1. Hi yihi ndlela leyi Vakreste va faneleke va fana ni nsinya hayona? (Nakambe vona xifaniso.)

 “MOYA a wu swi koti ku tshova nsinya lowu govekaka.” Xivuriso lexi xi kandziyisa mhaka ya nkoka leyi endlaka misinya yo karhi yi nga tshoveki loko yi biwa hi moya: ku nga ku kota ku ya hala ni hala. Na hina hi fanele hi fambisana ni swiyimo loko swi tika leswaku hi ta kota ku tirhela Yehovha hi tsakile. Njhani? Hi fanele hi fambisana ni swiyimo loko swi cinca evuton’wini bya hina ni ku xixima mavonelo ni swiboho swa vanhu van’wana.

2. I yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi fambisana ni swiyimo loko swi cinca naswona hi ta kambisisa yini eka nhlokomhaka leyi?

² Tanihi malandza ya Yehovha hi lava ku anakanyela. Nakambe hi lava ku titsongahata ni ku va ni ntwelavusiwana. Eka nhlokomhaka leyi, hi ta vona ndlela leyi swilo leswi swi pfuneke Vakreste van’wana va fambisana ni swiyimo loko swi cinca. Hi ta tlhela hi vona leswaku swilo leswi swi nga hi pfuna njhani. Kambe a hi rhangeni hi dyondza eka Yehovha na Yesu lava nga swikombiso leswinene loko swi ta eka ku anakanyela.

3. Hi swi tiva njhani leswaku Yehovha wa anakanyela?

³ Yehovha u vuriwa “Ribye” hikuva u yima a tiyile, a nga tsekatseki. (Det. 32:4) Hambiswiritano, wa anakanyela. Loko misava leyi yi ya yi cinca, Xikwembu xi ya emahlweni xi fambisana ni swiyimo leswaku xi hetisisa switshembiso swa xona. Yehovha u vumbe vanhu hi xifaniso xakwe va ri ni vuswikoti byo kota ku fambisana ni swiyimo loko swi cinca. U hi nyike milawu ya le Bibeleni  leyi nga erivaleni leyi hi pfunaka hi endla swiboho swa vutlhari swi nga ri na mhaka leswaku hi langutane ni mitlhontlho yihi. Xikombiso xa Yehovha ni milawu leyi a hi nyikeke yona i vumbhoni lebyi kombisaka leswaku hambileswi a nga “Ribye,” wa anakanyela.

4. Vula xikombiso lexi kombisaka leswaku Yehovha wa anakanyela. (Levhitika 5:7, 11)

⁴ Tindlela ta Yehovha ti hetisekile naswona a ti hi tikiseli. A nga khomi vanhu hi voko ra nsimbi. Hi xikombiso, xiya ndlela leyi Yehovha a kombiseke leswaku wa anakanyela loko a tirhisana ni Vaisrayele. A a nga langutelanga leswaku swigwili kumbe swisiwana swi nyikela magandzelo lama fanaka. Eka swiyimo swin’wana, a a pfumela leswaku munhu a nyikela magandzelo hi ku ya hi swiyimo swakwe.—Hlaya Levhitika 5:7, 11.

5. Vula xikombiso lexi kombisaka leswaku Yehovha wa titsongahata naswona u ni ntwelavusiwana.

⁵ Leswi Yehovha a titsongahataka naswona a nga ni ntwelavusiwana swi endla leswaku a anakanyela. Hi xikombiso, Yehovha u kombise leswaku wa titsongahata loko a lava ku lovisa vanhu vo homboloka va le Sodoma. Hi ku tirhisa tintsumi, Yehovha u lerise Lota wanuna wo lulama leswaku a balekela etintshaveni. Lota a a chava ku ya kwale. Kutani u kombelele yena ni ndyangu wakwe leswaku va balekela eSowara, ku nga muti lowutsongo lowu na wona a wu fanele wu lovisiwa. Yehovha a a ta va a sindzise Lota leswaku a yingisa swiletelo Swakwe hilaha swi nga hakona. Hambiswiritano, Yehovha a nga n’wi alelanga Lota hambileswi ku endla tano a swi vula leswaku A A fanele A ponisa muti wa Sowara. (Gen. 19:18-22) Endzhaku ka malembe yo tala, Yehovha u twele vanhu va le Ninivha vusiwana. U rhume muprofeta Yonasi ku ya byela vanhu vo homboloka va le Ninivha leswaku vona ni muti wa vona a va ta lovisiwa. Kambe loko Vaninivha va hundzuka, Yehovha u va twele vusiwana naswona a nga wu lovisanga muti.—Yon. 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Kombisa ndlela leyi Yesu a tekeleleke Yehovha emhakeni yo anakanyela.

