1-2. Ku fana na Lota, hi yihi mitlhontlho leyi Vakreste va langutanaka na yona namuntlha?

 LOKO swi ta eka milawu ya mahanyelo leyi hlohloteriwaka hi misava leyi, hi titwa ku fana na Lota munhu wo lulama. “A a dya mbitsi hikwalaho ka manyala lawa a ma endliwa hi vanhu lava delelaka nawu,” hileswi a a swi tiva leswaku Tata wa hina u venga mahanyelo yo biha. (2 Pet. 2:7, 8) Leswi Lota a a chava Xikwembu ni ku xi rhandza, swi endle leswaku a papalata mahanyelo yo biha ya vanhu lava a a hanya na vona. Swi tano na hi hina, hi hanya ni vanhu lava nga yi xiximiki milawu ya Yehovha ya mahanyelo. Hambiswiritano, hi nga tshama hi ri ni mahanyelo lamanene loko mikarhi hinkwayo hi rhandza Xikwembu ni ku tikarhatela ku xi chava hi ndlela leyi faneleke.—Swiv. 14:2.

² Hikwalaho, Yehovha wa hi khutaza hi ku tirhisa buku ya Swivuriso. Vakreste hinkwavo va nga vuyeriwa swinene hi ku kambisisa xitsundzuxo xa vutlhari lexi nga eka buku yoleyo.

3. Hi ku ya hi Swivuriso 17:3, hi xihi xivangelo lexi endlaka hi lava ku sirhelela timbilu ta hina? (Nakambe vona xifaniso.)

³ Xivangelo lexikulu lexi endlaka hi sirhelela timbilu ta hina to fanekisela hileswi Yehovha a kambisisaka timbilu ta hina. Leswi swi vula leswaku u languta leswi vanhu va nga kotiki ku swi vona ku nga leswi hi nga swona endzeni. (Hlaya Swivuriso 17:3.) Loko hi tshama hi ri karhi hi ehleketa hi switsundzuxo swakwe swa vutlhari leswi nga ta hi pfuna hi hanya hilaha ku nga heriki, Yehovha u ta hi rhandza. (Yoh. 4:14) Kutani a hi nge pfuki hi vavisiwe hi mahanyelo yo biha, mavunwa ya Sathana ni vanhu vakwe vo homboloka emisaveni yakwe. (1 Yoh. 5:18, 19) Loko hi ya hi tshinela eka Yehovha, ndlela leyi hi n’wi rhandzaka ni ku n’wi xixima hayona yi ta ya yi kula. Leswi hi nga laviki ku twisa Tata wa hina ku vava, hi  ta venga hambi ku ri ku ehleketa hi ku dyoha. Loko hi ringeka ku endla swo biha, hi ta tivutisa leswi, ‘Xana ndzi nga n’wi twisa njhani ku vava hi vomu Munhu loyi a ndzi kombeke rirhandzu ronghasi?’—1 Yoh. 4:9, 10.

4. Ku chava Yehovha swi n’wi sirhelele njhani makwerhu waxisati leswaku a nga endli xidyoho?

⁴ Makwerhu waxisati Marta wa le Croatia loyi a a langutane ni ndzingo wo tikhoma ku biha hi swa masangu u tsale a ku: “A swi ndzi tikela ku ehleketa kahle ni ku tikhoma leswaku ndzi nga titsakisi hi xidyoho swa xinkarhana. Kambe ku chava Yehovha swi ndzi sirhelerile.” b Xana ku chava Xikwembu swi n’wi sirhelele njhani? Marta u vule leswaku u anakanyisise hi vuyelo byo biha lebyi a byi ta va kona loko a lo tikhoma ku biha. Hi nga endla tano na hina. Vuyelo byo biha swinene hileswaku hi ta twisa Yehovha ku vava, hi nga ha swi koti ku n’wi gandzela hilaha ku nga heriki.—Gen. 6:5, 6.

