1-2. Mukreste a nga fanisiwa njhani ni muako wo leha lowu nga ni swithezi? (1 Vakorinto 15:58)

 EKU HELENI ka va-1970, ku akiwe muako wo leha lowu nga ni swithezi swa 60 eTokyo, Japani. Vanhu va tivutisile loko muako lowu wu ta yima wu tiyile hambiloko ku va ni ku tsekatseka ka misava loku endlekaka nkarhi ni nkarhi edorobeni rero. I yini lexi a xi ta endla leswaku wu nga wi? Vanjhiniyara va kote ku endla muako lowu leswaku wu nga wi hambiloko ku ri ni ku tsekatseka ka misava. Vakreste va fana ni muako wolowo. Hi ndlela yihi?

² Mukreste u fanele a tshama a ri karhi a ringanisela loko swi ta emhakeni yo namarhela nawu ni ku anakanyela. U fanele a yima a tiyile loko swi ta eka ku yingisa milawu ya Yehovha. (Hlaya 1 Vakorinto 15:58.) U “tiyimisela ku yingisa” naswona a nga pfumeleli nchumu wu n’wi sivela ku endla tano. Hi hala tlhelo, u fanele a “anakanyela” loko xiyimo xi lava leswaku a endla tano. (Yak. 3:17) Mukreste loyi a nga ni langutelo leri lerinene u ta papalata ku hundzeleta swilo hi ku va a tiyisa ngopfu voko kumbe ku ri debyisa. Eka nhlokomhaka leyi, hi ta kambisisa leswaku hi nga yima hi tiyile hi ndlela yihi. Hi ta tlhela hi kambisisa tindlela ta ntlhanu leti Sathana a ti tirhisaka leswaku a hi wisa ni ku dyondza ndlela leyi hi nga lwisanaka na yena.

3. Eka Mitirho 15:28, 29, Munyiki wa Nawu la Tlakukeke u hi nyike milawu yihi?

³ Yehovha tanihi Munyiki wa Nawu la Tlakukeke, mikarhi hinkwayo u nyike vanhu vakwe milawu leyi twisisekaka. (Esa. 33: 22) Hi xikombiso, huvo leyi fumaka ya le mikarhini ya vaapostola yi vulavule hi swilo swinharhu leswi Mukreste a faneleke a tshama a tiyile eka swona: (1) hi ku va a papalata ku gandzela swifaniso ivi a gandzela Yehovha, (2) hi ku yingisa nawu wa Yehovha wa leswaku ngati ya kwetsima na (3) hi ku yingisa milawu ya Bibele leyi tlakukeke ya mahanyelo. (Hlaya Mitirho 15:28, 29.) Vakreste va nga swi kombisa njhani namuntlha leswaku va yingisa Yehovha loko swi ta eka swilo leswinharhu?

4. Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi gandzela Yehovha ntsena? (Nhlavutelo 4:11)

⁴ Hi papalata ku gandzela swifaniso ivi hi gandzela Yehovha ntsena. Yehovha u lerise Vaisrayele leswaku va gandzela yena ntsena. (Det. 5:6-10) Yesu u swi veke erivaleni leswaku hi fanele hi gandzela Yehovha ntsena loko a ringiwa hi Diyavulosi. (Mat. 4:8-10) Hikwalaho, a hi swi gandzeli swifaniso. Nakambe a hi gandzeli vanhu hambi i vafundhisi, van’watipolitiki kumbe tinghwazi ta misava ta swa mitlangu ni swa vuhungasi hi ku va xixima onge i swikwembu. Hi seketela Yehovha ni ku gandzela yena ntsena ku nga loyi a “tumbuluxe[ke] swilo hinkwaswo.”—Hlaya Nhlavutelo 4:11.

