1. I yini leswi buku ya Nhlavutelo yi swi vulaka hi vanhu va Xikwembu?

 BUKU ya Nhlavutelo yi vula leswaku Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni wu simekiwile naswona Sathana u hlongoriwile etilweni. (Nhlav. 12:1-9) Leswi swi endle leswaku ku va ni ku rhula etilweni kambe swi vangele hina maxangu. Hikwalahokayini? Hikuva Sathana u hlundzukile naswona u hlasela lava tirhelaka Yehovha hi ku tshembeka laha misaveni.—Nhlav. 12:12, 15, 17.

2. I yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi tshama hi tshembekile?

² I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi tshama hi tshembekile loko Sathana a hi hlasela? (Nhlav. 13:10) Lexi nga hi pfunaka i ku tiva leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka. Hi xikombiso, ebukwini ya Nhlavutelo, muapostola Yohane u hlamusela yin’wana ya mikateko leyi hi nga ta tiphina ha yona ku nga ri khale. Yin’wana ya mikateko yoleyo ku ta va ku herisiwa ka valala va Xikwembu. A hi kambisiseni ndlela leyi buku ya Nhlavutelo yi va hlamuselaka hayona valala lava ni leswi swi nga ta endleka eka vona.

3. Hi swihi swikombiso swin’wana leswi tirhisiweke ebukwini ya Nhlavutelo?

³ Eka ndzimana yo sungula, buku ya Nhlavutelo yi hi byela leswaku rungula leri hi lavaka ku hlaya ha rona ri hlamuseriwa hi ku tirhisa “swikombiso,” ku nga ririmi ro fanekisela. (Nhlav. 1:1) Hi ta dyondza hi swivandzana swo hlayanyana leswi fanekiselaka valala va Xikwembu. Hi xikombiso ku ni ‘xivandzana lexi humaka elwandle.’ Xi ni “timhondzo ta khume ni tinhloko ta nkombo.” (Nhlav. 13:1) Xivandzana xolexo xi landzeriwa hi  “xivandzana xin’wana [lexi humaka] emisaveni.” Xivandzana xolexo xi vulavula ku fana ni dragona naswona xi endla “ndzilo wu xika hi le tilweni.” (Nhlav. 13:11-13) Endzhaku hi vona xivandzana xin’wana ku nga “xivandzana xo tshwuka” lexi gadiweke hi nghwavava. Swivandzana leswinharhu swi yimela valala lava ku nga khale va ri karhi va lwa na Yehovha Xikwembu ni Mfumo wakwe. Hikwalaho i swa nkoka leswaku hi va tiva.—Nhlav. 17:1, 3.

4-5. Leswi vuriweke eka Daniyele 7:15-17, swi hi pfuna njhani ku twisisa nhlamuselo ya swikombiso leswi?

⁴ Leswaku hi kota ku tiva valala lava, hi fanele hi twisisa leswi swivandzana ni nghwavava swi yimelaka swona. Leswaku hi endla tano hi fanele hi pfumelela Bibele yi ti hlamusela. Swikombiso swo tala leswi kumekaka ebukwini ya Nhlavutelo se swi hlamuseriwile eka tibuku tin’wana ta Bibele. Hi xikombiso, muprofeta Daniyele u ve ni norho laha a voneke “ku huma swivandzana swa mune leswikulu elwandle.” (Dan. 7:1-3) Daniyele u hi hlamusela leswi swivandzana leswi swi yimelaka swona. Swivandzana leswi leswikulu swi yimela “tihosi” kumbe mifumo ya mune. (Hlaya Daniyele 7:15-17.) Sweswo swi endla hi twisisa leswaku swivandzana leswi hlamuseriweke ebukwini ya Nhlavutelo na swona swi fanele swi yimela mifumo ya tipolitiki.