5. U nga dyondza yini eka ntokoto wa Leo?

⁵ Loko hi chava Yehovha, a hi nge tiyimeleli hi ku endla xinghana ni vanhu lava nga ni mahanyelo yo biha. Leo loyi a tshamaka eCongo u dyondze swo karhi emhakeni leyi. Endzhaku ka malembe ya mune a khuvuriwile, u ve ni vanghana vo biha. A a ehleketa leswaku ntsena loko yena a nga katseki eka ku tikhoma ku biha, a a nga ri ku n’wi dyoheleni Yehovha. Kambe swi nga si ya kwihi, vanghana vakwe vo biha va n’wi kucetele leswaku a kukutlela byala ni ku tikhoma ku biha hi swa masangu. Kutani u sungule ku ehleketisisa hi leswi vatswari vakwe lava nga Vakreste va n’wi dyondziseke swona ni ntsako lowu a a ri na wona loko a a tirhela Yehovha. Ku ve ni vuyelo byihi? U sungule ku ehleketa kahle. Hi ku pfuniwa hi vakulu u tlhelele eka Yehovha. Sweswi u tirha a tsakile tanihi phayona ro hlawuleka tlhelo nkulu.

6. Hi vahi vavasati vambirhi vo fanekisela lava hi nga ta bula ha vona sweswi?

⁶ A hi kambisiseni Swivuriso ndzima 9 laha hi hlayaka hi vutlhari ni vuphukuphuku leswi  fanekiseriwaka hi vavasati vambirhi. (Ringanisa Varhoma 5:14; Vagalatiya 4:24.) Loko hi ri karhi hi endla tano, tsundzuka leswaku misava ya Sathana yi rhangisa ku tikhoma ku biha hi swa masangu ni pornography (ku nga swifaniso, tivhidiyo, leswi hlayiwaka, leswi yingiseriwaka kumbe nchumu wihi ni wihi lowu pfuxaka ku navela timhaka ta masangu). (Efe. 4:19) Kutani i swa nkoka leswaku hi ya emahlweni hi tikarhatela ku chava Xikwembu ni ku papalata ku endla swilo swo biha. (Swiv. 16:6) Hikwalaho ka sweswo, hinkwerhu hambi hi vaxinuna kumbe vaxisati, hi nga vuyeriwa hi leswi nga eka ndzima leyi. Havumbirhi bya vona vavasati lava, va hlamuseriwa va ri karhi va rhamba lava nga riki na ntokoto ku nga lava nga “tlharihangiki.” Swi fana niloko ha un’we wa vona a vula leswi, ‘Tana endlwini ya mina u ta dya swakudya.’ (Swiv. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Kambe vuyelo lebyi kumiwaka hi lava va amukelaka xirhambo ha xin’we, a byi fani.

7. Hi ku ya hi Swivuriso 9:13-18, ku endleka yini hi lava amukelaka xirhambo xa wansati wa xiphukuphuku? (Nakambe vona xifaniso.)

⁷ Ehleketa hi xirhambo xa “wansati wa xiphukuphuku.” (Hlaya Swivuriso 9:13-18.) Hi xivindzi u huwelela lava nga tlharihangiki hi ku vula a ku, ‘Tanani haleno’ hi ta dya. Xana ku humelela yini hi lava amukelaka xirhambo xexo? “Yindlu yakwe yi tele hi vafi.” U nga ha tsundzuka ririmi ro fanekisela leri fanaka ni leri tirhisiweke eka tindzima to sungula ta Swivuriso. Kwalaho hi lemukisiwa hi “wansati wa nghwavava” ni “wansati la nga ni mahanyelo yo biha.” Hi byeriwa leswi: “Ku ya endlwini yakwe swi fana ni ku ya eku feni.” (Swiv. 2:11-19) Swivuriso 5:3-10 yi hi lemukisa hi “wansati [un’wana] wa nghwavava” loyi “milenge yakwe yi yisa[ka] eku feni.”