5. Hikwalahokayini hi yingisa nawu wa Yehovha lowu vulaka leswaku vutomi ni ngati swa kwetsima?

⁵ Hi yingisa nawu wa Yehovha loko swi ta eka ku kwetsima ka vutomi ni ngati. Hikwalahokayini? Hikuva Yehovha u vula leswaku ngati yi yimela vutomi ku nga nyiko yo hlawuleka leyi humaka eka yena. (Lev. 17:14) Loko Yehovha a pfumelela vanhu ro sungula leswaku va dya nyama, u va lerise leswaku va nga dyi ngati. (Gen. 9:4) U tlhele a phindha xileriso lexi loko a nyika Vaisrayele Nawu wa Muxe. (Lev. 17:10) U kongomise huvo leyi fumaka ya le mikarhini ya vaapostola leswaku yi nyika Vakreste hinkwavo xileriso xa leswaku va “papalata . . . ngati.” (Mit. 15:28, 29) Hi yingisa xileriso lexi loko hi hlawula vutshunguri lebyi hi nga ta byi amukela. b

6. Hi wahi matshalatshala lama hi ma endlaka leswaku hi hanya hi milawu ya Yehovha ya mahanyelo leyi tlakukeke?

⁶ A hi debyisi voko loko swi ta eka ku hanya hi milawu ya Yehovha ya mahanyelo leyi tlakukeke. (Hev. 13:4) Hi ku tirhisa xiga ririmi, muapostola Pawulo u hi byela leswaku hi ‘dlaya’ swirho swa miri wa hina, ku nga ku endla swo karhi leswaku hi tshika ku navela ka nyama ko biha. Hi papalata ku languta kumbe ku endla nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga endlaka leswaku hi tikhoma ku biha hi swa masangu. (Kol. 3:5; Yobo 31:1) Loko hi langutana ni ndzingo, hi hatla hi papalata ku ehleketa kumbe ku endla nchumu lowu nga onhaka vuxaka bya hina na Xikwembu.

7. Hi fanele hi tiyimisela ku endla yini naswona hikwalahokayini?

⁷ Yehovha u lava leswaku hi ‘yingisa hi mbilu hinkwayo.’ (Rhom. 6:17) Mikarhi hinkwayo nkongomiso wakwe hi lowunene naswona milawu yakwe a hi nge yi cinci. (Esa. 48:17, 18; 1 Kor. 6:9, 10) Hi endla leswi hi nga swi kotaka leswaku hi tsakisa Yehovha ni ku va ni langutelo ro fana ni ra mupisalema loyi a nga vula a ku: “Ndzi endle xiboho xo yingisa milawu ya wena hilaha ku nga heriki, kukondza ndzi fa.” (Ps. 119:112) Hambiswiritano, Sathana u ta endla swi hi tikela ku yingisa Yehovha. Xana u tirhisa yini?

8. Sathana u wu tirhisa njhani nxaniso leswaku a hi wisa?

⁸ Nxaniso. Diyavulosi wa hi hlasela leswaku a hi wisa. U tiyimisele ku hi “dya,” hi xikongomelo xa leswaku hi onha vuxaka bya hina na  Yehovha. (1 Pet. 5:8) Vakreste vo sungula a va chavisiwa, va biwa ni ku dlayiwa hikwalaho ka leswi a va tiyimisele ku yima va tiyile. (Mit. 5:27, 28, 40; 7:54-60) Sathana wa ha ya emahlweni a hi xanisa ninamuntlha. Leswi swi vonaka eka ndlela ya tihanyi leyi vamakwerhu va khomiwaka hayona eRhaxiya ni le matikweni man’wana ku katsa ni mihlaselo leyi humaka eka vakaneti.

9. Kombisa leswaku hikwalahokayini hi fanele hi xalamukela miringo leyi tumbeleke.

⁹ Miringo leyi tumbeleke. Sathana u tirhisa “miringo” leyi tumbeleke ni leyi kongomeke. (Efe. 6:11) Ehleketa hi xikombiso xa makwerhu la vuriwaka Bob loyi a a ri exibedlhele leswaku a endliwa vuhandzuri lebyikulu. U tivise madokodela leswaku hambi ko endleka yini, a nge pfumeli ku cheriwa ngati. Dokodela leri a ri ta n’wi endla vuhandzuri ri xixime xiboho xakwe. Kambe hi vusiku byo hetelela a nga si endliwa vuhandzuri, dokodela wo titivata u ye eka Bob endzhaku ka loko ndyangu wakwe wu mukile. U byele Bob leswaku a nge cheriwi ngati kambe yi ta va kona ekusuhi leswaku loko yo tshuka yi laveka, yi tirhisiwa. Kumbexana dokodela loyi a a ehleketa leswaku Bob a a ta cinca miehleketo hileswi ndyangu wakwe a wu nga ri kona. Kambe Bob u yime a tiyile a vula leswaku a nga yi lavi ngati hambi ko ba lexi dumaka.