⁵ A hi kambisiseni swin’wana swa swikombiso leswi hlamuseriweke ebukwini ya Nhlavutelo. Loko hi ri karhi hi endla tano, hi ta vona ndlela leyi Bibele yi hi pfunaka hayona leswaku hi twisisa nhlamuselo ya swikombiso leswi. Hi ta sungula hi ku kambisisa leswi nga ta endlekela swivandzana leswi hi ku landzelelana. Xo sungula, hi ta vona leswaku swi yimela yini. Xa vumbirhi, hi ta vona leswaku ku ta humelela yini hi swivandzana leswi. Xo hetelela, hi ta kambisisa leswaku swiendlakalo leswi swi vula yini eka hina.

6. Xivandzana xa tinhloko ta nkombo lexi boxiweke eka Nhlavutelo 13:1-4, xi yimela yini?

⁶ I yini xivandzana xa tinhloko ta nkombo? (Hlaya Nhlavutelo 13:1-4.) Hi xiya leswaku xivandzana lexi xi ni xivumbeko xa yingwe kambe milenge ya xona yi fana ni ya bere naswona nomu wa xona wu fana ni wa nghala, xi tlhela xi va ni timhondzo ta khume. Swivumbeko leswi nga eka xivandzana lexi swi fana ni leswi nga eka swivandzana swa mune leswi hlamuseriweke ebukwini ya Daniyele ndzima 7. Kambe, ebukwini ya Nhlavutelo swivumbeko leswi swi kumeka eka xivandzana xin’we ku nga ri eka swivandzana swa mune leswi hambaneke. Xivandzana lexi a xi yimeli mfumo wun’we ntsena kumbe mfumo wa misava. Ku vuriwa leswaku xi fuma “tinyimba hinkwato ni vanhu hinkwavo ni tindzimi hinkwato ni matiko hinkwawo.” Hikwalaho xi fanele xi tlula mfumo wihi na wihi wa tiko ro karhi. (Nhlav. 13:7) Xivandzana lexi xi fanele xi yimela mifumo hinkwayo ya tipolitiki leyi tshameke yi fuma vanhu ku ta fikela sweswi. *—Ekl. 8:9.

7. Xana nhloko ha yin’we ya xivandzana xa tinhloko ta nkombo yi yimela yini?

⁷ Nhloko ha yin’we eka leta nkombo yi yimela yini? Nhlamulo yi kumeka eka Nhlavutelo ndzima 17 leyi hlamuselaka xifaniso xa xivandzana lexi boxiwaka eka Nhlavutelo ndzima 13. Eka Nhlavutelo 17:10 hi hlaya leswi: “Ti yimela tihosi ta nkombo: Ntlhanu wa tona ti wile, leyin’wana yi kona, kasi leyin’wana a yi si fika; kambe loko yi fika yi ta fuma nkarhinyana.” Eka mifumo hinkwayo ya tipolitiki leyi Sathana a yi tirhiseke, i mifumo ya nkombo leyi fanisiwaka ni “tinhloko.” Leyi i mifumo ya misava leyi khumbeke vanhu va Xikwembu  swinene. Hi nkarhi wa muapostola Yohane, ntlhanu wa mifumo leyi se a yi tile yi tlhela yi hundza, ku nga Egipta, Asiriya, Babilona, Meda-Peresiya na Grikiya. Mfumo wa misava wa vutsevu ku nga wa Rhoma a wa ha ri eku fumeni loko Yohane a kuma nhlavutelo. A ku ta va wihi mfumo wa misava wa vunkombo ni wo hetelela kumbe nhloko ya vunkombo?

8. Nhloko ya vunkombo ya xivandzana yi yimela mani?

⁸ Hilaha hi nga ta swi vona hakona, vuprofeta lebyi nga ebukwini ya Daniyele byi hi pfuna ku tiva nhloko ya vunkombo ni yo hetelela ya xivandzana. Hi wihi mfumo wa misava lowu nga eku fumeni enkarhini lowu wa makumu, “esikwini ra Hosi”? (Nhlav. 1:10) I mifumo yimbirhi leyi nga ni matimba swinene leyi tirhisanaka ku nga United Kingdom na United States of America, leyi vuriwaka Mfumo wa Misava wa Manghezi ni Maamerika. Hi nga ha gimeta hi ku vula leswaku hi wona nhloko ya vunkombo ya xivandzana lexi boxiweke eka Nhlavutelo 13:1-4.

