1. I yini leswi majaha ma nga swi endlaka evandlheni?

N’WINA majaha ku ni mitirho yo tala leyi mi nga yi endlaka evandlheni. Vo tala va n’wina ma ha tsakama naswona mi ni matimba. (Swiv. 20:29) Mi pfuna ngopfu evandlheni. Swi nga endleka leswaku ma swi lava ku va malandza ya vutirheli. Kambe mi nga vona onge van’wana va mi teka ma ha ri vatsongo kumbe mi nga ri na ntokoto lerova mi nga nyikiwa ntirho wa nkoka. Hambileswi ma ha riki vatsongo, swi kona leswi mi nga swi endlaka leswaku mi va ni ndhuma leyinene evandlheni.

2. Hi ta bula hi yini eka nhlokomhaka leyi?

² Eka nhlokomhaka leyi hi ta bula hi vutomi bya Hosi Davhida. Hi ta tlhela hi tsongola swin’wana leswi humeleleke tihosi timbirhi ta le Yuda, ku nga Asa na Yehoxafati. Hi ta tlhela hi vona ni mitlhontlho leyi va langutaneke na yona, ni ndlela leyi va anguleke hayona ni leswi majaha ma nga swi dyondzaka eka vona.

3. Majaha ma nga va pfuna njhani vamakwerhu lava kuleke evandlheni?

³ Loko Davhida a ha ri jaha, a a ri ni vuswikoti lebyi a byi tsakeriwa hi vanhu. A a ri ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu naswona a a ri xilombe, u tirhise vuswikoti byakwe leswaku a pfuna hosi leyi vekiweke hi Xikwembu ku nga Sawulo. (1 Sam. 16:16, 23) N’wina majaha, xana mi na byona vuswikoti byo karhi  lebyi nga vuyerisaka van’wana evandlheni? Vo tala va n’wina mi na byona. Hi xikombiso, vamakwerhu lava kuleke va tsaka loko mi va dyondzisa ku tirhisa ti-tablet kumbe switirhisiwa swin’wana swa elektroniki leswaku va ta kota ku swi tirhisa eka dyondzo ya munhu hi yexe ni le tinhlengeletanweni ta vandlha. Mi nga swi kota ku pfuna vamakwerhu lava hikuva ma swi tiva ku tirhisa switirhisiwa leswi.

4. Majaha ma nga n’wi tekelela njhani Davhida? (Vona xifaniso lexi nga eka xifunengeto.)

⁴ Davhida a a tshembeka naswona loko a nyikiwe ntirho a a wu endla. Hi xikombiso, loko a ha ri jaha a a khathala ngopfu hi tinyimpfu ta tata wakwe. Ntirho wolowo a wu ri ni khombo. Davhida u tshame a byela Hosi Sawulo a ku: “Nandza wa wena a a risa tinyimpfu ta tata wakwe, hiloko ku ta nghala ni bere, ha xin’we xi fika xi teka nyimpfu entlhambini. Hiloko ndzi yi hlongorisa ndzi yi ba yi wela ehansi, ndzi namurhuta nyimpfu leyi a yi ri enon’wini wa yona.” (1 Sam. 17:34, 35) Davhida a a byi teka byi ri bya nkoka vutihlamuleri byakwe byo khathalela tinyimpfu naswona hi xivindzi u ti sirhelerile. Majaha ma nga tekelela Davhida hi ku endla mitirho leyi ma nyikiwaka yona.

5. Hi ku ya hi Pisalema 25:14, hi wihi nchumu wa nkoka lowu majaha ma nga wu endlaka?

⁵ Loko Davhida a ha ri ntsongo, a a ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha. Vuxaka byebyo a byi ri bya nkoka ku tlula xivindzi lexi Davhida a a ri na xona ni vuswikoti byakwe byo chaya swichayachayana. Yehovha a a ri Xikwembu xa Davhida tlhelo munghana wakwe lonkulu. (Hlaya Pisalema 25:14.) N’wina majaha, nchumu wa nkoka lowu mi nga wu endlaka i ku tiyisa vuxaka lebyi mi nga na byona ni Tata wa n’wina wa le tilweni naswona sweswo swi ta endla leswaku mi engeteleriwa vutihlamuleri evandlheni.