10. Hikwalahokayini mavonelo ya vanhu ma ri ni khombo? (1 Vakorinto 3:19, 20)

¹⁰ Mavonelo ya vanhu. Loko hi endla swilo hi ku ya hi langutelo ra vanhu, hi nga tshika ku yingisa Yehovha ni milawu yakwe. (Hlaya 1 Vakorinto 3:19, 20.) Mikarhi yo tala “vutlhari bya misava” byi hlohlotela vanhu leswaku va nga xi yingisi Xikwembu. Vakreste van’wana va le vandlheni ra Pergamo ni ra Tiyatira a va tekelele langutelo ra vanhu lava a va gandzela swifaniso ni ku tikhoma ku biha hi swa masangu, ku nga leswi a swi tolovelekile emitini yoleyo. Yesu u tshinye mavandlha lawa swinene hikwalaho ka leswi a ma pfumelela vanhu va tikhoma ku biha hi swa masangu. (Nhlav. 2:14, 20) Namuntlha hi langutana ni ndzingo wo amukela mavonelo lama hoxeke. Maxaka ni vanhu lava hi va toloveleke va nga ha vula leswaku hi namarhela ngopfu milawu ni ku hi hlohlotela leswaku hi yi tlula. Hi xikombiso, va nga hi byela leswaku ku enerisa ku navela ka hina a swi hoxanga naswona milawu ya Bibele i ya xikhale.

11. I yini leswi hi faneleke hi swi papalata leswaku hi yima hi tiyile?

¹¹ Mikarhi yin’wana hi nga tibyela leswaku nkongomiso lowu Yehovha a hi nyikaka wona a wu enelanga. Hi nga ha ringeka ku nga swi ‘namarheli leswi tsariweke.’ (1 Kor. 4:6) Varhangeri va vukhongeri hi nkarhi wa Yesu va phasiwile hi xidyoho lexi. Hi ku va va engetela swinawanawana eNawini wa Muxe, a va tikisela vanhu. (Mat. 23:4) Hi ku tirhisa Rito rakwe ni nhlangano wakwe, Yehovha u hi nyika nkongomiso lowu twisisekaka. A hi na xivangelo xo engetela milawu ya hina eka nkongomiso lowu a hi nyikaka wona. (Swiv. 3:5-7) Hikwalaho, hi namarhela swilo leswi tsariweke eBibeleni naswona a hi vekeli vamakwerhu milawu etimhakeni leti khumbaka munhu hi yexe.

12. Sathana u tirhisa “vuxisi” hi ndlela yihi?

¹² Vuxisi. Sathana u tirhisa “vuxisi” ni “swilo swa masungulo swa misava” leswaku a hambukisa vanhu ni ku endla leswaku va nga vi ni vun’we. (Kol. 2:8) Enkarhini wa vaapostola, leswi a swi katsa tidyondzo leti humaka eka vanhu, tidyondzo ta Vayuda leti nga humiki ematsalweni ni dyondzo ya leswaku Vakreste va fanele va yingisa Nawu wa Muxe. Lebyi a ku ri vuxisi hikuva a byi hambanisa vanhu na Yehovha loyi a nga Xihlovo xa vutlhari. Namuntlha, Sathana u tirhisa swihaxamahungu na  Inthanete ku hangalasa mavarivari ni swiviko leswi nga riki ntiyiso leswi hlohloteriwaka hi van’watipolitiki. Leswi hi swi vonile hi nkarhi wa ntungu wa COVID-19. c Timbhoni ta Yehovha leti yingiseke nkongomiso lowu humaka eka nhlangano ti papalate xitirese lexi lava yingiseke rungula leri hoxeke va veke na xona.—Mat. 24:45.