9. Xivandzana lexi nga ni “timhondzo timbirhi to fana ni ta xinyimpfana” xi yimela yini?

⁹ Nhlavutelo ndzima 13 yi hi byela leswaku nhloko leyi ya vunkombo, ku nga Mfumo wa Misava wa Manghezi ni Maamerika wu tlhela wu fana ni xivandzana xa “timhondzo timbirhi to fana ni ta xinyimpfana kambe xi sungula ku vulavula ku fana ni dragona.” Xivandzana lexi, xi “endla masingita lamakulu emahlweni ka vanhu lerova xi endla ni ndzilo wu xika hi le tilweni wu ta emisaveni.” (Nhlav. 13:11-15) Nhlavutelo ndzima 16 na 19 ti hlamusela xivandzana lexi tanihi “muprofeta wa mavunwa.” (Nhlav. 16:13; 19:20) Buku ya Daniyele yi hlamusela leswi fanaka ku nga leswaku Mfumo wa Misava wa Manghezi ni Maamerika a wu ta “onha hi ndlela yo hlamarisa.” (Dan. 8:19, 23, 24) Sweswo hi swona leswi endlekeke hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Tibomo timbirhi ta athomo leti heriseke nyimpi le Pacific a ti endliwe hi van’wasayense va le Britain na Amerika. Hi ku endla tibomo leti, Mfumo wa Misava wa Manghezi ni Maamerika, wu endle leswaku “ndzilo wu xika hi le tilweni wu ta emisaveni.”

10. “Xifaniso xa xivandzana” xi yimela yini? (Nhlavutelo 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

¹⁰ A hi voneni xivandzana lexi landzelaka. Xivandzana lexi a xi lava ku fana ni xivandzana xa tinhloko ta nkombo kambe xona xi ni muvala wo tshwuka. Xi vitaniwa “xifaniso xa xivandzana” naswona xi hlamuseriwa tanihi “hosi ya vunhungu.” * (Hlaya Nhlavutelo 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) “Hosi” leyi ku vuriwa leswaku ya humelela ivi yi nyamalala kutani hi ku famba ka nkarhi yi tlhela yi humelela. Nhlamuselo leyi yi wu fanela kahle Nhlangano wa Matiko lowu seketelaka mifumo ya tipolitiki ta misava hinkwayo! Eku sunguleni a wu vitaniwa Ntwanano wa Matiko. Kutani hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava wu nyamalarile. Wu tlhele wu humelela tanihi Nhlangano wa Matiko.

11. Swivandzana swi endla yini naswona hikwalahokayini hi nga fanelanga hi swi chava?

¹¹ Hi ku tirhisa mavunwa, swivandzana leswi swi endla leswaku vanhu va kaneta Yehovha ni vanhu vakwe. Hi ndlela yo fanekisela swi hlengeleta “tihosi ta misava hinkwayo” ku ya enyimpini ya Armagedoni leyi ku nga “siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo.” (Nhlav. 16:13, 14, 16) Kambe a hi nge chavi nchumu. Hi ku tsopeta ka tihlo, Yehovha Xikwembu xa hina lexikulu u ta ponisa hinkwavo lava seketelaka vuhosi byakwe.—Ezek. 38:21-23.

12. Ku ta humelela yini hi swivandzana hinkwaswo?

 ¹² Ku ta humelela yini hi swivandzana hinkwaswo? Nhlavutelo 19:20 yi hlamula yi ku: “Hiloko xivandzana xi khomiwa ni muprofeta wa mavunwa loyi a a endla masingita emahlweni ka xona, masingita lawa a ma tirhiseke ku hambukisa vanhu lava amukeleke mfungho wa xivandzana ni lava gandzelaka xifaniso xa xona. Havumbirhi bya vona va lahleriwa etiveni ra ndzilo ni xivavula va ri karhi va hanya.” Hikwalaho, loko mifumo leyi ya valala va Xikwembu ya ha ri eku fumeni, yi ta heriseriwa makumu.

