tes. 5:11; Hev. 10:23-25) Ehleketa leswaku a hi ta titwa njhani loko vandlha a ri nga hi seketeli loko hi lwa ni valala va hina ku nga Sathana Diyavulosi ni misava yakwe yo homboloka. Ku nga ri khale, Sathana ni lava n’wi seketelaka va ta hlasela malandza ya Xikwembu. Ehleketa ndlela leyi hi nga ta tsaka hayona loko vamakwerhu va hi khoma xikatla!

5. Hikwalahokayini van’wana swi nga ha va tikelaka ku tshemba vamakwerhu?

⁵ Van’wana swa va tikela ku tshemba vamakwerhu kumbexana hileswi makwerhu a hangalaseke mhaka ya xihundla kumbe a tsandzekeke ku endla leswi a swi tshembiseke. Kumbexana un’wana evandlheni u vule kumbe ku endla swin’wana leswi va twiseke ku vava ngopfu. Sweswo swi nga endla swi va tikela ku tshemba van’wana. Hikwalaho, i yini leswi nga hi pfunaka hi tshemba vamakwerhu?

6. Rirhandzu ri nga hi pfuna njhani ku tshemba vamakwerhu? (1 Vakorinto 13:4-8)

⁶ Rirhandzu ri endla hi kota ku tshemba van’wana. Vakorinto vo Sungula ndzima 13 yi hlamusela swilo swo tala leswi rirhandzu ri nga  hi pfunaka leswaku hi tshemba vamakwerhu kumbe hi tlhela hi va tshemba loko va hi twise ku vava. (Hlaya 1 Vakorinto 13:4-8.) Hi xikombiso, ndzimana 4 yi vula leswaku “rirhandzu ri lehisa mbilu naswona ri ni musa.” Yehovha u hi lehisela mbilu hambiloko hi n’wi dyohela. Kutani hi fanele hi va lehisela mbilu vamakwerhu loko va vula kumbe ku endla swilo leswi hi siringaka kumbe leswi hi vavisaka. Ndzimana 5 yi ri: “[Rirhandzu] a ri hlundzuki. A ri na xikhomela.” A hi nge lavi ku va “na xikhomela” ivi hi swi veka etimbilwini leswi vamakwerhu va swi endleke leswaku hi swi tirhisa enkarhini lowu taka. Eklesiasta 7:9 yi ri: “U nga hatliseli ku hlundzuka.” I swa nkoka ku tirhisa marito lama nga eka Vaefesa 4:26 lama nge: “Dyambu ri nga peli ma ha hlundzukile”!

7. Milawu leyi kumekaka eka Matewu 7:1-5 yi nga hi pfuna njhani leswaku hi tshemba vamakwerhu?

⁷ Xin’wana lexi nga hi pfunaka leswaku hi tshemba vamakwerhu i ku va languta hilaha Yehovha a va langutaka ha kona. Yehovha wa va rhandza naswona a nga va hlayeleli loko va n’wi dyohela. Na hina hi fanele hi endla tano. (Ps. 130:3) Ematshan’weni yo languta swihoxo swa vona, hi fanele hi lwa hi matimba ku languta swilo leswinene leswi va nga swi endlaka ni vumunhu bya vona lebyinene. (Hlaya Matewu 7:1-5.) Hi langutela leswinene eka vona hikuva rirhandzu “ri tshemba swilo hinkwaswo.” (1 Kor. 13:7) Sweswo a swi vuli swona leswaku Yehovha u lava hi tshemba munhu un’wana ni un’wana kambe u lava hi va tshemba hileswi va tikombiseke leswaku va tshembeka. *

