1. Hikwalahokayini Yehovha a hi nyike nyiko ya vukati?

 LESWI Yehovha a nga “Xikwembu lexi tsakeke,” u lava leswaku na hina hi tsaka. (1 Tim. 1:11) U hi nyike tinyiko to tala leswaku hi tsakela vutomi. (Yak. 1:17) Yin’wana ya tinyiko teto i vukati. Loko wanuna ni wansati va tekana va tshembisana leswaku va ta rhandzana ni ku xiximana. Loko va endla tano va ta tsaka.—Swiv. 5:18.

 2. Byi njhani vukati bya vanhu vo tala namuntlha?

² Lexi twisaka ku vava, vanhu vo tala lava ngheneleke vukati a va tsakanga hikwalaho ka leswi va nga hanyiki hi xihlambanyo lexi va xi endleke loko va tekana. Xiviko xa sweswinyana xa Nhlangano Wa Rihanyo Wa Misava Hinkwayo xi kombisa leswaku vavanuna vo tala va xanisa vasati va vona ni ku tlhela va nga vulavuli kahle na vona. Wanuna loyi a endlaka swilo leswi, hi xitalo u tiendla munhu loko va ri evanhwini kambe loko va ri ekaya u hanya bya xiharhi. Vavanuna lava hlalelaka phonografi (ku nga tivhidiyo, swifaniso, swilo leswi hlayiwaka kumbe ku yingiseriwa leswi endleriweke ku pfuxa ku navela timhaka ta masangu) va hahlula vukati bya vona.

 3. I yini leswi nga endlaka wanuna a xanisa nsati?

³ Hi swihi swivangelo leswi nga endlaka wanuna a xanisa nsati wakwe? Swi nga ha endleka a kurisiwe hi tatana loyi a nga ni rigombo naswona sweswo swi endle a vona swi nga bihanga ku xanisa wansati. Xin’wana i ndhavuko lowu a kurisiweke eka wona, lowu hlohlotelaka mhaka ya leswaku wanuna u fanele a komba wansati leswaku i mani boso. Xivangelo xin’wana hileswi vavanuna van’wana va nga swi kotiki ku lawula ku hlundzuka ka vona. Kasi xin’wana hileswi va onhiweke hi phonografi leyi endleke va teka vavasati va nga ri nchumu naswona yi endlaka va va ni langutelo leri hoxeke hi timhaka ta masangu. Swiviko  swi kombisa leswaku hikwalaho ka ntungu wa COVID-19, swiphiqo leswi swi ye swi nyanya. Kambe swivangelo leswi a swi vuli swona leswaku vavanuna va ni mfanelo yo xanisa vavasati.

 4. Xana vavanuna lava tekeke lava nga Vakreste va fanele va tivonela eka yini naswona hikwalahokayini?

⁴ Hikwalahokayini vavanuna lava nga Vakreste va fanele va tivonela eka langutelo leri hoxeke leri vanhu va misava leyi va nga na rona hi vavasati? a Xivangelo xin’wana hileswi munhu a talaka ku endla leswi a ehleketaka haswona. Muapostola Pawulo u lemukise Vakreste lava totiweke va le Rhoma leswaku va ‘tshika ku titwananisa ni misava leyi.’ (Rhom. 12:​1, 2) Loko Pawulo a va tsalela swi vonaka onge se a ku ri khale va ri Vakreste. Kambe marito ya Pawulo ma kombisa leswaku van’wana a va ha kuceteriwa hi ndhavuko ni hi langutelo ra vanhu lava a va hanya na vona. Hi yona mhaka a va byeleke leswaku va cinca ndlela leyi va ehleketa hayona ni mahanyelo ya vona. Ndzayo yoleyo ya ha tirha ninamuntlha eka vavanuna lava tekeke lava nga Vakreste. Lexi twisaka ku vava, van’wana va tekelele mahanyelo ya vanhu va misava leyi naswona va xanise vasati va vona. b Xana Yehovha u lava leswaku wanuna a n’wi khoma njhani nsati wakwe? Hi kuma nhlamulo eka tsalwa ra nhlokomhaka leyi.

