U TITWA njhani loko u kuma papila ro tsakisa leri humaka eka munghana wa wena? Mukreste loyi a vuriwaka Timotiya, u tshame a rhumeriwa papila ro tano hi muapostola Pawulo, ku nga papila leri namuntlha ri vuriwaka Timotiya wa Vumbirhi eBibeleni. Timotiya u fanele a lave ndhawu yo rhula leswaku a ta kota ku titwa kahle timhaka leti humaka eka munghana wakwe. Kumbexana a a tivutisa leswi: ‘Xana Pawulo wa ha pfukile? Xana a nga va a lava ku ndzi tsundzuxa swin’wana mayelana ni ntirho wa mina? Xana u lava ku ndzi pfuna ndzi antswisa ndlela leyi ndzi chumayelaka ni ku dyondzisa hayona leswaku ndzi ta pfuna van’wana?’ Hilaha hi nga ta swi vona hakona, Timotiya u ti kumile tinhlamulo ta swivutiso leswi ni swin’wana epapileni leri. Kambe sweswi, a hi buleni hi switsundzuxo swa nkoka leswi nga epapileni leri.

Loko Timotiya a hlaya marito yo sungula ya papila rero, u nambe a swi vona leswaku Pawulo wa khathala swinene hi yena. Hi rirhandzu, Pawulo u n’wi vitane “n’wananga . . . loyi a rhandzekaka.” (2 Tim. 1:2) Swi nga endleka Timotiya a a ri emalembeni ya va-30 loko a rhumeriwa papila leri kwalomu ka 65 C. E, kambe se a a ri nkulu loyi a nga ni ntokoto. Phela se a dyondze swo tala eka Pawulo hikuva se a swi endla malembe yo tlula khume va ri karhi va tirha swin’we.

Swi fanele swi n’wi tiyise ngopfu Timotiya ku twa leswaku Pawulo a nga tshiki ku tshembeka hambiloko a xanisiwa. Pawulo a a ri ejele eRhoma naswona a a ta dlayiwa ku nga ri khale. (2 Tim. 1:15, 16; 4:6-8) Timotiya u fanele a swi xiyile leswaku Pawulo u ni xivindzi eka marito lawa a ma vuleke lama nge: “Ndzi ya emahlweni ndzi tiyisela swilo hinkwaswo.” (2 Tim. 2:8-13) Ku fana na Timotiya, na hina hi nga dyondza swo karhi eka ku tiyisela ka Pawulo.

Pawulo u khutaze Timotiya leswaku a wu teka wu ri wa nkoka swinene ntirho lowu a wu endlelaka Xikwembu. Pawulo a a lava leswaku Timotiya a yi ‘tirhisa hi ku hiseka nyiko leyi a yi kumeke eka Xikwembu ku fana niloko a hlanganyeta ndzilo.’ (2 Tim. 1:6) Pawulo u tirhise rito leri nge khaʹri·sma loko a vulavula hi “nyiko.” Kahlekahle rito rolero ra Xigriki ri vula nyiko ya mahala, ku nga nchumu lowu u nga wu tirhelangiki. Timotiya u  kume nyiko yoleyo loko a hlawuriwa leswaku a tirhela vandlha hi ndlela yo hlawuleka.—1 Tim. 4:14.

Timotiya a a fanele a endla yini hi nyiko leyi? Swi nga endleka leswaku loko a hlaya xiga lexi nge “ku fana ni loko u hlanganyeta ndzilo,” u tsundzuke ndzilo wa le makaya lowu nkarhi wun’wana a wu timeka ivi ku sala makala lama ketimelaka ntsena. Makala wolawo a ma fanele ma hlanganyetiwa leswaku ma pfuxa ndzilo. Dikixinari yin’wana yi vula leswaku riendli ra Xigriki (a·na·zo·py·reʹo) leri Pawulo a ri tirhiseke laha ri vula ku “pfuxeta, ku tshivelela, ku pfurhetela ndzilo,” xisweswo hi ndlela yo fanekisela swi vula “ku hisekela ntirho.” Kutani leswi Pawulo a a vula swona eka Timotiya hi leswi: ‘Wu tirhe hi mbilu hinkwayo ntirho lowu u nyikiweke wona!’ Na hina namuntlha hi fanele hi endla hilaha ku fanaka, hi chivirika entirhweni wa hina.