8. Hi nga va tshemba njhani vamakwerhu?

⁸ Ku tshembiwa ka tirheriwa ku fana ni ku xiximiwa naswona swi teka nkarhi. I yini leswi nga ku pfunaka ku tshemba vamakwerhu? Va tive kahle. Burisana na vona etinhlengeletanweni ta vandlha. Hlela ku tirha na vona nsimu. Va lehisele mbilu ni ku va nyika nkarhi wo va va tikombisa leswaku va tshembeka. Eku sunguleni, u nga ha hlawula timhaka leti u nga ta n’wi phofulela tona munhu loyi wa ha n’wi dyondzaka. Loko u ya u n’wi tshemba, u nga ha titwa u tshunxekile ku n’wi phofulela ta le mbilwini. (Luka 16:10) Kambe u fanele u endla yini loko makwerhu a byela van’wana timhaka ta wena leti nga ta xihundla? U nga hatliseli ku n’wi pfalela ehandle kambe lehisa mbilu. U nga swi pfumeleli sweswo swi ku endla u nga ha va tshembi vamakwerhu. Emhakeni leyi, hi ta kambisisa swikombiso swa malandza yo hlayanyana yo tshembeka ya Yehovha lama hambiloko ma twisiwe ku vava hi van’wana kambe ma yeke emahlweni ma tshemba van’wana.

9. (a) I yini lexi pfuneke Hana leswaku a tshemba ndlela leyi Yehovha a endlaka swilo hayona hambiloko lava a va hlawuleke va endla swihoxo? (b) Ntokoto wa Hana wu ku dyondzisa yini hi ku tshemba malunghiselelo ya Yehovha? (Vona xifaniso.)

⁹ Xana u tshama u khunguvanyisiwa hi swiendlo swa makwerhu loyi a rhangelaka? Loko swi ri tano, swi nga ku vuyerisa ku kambisisa mhaka ya Hana. Hi nkarhi wolowo, Muprista Lonkulu Eli hi yena a a rhangela eka ku gandzela Yehovha eIsrayele. Kambe ndyangu wakwe a wu endla leswi Yehovha swi nga n’wi tsakisiki. Vana vakwe lava a va tirha etabernakeleni a va delela ni ku endla manyala; kambe bava wa vona a nga ri tiyisanga voko. Yehovha a nga hatliselanga ku tshikisa Eli xiavelo xakwe xo va Muprista Lonkulu. Kambe Hana a nga hlundzukelanga Xikwembu hi ku ala ku ya gandzela etabernakeleni loko Eli a ha ri muprista lonkulu. Loko Eli a vona Hana a ri karhi a khongela  ni ku rila hi xiviti, u tibyele leswaku Hana u dakwile. Ematshan’weni yo endla vulavisisi, u hehle wansati loyi, loyi a a tshikilelekile. (1 Sam. 1:12-16) Hambiswiritano, Hana u hlambanye leswaku loko o va ni n’wana wa jaha, a a ta n’wi yisa etabernakeleni a ya tirha kona laha a a ta tirha swin’we na Eli. (1 Sam. 1:11) Xana majaha ya Eli a ma fanele ma tshinyiwa? Ina naswona Yehovha u endle tano hi nkarhi wakwe. (1 Sam. 4:17) Loko swa ha ri tano, Xikwembu xi katekise Hana hi n’wana wa jaha Samuwele.—1 Sam. 1:17-20.

10. Hosi Davhida u swi kombise njhani leswaku wa va tshemba van’wana hambiloko van’wana va n’wi jikela?

¹⁰ Xana u tshama u twisiwa ku vava hi munghana wa wena lonkulu? Loko swi ri tano, xiya leswi endlekeleke Hosi Davhida. Ahitofele a a ri un’wana wa vanghana va Davhida. Kambe loko Absalomu n’wana wa Davhida a ringeta ku wutla vuhosi bya tata wakwe, Ahitofele u n’wi seketerile Absalomu. Swi fanele swi n’wi twise ku vava Davhida ku jikeriwa hi n’wana wakwe ni munhu loyi a a n’wi teka a ri munghana! Hambiswiritano, Davhida a nga swi pfumelelanga sweswo swi n’wi endla a nga ha va tshembi van’wana. A nga tshikanga ku ya emahlweni a tshemba Huxayi munghana wakwe wo tshembeka, loyi a nga va joyinangiki vaxandzuki volavo. Davhida a a ri ni xivangelo lexinene xo tshemba Huxayi. Huxayi u swi kombisile leswaku i munghana lonene, lerova a a tiyimisele hambi ku ri ku fela Davhida.—2 Sam. 17:1-16.