8. Hi xihi xiboho lexi hi faneleke hi xi endla?

⁸ Lava twaka “wansati wa xiphukuphuku” va fanele va endla xiboho: Xana va ta amukela xirhambo xakwe kumbe va xi ala? Hi nga ha tikuma hi boheka ku endla xiboho xo tano. Xana hi ta endla yini loko hi wongiwa leswaku hi tikhoma ku biha hi swa masangu kumbe loko hi hlangana ni pornography eka switirhisiwa swa elektroniki ni le ka Inthanete?

9-10. Hi swihi swivangelo swin’wana leswi endlaka hi papalata ku tikhoma ku biha hi swa masangu?

⁹ Ku ni swivangelo leswi twalaka leswi endlaka hi papalata ku tikhoma ku biha hi swa masangu. “Wansati wa xiphukuphuku” u hlamuseriwa a ri karhi a vula leswi: “Mati lama yiviweke ma tsokombela.” Xana i yini “mati lama yiviweke”? Bibele yi fanisa ku tiphina hi timhaka ta masangu exikarhi ka nuna na nsati lava cateke ni mati lama phyuphyisaka. (Swiv. 5:15-18) Wanuna ni wansati lava tekaneke hi nawu va pfumeleriwile ku tiphina hi timhaka ta masangu. Hambiswiritano,  swi hambane ngopfu ni “mati lama yiviweke.” Sweswo swi nga vula ku tikhoma ku biha hi swa masangu leswi mikarhi yo tala swi endliwaka exihundleni ku fana ni khamba leri mikarhi yo tala ri yivaka ri nga voniwi hi munhu. “Mati lama yiviweke” ma nga ha vonaka ma tsokombela loko lava katsekaka va xiya leswaku a va voniwi hi munhu. Va tixisa! Yehovha u vona hinkwaswo. A ku na nchumu wo vava ngopfu ku fana ni ku onhakeriwa hi vuxaka bya wena na Yehovha, kutani a ku ‘tsokombeli’ ku lahlekeriwa koloko. (1 Kor. 6:9, 10) Kambe a swi helelanga kwalaho.

¹⁰ Ku tikhoma ku biha hi swa masangu swi nga ha khomisa tingana, swi endla u titwa u ri xikangalafula, u hohlokeriwa hi ndyangu ni ku kuma n’wana u nga swi langutelanga. Swi le rivaleni leswaku i vutlhari ku papalata “yindlu” ya wansati wa xiphukuphuku ni swakudya swakwe. Ku engetela eka ku onhakeriwa hi vuxaka na Yehovha, vo tala lava tikhomaka ku biha hi swa masangu va khomiwa hi mavabyi lama endlaka leswaku va hatla va fa. (Swiv. 7:23, 26) Ndzimana 18 ya ndzima 9 yi hetelela hi ku vula leswi: “Vaendzi vakwe va le Sirheni.” Kutani hikwalahokayini vo tala va amukela xirhambo xakwe lexi kanganyisaka lexi yisaka ekhombyeni?—Swiv. 9:13-18.

11. Hikwalahokayini ku hlalela pornography swi ri ni khombo swinene?

¹¹ Nchumu lowu tolovelekeke lowu hi faneleke hi wu papalata i pornography. Van’wana va ehleketa leswaku ku hlalela pornography a swi na khombo. Ku ri ni sweswo, pornography yi na khombo, yi chicha ndzhuti naswona ya godzombela. Swifaniso swa vanhu va ku tikhoma ku biha hi swa masangu swi tshama nkarhi wo leha emiehleketweni; swa tika ku swi susa. Ku tlula kwalaho, pornography a yi ku dlayi ku navela ko biha; yo ku pfurhetela. (Kol. 3:5; Yak. 1:14, 15) Vo tala lava va yi hlalelaka va hetelela va tikhome ku biha hi swa masangu.