13. Hikwalahokayini hi fanele hi tivonela eka swilo leswi nga hi kavanyetaka?

¹³ Swilo leswi nga hi kavanyetaka. A hi fanelanga hi rivala ku endla “swilo leswi nga swa nkoka swinene.” (Filp. 1:9, 10) Loko hi pfumelela ku kavanyetiwa hi swilo leswi nga riki swa nkoka, swi nga hi dyela nkarhi wo endla swilo swa nkoka. Swilo leswi tolovelekeke swo fana ni ku dya, ku nwa, ku tihungasa ni ntirho swi nga hi kavanyeta loko hi rhangisa swona ntsena evuton’wini. (Luka 21:34, 35) Ku engetela kwalaho, siku ni siku hi twa hi swiviko swa mahungu swa ku kwetlembetana ka van’watipolitiki ni tihoyihoyi. A hi lavi ku kavanyetiwa hi swilo leswi. Hikuva hi nga sungula ku seketela tlhelo ro karhi etimbilwini ni le miehleketweni ya hina. Sathana u tirhisa swilo leswi hi buleke ha swona leswaku a hi tshikisa ku endla leswinene. A hi kambisiseni ndlela leyi hi nga lwisanaka ni matshalatshala yakwe ni ku tshama hi tiyile.

14. I yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi yima hi tiyile etlhelweni ra Yehovha?

¹⁴ Ehleketa hi leswi ku endleke u tinyiketela ni ku khuvuriwa. U endle tano hileswi a wu lava ku seketela Yehovha. Tsundzuka leswi ku pfuneke u tiyiseka leswaku u kume ntiyiso. U dyondze hi Yehovha ivi u sungula ku n’wi xixima ni ku n’wi rhandza tanihi Tata wa wena wa le tilweni. U ve ni ripfumelo ni ku tlhela u hundzuka. U sungule ku tshika ku endla swilo leswi Yehovha a swi vengaka kutani u endla leswi n’wi tsakisaka. U rhuliwe ndzhwalo loko u vona leswaku Xikwembu xi ku rivalerile. (Ps. 32:1, 2) U sungule ku va kona etinhlengeletanwini ta vandlha ni ku byela van’wana swilo swo tsakisa  leswi u swi dyondzeke. Tanihi Mukreste la tinyiketeleke ni ku khuvuriwa, sweswi u famba endleleni leyi yisaka evuton’wini naswona u tiyimisela ku nga hambuki eka yona.—Mat. 7:13, 14.

15. Hikwalahokayini ku dyondza ni ku anakanyisisa swi vuyerisa?

¹⁵ Dyondza Rito ra Xikwembu u tlhela u anakanyisisa ha rona. Ku fana ni leswi nsinya lowu nga ni timitsu leti enteke wu kotaka ku yima wu tiyile, na hina hi nga kota ku yima hi tiyile loko ripfumelo ra hina ri titshege hi Rito ra Xikwembu. Loko nsinya wolowo wu ri karhi wu kula, timitsu ta wona ti ya ti dzika ni ku nava. Loko hi dyondza ni ku anakanyisisa, hi tiyisa ripfumelo ra hina ni ku ya emahlweni hi tshemba leswaku tindlela ta Xikwembu i tinene. (Kol. 2:6, 7) Ehleketa ndlela leyi malandza ya Yehovha enkarhini lowu nga hundza ma pfunekeke hayona loko a ma kongomisa, a ma letela ni ku ma sirhelela. Hi xikombiso, Ezekiyele u yingise hi vurhon’wana loko ntsumi yi pima tempele ya le xivonweni. Xivono lexi xi tiyise Ezekiyele naswona xi hi dyondzisa tidyondzo ta nkoka ta ndlela leyi hi nga namarhelaka milawu ya Yehovha loko swi ta eka vugandzeri lebyi tengeke. d (Ezek. 40:1-4; 43:10-12) Na hina hi nga vuyeriwa loko hi tinyika nkarhi wo dyondza ni ku anakanyisisa hi swilo leswi enteke eRitweni ra Xikwembu.