11. Nandza wa Nabali u swi kombise njhani leswaku wa va tshemba van’wana?

¹¹ Xiya leswi hi nga swi tekelelaka eka un’wana wa malandza ya Nabali. Davhida ni vavanuna lava a a ri na vona va sirhelele malandza ya Muisrayele la vuriwaka Nabali. Hi ku famba ka nkarhi, Davhida u kombele Nabali loyi a a ri xigwili leswaku a va nyika swakudya leswi a nga swi kotaka leswaku va miyeta nyoka. Loko Nabali a arile, Davhida u hlundzuke ngopfu lerova u endle xiboho xo dlaya vavanuna hinkwavo endyangwini wa Nabali. Nandza u vikele Abigayele nsati wa Nabali mhaka leyi. Tanihi xirho xa ndyangu, nandza loyi a a swi tiva leswaku Abigayele a a ta swi kota ku ponisa vutomi byakwe. Ematshan’weni yo dya hansi, a a tshemba leswaku Abigayele u ta kota  ku lulamisa xiyimo. A a nga kanakani hikuva a swi tiveka leswaku Abigayele i wansati wo tlhariha. Hilaha swi endlekeke hakona, Abigayele u yi tlhantlhile mhaka leyi. Abigayele u ve ni xivindzi xo tshikisa Davhida leswi a swi kunguhateke. (1 Sam. 25:2-35) A a tiyiseka leswaku Davhida u ta endla swilo hi ndlela leyinene.

12. Yesu u swi kombise njhani leswaku wa va tshemba vadyondzisiwa vakwe hambiloko va pfa va endla swihoxo?

¹² Yesu a a va tshemba vadyondzisiwa vakwe hambiloko va endla swihoxo. (Yoh. 15:15, 16) Loko Yakobo na Yohane va kombele Yesu leswaku a va nyika switulu swo hlawuleka eMfun’weni wa Xikwembu, Yesu a nga swi kanakananga swikongomelo swa vona swo va va tirhela Yehovha kumbe a va tshikisa ku va vaapostola vakwe. (Mar. 10:35-40) Hi ku famba ka nkarhi, vadyondzisiwa va Yesu hinkwavo va n’wi siye a ri yexe hi vusiku lebyi a khomiweke ha byona. (Mat. 26:56) Hambiswiritano, Yesu a nga tshikanga ku va tshemba. A a swi tiva kahle swihoxo swa vona; kambe “u va rhandze ku fikela emakumu.” (Yoh. 13:1) Loko a ta va a pfuxiwile, Yesu u nyike vaapostola vakwe vo tshembeka va 11 vutihlamuleri lebyikulu byo rhangela entirhweni wo endla vadyondzisiwa ni ku khathalela tinyimpfu takwe ta risima. (Mat. 28:19, 20; Yoh. 21:15-17) A a nga endlanga xihoxo hi ku va tshemba. Hinkwavo va tshame va tshembekile kukondza va fa. A swi kanakanisi leswaku Hana, Davhida, nandza wa Nabali, Abigayele na Yesu hi nga va tekelela loko swi ta emhakeni yo tshemba vanhu lava endlaka swihoxo.

13. I yini leswi nga endlaka swi hi tikela ku tshemba vamakwerhu?

¹³ Xana u tshama u byela makwerhu mhaka ya xihundla, ivi hi ku famba ka nkarhi u twa leswaku u byele van’wana? Sweswo swi twisa ku vava swinene. Makwerhu wa xisati u tshama a byela nkulu mhaka leyi nga xihundla. Nkulu u byele nsati wakwe mhaka ya makwerhu wa xisati ya xihundla ivi hi xamundzuku wa kona, nsati wakwe a fonela makwerhu luya waxisati leswaku a ta n’wi khutaza. Swa twisiseka leswi makwerhu wa xisati a nga ha n’wi tshembiki nkulu yoloye. Lexi tsakisaka, a nga tshikanga ku kombela mpfuno. U ye eka nkulu un’wana loyi a n’wi pfuneke leswaku a tlhela a tshemba vakulu.