⁶ Yesu u tekelele Yehovha emhakeni yo anakanyela. A a rhumeriwe emisaveni leswaku a ta chumayela “tinyimpfu leti lahlekeke ta yindlu ya Israyele.” Kambe u kombise leswaku wa anakanyela loko a endla xiavelo xexo. Siku rin’wana, wansati la nga riki Muisrayele u n’wi kombele leswaku a horisa n’wana wakwe loyi a a “xaniseka swinene hileswi a nga ni dimona.” Ntwelavusiwana wu susumete Yesu leswaku a endla leswi wansati yoloye a n’wi kombeleke swona hi ku horisa n’wana wakwe. (Mat. 15:21-28) Xiya xikombiso xin’wana. Loko Yesu a sungula ntirho wakwe wo chumayela u te: “Loyi a ndzi landzulaka . . . , na mina ndzi ta n’wi landzula.” (Mat. 10:33) Kambe xana u n’wi landzurile Petro loyi a n’wi landzuleke kanharhu? Doo! Yesu u swi xiyile leswaku Petro u hundzukile ni leswaku u ni ripfumelo. Endzhaku ka loko Yesu a pfuxiwile, u humelele eka Petro naswona swi le rivaleni leswaku u n’wi tiyisekisile leswaku wa n’wi rivalela nileswaku wa ha n’wi rhandza.—Luka 24:33, 34.

7. Hi ku ya hi Vafilipiya 4:5, hi navela ku tiveka hi ri vanhu va njhani?

 ⁷ Se hi swi vonile leswaku Yehovha Xikwembu na Yesu Kreste va anakanyela. Ku vuriwa yini hi hina? Yehovha u lava hi anakanyela. (Hlaya Vafilipiya 4:5.) Bibele yin’wana yi hundzuluxele ndzimana leyi yi ku: “Duma hi ku va munhu wo anakanyela.” Hi nga tivutisa leswi: ‘Xana vanhu va ndzi tiva ndzi ri munhu loyi a anakanyelaka, a yingisaka mavonelo ya van’wana ni ku pfumelela van’wana va endla leswi ndzi nga swi rhandziki? Kumbe va ndzi tiva ndzi ri munhu la tiyisaka voko, la nga riki na mhaka ni van’wana kumbe la omeke nhloko? Xana ndzi sindzisa vanhu leswaku va endla swilo hilaha ndzi ehleketaka leswaku swi fanele swi endliwa hakona? Kumbe, xana ndza va yingisa van’wana ni ku amukela mavonelo ya vona loko swi fanerile?’ Ndlela leyi hi anakanyelaka hayona yi kombisa ndlela leyi hi tekelelaka Yehovha na Yesu hayona. A hi kambisiseni swiyimo swimbirhi leswi lavaka hi anakanyela, ku nga loko swiyimo swa hina swi cinca ni loko mavonelo ni swiboho swa van’wana swi nga fani ni swa hina.

8. I yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi fambisana ni swiyimo loko swi cinca? (Nakambe vona nhlamuselo ya le hansi.)

⁸ Hi fanele hi fambisana ni swiyimo loko swi cinca. Ku cinca ka swiyimo ku nga endla swilo swi hi tikela hi nga swi langutelanga. Hi xitshuketa hi nga ha vabya, ikhonomi yi wa kumbe ku va ni hasahasa ya tipolitiki endhawini leyi hi tshama eka yona naswona sweswo swi nga endla vutomi byi tika. (Ekl. 9:11; 1 Kor. 7:31) Swi nga hi tikela loko hi nyikiwa swiavelo leswintshwa enhlanganweni wa Yehovha. Swi nga ri na mhaka leswaku hi langutane ni ntlhontlho wihi, hi nga swi kota ku fambisana ni xiyimo loko hi endla swilo swa mune leswi landzelaka: (1) hi amukela xiyimo, (2) hi ehleketa hi vumundzuku ku nga ri swilo leswi hundzeke, (3) hi languta leswinene na (4) ku va hi endlela van’wana swilo. b A hi voneni ndlela leyi vamakwerhu van’wana va vuyeriweke hayona hi ku endla swilo leswi.