13. Hi swihi swiphiqo leswi Vakreste va langutanaka na swona hikwalaho ka mifumo leyi?

¹³ Xana leswi swi vula yini eka hina? Tanihi Vakreste, hi fanele hi tshembeka eka Xikwembu ni le ka Mfumo wa xona. (Yoh. 18:36) Leswaku hi endla tano hi fanele hi nga katseki eka timhaka ta tipolitiki ta misava leyi. Kambe ku nga katseki a hi matlangwana hikuva mifumo ya misava leyi yi lava leswaku hi yi seketela hi marito ni hi swiendlo. Lava tsandzekaka ku yima va tiyile va kuma mfungho wa xivandzana. (Nhlav. 13:16, 17) Lava amukelaka mfungho wolowo, Yehovha a nge va amukeli naswona a va nge byi kumi vutomi lebyi nga heriki. (Nhlav. 14:9, 10; 20:4) Hikwalaho i swa nkoka leswaku hi nga katseki hi ku helela eka swa tipolitiki hambi va hi sindzisa ku fikela kwihi leswaku hi va seketela.

14. Hi wihi nchumu wo hlamarisa lowu muapostola Yohane a wu voneke lowu hlamuseriweke eka Nhlavutelo 17:3-5?

¹⁴ Muapostola Yohane u vule leswaku u ‘hlamarisiwe ngopfu’ hi leswi a swi voneke. Xana u vone yini? U vone wansati a gade xin’wana xa swivandzana swo chavisa swinene. (Nhlav. 17:1, 2, 6) Wansati loyi u hlamuseriwa tanihi “nghwavava leyikulu” naswona u vitaniwa “Babilona Lonkulu.” U endla “vunghwavava” ni “tihosi ta misava.”—Hlaya Nhlavutelo 17:3-5.

15-16. I mani “Babilona Lonkulu” naswona hi swi tiva njhani?

¹⁵ I mani “Babilona Lonkulu”? Wansati loyi a nga yimeli mihlangano ya tipolitiki hikuva ku vuriwa leswaku u endla vuoswi ni varhangeri va tipolitiki va misava leyi. (Nhlav. 18:9) Leswi a gadeke xivandzana swi kombisa kahle leswaku u ringeta ku lawula vafumi lava. Nakambe, a nga yimeli van’wamabindzu va makwanga va misava leyi ya Sathana. Vona va hlamuseriwa eka tindzimana tin’wana ebukwini ya Nhlavutelo naswona va vitaniwa ‘van’wamabindzu va misava.’—Nhlav. 18:11, 15, 16.

¹⁶ EMatsalweni, rito leri nge “nghwavava” ri nga ha kombetela eka lava tivulaka leswaku va tirhela Xikwembu kambe va tlhela va gandzela swikwembu swa hava kumbe va endla xinghana ni misava leyi. (1 Tikr. 5:25; Yak. 4:4) Ku hambana ni sweswo, lava gandzelaka Xikwembu hi ku tshembeka va vuriwa vo “tenga” kumbe “nhwana.” (2 Kor. 11:2; Nhlav. 14:4) Muti wa Babilona wa khale a wu ri ntsindza wa vukhongeri bya mavunwa. Hikwalaho, Babilona Lonkulu u yimela vukhongeri hinkwabyo bya mavunwa. Kahlekahle, hi yena mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa.—Nhlav. 17:5, 18; vona nhlokomhaka leyi nga eka Website ya jw.org leyi nge, “I Yini Babilona Lonkulu?”

