Ndzi velekiwe hi 1955 naswona hi mina lontsongo eka vafana vanharhu ekaya. Ndzi kulele ekusuhi ni le dzongeni wa lwandle ra Finland laha sweswi ku nga doroba ra Vantaa.

Malembe ma nga ri mangani loko ndzi nga si velekiwa, manana u khuvuriwile a va un’wana wa Timbhoni ta Yehovha. Kambe tatana a a nga lavi ku twa nchumu hi ntiyiso naswona a a nga n’wi pfumeleli manana leswaku a dyondza ni vana vakwe Bibele kumbe ku famba na vona etinhlengeletanweni ta vandlha. Kutani a hi dyondzisa Bibele loko tatana a nga ri kona.

Ku sukela loko ndza ha ri ntsongo, ndzi ale ku tlula milawu ya Yehovha. Hi xikombiso, loko ndzi ri ni malembe ya nkombo, mudyondzisi wa mina u ndzi hlundzukerile hileswi ndzi aleke ku dya verilättyjä (makhekhe ya le Finland lama endliweke hi ngati). U pfule tinhlaya ta mina hi voko lerin’wana, ivi lerin’wana a tirhisa rona leswaku a ndzi sindzisa ku dya khekhe. Ndzi be foroko yoleyo yi wela ehansi.

Tatana u lovile loko ndzi ri ni malembe ya 12. Endzhaku ka sweswo se a ndzi kota ku ya etinhlengeletanwini ta vandlha. Vamakwerhu evandlheni va ndzi amukele hi mandlamambirhi naswona sweswo swi ndzi susumetele leswaku ndzi va ni vuxaka lebyinene na Yehovha. Ndzi sungule ku hlaya Bibele siku ni siku ni ku dyondza mikandziyiso ya hina hi vukheta. Sweswo swi endle leswaku hi August 8, 1969 loko ndzi ri ni malembe ya 14, ndzi khuvuriwa.

 Endzhakunyana ko heta xikolo, ndzi ve phayona ra nkarhi hinkwawo. Endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani, ndzi rhurhele laha ku nga ni xilaveko lexikulu ePielavesi, laha ku nga ekusuhi ni le xikarhi ka Finland.

EPielavesi ndzi hlangane na Sirkka, loyi a a ta va nsati wa mina wo rhandzeka. A ndzi n’wi rhandza swinene hikuva a a titsongahata naswona a n’wi rhandza swinene Yehovha. A a nga tilaveli ndhuma kumbe ku hanya emafurheni. Hinkwerhu a hi navela ku tirhela Yehovha hilaha hi nga kotaka hakona naswona a hi tiyimisele ku endla ntirho wun’wana ni wun’wana lowu hi averiweke wona. Hi ti 23 ta March 1974, hi catile. Ematshan’weni yo tihumesa endzhaku ka ku cata (honeymoon), hi suke hi ya tirha eKarttula laha a ku ri ni xilaveko lexikulu xa vachumayeri va Mfumo.

To ho suka evukatini bya hina, Yehovha u hi kombile leswaku u ta khathalela swilaveko swa hina loko hi lava Mfumo ku sungula. (Mat. 6:33) Hi xikombiso, loko hi ri eKarttula a hi nga ri na movha. Eku sunguleni a hi famba hi basikiri. Kambe hi xixika, xirhami a xi ba lerova xi kala xi vuyisa ni n’wana evukatini. A hi lava movha leswaku hi kota ku chumayela nsimu leyikulu ya vandlha. Kambe a hi nga ri na macheleni yo yi xava.

Buti wa mina u hi endzerile hi nga swi langutelanga. U fike a hi nyika movha wa yena. Mali ya dzindzakhombo ya movha wolowo a yi hakeriwile. Lexi hina a hi fanele hi xi endla a ko va ku chela mafurha ya movha ntsena. Se a hi ri ni movha lowu a ku ri khale hi ri karhi hi wu lava.

Yehovha u hi kombise leswaku a ku ri vutihlamuleri byakwe ku khathalela swilaveko swa hina. Lexi hina a hi fanele hi xi endla a ku ri ku rhangisa Mfumo ku sungula.