9. Vatekani van’wana lava nga varhumiwa va yi tiyisele njhani miringo ya xitshuketa?

⁹ Amukela xiyimo. Emanuele na Francesca a va averiwe ku va varhumiwa etikweni rin’wana. Loko va ha ku dyondza ririmi ni ku va evandlheni lerintshwa, ku sungule ntungu wa COVID-19 laha a swi lava leswaku va nga hlangani ni vanhu. Hiloko mhani wa Francesca a lova swi nga languteriwanga. Francesca a a swi lava hi mbilu hinkwayo ku va swin’we ni ndyangu wa ka vona kambe a swi nga koteki leswaku va muka hikwalaho ka ntungu. Xana u xi tiyisele njhani xiyimo xexo xo vava? Xo sungula, Emanuele na Francesca va khongele eka Yehovha va n’wi kombela leswaku a va nyika vutlhari byo kota ku tiyisela siku ha rin’we. Yehovha u hlamule swikhongelo swa vona hi nkarhi lowu faneleke hi ku tirhisa nhlangano wakwe. Hi xikombiso, va khutaziwe hi vhidiyo ya makwerhu un’wana loyi a vuleke leswi eka mbulavurisano wakwe: “Loko hi hatla hi amukela swiyimo, hi ta tsaka hi tlhela hi kuma nkarhi wo tirhela Yehovha ni ku pfuna vanhu van’wana.” c Xa vumbirhi, va endle xiboho xo antswisa vuswikoti bya vona byo chumayela hi foni naswona va sungule hambi ku ri dyondzo ya Bibele. Xa vunharhu, va tlangele ndlela ya rirhandzu leyi vamakwerhu va kwalaho va va khutazeke ni ku va seketela hayona. Makwerhu un’wana waxisati la nga ni musa a a va rhumela  rungula ro koma leri nga ni Tsalwa masiku hinkwawo ku ringana lembe. Loko na hina hi amukela swiyimo swa hina leswintshwa, hi ta eneriseka hi leswi hi kotaka ku swi endla.

10. Makwerhu un’wana waxisati u swi kotise ku yini ku fambisana ni xiyimo loko swilo swi cinca evuton’wini bya yena?

¹⁰ Ehleketa hi vumundzuku ku nga ri swilo leswi hundzeke ni ku languta leswinene. Makwerhu waxisati Christina wa le Romania loyi a tshamaka eJapani, a a nga tsakanga loko vandlha ra Xinghezi leri a a hlanganyela eka rona ri pfariwa. Hambiswiritano, a nga omelelanga eka swilo swa khale. Ematshan’weni ya sweswo, u endle leswi a nga swi kotaka leswaku a seketela vandlha ra Xijapani ni ku tlhela a chumayela ensin’wini yoleyo. U kombele khale ka mutirhikulobye leswaku a n’wi pfuna a antswisa ririmi ra Xijapani. Wansati loyi u pfumerile ku dyondzisa Christina Xijapani hi ku tirhisa Bibele ni broxara leyi nge, Tiphine Hi Vutomi Hilaha Ku Nga Heriki! Christina u dyondze Xijapani naswona wansati yoloye u sungule ku kombisa ku navela ku dyondza ntiyiso. Loko hi nga khomeleli eka swilo swa khale ivi hi va ni langutelo lerinene, ku cinca ka swiyimo loku nga languteriwangiki ku nga tisa mikateko leyi a hi nga yi langutelanga.

11. I yini leswi pfuneke vatekani van’wana lava a va ri ni swiphiqo swa timali?

¹¹ Endlela van’wana swilo. Vatekani lava tshamaka etikweni leri ntirho wa hina wu yirisiweke va heleriwe hi mitirho loko ikhonomi yi wa. Va xi tiyisele njhani xiyimo xexo? Va sungule hi ku hunguta swilo leswi a va swi xava. Kutani ematshan’weni yo titshandza hi swiphiqo swa vona, va sungule ku pfuna van’wana hi ku tshama va ri ni swo tala swo swi endla entirhweni wo chumayela. (Mit. 20:35) Nuna u te, “Ku tshama hi khomekile hi ku chumayela swi endla hi nga heti nkarhi wo tala hi titshandza kambe hi va ni nkarhi wo tala wo endla ku rhandza ka Xikwembu.” Loko swiyimo swa hina swi cinca, hi nga rivali leswaku i swa nkoka ku ya emahlweni hi pfuna vanhu ngopfungopfu hi ku va hi chumayela.