 5. Hi ku ya hi 1 Petro 3:​7, wanuna u fanele a n’wi khoma njhani nsati wakwe?

⁵ Hlaya 1 Petro 3:7. Yehovha u lerisa vavanuna leswaku va xixima vasati va vona. Wanuna loyi a endlaka tano, u rhandza nsati wakwe ni ku tlhela a n’wi khoma kahle. Eka nhlokomhaka leyi, hi ta dyondza hileswi wanuna a nga swi endlaka leswaku a xixima nsati wakwe. Kambe a hi sunguleni hi bula hileswi wanuna a nga fanelangiki a swi endla eka nsati wakwe.

PAPALATA KU ENDLA SWILO LESWI NGA TA TWISA NSATI WA WENA KU VAVA

 6. Yehovha u titwa njhani hi vavanuna lava nga ni rigombo? (Vakolosa 3:19)

⁶ Ku va ni rigombo. Yehovha u venga munhu loyi a nga ni madzolonga. (Ps. 11:5) Wa va venga vavanuna lava xanisaka vasati va vona. (Mal. 2:16; hlaya Vakolosa 3:19.) Hi ku ya hi tsalwa ra nhlokomhaka ya hina ku nga 1 Petro 3:​7, Xikwembu a xi n’wi tsakeli wanuna loyi a xanisaka nsati wakwe naswona swi nga endleka ni swikhongelo swakwe xi nga swi yingisi.

 7. Hi ku ya hi Vaefesa 4:​31, 32, i mavulavulelo wahi lawa vavanuna va faneleke va ma papalata? (Nakambe vona “Nhlamuselo Ya Xiga.”)

⁷ Marito yo tlhava. Vavanuna van’wana va khahla ni ku tlhava vasati va vona hi marito. Kambe Yehovha u venga “ku hlundzuka, vukarhi, huwa ni nhlambha.” c (Hlaya Vaefesa 4:​31, 32.) Leswi a twaka swilo hinkwaswo, wa khathala hi ndlela leyi wanuna a vulavulaka hayona ni nsati wakwe hambiloko va ri ekaya. Wanuna loyi a khahlaka nsati u onha vukati bya vona ku katsa ni vuxaka bya yena ni Xikwembu.—Yak. 1:26.

 8. Yehovha u titwa njhani hi phonografi naswona hikwalahokayini a titwa tano?

⁸ Ku hlalela phonografi. Yehovha wa yi venga phonografi. Hikwalaho, wanuna loyi a yi hlalelaka u onha vuxaka bya yena na Yehovha naswona u kombisa leswaku a nga n’wi xiximi nsati wakwe. d Yehovha u lava leswaku wanuna a  tshembeka eka nsati wakwe hi swiendlo ni hi leswi a swi ehleketaka. Yesu u vule leswaku wanuna loyi a langutaka wansati un’wana lerova a n’wi navela, se u endle vuoswi na yena “embilwini yakwe.” e—Mat. 5:​28, 29.

 9. Hikwalahokayini Yehovha a swi venga loko wanuna a sindzisa nsati wakwe ku endla timhaka ta masangu hi ndlela leyi nga ta n’wi siya a biwa hi ripfalo?

⁹ Ku endla timhaka ta masangu hi ndlela leyi nga kombisiki ku xixima nsati wa wena. Vavanuna van’wana va sindzisa vasati va vona ku endla timhaka ta masangu hi ndlela leyi endlaka vasati va vona va sala va biwa hi ripfalo kumbe va titwa va nga rhandziwi. Yehovha wa swi venga swiendlo sweswo leswi nga kombisiki rirhandzu. U lava leswaku wanuna a rhandza nsati wakwe ni ku xixima ndlela leyi a titwaka hayona. (Efe. 5:​28, 29) Ku vuriwa yini loko wanuna loyi se a nga Mukreste a xanisa nsati wakwe kumbe a hlalela phonografi? I yini leswi nga n’wi pfunaka leswaku a ku yi thyaa mikhuva yoleyo?

LESWI NGA PFUNAKA WANUNA A TSHIKA MIKHUVA YO BIHA

10. Xikombiso xa Yesu xi nga va pfuna njhani vavanuna?

¹⁰ I yini leswi nga pfunaka wanuna a tshika mikhuva yo biha ni ku xanisa nsati? U fanele a tekelela Yesu. Hambileswi a a nga tekanga, ndlela leyi a khomeke vaapostola vakwe hayona i xikombiso xa ndlela leyi vavanuna va faneleke va khoma vasati va vona hayona. (Efe. 5:25) Hi xikombiso, xiya leswi vavanuna va swi dyondzaka eka ndlela leyi Yesu a khomeke ni ku vulavula ni vaapostola vakwe hayona.