14. Makwerhu un’wana u pfuniwe hi yini leswaku a kota ku tlhela a tshemba van’wana?

¹⁴ Makwerhu un’wana u khunguvanyisiwe hi vakulu vambirhi lava a nga va kwatela nkarhi wo leha naswona a a twa onge a nge pfuki a va tshembile. Hambiswiritano, u sungule ku anakanyisisa hi leswi vuriweke hi makwerhu un’wana loyi a a n’wi xixima swinene. Makwerhu yoloye a a vule leswi: “Sathana i nala wa hina ku nga ri vamakwerhu.” Makwerhu u ehleketisise no khongela hi marito wolawo naswona hi ku famba ka nkarhi u endle ku rhula ni vakulu lavambirhi.

15. Hikwalahokayini swi nga ha tekaka nkarhi ku tlhela u tshemba van’wana? Vula xikombiso.

¹⁵ Xana a wa ha ri na vutihlamuleri evandlheni? Sweswo swi nga ha ku twisa ku vava swinene. Grete ni mhani wakwe a va ri Timbhoni to tshembeka eNazi le Jarimani hi va-1930 loko ntirho wa hina wu yirisiwile. Grete a a tiphina hi ku thayipela vamakwerhu tikopi ta Xihondzo xo Rindza. Kambe loko vamakwerhu va twa leswaku bava wakwe u kaneta ntiyiso, va yimise Grete ku thayipa hi ku chava leswaku bava wakwe a a ta paluxa vandlha eka vakaneti. Miringo ya Grete a ya ha lo vuya. Hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, vamakwerhu a va nga n’wi nyiki Grete na mhani wakwe timagazini naswona a va ala ku vulavula na vona loko  va hlangana exitarateni. Sweswo a swi vava swinene! A swi nga tiyiseleki naswona Grete u vule leswaku swi n’wi tekele nkarhi wo leha ku rivalela vamakwerhu ni ku tlhela a va tshemba. Hi ku famba ka nkarhi u swi xiyile leswaku Yehovha u va rivalerile kutani na yena u fanele a endla tano. *

16. Hikwalahokayini hi fanele hi tirha hi matimba leswaku hi dyondza ku tshemba vamakwerhu?

¹⁶ Loko na wena u tshame u twisiwa ku vava ku fana na Grete, tirha hi matimba leswaku u kota ku tlhela u tshemba vamakwerhu. Swi nga ha teka nkarhi kambe ku tikarhata ka wena a ku nge vi nyuku wa mbyana. Hi xikombiso, loko hi tshame hi dya swakudya leswi hi vabyiseke, hi nga ha va ni vuxiyaxiya eka swakudya leswi hi swi dyaka. Hambiswiritano, a hi nge tshiki ku dya hikwalaho ka swakudya leswi hi vabyiseke. Hilaha ku fanaka, a hi fanelanga hi pfumelela ku twisiwa ku vava hi makwerhu un’we swi hi endla hi nga ha va tshembi vamakwerhu hinkwavo lava hi swi tivaka leswaku na vona va swi endla swihoxo. Loko hi tlhela hi tshemba van’wana, hi ta tsaka naswona hi ta endla leswaku vandlha ri tshembana.

17. Hikwalahokayini swi ri swa nkoka ku tshemba van’wana naswona hi ta bula hi yini eka nhlokomhaka leyi landzelaka?

¹⁷ Ku tshemba van’wana swa kala emisaveni ya Sathana kambe hi nga va tshemba vamakwerhu hileswi hi rhandzanaka. Ku tshembana koloko ku endla leswaku hi tsaka hi tlhela hi va ni vun’we naswona ku ta hi sirhelela loko hi langutana ni miringo enkarhini lowu taka. Ku vuriwa yini loko un’wana a tshame a ku twisa ku vava naswona u nga ha n’wi tshembi? Ringeta ku languta swilo hi ndlela leyi Yehovha a swi langutaka hayona, tirhisa milawu ya Bibele, rhandza vamakwerhu hi mbilu hinkwayo ni ku dyondza eka malandza ya Xikwembu ya le Bibeleni. Hi nga swi kota ku rivalela van’wana ni ku tlhela hi va tshemba. Loko hi endla tano, hi ta tiphina hi mikateko yo va ni vanghana vo tala lava ‘tshembekaka ku tlula makwavo.’ (Swiv. 18:24) Ku tshembana i xandla famba xandla vuya. Eka nhlokomhaka leyi landzelaka, hi ta bula hi leswi hi nga swi endlaka leswaku vamakwerhu va kota ku hi tshemba.