12. Hi swi kombisa njhani leswaku ha swi papalata swifaniso leswi pfuxaka ku navela timhaka ta masangu?

¹² Tanihi Vakreste hi fanele hi endla yini loko xifaniso xa pornography xi ku humelele, eka xitirhisiwa xa hina xa elektroniki? Hi fanele hi hatla hi xi pfala. Lexi nga hi pfunaka leswaku hi endla tano i ku tsundzuka leswaku nchumu wa nkoka swinene eka hina i vuxaka lebyi hi nga na byona na Yehovha. Kahlekahle, swifaniso leswi nga vonakiki swi ri swa pornography swi nga pfuxa ku navela timhaka ta masangu. Hikwalahokayini hi fanele hi swi papalata? A hi swi lavi ku ehleketa hi ku endla nchumu lowu nga endlaka leswaku hi endla vuoswi etimbilwini ta hina. (Mat. 5:28, 29) Nkulu loyi a vuriwaka David wa le Thailand u ri: “Ndzi ti vutisa leswi: ‘Hambiloko swifaniso swi vonaka swi nga ri swa pornography, xana Yehovha wa tsaka loko ndzi ya emahlweni ndzi swi hlalela?’ Ku tivutisa swivutiso swo tano swi ndzi pfuna ndzi endla swiboho swa vutlhari.”

13. I yini leswi hi pfunaka leswaku hi endla swiboho swa vutlhari?

¹³ Ku tikarhatela ku chava ku twisa Yehovha ku vava swi ta hi pfuna hi endla xiboho xa vutlhari. Ku chava Yehovha i “masungulo ya vutlhari.” (Swiv. 9:10) Leswi swi hlamuseriwe kahle eka tindzimana to sungula ta Swivuriso ndzima 9 laha hi hlayeke hi wansati un’wana wo fanekisela loyi a vitaniwaka “vutlhari bya ntiyiso.”

14. Hi xihi xirhambo lexi hambaneke lexi nga eka Swivuriso 9:1-6?

¹⁴ Hlaya Swivuriso 9:1-6. Laha hi hlaya hi xirhambo lexi humaka eka Yehovha Mutumbuluxi wa hina loyi a nga Xihlovo xa vutlhari hinkwabyo. (Swiv. 2:6; Rhom. 16:27) Swikombiso leswi tirhisiweke laha swi hlamusela yindlu leyikulu leyi nga ni tiphuphu ta nkombo. Leswi swi kombisa leswaku Yehovha wa hanana naswona u amukela hinkwavo lava lavaka ku tirhisa vutlhari byakwe evuton’wini bya vona.

15. Xana Xikwembu xi lava leswaku hi endla yini?

¹⁵ Yehovha wa hanana naswona i Muwundli lonkulu. Vumunhu lebyi byi kombisiwa hi “vutlhari  bya ntiyiso” lebyi fanisiwaka ni wansati eka Swivuriso ndzima 9. Tindzimana leti ti vulavula hi wansati loyi a rhambeke vaendzi leswaku va nghena endlwini yakwe va dya swakudya swo nandziha, nyama ni vhinyo leyi a yi lunghiseleleke. (Swiv. 9:2) Nakambe, hi ku ya hi tindzimana 4 na 5 leti nge: “U [ku nga vutlhari bya ntiyiso] byela loyi a nga tlharihangiki a ku: ‘Tana u ta dya xinkwa xa mina.’” Hikwalahokayini hi fanele hi ya endlwini ya wansati loyi ni ku tlhela hi dya swakudya leswi a hi nyikaka swona? Yehovha u lava leswaku vana vakwe va tlhariha ni ku hlayiseka. A nga swi lavi leswaku hi dyondza ku vava hi ku va hi langutana ni xiyimo xo tika ni ku tshamela ku tisola. Hi yona mhaka “lavo lulama u va hlengeletela vutlhari.” (Swiv. 2:7) Loko hi chava Yehovha hi ndlela leyi nga hundzeletiwangiki, hi ta lava ku n’wi tsakisa. Ha xi twa xitsundzuxo xakwe xa vutlhari naswona swa hi tsakisa ku xi tirhisa.—Yak. 1:25.