11. Yesu u va khome njhani vaapostola vakwe?

¹¹ Yesu u khome vaapostola vakwe hi ndlela ya musa ni ku tlhela a va xixima. Hambileswi a a ri Hosi tlhelo N’wini wa vona, a nga va tshikilelanga kumbe a va khoma hi voko ra nsimbi. Ku ri ni ku endla tano, u va tirherile. (Yoh. 13:​12-17) U byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Dyondza[ni] eka mina, hikuva ndzi ni musa naswona ndza titsongahata, kutani mi ta phyuphyisiwa.” (Mat. 11:​28-30) Xiya leswaku Yesu a a kota ku tikhoma. Loko munhu a kota ku endla tano, a swi vuli swona leswaku a nga tlharihanga. Ku ri na sweswo, u kota ku tikhoma a nga lawuriwi hi xiyimo. Loko a pfukiwa u tshama a rhurile ni ku lawula ndlela leyi a titwaka hayona.

12. Yesu a a vulavula njhani ni van’wana?

¹² Yesu u vulavule kahle ni van’wana a tlhela a va chavelela. A nga va khahlanga valandzeri vakwe. (Luka 8:​47, 48) Loko valala va n’wi rhukana ni ku n’wi tlhontlha, “a nga tlheriselanga.” (1 Pet. 2:​21-23) Mikarhi yin’wana u hlawule ku miyela ku ri ni ku va a tlherisela hi marito yo tlhava. (Mat. 27:​12-14) Hakunene Yesu i xikombiso lexinene lexi vavanuna lava tekeke lava nga Vakreste va nga xi tekelelaka!

13. Hilaha swi hlamuseriweke hakona eka Matewu 19:​4-6, wanuna a nga n’wi “namarhela” njhani nsati wakwe? (Nakambe vona xifaniso.)

¹³ Yesu u byele vavanuna leswaku va tshembeka eka vasati va vona. U vule marito ya Tata wakwe ya leswaku wanuna u fanele a “tshama ni nsati wakwe.” (Hlaya Matewu 19:​4-6.) Riendli ra Xigriki leri tirhisiweke eka tsalwa leri nge, “tshama ni” hi ku kongoma ri vula ku “namarhela.” Hikwalaho nuna ni nsati va fanele va va ni vuxaka lebyikulu onge hiloko va namarhelanile. U nge swi koti ku va hambanisa handle ko va twisa ku vava. Wanuna loyi a nga ni vuxaka byo tano ni nsati wakwe u ta papalata mixaka hinkwayo ya phonografi. U ta hatla a bakanya ku languta “swilo leswi nga pfuniki nchumu.” (Ps. 119:37) Entiyisweni, u endla ntwanano ni matihlo yakwe leswaku a nga fambi a navela vavasati van’wana.—Yobo 31:1.

14. I yini leswi wanuna loyi a xanisaka nsati wakwe a faneleke a swi endla leswaku a lunghisa vuxaka bya yena na Yehovha ni bya nsati wakwe?

 ¹⁴ Wanuna loyi a xanisaka nsati wakwe hi marito kumbe hi swiendlo u fanele a endla swo karhi leswaku a lunghisa vuxaka bya yena na Yehovha ni nsati wakwe. I yini leswi nga n’wi pfunaka? Xo sungula, u fanele a pfumela leswaku u ni xiphiqo lexikulu hikuva Yehovha u vona swilo hinkwaswo. (Ps. 44:21; Ekl. 12:14; Hev. 4:13) Xa vumbirhi, u fanele a tshika ku xanisa nsati wakwe a tlhela a cinca mahanyelo. (Swiv. 28:13) Xa vunharhu, u kombela ku rivaleriwa eka Yehovha ni le ka nsati wakwe. (Mit. 3:19) U fanele a kombela Yehovha a n’wi pfuna a navela ku cinca ni ku tlhela a lawula mavulavulelo yakwe, swiendlo ni leswi a swi ehleketaka. (Ps. 51:​10-12; 2 Kor. 10:5; Filp. 2:13) Xa vumune, u endla leswi a swi khongeleleke hi ku va a dyondza ku venga madzolonga ni mavulavulelo lama tlhavaka. (Ps. 97:10) Xa vuntlhanu, u hatla a kombela mpfuno eka vakulu. (Yak. 5:​14-16) Xa vutsevu, u hlela leswi a nga ta swi endla leswaku a papalata mikhuva yoleyo enkarhini lowu taka. Wanuna loyi a hlalelaka phonografi u fanele a endla swilo hinkwaswo leswi ha ha ku bulaka haswona. Yehovha u ta ma katekisa matshalatshala lawa a ma endlaka yo cinca mahanyelo yakwe. (Ps. 37:5) A swi enelanga ku va wanuna a tshika mikhuva yo biha, u fanele a tlhela a dyondza ku xixima nsati wa yena. A nga swi endlisa ku yini sweswo?