Loko hi ri eXikolweni xa Ntirho wa Vuphayona hi 1978, Raimo Kuokkanen, a un’wana wa vadyondzisi u hi khutaze ku endla xikombelo xo ya eXikolweni xa Giliyadi. Hi sungule ku dyondza Xinghezi leswaku hi ta fanelekela ku ya exikolweni lexi. Kambe hi 1980 loko hi nga si endla xikombelo xo ya exikolweni lexi, hi kume xirhambo xo ya tirha ehofisini ya rhavi ra le Finland. Hi nkarhi wolowo, vatirhi va le Bethele a va nga pfumeleriwi ku endla xikombelo xo ya eGiliyadi. Kambe a hi tiyimisele ku ya tirha kun’wana ni kun’wana laha Yehovha a lavaka hi ya kona, ku nga ri laha ku laviwaka hi hina. Kutani xirhambo xexo hi xi amukele hi mandlamambirhi.  Kambe hi ye emahlweni hi dyondza Xinghezi leswaku loko ho tshuka hi pfulekeriwa hi nkarhi, hi ta endla xikombelo xo ya eGiliyadi.

Endzhaku ka malembe ma nga ri mangani, Huvo Leyi Fumaka yi vule leswaku vatirhi va le Bethele se va nga endla swikombelo swo ya eGiliyadi. Hi ku hatlisa hi endle xikombelo, hayi hileswaku a hi nga tsakanga eBethele. Kambe a hi lava ku ya tirha laha ku nga ni xilaveko loko hi faneleka. Hi amukeriwile eXikolweni xa Giliyadi, ivi hi thwasa eka tlilasi ya vu-79 hi September 1985. Hi averiwe ku ya tirha eColombia.

Loko hi fika eColombia, hi averiwe ku tirha ehofisini ya rhavi. Ndzi ringete ku tirha hi matimba exiavelweni xa mina kambe endzhaku ka lembe, hi titwe onge hi nga kuma xiavelo xin’wana. A ku ri ro sungula ni ro hetelela evuton’wini bya mina ndzi kombela ku nyikiwa xiavelo xin’wana. Kutani hi averiwe ku va varhumiwa edorobeni ra Neiva, exifundzheni xa Huila.

Mikarhi hinkwayo a ndzi tiphina swinene hi ntirho wo chumayela. Loko ndza ha ri phayona leri nga nghenelangiki vukati eFinland, mikarhi yin’wana a ndzi chumayela ku sukela nimpundzu ku ya fikela nimadyambu. Loko ha ha ku cata, mina na Sirkka a hi heta siku hinkwaro hi ri entirhweni wo chumayela. Loko hi tirha nsimu ya le kule, mikarhi yin’wana a hi etlela emovheni. Sweswo a swi hi hungutela ku chayela mpfhuka wo leha ni ku kota ku sungula nsimu ka ha ri nimixo swinene.

Leswi se a hi ri varhumiwa, hi tlhele hi tsakela ntirho wo chumayela hilaha a hi wu tsakela hakona eku sunguleni. Vandlha ra hina ri ye ri kula naswona vamakwerhu va le Colombia a va ri ni xichavo, rirhandzu ni ku tlangela.

Ekusuhi ni le Neiva, laha a hi averiwe kona, a ku ri ni madoroba lawa a ma nga ri na Timbhoni. A ndzi karhateka swinene hileswaku mahungu lamanene a ma ta fika njhani kwalaho. Kambe vanhu lava a va nga tshami kona emadorobeni lawa, a va nga sirhelelekanga hileswi a ku ri ni masocha ya vaxandzuki. Kutani ndzi khongelele leswaku munhu un’wana eka rin’wana ra madoroba wolawo a va Mbhoni. A ndzi tibyela leswaku munhu wa kona u fanele a va a tshama eNeiva leswaku a ta dyondza ntiyiso. Ndzi tlhele ndzi khongelela leswaku endzhaku ka loko munhu wa kona a khuvuriwile, u ta va ni vuxaka lebyinene na Yehovha ivi a tlhelela eka rikwavo leswaku a ya chumayela. Kambe a ndzi nga swi tivi leswaku Yehovha a a yi tiva ku antswa ndlela leyi a a ta xi tlhantlha hayona xiphiqo lexi, ku tlula ndlela leyi a ndzi ehleketa hayona.

Swi nga si ya kwihi, ndzi sungule ku dyondza Bibele ni jaha leri vuriwaka Fernando González. A ri tshama eAlgeciras, ku nga rin’wana ra madoroba leri a ri nga ri na Timbhoni. Loko a ya entirhweni eNeiva, Fernando a a famba tikhilomitara ta 50. A a yi lunghiselela kahle dyondzo yin’wana ni yin’wana naswona swi nga si ya kwihi, u sungule ku va kona etinhlengeletanweni hinkwato ta vandlha. Hi vhiki leri a sunguleke ku dyondza Bibele ha rona, Fernando u vitane vanhu va le mugangeni wa ka vona leswaku a ta va dyondzisa leswi a swi dyondzeke eBibeleni.