6. Hi wahi mavonelo lama hoxeke lawa van’wana a va ri na wona hi Davhida?

⁶ Davhida u boheke ku yima a tiyile hambiloko van’wana va ri ni mavonelo lama hoxeke hi yena. Hi xikombiso, loko a lava ku lwa na Goliyadi, Hosi Sawulo u ringete ku n’wi heta matimba, a ku: “Wena wa ha ri mufana.” (1 Sam. 17:31-33) Eku sunguleni, buti wakwe u n’wi hehle hi ku ka a nga ri na mhaka ni ntirho lowu a nyikiweke wona. (1 Sam. 17:26-30) Kambe Yehovha a a nga teki Davhida tanihi loyi a a nga ri na ntokoto kumbe loyi a nga riki na mhaka ni ntirho lowu a nyikiweke  wona. A a ri tiva kahle jaha leri. Leswi Davhida a a titshege hi munghana wakwe lonkulu Yehovha, u kote ku hlula Goliyadi.—1 Sam. 17:45, 48-51.

7. U nga dyondza yini eka mhaka yin’wana leyi Bibele yi yi vulaka hi Davhida?

⁷ U nga dyondza yini eka leswi humeleleke Davhida? Hi dyondza mhaka ya ku lehisa mbilu. Lava va ku kuriseke swi ta va tekela nkarhi ku pfumela leswaku se u kurile. Kambe tiyiseka leswaku Yehovha u ku tiva kahle. U tiva ni leswi u nga kotaka ku swi endla. (1 Sam. 16:7) Tiyisa vuxaka bya wena ni Xikwembu. Davhida u endle tano hi ku xiyisisa swilo leswi Yehovha a swi tumbuluxeke. U swi vonile leswaku ntumbuluko wu kombisa leswaku ku ni Muvumbi. (Ps. 8:3, 4; 139:14; Rhom. 1:20) Xin’wana lexi u nga xi endlaka i ku kombela matimba eka Yehovha. Hi xikombiso, xana vana van’wana exikolweni va endla xihlekiso hi wena hileswi u nga Mbhoni ya Yehovha? Loko swi ri tano, khongela eka Yehovha u n’wi kombela a ku tiyisa. Tlhela u tirhisa leswi u swi dyondzaka eBibeleni, eka tibuku ni le ka tivhidiyo ta hina. Loko u vona ndlela leyi Yehovha a ku pfunaka hayona, u ta ya u n’wi tshemba ngopfu. Nakambe, loko van’wana va ku vona u titshega hi Yehovha, va ta ku tshemba.

8-9. I yini lexi pfuneke Davhida a lehisa mbilu loko a ha rindzele ku va hosi naswona majaha ma nga dyondza yini eka yena?

⁸ Twana ntlhontlho wun’wana lowu Davhida a a langutane na wona. Endzhaku ka loko a hlawuriwe ku va hosi ya Yuda, u boheke ku rindza malembe yo tala a nga si vekiwa ximfumo. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) I yini lexi n’wi pfuneke a kota ku lehisa mbilu? Ematshan’weni yo hela matimba, a a ehleketa hi swilo leswi a a kota ku swi endla. Hi xikombiso, loko a balekele etikweni ra Vafilista, u tirhise nkarhi wolowo leswaku a lwa ni valala va Vaisrayele. Hi ku endla tano, u sirhelele tiko ra Yuda leswaku ri nga hlaseriwi.—1 Sam. 27:1-12.

⁹ Majaha ma nga dyondza yini eka Davhida? Tirhisani nkarhi wun’wana ni wun’wana lowu mi pfulekelaka leswaku mi pfuna vamakwerhu. A hi tweni leswi endlekeleke makwerhu Ricardo. * Loko a ha ri ntsongo, a a navela ku va phayona. Kambe a nga se swi lunghekela. Ematshan’weni yo lan’wa, u engetele nkarhi lowu a wu heta ensin’wini. U ri: “Loko ndzi tsundzuka nkarhi wolowo ndza swi vona leswaku hakunene a ndzi fanele ndzi antswisa. Ndzi sungule ku tlhelela eka vanhu hinkwavo lava a va tsakela ku dyondza Bibele naswona a ndzi lunghiselela kahle. Sweswo swi endle ndzi kuma ni xichudeni xa Bibele. Loko ndzi ya ndzi chumayela ndzi sungule ku titshemba.” Sweswi hi vulavulaka, Ricardo i phayona hi hala tlhelo i nandza wa vutirheli.