12. Xikombiso xa muapostola Pawulo xi hi pfuna njhani leswaku hi fambisana ni xiyimo entirhweni wo chumayela?

¹² Hi fanele hi fambisana ni swiyimo entirhweni wo chumayela. Hi hlangana ni vanhu lava pfumelaka eka swilo swo hambanahambana, va nga ni mavonelo ni mindhavuko leyi nga faniki. Muapostola Pawulo a a fambisana ni swiyimo naswona hi nga dyondza eka yena. Yesu u hlawule Pawulo leswaku a va “muapostola eka vamatiko.” (Rhom. 11:13) Pawulo u chumayele Vayuda, Magriki, tintlhari, vanhu ntsena, vatirhelamfumo ni tihosi. Leswaku Pawulo a kota ku fikelela timbilu ta vanhu lava hinkwavo, u ve “swilo hinkwaswo eka vanhu va mixaka hinkwayo.” (1 Kor. 9:19-23) U yi tekele enhlokweni mindhavuko ya vanhu lava a a va chumayela, ndlela leyi va kurisiweke hayona ni leswi va swi pfumelaka naswona sweswo swi n’wi pfunile leswaku a va fikelela timbilu. Na hina hi nga antswisa ndlela leyi hi chumayelaka hayona loko hi fambisana ni swiyimo ni ku ehleketa hi ndlela leyinene leyi hi nga va pfunaka hayona.

13. Hi rihi khombo leri hlamuseriweke eka 1 Vakorinto 8:9 leri hi nga ri papalataka loko hi xixima mavonelo ya van’wana?

¹³ Ku anakanyela swi tlhela swi hi pfuna leswaku hi xixima mavonelo ya van’wana. Hi xikombiso, vamakwerhu van’wana vaxisati va swi rhandza ku tiphoxonga kasi van’wana a va swi rhandzi. Vakreste van’wana va nwa byala hi ku ringanisela kasi van’wana a va byi khumbi nikatsongo. Vakreste hinkwavo va swi lava ku va ni rihanyo lerinene kambe va hlawula ku khathalela rihanyo ra vona hi tindlela  to hambanahambana. Loko ho tibyela leswaku mikarhi hinkwayo mavonelo ya hina i manene naswona hi sindzisa vamakwerhu leswaku va ma tirhisa, hi nga va khunguvanyisa naswona hi nga endla leswaku ku nga vi ni vun’we. A hi swi lavi nikatsongo ku endla tano! (Hlaya 1 Vakorinto 8:9; 10:23, 24) A hi kambisiseni swikombiso swimbirhi swa ndlela leyi ku tirhisa milawu ya Matsalwa swi nga hi pfunaka hayona hi ringanisela ni ku tshama hi ri ni ku rhula.

14. Rito ra Xikwembu ri hi kongomisa njhani loko swi ta eka maambalelo ni ku tisasekisa?

¹⁴ Maambalelo ni ku tisasekisa. Yehovha a nga hi byeli ndlela leyi hi faneleke hi ambala hayona kambe Rito rakwe ra hi kongomisa loko swi ta eka maambalelo. Hi ambala hi ndlela leyi fanelaka malandza ya Xikwembu, hi kombisa leswaku ha anakanyela, ha ringanisela naswona hi ni “mianakanyo leyinene.” (1 Tim. 2:9, 10; 1 Pet. 3:3) Hikwalaho, a hi tikokeli matihlo hikwalaho ka ndlela leyi hi ambalaka hayona. Rito ra Xikwembu ri tlhela ri pfuna vakulu leswaku va papalata ku veka swinawanawana loko swi ta emhakeni ya maambalelo ni switayele swa misisi. Hi xikombiso, vakulu evandlheni rin’wana a va lava ku pfuna vamakwerhu van’wana lava ha riki vantshwa lava tekeleleke xitayele lexi nga efexenini xo tsema misisi kambe yi tshikiwa yi nga kamiwi. Xana vakulu a va ta va pfuna njhani vantshwa lava handle ko va vekela milawu? Mulanguteri wa muganga u tsundzuxe vakulu leswaku va byela vamakwerhu volavo leswi, “Loko u ri exitejini kambe miehleketo ya vayingiseri yi ya eka ndlela leyi u langutekaka hayona ematshan’weni yo yingisela leswi u swi vulaka, ku na xiphiqo eka ndlela leyi u ambalaka ni ku tisasekisa hayona.” Xitsundzuxo lexi xa mulanguteri wa muganga xi pfune vantshwa volavo handle ko va vakulu va va vekela milawu. d