Endzhaku ka tin’hweti ta tsevu a sungule ku dyondza Bibele, Fernando u khuvuriwile hi January 1990. Endzhaku ka sweswo, u ve phayona ra nkarhi hinkwawo. Leswi se a ku ri ni Mbhoni eAlgeciras, se a swi sirhelelekile leswaku hofisi ya rhavi yi rhumela maphayona yo hlawuleka kwalaho. Hi February 1992, ku ve ni vandlha edorobeni rolero.

 Xana Fernando u chumayele ntsena eka rikwavo? Doo! Endzhaku ka loko yena ni nsati wakwe va catile, va rhurhele edorobeni rin’wana leri a ri nga ri na Timbhoni eSan Vicente del Caguán. Va fike kwalaho va pfuneta swinene eka ku simeka vandlha lerintshwa. Hi 2002, Fernando u hlawuriwe ku va mulanguteri wa muganga naswona va ha ya emahlweni ni ntirho wo langutela mavandlha yena ni nsati wakwe Olga ku ta fikela namuntlha.

Ntokoto lowu wu ndzi dyondzise ku khongelela mhaka yo karhi hi ku kongoma loko swi ta eka swiavelo swa hina swa vurhumiwa. Yehovha u endla leswi hina hi nga kotiki ku swi endla. Ku tlula kwalaho, hi yena n’wini wa ntshovelo, ku nga ri hina.—Mat. 9:38.

Hi 1990, hi averiwe ntirho wo langutela mavandlha. Xifundzha xo sungula lexi hi tirheke eka xona a xi ri edorobeni lerikulu ra Bogotá. A hi chava leswaku a hi nge xi endli kahle xiavelo lexintshwa. Mina ni nsati wa mina ho va vanhu lava tolovelekeke lava nga riki na vuswikoti byo hlawuleka. Nakambe a hi nga swi tolovelanga ku tshama edorobeni leri nga phensaphensa. Kambe Yehovha u hetisise xitshembiso xakwe lexi nga eka Vafilipiya 2:​13, lexi nge: “Xikwembu xi endla swilo hi ndlela leyi xi yi tsakelaka, xi mi nyika matimba yo navela ni ku endla swilo hinkwaswo leswi xi swi lavaka.”

Hi ku famba ka nkarhi, hi averiwe ku ya tirha exifundzheni xa Medellín, ku nga doroba leri hi buleke ha rona eku sunguleni. Vanhu va kwalaho a va tolovele madzolonga lerova a ma nga ha va chavisi. Hi xikombiso, siku rin’wana loko ndzi ri karhi ndzi fambisa Dyondzo ya mina ya Bibele, ku sungule ku duvuleriwa swibamu ehandle ka yindlu leyi a ndzi yi endzerile. A ndzi lava ku badamela ehansi kambe xichudeni xa mina xa Bibele xi ye emahlweni xi hlaya ndzimana handle ko chava. Loko xi heta ku hlaya, xi kombele ku humela ehandle. Endzhaku ka nkarhinyana, xichudeni xa mina xi vuye ni vana vambirhi ivi hi moya wa le hansi xi ku, “Ndzi khomele, a ndzi boheka ku ya teka vana va mina.”

Ku ve ni mikarhi yin’wana laha a hi ri ekhombyeni. Siku rin’wana loko hi ri karhi hi chumayela hi yindlu ni yindlu, nsati wa mina u te eka mina hi ku tsutsuma a chuhile swinene. U fike a ndzi byela leswaku a ku ri ni munhu loyi a ri eku n’wi duvuleni. Sweswo swi ndzi tseme nhlana. Hambiswiritano, hi ku famba ka nkarhi hi kume leswaku wanuna loyi a a nga duvuli Sirkka kambe a a duvula wanuna loyi a famba etlhelo ka yena.

Hi ku famba ka nkarhi, madzolonga se a ma nga ha hi tsemi nhlana. Hi khutaziwe hi xivindzi xa Timbhoni ta kwalaho leti a ti langutane ni xiyimo lexi fanaka kumbe xo tlula xa hina. Hi tibyele leswaku loko Yehovha a va pfunile, na hina u ta hi pfuna. Mikarhi hinkwayo a hi yingisela xitsundzuxo xa vakulu va kwalaho xa leswaku hi tisirhelela ivi leswin’wana hi swi tshikela Yehovha.

I ntiyiso leswaku a hi swiyimo hinkwaswo leswi a swi ri na khombo hilaha a hi ehleketa hakona. Siku rin’wana ndzi twe mpfumawulo lowu a wu twakala onge i vavasati vambirhi lava a va rhuketelana, lowu a wu twakala ekusuhi ni yindlu leyi a ndzi yi endzerile. A ndzi nga lavi ku hlalela mholovo ya vona kambe n’wini wa muti u ndzi kombele leswaku ndzi huma ndzi ya yima na yena exitupini. Loko hi fika kwalaho, hi kume leswaku “mholovo” leyi a ku ri swinyenyana swimbirhi leswi  vulavulaka (parrots) leswi kopeleke vaakelani loko va ri karhi va holova.

