1-2. (a) Pawulo a a ri eka xiyimo xihi loko a tsalela Vaefesa papila naswona hikwalahokayini a va tsalerile? (b) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa?

 LOKO muapostola Pawulo a pfaleriwe endlwini eRhoma, a a lava ku khutaza vapfumerikulobye. Kutani u va tsalele mapapila hileswi a a nga ta kota ku va endzela hi xiviri. Rin’wana ra mapapila wolawo lawa a ma tsaleleke Vaefesa, u ri tsale hi va-60 kumbe 61 C.E.—Efe. 1:1; 4:1.

² Eka malembe ya kwalomu ka khume a nga si tsala papila rero, Pawulo u hete nkarhi wo tala eEfesa a ri karhi a chumayela ni ku dyondzisa mahungu lamanene. (Mit. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) A a va rhandza swinene vamakwavo evandlheni naswona a a lava ku va pfuna va tshama va tshembekile eka Yehovha. Kambe i yini leswi endleke a tsalela Vakreste lava hlawuriweke mayelana ni munyama ni ku vonakala? Vakreste hinkwavo va nga dyondza yini eka leswi a swi tsaleke? A hi kambisiseni tinhlamulo ta swivutiso leswi.

KU SUKA EMUNYAMENI KU YA EKU VONAKALENI

3. Pawulo u tirhise marito wahi loko a tsalela Vaefesa papila?

³ Pawulo u tsalele Vakreste va le Efesa leswi: “Khale a mi ri emunyameni kambe sweswi mi le ku vonakaleni.” (Efe. 5:8) Eka ndzimana leyi, Pawulo u tirhise rito munyama ni ku vonakala leswaku a hlamusela ndlela leyi Vaefesa a va hundzuke hayona hi ku helela. A hi kambisiseni xivangelo lexi endleke Pawulo a vula leswaku Vaefesa “khale a [va] ri emunyameni.”

4. Vaefesa a va ri emunyameni wa vukhongeri hi ndlela yihi?

 ⁴ A va ri emunyameni hikwalaho ka vukhongeri bya mavunwa. Loko va nga si dyondza ntiyiso ni ku va Vakreste, Vaefesa lava Pawulo a va tsaleleke a va ri mahlonga ya vukhongeri bya mavunwa naswona a va tshembela eka masalamusi. EDorobeni ra le Efesa a ku ri ni tempele leyi dumeke ya xikwembu xa xisati Artemi, leyi vanhu vo tala hi nkarhi wolowo a va yi teka yi ri muako wo xonga swinene emisaveni hinkwayo. Vanhu a va ya etempeleni yoleyo leswaku va ya gandzela swifaniso. Van’wamabindzu a va dya mali yo tala hi ku xavisa swifaniso. (Mit. 19:​23-27) Nakambe vanhu vo tala eEfesa a va dume hi ku endla masalamusi.—Mit. 19:19.

5. Vaefesa a va ri emunyameni wa ku tikhoma ku biha hi ndlela yihi?

⁵ Mahanyelo yo biha. Vanhu va le Efesa a va endla swilo swo biha swinene naswona sweswo a swi nga va khomisi tingana. A va phyandlasela nhlambha loko va ri etindhawini ta mitlangu ni loko va ri eminkhubyeni ya vukhongeri. (Efe. 5:3) Vaefesa vo tala a va nga ha ri “na tingana” hikwalaho ka swiendlo swa vona, leswi vulaka leswaku “a va tlanyarile.” (Efe. 4:​17-19) Loko va nga si dyondza milawu ya Yehovha ya leswinene ni leswo biha, Vaefesa a va nga biwi hi ripfalo loko va endla swilo swo biha naswona a va nga ehleketi leswaku sweswo swi twisa Yehovha ku vava. Hi yona mhaka Pawulo a vuleke leswaku “mianakanyo ya [vona] yi le munyameni naswona [va] le kule ni vutomi lebyi humaka eka Xikwembu.”

6. Hikwalahokayini Pawulo a byele Vaefesa leswaku se a va ri “[eku] vonakaleni”?

⁶ A ku ri ni Vaefesa van’wana lava a va humile emunyameni. Pawulo u tsale leswaku “sweswi [va] le ku vonakaleni ka Hosi.” (Efe. 5:8) Se a va hanya hi Rito ra Yehovha leri a ri fana ni rivoni leri a ri va kongomisa. (Ps. 119:105) Vaefesa volavo va tshike vukhongeri bya mavunwa ni ku endla swilo swo biha. Va “tekelel[e] Xikwembu” naswona a va endla leswi va nga swi kotaka leswaku va gandzela Yehovha ni ku n’wi tsakisa.—Efe. 5:1.