16. Xana swi n’wi sirhelele njhani Bob ku yima a tiyile? (Pisalema 112:7)

¹⁶ Dyondza ku yima u tiyile. Hosi Davhida u hlamusele ndlela leyi a rhandzaka Yehovha hayona loko a yimbelela a ku: “Mbilu ya mina yi yime yi tiya, Xikwembu xanga.” (Ps. 57:7) Na hina hi nga yima hi tiyile hi tshemba Yehovha hi ku helela. (Hlaya Pisalema 112:7.) Vona ndlela leyi sweswo swi pfuneke Bob loyi hi buleke ha yena eku sunguleni. Loko a tivisiwe leswaku ngati a yi ta va ekusuhi loko yo tshuka hi laveka, u nambe a vula leswaku loko yo va kona, u ta hatla a famba. Hi ku famba ka nkarhi Bob u te: “A ndzi nga kanakani nikatsongo naswona a ndzi nga vileli.”

17. Hi nga dyondza yini eka ntokoto wa Bob? (Nakambe vona xifaniso.)

¹⁷ Bob u yime a tiyile hileswi se a a endle xiboho  xexo a nga si ya exibedlhele. Xo sungula, a a lava ku tsakisa Yehovha. Xa vumbirhi, u dyondze Bibele ni mikandziyiso leyi humesiweke hi nhlangano leyi vulavulaka hi ku kwetsima ka vutomi ni ngati. Xa vunharhu, a a tiyiseka leswaku Yehovha a a ta n’wi katekisa loko a yingisa nkongomiso Wakwe. Na hina hi nga yima hi tiyile swi nga ri na mhaka leswaku hi langutana ni miringo ya njhani.

18. Xikombiso xa Baraka xi hi pfuna njhani leswaku hi tshemba Yehovha? (Vona xifaniso lexi nga eka xifunengeto.)

¹⁸ Tshemba Yehovha. Xiya ndlela leyi Baraka a humeleleke hayona hikwalaho ko tshemba nkongomiso wa Yehovha. Hambileswi masocha yakwe a ma nga ri na switlhangu kumbe matlhari, Yehovha u n’wi lerise leswaku a ya lwa ni masocha lama a ma hlomile lama rhangeriwaka hi Sisera ndhuna ya masocha ya Mukanana. (Vaav. 5:8) Muprofeta waxisati Debora u byele Baraka leswaku a rhelela a ya lwa na Sisera loyi a a ri ni makalichi ya 900. Baraka u yingisile hambileswi a a swi tiva leswaku a swi ta tikela Vaisrayele ku lwa na Sisera ni makalichi yakwe ya rivilo erivaleni leri nga levhele. Loko masocha ma ri karhi ma rhelela eNtshaveni ya Taboro, Yehovha u endle leswaku ku na mpfula ya matimba. Makalichi ya Sisera ma bodlhomele endzhopeni naswona Yehovha u endle leswaku Baraka a hlula. (Vaav. 4:1-7, 10, 13-16) Hilaha ku fanaka, Yehovha u ta endla leswaku hi hlula loko hi n’wi tshemba swin’we ni nkongomiso lowu a hi nyikaka wona hi ku tirhisa nhlangano wakwe.—Det. 31:6.

19. Hikwalahokayini u lava ku tshama u tiyile?

¹⁹ Hi fanele hi ya emahlweni hi tikarhatela ku tshama hi tiyile ntsena loko ha hanya emisaveni leyi. (1 Tim. 6:11, 12; 2 Pet. 3:17) Onge hi nga tiyimisela ku nga tsekatsekisiwi hi ku xanisiwa, miringo leyi tumbeleke, mavonelo ya vanhu, vuxisi ni leswi nga hi kavanyetaka. (Efe. 4:14) Ematshan’weni ya sweswo, a hi tshameni hi tiyile hi gandzela Yehovha ni ku yingisa swileriso swakwe. Kambe a hi fanelanga hi hundzeleta swilo. Eka nhlokomhaka leyi landzelaka, hi ta vona ndlela leyi Yehovha na Yesu va nga swikombiso leswinene swo ringanisela.