10. Davhida u tshame a endla yini a nga si teka xiboho xa nkoka?

¹⁰ Twana swin’wana leswi Davhida a swi endleke. Loko Davhida ni vavanuna lava a a ri na vona va ri etikweni leri a va balekele eka rona, va siye mindyangu ya vona va ya enyimpini. Loko va ha fambile, valala va te se hi fikile kutani va teka mindyangu ya vona va yi yisa evuhlongeni. Leswi Davhida a ri mathwarivona enyimpini, a ta va a tibyele leswaku swi nga n’wi olovela ku va ntshunxa evuhlongeni. Ematshan’weni ya sweswo, u kombele Yehovha leswaku a n’wi kongomisa. Muprista Abiyatara, u pfune Davhida leswaku a vutisa Yehovha a ku: “Xana ndzi fanele ndzi hlongorisa vuthu leri ra vaphangi?” Yehovha u pfumerile, a tlhela a n’wi tiyisekisa leswaku u ta hlula. (1 Sam. 30:7-10) U dyondza yini emhakeni leyi?

11. U fanele u endla yini loko u nga si teka swiboho?

¹¹ Rhanga u kombela switsundzuxo u nga si teka swiboho. Vulavula ni vatswari va wena. U nga ya ni le ka vakulu, va ta ku nyika switsundzuxo leswinene. Leswi Yehovha a va tshembaka, na wena u nga va tshemba. Yehovha u va teka va ri “tinyiko” evandlheni. (Efe. 4:8) U ta vuyeriwa loko u tekelela ripfumelo ra vona ni ku yingisa switsundzuxo swa vutlhari leswi va ku nyikaka swona. Sweswi a hi voneni leswi hi nga swi dyondzaka eka Hosi Asa.

12. Hosi Asa a a ri munhu wa njhani loko a sungula ku fuma?

¹² Loko Hosi Asa a ha ri jaha, a a titsongahata naswona a a ri ni xivindzi. Hi xikombiso, loko a va hosi a siva tata wakwe Abiya, u teke goza ro herisa swikwembu swa hava. U tlhele a byela vanhu va tiko ra Yuda leswaku va “lavisisa Yehovha Xikwembu xa vakokwa wa vona ni ku landzela Nawu ni xileriso.” (2 Tikr. 14:1-7) Loko Zara loyi a a huma eEtiyopiya naswona a a ri ni masocha ya 1 000 000, a hlasele tiko ra Yuda, Asa u kombele ku pfuniwa eka Yehovha, u te: “Yehovha, a swi na mhaka eka wena leswaku lava u va pfunaka va tele kumbe a va na matimba. Hi pfune, Yehovha Xikwembu xa hina, hikuva hi tshembe wena.” Marito lawa ma kombisa leswaku Asa a a tshemba Yehovha hi mbilu hinkwayo leswaku u ta n’wi ponisa swin’we ni vanhu vakwe. Asa a a tshemba Tata wakwe wa le tilweni naswona ‘Yehovha u hlule Vaetiyopiya.’—2 Tikr. 14:8-12.    

13. Hi ku famba ka nkarhi ku endleke yini hi Asa naswona hikwalahokayini?

¹³ Ku lwa ni masocha ya 1 000 000 a swi fana ni ku va munhu a dodombisana ni ndlopfu kambe Asa u hlurile. Kambe lexi twisaka ku vava, loko a ta va a langutane ni ntlhontlho lowu nga nyawuriki a nga n’wi kombelanga Yehovha leswaku a n’wi pfuna. Loko Asa a hlaseriwa hi Baxa Hosi ya Israyele yo homboloka, u kombele hosi ya Siriya leswaku yi n’wi pfuna. Xiboho lexi a xi tekeke xi n’wi pete ekhombyeni! Hi ku tirhisa muprofeta Hanane Yehovha u byele Asa a ku: “Leswi u tshembeke hosi ya Siriya, u nga tshembangiki Yehovha Xikwembu xa wena, masocha ya hosi ya Siriya ma ku balekerile.” Ku sukela kwalaho, Asa a tshama a ri enyimpini. (2 Tikr. 16:7, 9; 1 Tih. 15:32) Hi dyondza yini emhakeni leyi?

14. U nga titshega njhani hi Yehovha naswona hi ku ya hi 1 Timotiya 4:12, sweswo swi ta ku pfuna njhani?

¹⁴ Titsongahate mikarhi hinkwayo, u tlhela u titshega hi Yehovha. Loko u khuvuriwa, u kombise leswaku u ni ripfumelo naswona u tshemba Yehovha. Yehovha u ku amukele hi mandla mambirhi endyangwini wakwe. Lexi u faneleke u xi endla sweswi, i ku ya emahlweni u n’wi tshemba. Swa olova ku titshega hi Yehovha loko u teka swiboho swa nkoka kambe ku vuriwa yini loko swiboho leswi u faneleke u swi teka swi vonaka swi nga nyawuli? Loko u hlawula vuhungasi, ntirho ni leswi u lavaka ku swi fikelela, i swa nkoka ku va u titshega hi Yehovha. U nga titshegi hi vutlhari bya wena. Kurinasweswo, lava nkongomiso eBibeleni lowu fambisanaka ni xiyimo xa wena kutani u endla leswi yi swi vulaka. (Swiv. 3:5, 6) Loko u endla tano, u ta tsakisa Yehovha naswona u ta va ni ndhuma leyinene evandlheni.—Hlaya 1 Timotiya 4:12.