7. Xiyimo xa hina xi fana njhani ni xa Vakreste vo tala va le Efesa?

⁷ Hilaha ku fanaka, loko hi nga si dyondza  ntiyiso, a hi ri evukhongerini bya mavunwa ni ku endla swilo swo biha. Van’wana va hina a hi tlangela tiholideyi ta vukhongeri bya mavunwa; kasi van’wana a hi endla swilo swo biha. Kambe endzhaku ka loko hi dyondze hi milawu ya Yehovha ya leswinene ni leswo biha, hi cince mahanyelo. Hi sungule ku hanya hi ndlela leyi a yi lavaka. Hikwalaho ka sweswo, hi tiphine hi mikateko yo tala. (Esa. 48:17) Kambe sweswi hi ya emahlweni hi langutana ni miringo. Hi fanele hi fambela ekule ni munyama lowu hi humeke eka wona ivi hi “[ya] emahlweni [hi] hanya ku fana ni vana va ku vonakala.” Hi nga swi endla njhani sweswo?

PAPALATA MUNYAMA

8. Hi ku ya hi Vaefesa 5:​3-5, i yini leswi Vaefesa a va fanele va swi papalata?

⁸ Hlaya Vaefesa 5:​3-5. Leswaku Vakreste va le Efesa va huma emunyameni wa ku tikhoma ku biha, a va fanele va ya emahlweni va papalata swilo leswi nyenyetsaka Yehovha. Sweswo a swi nga katsi ku tikhoma ku biha hi swa masangu ntsena kambe ni mavulavulelo lama thyakeke. Pawulo u tsundzuxe Vaefesa leswaku a va fanele va papalata swilo swo tano loko va lava “ndzhaka eMfun’weni wa Kreste ni wa Xikwembu.”

9. Hikwalahokayini hi fanele hi tivonela leswaku a hi endli nchumu lowu nga ta hi kucetela ku endla swilo swo biha?

⁹ Na hina hi fanele hi ya emahlweni hi tivonela leswaku a hi endli swilo leswi nga “pfuniki nchumu [leswi] fambisanaka ni munyama.” (Efe. 5:11) I ntiyiso leswaku loko munhu a hlalela, a yingisela kumbe a vulavula hi swilo leswi thyakeke kumbe swilo swo biha, swi ta n’wi olovela ku swi endla. (Gen. 3:6; Yak. 1:​14, 15) Etikweni rin’wana, ntlawa wa vamakwerhu vo karhi wu sungule ku rhumelana timeseji eka social media. Loko swa ha sungula, vo tala va vona a va vulavula hi Yehovha ni hi ntiyiso. Kambe hi ku famba ka nkarhi, va sungule ku vulavula hi swo huma endleleni. Se a va vulavula ngopfu hi swa masangu. Hi ku famba ka nkarhi, vo tala va vamakwerhu volavo va vule leswaku mabulo wolawo ma endle va tikhoma ku biha hi swa masangu.

10. Sathana u ringeta njhani ku hi kanganyisa? (Vaefesa 5:6)

¹⁰ Misava ya Sathana yi ringeta ku hi pfala matihlo, hi tshemba leswaku a swi hoxanga nikatsongo swilo leswi Yehovha a vulaka leswaku swi bihile. (2 Pet. 2:19) Leswi a swi hi hlamarisi! Mikarhi hinkwayo Diyavulosi u ringeta ku pfilunganya vanhu leswaku va nga swi koti ku hambanisa leswinene ni leswo biha. (Esa. 5:20; 2 Kor. 4:4) A swi hlamarisi leswi tifilimi to tala, minongonoko ya le ka thelevhixini ni ti-website swi kombisaka swilo leswi lwisanaka ni milawu ya Yehovha. Sathana u ringeta ku hi endla hi tshemba leswaku ku tikhoma ku biha swa amukeleka, swa tsakisa naswona a swi na khombo.—Hlaya Vaefesa 5:6.

11. Ntokoto wa Angela wu swi kombisa njhani leswaku hi fanele hi tirhisa xitsundzuxo xa vutlhari lexi nga eka Vaefesa 5:7? (Nakambe vona xifaniso.)

