Xana A Wu Swi Tiva?
Xana papirasi a yi tirhisiwa ku endla swikepe emikarhini ya ku tsariwa ka Bibele?
Ximilana xa papirasi
VANHU vo tala va swi tiva leswaku papirasi hi yona leyi a ku tsaleriwa eka yona ngopfu khale eEgipta. Magriki ni Varhoma na vona a va tsalela eka papirasi. * Kambe lexi vanhu vo tala va nga xi tiviki hileswaku papirasi a yi tlhela yi tirhisiwa ku endla swikepe.
Swikepe swimbirhi leswi endliweke hi papirasi leswi dirowiweke esirheni ra le Egipta
Eka malembe yo tlula 2 500 lama hundzeke, muprofeta Esaya u tsale leswaku vanhu lava tshamaka “exifundzheni xa milambu ya Etiyopiya” va rhumele “vayimeri leswaku va famba hi le lwandle, va tsemakanya milambu hi xikepe lexi endliweke hi papirasi.” Hi ku famba ka nkarhi, muprofeta Yeremiya u profete leswaku loko Vameda ni Vaperesiya va hlasela muti wa Babilona, a va ta hisa “swikepe leswi endliweke hi [papirasi]” swa Vababilona leswaku va nga koti ku baleka.—Esa. 18:1, 2; Yer. 51:32.
Bibele yi huhuteriwe hi Xikwembu, hikwalaho swichudeni swa Bibele a swi hlamali leswi vayimburi va kumeke leswaku hakunene papirasi a yi tirhisiwa ku endla swikepe emikarhini ya ku tsariwa ka Bibele. (2 Tim. 3:16) Va kume yini? Va kume vuxokoxoko lebyi kombisaka leswaku hakunene papirasi a yi tirhisiwa ku endla swikepe eEgipta.
A SWI ENDLIWA NJHANI SWIKEPE HI PAPIRASI?
Eka masirha ya le Egipta, ku dirowiwe ni ku kovotliwa marito lama hlamuselaka ndlela leyi papirasi a yi tirhisiwa hayona ku endla swikepe. Vanhu a va tsema miri wa papirasi, va wu paka hi tinyandza kutani va hlanganisa tinyandza teto va tiboha. Miri wa papirasi wu ni matlhelo manharhu. Hikwalaho, loko tinyandza ta papirasi ti hlanganisiwa kutani ti bohiwa swin’we ti tiya, a a ti vumba nyandza leyi nga lo raa! Buku leyi vuriwaka A Companion to Ancient Egypt, yi vula leswaku swikepe leswi endliweke hi papirasi a swi lehe kwalomu ka 17 wa timitara naswona a swi anamile.
Ribye ra khale ra le Egipta leri kovotliweke swifaniso swa vavanuna lava nga eku endleni ka xikepe hi papirasi
HIKWALAHOKAYINI VAENDLI VA SWIKEPE A VA TIRHISA PAPIRASI?
Swimilana swa papirasi a swi kumeka ngopfu eNambyeni wa Nayili. Ku engetela kwalaho, a swi olova ku endla swikepe hi papirasi. Hambiloko se vanhu va sungule ku endla swikepe leswikulu hi mitsandza, swi tikomba onge vaphasi va tinhlampfi ni vahloti, a va ha tirhisa papirasi leswaku va endla swikepe leswitsongo.
Swikepe swa khale leswi endliweke hi papirasi swi tirhisiwe nkarhi wo leha swinene. Mutsari wa Mugriki, Plutarch, loyi a hanyeke enkarhini wa vaapostola, u vule leswaku vanhu va le nkarhini wakwe, a va swi tiva kahle swikepe leswi endliweke hi papirasi.
^ par. 3 Swimilana swa papirasi swi rhandza ndhawu leyi nga nhlangasi ni leyi mati ma khulukaka hakatsongo. Ximilana xa kona xi nga leha timitara ta ntlhanu naswona miri wa xona wu nga bumbula kwalomu ka 15 wa tisentimitara.