15. Hi ku ya hi 2 Tikronika 18:1-3; 19:2, hi swihi swihoxo leswi Hosi Yehoxafati a swi endleke?

¹⁵ I ntiyiso leswaku leswi u nga munhu ku fana na hina, mikarhi yin’wana u ta pfa u endla swihoxo. Kambe leswi a swi fanelanga swi ku sivela ku endla leswi u nga swi kotaka entirhweni wa Yehovha. Ehleketa hi Hosi Yehoxafati. A a ri ni vumunhu lebyi a byi rhandziwa hi vanhu vo tala. Loko a ha ri jaha “u lavisise Xikwembu xa tata wakwe naswona u yingise swileriso swa xona.” Ku engetela kwalaho, u rhumele tihosana leswaku ti ya dyondzisa vanhu hi Yehovha emitini hinkwayo ya Yuda. (2 Tikr. 17:4, 7) Hambileswi a a tshembekile kambe mikarhi yin’wana a a teka swiboho leswi hoxeke. U tshame a tshinyiwa hi nandza un’wana wa Yehovha hileswi a a teke xiboho lexi hoxeke. (Hlaya 2 Tikronika 18:1-3; 19:2.) U dyondza yini emhakeni leyi?    

16. U dyondza yini eka leswi humeleleke Rajeev?

 ¹⁶ Amukela loko u nyikiwa switsundzuxo. Ku fana ni majaha yo tala, swi nga endleka leswaku swa ku tikela ku rhangisa ntirho wa Yehovha. Loko swi ri tano, u nga heli matimba. Twana leswi endlekeleke makwerhu Rajeev. U ri: “Loko ndza ha ri ntsongo, a ndzi nga xi tivi kahle lexi ndzi xi lavaka. Ku fana ni vafana van’wana, a ndzi rhandza swa mitlangu ngopfu ni ku tiphina, ku tlula ku ya etinhlengeletanweni ta vandlha ni le nsin’wini.” I yini lexi pfuneke Rajeev? Nkulu un’wana u n’wi nyike switsundzuxo. Rajeev u ri: “U ndzi pfune hi ku tirhisa tsalwa ra 1 Timotiya 4:8.” Rajeev u swi amukerile switsundzuxo sweswo naswona u sungule ku kambisisa swilo leswi nga swa nkoka evuton’wini byakwe. U ri: “Ndzi sungule ku rhangisa ntirho wa Yehovha ku tlula hinkwaswo.” Vuyelo byi ve byihi? Rajeev u ri: “Endzhaku ka malembe ma nga ri mangani ndzi nyikiwe xitsundzuxo xexo, ndzi ve nandza wa vutirheli.”

17. Vamakwerhu lava kuleke va titwa njhani loko va vona majaha ma gingiriteka entirhweni wa Yehovha?

¹⁷ Vamakwerhu lava kuleke va tsaka loko va tirha na n’wina majaha entirhweni wa Yehovha hi “mbilu yin’we!” (Sof. 3:9) Va tsakisiwa hi ndlela leyi mi gingiritekaka hayona loko mi nyikiwe mitirho. Va tinyungubyisa hi n’wina.—1 Yoh. 2:14.

18. Hi ku ya hi Swivuriso 27:11, Yehovha u titwa njhani hi majaha lama n’wi tirhelaka?

¹⁸ N’wina majaha tshamani mi swi tiva leswaku Yehovha wa mi rhandza naswona wa mi tshemba. U vule leswaku emasikwini yo hetelela ku ta va ni ntlawa wa majaha lowu nga ta tinyiketela hi ku swi rhandza. (Ps. 110:1-3) Wa swi tiva leswaku ma n’wi rhandza naswona mi lava ku n’wi tirhela hilaha mi nga kotaka hakona. Hikwalaho, swi ta lava mi lehisa mbilu. Loko mi endla swihoxo, amukelani switsundzuxo leswi mi nyikiwaka swona mi tlhela mi swi teka tanihi leswi humaka eka Yehovha. (Hev. 12:6) Endlani mitirho leyi mi nyikiwaka yona hi tinghitsi. Xa nkoka swinene, tikarhateleni ku tsakisa Tata wa n’wina wa le tilweni.—Hlaya Swivuriso 27:11.