¹¹ Sathana u lava hi va vanghana va vanhu lava nga ta endla swi hi tikela ku hanya hi milawu ya Yehovha. Hi yona mhaka Pawulo a lemukiseke Vaefesa a ku: “Mi nga tikhomi ku fana na vona,” ku nga vanhu lava endlaka swilo swo biha ematihlweni ya Xikwembu. (Efe. 5:7) Hi fanele hi tsundzuka leswaku vanghana va hina a ko va lava hi hetaka nkarhi na vona hi xiviri ntsena. Va katsa ni lava hi bulaka na vona eka social media, ku nga khombo leri Vaefesa va khale a va nga langutananga na rona. Angela, a loyi a tshamaka eAsia, u swi xiyile leswaku social media yi nga va ni khombo. U ri: “Yi nga cinca ndlela leyi u anakanyaka hayona hakatsongotsongo. A swi nga ha ndzi tovi helo ku va ni ‘vanghana’ lava nga yi xiximiki milawu  ya Bibele. Eku heteleleni se a ndzi vona swi nga ha hoxanga ku hanya vutomi lebyi nga n’wi tsakisiki Yehovha.” Lexi tsakisaka, vakulu va pfune Angela leswaku a cinca mahanyelo yakwe. U ri: “Sweswi ndzi rhangisa swilo swa Yehovha ematshan’weni ya social media.”

12. I yini leswi nga ta hi pfuna hi yingisa milawu ya Yehovha ya leswinene ni leswo biha?

¹² Hi fanele hi lwisana ni langutelo ra vanhu lava nga n’wi gandzeriki Yehovha ra leswaku a swi bihanga ku endla swo biha. Hina a hi humbiwanga mano. (Efe. 4:​19, 20) Hi endla kahle ku tivutisa leswi: ‘Loko swi nga bohi, xana ndza swi papalata hi ku helela ku tihlanganisa ni vatirhikulorhi, vadyondzikulorhi kumbe vanhu van’wana lava nga yi xiximiki milawu ya Yehovha? Xana ndzi yingisa milawu ya Yehovha hambiloko van’wana va ndzi xopaxopa hileswi ndzi endlaka tano?’ Hilaha swi boxiweke hakona eka 2 Timotiya 2:​20-22, swi nga lava hi tlhela hi tivonela loko hi hlawula vanghana evandlheni. Hi swi tekela enhlokweni leswaku ku nga ha va ni vamakwerhu lava nga taka va nga hi pfuni leswaku hi tshama hi tshembekile eka Yehovha.

TIKHOMENI KU FANA NI “VANA VA KU VONAKALA”

13. Swi vula yini ku “[ya] emahlweni [hi] hanya ku fana ni vana va ku vonakala”? (Vaefesa 5:​7-9)

¹³ Pawulo u khutaze Vakreste va le Efesa leswaku va ya emahlweni va papalata munyama ivi va “[ya] emahlweni [va] hanya ku fana ni vana va ku vonakala.” (Hlaya Vaefesa 5:​7-9.) Xana sweswo swi vula yini? Swi vula ku tikhoma tanihi Vakreste va ntiyiso mikarhi hinkwayo. Ndlela yin’wana yo endla tano, i ku hlaya ni ku dyondza Bibele ku katsa ni mikandziyiso ya hina leyi vulavulaka hi Bibele. I swa nkoka swinene ku yingisa ni ku tekelela xikombiso xa Yesu Kreste loyi a nga ku “vonakala ka misava.”—Yoh. 8:12; Swiv. 6:23.

14. Moya lowo kwetsima wu nga hi pfuna njhani?

¹⁴ Nakambe hi lava ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima wa Xikwembu leswaku hi ya emahlweni hi tikhoma “ku fana ni vana va ku vonakala.” Hikwalahokayini? Hikuva swa tika swinene ku tshama hi ri ni mahanyelo lama tengeke emisaveni leyi, leyi tikhomaka ku biha. (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8) Moya lowo kwetsima wu nga hi pfuna leswaku hi nga ehleketi ku fana ni  vanhu va misava leyi, lava langutelo ra vona ri hambaneke ni ra Yehovha. Moya lowo kwetsima wu nga tlhela wu hi pfuna hi va ni “muxaka wun’wana ni wun’wana wa vunene [ni] ku lulama.”—Efe. 5:9.