Hi 1997, ndzi hlawuriwe ku va mudyondzisi eXikolweni xa Ndzetelo wa Vutirheli. b Mikarhi hinkwayo a ndzi swi tlangela ku va eswikolweni swa nhlangano kambe a ndzi nga si tshama ndzi lorha hi ku va un’wana wa vadyondzisi eswikolweni leswi.

Endzhaku, ndzi tirhe tanihi mulanguteri wa xifundzha (district overseer). Loko lunghiselelo leri ri herisiwa, ndzi tlhelele eka ku va mulanguteri wa muganga. Ndzi tiphinile hi ku va muleteri wa Xikolo xa Ndzetelo wa Vutirheli ni ku va mulanguteri wa muganga ku tlula malembe ya 30. Ndzi kume mikateko yo tala eka swiavelo leswi. Kambe sweswo hinkwaswo a swi nga olovi. I nge ndzi mi chumbutela.

Hi ntumbuluko ndzi munhu loyi a nga ni matimba ni loyi a titshembaka. Sweswo swi ndzi pfunile leswaku ndzi langutana ni swiyimo swo tika. Kambe, mikarhi yin’wana a ndzi hiseka ngopfu lerova ndzi lava ku lulamisa timhaka emavandlheni. Siku rin’wana ndzi sindzise vamakwerhu leswaku va fanele va va ni rirhandzu ni ku anakanyela van’wana. Kambe a ndzi nga swi xiyi leswaku hi nkarhi lowu fanaka na mina a ndzi nga ri ku va kombiseni ka vumunhu byebyo.—Rhom. 7:​21-23.

Swihoxo swa mina a swi endla leswaku mikarhi yin’wana ndzi hela matimba. (Rhom. 7:24) Siku rin’wana ndzi khongele eka Yehovha ndzi n’wi byela leswaku a swi ta antswa ku tshika ku va murhumiwa ivi ndzi tlhelela eFinland. Hi madyambu wolawo, ndzi ye etinhlengeletanweni ta vandlha. Kwalaho ndzi kume xikhutazo xa ku ya emahlweni ni xiavelo xa mina ni ku antswisa laha ndzi tsandzekaka kona. Ku ta fikela namuntlha, ndza ha khumbiwe hi ndlela leyi Yehovha a hlamuleke xikhongelo xexo hayona. Ndzi tlhela ndzi yi tlangela swinene ndlela leyi a ndzi pfuneke hayona leswaku ndzi lulamisa swihoxo swa mina.

Mina na Sirkka hi khensa Yehovha hileswi a hi pfuneke hi heta nkarhi wa hina wo tala eka ntirho wa nkarhi hinkwawo. Ndzi tlhela ndzi khensa Yehovha hileswi a ndzi nyikeke wansati loyi a nga ni rirhandzu ni loyi a tshembekeke malembe wolawo hinkwayo.

Ku nga ri khale ndzi ta fikisa malembe ya 70 naswona ndzi ta tshika ku va mudyondzisi eXikolweni xa Ndzetelo wa Vutirheli ni ku va mulanguteri wa muganga. Kambe sweswo a swi ndzi heti matimba. Hikwalahokayini? Hikuva ndza tiyiseka leswaku leswi tsakisaka Yehovha i ku va hi n’wi tirhela hi ku titsongahata ni ku n’wi dzunisa hi timbilu ta hina hinkwato leti nga lo mphaa hi rirhandzu ni ku tlangela. (Mik. 6:8; Mar. 12:​32-34) A swi lavi vutihlamuleri byo karhi bya nkoka leswaku hi dzunisa Yehovha.

Loko ndzi ehleketisisa hi vutihlamuleri hinkwabyo lebyi ndzi byi kumeke, ndza swi xiya leswaku a ndzi byi kumanga hileswi ndzi nga hlawuleka ku tlula vanhu van’wana kumbe hileswi ndzi nga ni vuswikoti byo karhi byo hlawuleka. A swi tano nikatsongo! Yehovha u ndzi nyike vutihlamuleri lebyi hikwalaho ka musa wakwe lowu nga faneriwiki. U ndzi nyike byona hambiloko ndzi pfa ndzi endla swihoxo. Ndza swi tiva leswaku ndzi kote ku swi endla kahle swiavelo sweswo hikwalaho ko pfuniwa hi Yehovha. Hikwalaho, ku tsana ka mina ku endle ndzi kota ku vona matimba ya Xikwembu.—2 Kor. 12:9.