Loko Timotiya a ya emahlweni ni papila leri humaka eka munghana wakwe, u kume marito man’wana lawa a ma ta n’wi pfuna a wu endla kahle ntirho wakwe. Pawulo u te: “Hlayisa nchumu lowu wa nkoka lowu u khomisiweke wona hi ku tirhisa moya lowo kwetsima lowu tshamaka eka hina.” (2 Tim. 1:14) A ku ri yini nchumu wolowo wa nkoka? Xana Timotiya a a khomisiwe yini? Eka ndzimana leyi hundzeke Pawulo u vulavule hi “marito lamanene,” ku nga ntiyiso lowu kumekaka eMatsalweni. (2 Tim. 1:13) Leswi Timotiya a a ri Mukreste, a a fanele a dyondzisa ntiyiso evandlheni ni le ka vanhu van’wana. (2 Tim. 4:1-5) Nakambe Timotiya a a hlawuriwe ku va nkulu leswaku a ta risa ntlhambi wa Xikwembu. (1 Pet. 5:2) Timotiya a a ta hlayisa nchumu wa nkoka lowu a nyikiweke wona, ku nga ntiyiso lowu a a fanele a wu dyondzisa hi ku va a tshembela eka moya lowo kwetsima wa Yehovha ni Rito Rakwe.—2 Tim. 3:14-17.

Na hina namuntlha, hi tamerisiwe ntiyiso lowu hi wu dyondzisaka vanhu. (Mat. 28:19, 20) Hi nga kombisa leswaku ha yi tlangela nyiko leyi ya risima hi ku va hi phikelela exikhongelweni hi tlhela hi titoloveta ku hlaya Rito ra Xikwembu siku ni siku. (Rhom. 12:11, 12; 1 Tim. 4:13, 15, 16) Hi nga tlhela hi kuma vutihlamuleri lebyi engetelekeke byo tirha tanihi nkulu evandlheni kumbe ku va eka ntirho wa nkarhi hinkwawo. Hi fanele hi titsongahata loko hi nyikiwe mitirho yo tano naswona hi titshega hi Xikwembu. Hikwalaho, hi nga hlayisa kumbe hi sirhelela nyiko ya hina hi ku va hi yi teka yi ri ya risima ni hi ku titshega hi Yehovha leswaku a hi pfuna hi kota ku yi khathalela.

Mitirho leyi Timotiya a a nyikiwe yona a yi nga khumbi yena ntsena. A yi khumba ni vanhu van’wana. Hi swona leswi endleke Pawulo a byela Timotiya a ku: “Swilo leswi u swi tweke eka mina . . .  swi dyondzise vanhu vo tshembeka, lava na vona va nga ta faneleka kahle ku swi dyondzisa van’wana.” (2 Tim. 2:2) Timotiya a fanele a dyondzisa van’wana swilo leswi a swi dyondzeke eka Vakrestekulobye. Vakulu hinkwavo evandlheni va fanele va endla hilaha ku fanaka. Nkulu loyi a nga ni rirhandzu a nga va fihleli van’wana vutivi lebyi a nga na byona. Kurinasweswo, u dyondzisa van’wana ntirho leswaku va ta kota ku wu endla kahle. A nga chavi leswaku va nga tshuka va tiva ntirho wolowo ku n’wi tlula. Hikwalaho, loko a dyondzisa van’wana a ngo khoma laya ni laya ivi a tshika. U lava ku pfuna vanhu lava a va letelaka leswaku va wupfa eka ntirho lowu a va dyondzisaka wona. Loko a endla tano, “vanhu vo tshembeka” lava a va letelaka va ta va mpfuno lowukulu evandlheni.

A swi kanakanisi leswaku Timotiya u ri tlangerile swinene papila leri Pawulo a n’wi tsaleleke rona. Ha n’wi vona hi mahlo ya mianakanyo loko a ri karhi a ri hlaya hi ku phindhaphindha, a kambisisa switsundzuxo swa nkoka ni ku anakanyisisa hi ndlela leyi a nga swi tirhisaka hayona loko a endla ntirho wakwe.

Na hina hi lava ku swi tekela enhlokweni switsundzuxo leswi. Njhani? Hi fanele hi tiyimisela ku tirhisa nyiko ya hina ku fana ni ndzilo lowu hlanganyetiwaka, hi yi hlayisa ni ku yi tirhisa leswaku hi dyondzisa van’wana. Loko hi endla tano hilaha Pawulo a byeleke Timotiya hakona, hi ta swi kota ku wu endla “kahle ntirho wa Xikwembu.”—2 Tim. 4:5.