15. Hi nga wu kuma njhani moya lowo kwetsima? (Vaefesa 5:​19, 20)

¹⁵ Ndlela yin’wana yo kuma moya lowo kwetsima i ku wu kombela hi xikhongelo. Yesu u vule leswaku Yehovha u ta ‘nyika lava n’wi kombelaka moya lowo kwetsima.’ (Luka 11:13) Hi tlhela hi kuma moya lowo kwetsima loko hi dzunisa Yehovha etinhlengeletanweni ta vandlha. (Hlaya Vaefesa 5:​19, 20.) Moya lowo kwetsima wa Xikwembu wu hi pfuna ku hanya hi ndlela leyi tsakisaka Xikwembu.

16. I yini leswi nga ta hi pfuna hi endla swiboho swa vutlhari? (Vaefesa 5:​10, 17)

¹⁶ Loko hi fanele hi endla swiboho swa nkoka swinene, hi fanele hi twisisa “leswi Yehovha a swi rhandzaka” ivi hi endla swilo leswi fambisanaka ni ku rhandza kakwe. (Hlaya Vaefesa 5:​10, 17.) Loko hi kambisisa misinya ya milawu ya Bibele leyi tirhaka eka xiyimo xa hina, hi va hi lava ku tiva langutelo ra Xikwembu emhakeni yoleyo. Loko hi yi tirhisa, hi ta kota ku endla swiboho leswinene.

17. Hi nga wu tirhisa njhani nkarhi wa hina hi vutlhari? (Vaefesa 5:​15, 16) (Nakambe vona xifaniso.)

¹⁷ Pawulo u tlhele a tsundzuxa Vakreste va le Efesa leswaku va wu tirhisa kahle nkarhi wa vona. (Hlaya Vaefesa 5:​15, 16.) “Lowo homboloka,” ku nga Sathana nala wa hina, u lava hi va bizi ngopfu hi swilo swa misava leyi lerova hi nga ha wu kumi nkarhi wo gandzela Xikwembu xa hina. (1 Yoh. 5:19) Mukreste a nga sungula ku rhangisa mali, dyondzo kumbe ntirho ematshan’weni yo lava tindlela to gandzela Yehovha. Loko a endla tano, u kombisa leswaku u ehleketa ku fana ni vanhu va misava leyi. I ntiyiso leswaku swilo leswi a swi hoxanga kambe a hi fanelanga hi rhangisa swona evuton’wini bya hina. Leswaku hi tikhoma “ku fana ni vana va ku vonakala,” hi fanele hi “wu  tirhisa kahle nkarhi wa [hina]” leswi vulaka leswaku hi rhangisa swilo swa nkoka swinene.

18. Donald u endle yini leswaku a wu tirhisa kahle nkarhi wakwe?

¹⁸ Lava tindlela to tirhela Yehovha hilaha ku engetelekeke. Sweswo hi leswi endliweke hi Donald loyi a tshamaka laha Afrika Dzonga. U ri: “Ndzi kambisise xiyimo xa mina ivi ndzi khongela eka Yehovha leswaku a ndzi pfuna ndzi endla leswi engetelekeke entirhweni wo chumayela. Ndzi khongelele ku kuma ntirho lowu a wu ta ndzi pfumelela ku kuma nkarhi wo chumayela. Hi ku pfuniwa hi Yehovha ndzi wu kumile ntirho wo tano. Mina ni nsati wa mina hi nghenele ntirho wo chumayela wa nkarhi hinkwawo.”

19. Hi nga endla yini leswaku hi ya emahlweni hi tikhoma “ku fana ni vana va ku vonakala”?

¹⁹ Papila leri Pawulo a ri tsaleleke Vaefesa ri fanele ri va pfunile leswaku va tshama va tshembekile eka Yehovha. Na hina xi nga hi pfuna xitsundzuxo xexo lexi humaka eka Yehovha. Hilaha hi dyondzeke hakona, xi nga hi pfuna hi hlawula vuhungasi ni vanghana hi vutlhari. Xi nga hi pfuna ku dyondza Bibele nkarhi ni nkarhi leswaku ku vonakala ka ntiyiso ku hi kongomisa eka hinkwaswo leswi hi swi endlaka. Xi nga tlhela xi hi pfuna hi xiya ndlela leyi swi nga swa nkoka hayona ku va ni moya lowo kwetsima lowu nga hi pfunaka hi va ni vumunhu lebyinene. Ku tirhisa leswi Pawulo a swi tsaleke swi nga hi pfuna ku endla swiboho leswinene leswi fambisanaka ni langutelo ra Yehovha. Loko hi endla swilo leswi, hi ta papalata ku va emunyameni wa misava leyi ivi hi tshama eku vonakaleni!