15. Hi yihi milawu ya le Bibeleni leyi hi kongomisaka loko hi hlawula vutshunguri? (Varhoma 14:5)

 ¹⁵ Vutshunguri. Mukreste ha un’we u fanele a tihlawulela ndlela leyi a nga ta tshunguriwa hayona. (Gal. 6:5) Loko Mukreste a hlawula vutshunguri, u fanele a yingisa milawu ya le Bibeleni ya ku papalata ngati ni vutshunguri lebyi fambisanaka ni vungoma. (Mit. 15:20; Gal. 5:19, 20) Kambe loko swi ta eka tindlela tin’wana ta matshungulelo, munhu u tiendlela xiboho. Vamakwerhu van’wana va tsakela ku tshunguriwa hi madokodela ntsena kasi van’wana va tsakela ku tirhisa tindlela tin’wana. Swi nga ri na mhaka leswaku hi titwa njhani hi muxaka wo karhi wa vutshunguri, hi fanele hi xixima mfanelo ya vamakwerhu yo va va tiendlela xiboho mayelana ni ndlela leyi va nga ta tshunguriwa hayona. Hi fanele hi tsundzuka leswi landzelaka loko swi ta emhakeni leyi: (1) I Mfumo wa Xikwembu ntsena lowu nga ta herisa mavabyi. (Esa. 33:24) (2) Mukreste ha un’we u fanele a ‘tiyiseka’ hi leswi n’wi faneleke. (Hlaya Varhoma 14:5.) (3) A hi va avanyisi vamakwerhu kumbe hi va khunguvanyisa. (Rhom. 14:13) (4) Vakreste va kombisa rirhandzu naswona va swi twisisa leswaku vun’we bya vandlha i bya nkoka ku tlula mavonelo ya vona. (Rhom. 14:15, 19, 20) Loko hi titekela enhlokweni tinhla leti, hi ta tshama hi ri ni vuxaka lebyinene ni vamakwerhu naswona hi ta endla leswaku evandlheni ku va ni ku rhula.

16. Nkulu a nga swi kombisa njhani leswaku wa anakanyela loko a tirhisana ni vakulukulobye? (Nakambe vona swifaniso.)

¹⁶ Vakulu va fanele va va swikombiso loko swi ta emhakeni yo anakanyela. (1 Tim. 3:2, 3) Hi xikombiso, nkulu a nga fanelanga a langutela leswaku mikarhi hinkwayo mavonelo yakwe ma ta tirhisiwa ntsena hileswi a hundzaka vakulu lavan’wana hi malembe. Wa swi tiva leswaku moya wa Yehovha wu nga tirha eka nkulu un’wana ni un’wana leswaku a vula nchumu lowu nga ta va pfuna va teka xiboho xa vutlhari. Nakambe loko ku nga tluriwi nawu wa Bibele, vakulu lava anakanyelaka va seketela xiboho lexi vakulu vo tala va yimaka na xona hambiloko vona va ri ni mavonelo lama hambaneke.

17. Hi yihi mikateko leyi kumiwaka hi Vakreste lava anakanyelaka?

¹⁷ Loko Vakreste va anakanyela, va kuma mikateko yo tala. Hi va ni vuxaka lebyinene ni vamakwerhu naswona vandlha ri va ni ku rhula. Swa hi tsakisa ku va swin’we ni vagandzeri va Yehovha va mindhavuko ni vumunhu byo hambanahambana naswona va nga ni vun’we. Xa nkoka swinene, ha eneriseka ku tiva leswaku hi tekelela Yehovha Xikwembu xa hina lexi anakanyelaka.