16. Ku chava Yehovha swi n’wi pfune njhani Alain ku endla xiboho xa vutlhari naswona ku ve ni vuyelo byihi?

¹⁶ Xiya ndlela leyi ku chava Yehovha swi pfuneke Alain hayona leswaku a endla xiboho xa vutlhari. Alain loyi a nga thicara tlhelo nkulu u ri: “Vatirhikulorhi vo tala va teka tifilimi ta pornograghy ku ri nchumu wo dyondzisa vanhu timhaka ta masangu.” Kambe Alain a nga kanganyisiwanga. U ri: “Leswi a ndzi chava Xikwembu, ndzi ale hi ku kongoma ku hlalela tifilimi toleto. Ndzi tlhele ndzi hlamusela vatirhikulorhi leswaku hikwalahokayini ndzi nga ti hlaleli.” A a tirhisa xitsundzuxo lexi humaka eka “vutlhari bya ntiyiso” hi ku “famba hi ndlela ya ku twisisa.” (Swiv. 9:6) Mathicara man’wana sweswi ma dyondza Bibele ni ku va kona etinhlengeletanweni ta vandlha hikwalaho ka ku tshembeka ka Alain.

17-18. Hi yi mikateko leyi lava amukelaka “vutlhari bya ntiyiso” va tiphinaka hayona naswona va nga langutela yini enkarhini lowu taka? (Nakambe vona xifaniso.)

¹⁷ Hi ku tirhisa xikombiso xa vavasati vambirhi vo fanekisela, Yehovha u hi komba ndlela leyi hi nga tiphinaka hi ntsako hayona enkarhini lowu taka. Lava amukelaka xirhambo xa “wansati wa xiphukuphuku” loyi a huwelelaka, va tiyimisele ku tiphina hi ku “tsokombela” ka ku tikhoma ku biha hi swa masangu exihundleni. Kahlekahle va hanyela bya namuntlha ntsena, a va na mhaka ni vumundzuku. Vuyelo bya vona byi “le Sirheni.”—Swiv. 9:13, 17, 18.

¹⁸ Lava amukelaka xirhambo xa wansati la yimelaka “vutlhari bya ntiyiso” va ta va ni vumundzuku lebyi hambaneke! Vaendzi vakwe va tiphina hi swakudya leswi nga ni rihanyo naswona va ni swilo hinkwaswo leswi va swi lavaka leswaku va tiyisa vuxaka bya  vona na Yehovha. (Esa. 65:13) Hi ku tirhisa muprofeta Esaya, Yehovha u ri: “Ndzi yingiseni kahle, mi dya leswinene, mi ta tsaka hikwalaho ka swakudya leswinene.” (Esa. 55:1, 2) Hi dyondza ku rhandza leswi Yehovha a swi rhandzaka ni ku venga leswi a swi vengaka. (Ps. 97:10) Swa hi tsakisa ku rhamba van’wana leswaku va vuyeriwa eka “vutlhari bya ntiyiso.” Hi fana ni malandza lama “huwelela[ka] ma ri ehenhla ka muti ma ku: ‘Loyi a nga riki na ntokoto, a a te haleno.’” Mikateko ya hina ni lava amukelaka xirhambo a hi ya sweswi ntsena. Mikateko leyi yi endla leswaku hi “hanya” hilaha ku nga heriki loko hi ri karhi hi “famba hi ndlela ya ku twisisa.”—Swiv. 9:3, 4, 6.

19. Hi ku ya hi Eklesiasta 12:13, 14, hi fanele hi tiyimisela ku endla yini? (Nakambe vona bokisi leri nge, “ Ku Chava Yehovha Swa Hi Vuyerisa.”)

¹⁹ Hlaya Eklesiasta 12:13, 14. Onge ku chava Yehovha ku nga ya emahlweni ku sirhelela timbilu ta hina, ku hi pfuna leswaku hi tshama hi basile emahanyelweni ni ku va ni vuxaka lebyinene na Yehovha emikarhini leyi ya makumu leyi hombolokeke. Ku chava ko tano ku ta endla leswaku hi nga tshiki ku rhamba vanhu vo tala hilaha hi nga kotaka hakona leswaku va lava “vutlhari bya ntiyiso” ni ku tlhela va vuyeriwa eka byona.