1-2. Hi xihi xivangelo lexi endlaka leswaku hi kambisisa buku ya Nhlavutelo?

 XANA u tshame u rhambiwa leswaku u ta languta albamu ya swinepe ya munhu wo karhi? Loko u ri karhi u languta albamu yoleyo u vona swinepe swa vanhu lava u nga va tiviki. Loko u ku tlaa, u vona xinepe lexi ku kokaka matihlo. Hikwalahokayini? Hikuva na wena u kona eka xona. Loko u ri karhi u xi nyangisisa, u ringeta ku tsundzuka leswaku xi tekiwe kwihi naswona rini. U tlhela u ringeta ku vona leswaku u xi teke na vamani. Xinepe xexo i xa nkoka eka wena.

² Buku ya Nhlavutelo yi fana ni xinepe xexo. Hikwalahokayini? Hikwalaho ka swivangelo swimbirhi. Xo sungula, buku leyi ya Bibele yi tsaleriwe hina. Eka ndzimana yo sungula hi hlaya leswi: “Leyi i nhlavutelo ya Yesu Kreste, leyi Xikwembu xi n’wi nyikeke yona, leswaku a komba malandza yakwe swilo leswi faneleke swi endleka ku nga ri khale.” (Nhlav. 1:1) Leswi tsariweke eka yona a swi tsaleriwanga mani na mani, kambe swi tsaleriwe hina malandza ya Xikwembu lama tinyiketeleke. Tanihi vanhu va Xikwembu a swi fanelanga swi hi hlamarisa ku tiva leswaku ha katseka eku hetisekeni ka vuprofeta lebyi kumekaka ebukwini leyi yo tsakisa. Kutani loko hi hlaya buku ya Nhlavutelo, hi hlaya hi swilo leswi hi khumbaka hi ku kongoma.

3-4. Hi ku ya hi buku ya Nhlavutelo, vuprofeta lebyi nga eka yona byi ta hetiseka rini naswona hi fanele hi tiyimisela ku endla yini?

³ Xivangelo xa vumbirhi xi katsa nkarhi lowu vuprofeta lebyi byi nga ta hetiseka ha wona. Muapostola Yohane loyi a a dyuharile u vulavule hi nkarhi wolowo loko a ku: “Moya lowo kwetsima wu ndzi yise esikwini ra Hosi.” (Nhlav. 1:10) ‘Siku ra hosi’ a ra ha ri ekule loko Yohane a tsala marito wolawo hi va-96 C.E. (Mat. 25:14, 19; Luka 19:12) Hi ku ya hi vuprofeta bya Bibele,  siku rero ri sungule hi 1914 loko Yesu a va Hosi etilweni. Ku sukela hi lembe rero, vuprofeta bya le ka Nhlavutelo lebyi khumbaka vanhu va Xikwembu byi sungule ku hetiseka. Sweswi hi hanya “esikwini ra Hosi”!

⁴ Leswi hi hanyaka emikarhini yo tsakisa, hi fanele hi xi tekela enhlokweni xitsundzuxo lexi tsariweke eka Nhlavutelo 1:3 lexi nge: “Wa tsaka loyi a byi hlayelaka ehenhla vuprofeta lebyi, ni lava byi twaka kutani va hanya hi swilo leswi tsariweke eka byona hikuva nkarhi lowu vekiweke wu kusuhi.” Hakunene hi fanele hi byi ‘hlayela ehenhla’ leswaku hi ‘twa marito ya vuprofeta lebyi’ ni ku “hanya” hi wona. I marito wahi lawa hi faneleke hi ma yingisa?

5. Buku ya Nhlavutelo yi wu kombisa njhani nkoka wo gandzela Yehovha hi ndlela leyi a yi lavaka?

⁵ Ku sukela eka ndzima yo sungula ya Nhlavutelo, hi dyondza leswaku Yesu wa swi tiva hinkwaswo leswi endlekaka emavandlheni ya vanhu vakwe. (Nhlav. 1:12-16, 20; 2:1) Marungula lawa a ma rhumeleke mavandlha ya nkombo ya le Asia Minor ma kombise leswaku Yesu wa swi tiva leswi endlekaka. Eka marungula wolawo, u va byele hi ku kongoma Vakreste va le nkarhini wolowo leswi a swi ta va pfuna ku tiyiseka leswaku va gandzela Yehovha hi ndlela leyi a lavaka yona. Kutani, leswi a swi vuleke eka marungula wolawo swa tirha eka vanhu va Xikwembu namuntlha. Hi dyondza yini? Murhangeri wa hina Yesu Kreste, wa swi tiva leswaku vuxaka bya hina na Yehovha byi njhani. Yesu wa hi sirhelela naswona u vona swilo hinkwaswo. Wa swi tiva leswi hi faneleke hi swi endla leswaku hi tshama hi tsakeriwa hi Yehovha. Hi wihi nkongomiso lowu a wu nyikeleke lowu hi faneleke hi wu landzela namuntlha?