17. Ku ta humelela yini hi Babilona Lonkulu?

¹⁷ Ku ta humelela yini hi Babilona Lonkulu? Nhlavutelo 17:16, 17 yi hlamula xivutiso lexi yi ku: “Timhondzo ta khume leti u ti voneke ni xivandzana, swi ta venga nghwavava, kutani swi ta yi tekela swilo swa yona hinkwaswo, yi ta sala yi nga ambalanga nchumu naswona swi ta dya nyama ya yona swi tlhela swi yi hisa hi ndzilo yi hela. Hikuva Xikwembu  xi swi nghenise etimbilwini ta swona leswaku swi endla ku rhandza ka xona.” Yehovha u ta endla matiko leswaku ma tirhisa xivandzana xo tshwuka, ku nga Nhlangano wa Matiko ku jikela mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa ni ku byi herisela makumu.—Nhlav. 18:21-24.

18. Hi nga tiyiseka njhani leswaku a ku na nchumu ni wun’we lowu hi hlanganisaka na Babilona Lonkulu?

¹⁸ Leswi swi vula yini eka hina? Hi fanele hi tshama hi ri eka “vugandzeri lebyi baseke hi ku ya hi Xikwembu . . . [xa] hina.” (Yak. 1:27) A hi fanelanga hi pfumela ku kuceteriwa hi tidyondzo ta mavunwa, tiholideyi leti humaka eka vujagana, ku hohloka ka mahanyelo ni vungoma bya Babilona Lonkulu! Nakambe hi ya emahlweni hi byela vanhu leswaku va ‘huma eka yena’ leswaku va nga katseki eswidyohweni swa yena emahlweni ka Xikwembu.—Nhlav. 18:4.

19. I mani “dragona leyikulu yo tshwuka”?

¹⁹ Buku ya Nhlavutelo yi tlhela yi vulavula hi “dragona leyikulu yo tshwuka.” (Nhlav. 12:3) Dragona leyi yi lwa na Yesu swin’we ni tintsumi takwe. (Nhlav. 12:7-9) Yi hlasela vanhu va Xikwembu naswona yi nyika mifumo ya vanhu matimba. (Nhlav. 12:17; 13:4) I mani dragona leyi? I “nyoka ya khale, leyi vuriwaka Diyavulosi na Sathana.” (Nhlav. 12:9; 20:2) Valala lavan’wana hinkwavo va Yehovha va twa hi yena.

20. Ku ta endleka yini hi dragona?

²⁰ Ku ta endleka yini hi dragona? Nhlavutelo 20:1-3 yi vula leswaku ntsumi yi ta lahlela Sathana ekheleni ro enta, leswi fanaka ni ku pfaleriwa ejele. Hi nkarhi wolowo, Sathana a nge he “pfuki a hambukise matiko kukondza ku hela malembe ya 1 000.” Eku heteleleni, Sathana ni madimona yakwe va ta heriseriwa makumu, leswi fanekiseriwaka hi ku lahleriwa “etiveni ra ndzilo ni xivavula.” (Nhlav. 20:10) Ehleketa hi misava leyi nga ta va yi nga ha ri na Sathana ni madimona yakwe. Mayana nkarhi wolowo wo tsakisa!

21. Hikwalahokayini swi fanele swi hi tsakisa leswi hi swi hlayeke ebukwini ya Nhlavutelo?

²¹ Swa khutaza ku twisisa tinhlamuselo ta swikombiso leswi tsariweke ebukwini ya Nhlavutelo. Hi dyondzile leswaku i vamani valala va Yehovha naswona hi tlhele hi vona leswaku ku ta humelela yini hi vona. Hakunene, “wa tsaka loyi a byi hlayelaka ehenhla vuprofeta lebyi, ni lava byi twaka!” (Nhlav. 1:3) Hi yihi mikateko leyi vanhu vo tshembeka va nga ta tiphina hi yona loko valala va Xikwembu va herisiwile? Mhaka leyi hi ta bula hi yona eka nhlokomhaka leyi landzelaka.