NDLELA YO XIXIMA NSATI WA WENA

15. Wanuna a a nga n’wi kombisa njhani nsati wa yena leswaku wa n’wi rhandza?

¹⁵ Rhandza nsati wa wena. Vamakwerhu van’wana lava swi va fambelaka kahle evukatini bya vona va titolovete ku endlela vasati va vona nchumu wo karhi siku ni siku, leswaku va va komba ndlela leyi va va rhandzaka hayona. (1 Yoh. 3:18) Wanuna a nga komba nsati wakwe leswaku wa n’wi rhandza hi ku endla swilo swo olova swo tanihi ku n’wi khoma hi voko kumbe ku n’wi angarha. A nga rhumela nsati meseji a n’wi byela leswi, “Ndza ku tsundzuka” kumbe  a n’wi vutisa a ku, “Siku ra wena ri famba njhani?” Nkarhi ni nkarhi a a nga ha n’wi tsalela khadi a n’wi byela ndlela leyi a n’wi rhandzaka hayona. Loko wanuna a endla swilo leswi, u kombisa leswaku u rhandza nsati wakwe naswona vukati bya vona byi ta tiya.

16. Hikwalahokayini wanuna a fanele a bumabumela nsati wakwe?

¹⁶ Vana la tlangelaka. Wanuna loyi a xiximaka nsati wakwe wa n’wi tiyisa ni ku tlhela a n’wi khutaza. Ndlela yin’wana yo endla sweswo i ku va a n’wi khensa eka swilo hinkwaswo leswi a n’wi endlelaka swona. (Kol. 3:15) Loko wanuna a bumabumela nsati wakwe swi huma embilwini, swi endla leswaku nsati a tsaka naswona a titwa a ri wa nkoka, a sirhelelekile ni ku rhandziwa.—Swiv. 31:28.

17. Wanuna a nga swi kombisa njhani leswaku u xixima nsati wa yena?

¹⁷ Vana ni musa u tlhela u xixima nsati wa wena. Wanuna loyi a rhandzaka nsati wakwe u n’wi teka a ri wa nkoka. U n’wi teka a ri nyiko ya risima leyi humaka eka Yehovha. (Swiv. 18:22; 31:10) Hikwalaho ka sweswo, u n’wi khoma hi ndlela ya musa ni ku tlhela a n’wi xixima hambiloko va endla timhaka ta masangu. A nge pfuki a sindzise nsati wakwe ku endla swilo leswi a nga swi laviki, swilo leswi nga ta endla a sala a biwa hi ripfalo kumbe a titwa a chichiwe xindzhuti loko va endla timhaka ta masangu. f Na yena u ta tiyimisela ku tshama a ri ni ripfalo leri baseke eka Yehovha.—Mit. 24:16.

18. Vavanuna lava tekeke va fanele va tiyimisela ku endla yini? (Nakambe vona bokisi leri nge, “ Swilo Swa Mune Leswi Nga Ku Pfunaka U Va Nuna Lonene.”)

¹⁸ N’wina vavanuna, tiyisekani leswaku Yehovha wa ma vona ni ku ma tlangela matshalatshala ya n’wina yo xixima vasati va n’wina eka swilo hinkwaswo. Papalatani ku khoma vasati va n’wina ku biha kambe mi va ni musa, mi va xixima ni ku va rhandza. Loko mi endla tano, mi kombisa leswaku mi va teka va ri va nkoka. Nakambe loko mi xixima vasati va n’wina, mi ta tshama mi ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha.—Ps. 25:14.