6. (a) Hi ku ya hi marito ya Yesu lama kumekaka eka Nhlavutelo 2:3, 4, hi xihi xiphiqo lexi vandlha ra le Efesa a ri ri na xona? (b) Hi dyondza yini eka mhaka leyi?

⁶ Hlaya Nhlavutelo 2:3, 4. Hi nga tshiki ku rhandza Yehovha ku fana ni le ku sunguleni. Rungula ra Yesu leri a ri ya evandlheni ra Efesa ri kombise ndlela leyi va tiyiseleke hayona ni ku ya emahlweni va tirhela Yehovha hambileswi a va langutane ni swiphiqo swo hambanahambana. Hambiswiritano, va tshike ku rhandza Yehovha hi ndlela leyi a va n’wi rhandza hayona eku sunguleni. A va fanele va pfuxeta rirhandzu rero, handle ka swona ndlela leyi a va n’wi gandzela hayona a nga ta yi amukeleka. Hilaha ku fanaka ni namuntlha, ku tiyisela a ku enelanga. Hi fanele hi tiyisela hikwalaho ka swivangelo leswi twalaka. Xikwembu xa hina a xo tsakisiwa ntsena hi leswi hi swi endlaka, kambe ni leswaku hikwalahokayini hi swi endla. Xikongomelo xa hina i xa nkoka eka xona hikuva xi lava leswaku hi xi gandzela hikwalaho ka leswi hi xi rhandzaka swinene ni leswi hi khensaka swilo leswi xi hi endlelaka swona.—Swiv. 16:2; Mar. 12:29, 30.

7. (a) Hilaha swi kombisiweke hakona eka Nhlavutelo 3:1-3, hi xihi xiphiqo lexi vandlha ra le Sarda a ri ri na xona? (b) Hi fanele hi endla yini?

⁷ Hlaya Nhlavutelo 3:1-3. Hi fanele hi tshama hi xalamukile. Vandlha ra le Sarda a ri ri ni xiphiqo lexi hambaneke. Hambileswi ri tirheleke Yehovha hi ku hiseka enkarhini lowu hundzeke kambe sweswi a ri koka milenge entirhweni wa Xikwembu. Yesu u ri byele leswaku ri “xalamuka.” Hi dyondza yini eka xilemukiso lexi? I ntiyiso leswaku Yehovha a nge wu rivali ntirho wa hina. (Hev. 6:10) Hambiswiritano, a hi nge khomeleli eka leswi hi swi endleleke Yehovha enkarhini lowu nga hundza. Hambiloko hi nga ha koti ku endla swo tala sweswi, hi fanele hi tshama hi khomekile “entirhweni wa Hosi,” hi tshama hi xalamukile ku ya fikela emakumu.—1 Kor. 15:58; Mat. 24:13; Mar. 13:33.

8. Hi dyondza yini eka marito lama byeriweke vamakwerhu va le Lawodikiya lama kumekaka eka Nhlavutelo 3:15-17?

 ⁸ Hlaya Nhlavutelo 3:15-17. Hi fanele hi tirha hi matimba ni hi mbilu hinkwayo loko hi gandzela Xikwembu. Rungula ra Yesu leri yeke eka vamakwerhu va le Lawodikiya ri kombise xiphiqo xin’wana. A va ‘kufumela’ eka vugandzeri bya vona. Leswi a va nga ri na mhaka ni vugandzeri bya vona, Yesu u va byele leswaku a va “dyisa mbitsi” ni ku “terisa vusiwana.” A va fanele va hiseka loko va gandzela Yehovha. (Nhlav. 3:19) Hi dyondza yini? Loko hi nga ha hiseki, hi fanele hi tikarhatela ku tlangela swilo leswinene leswi Yehovha ni nhlangano wakwe wu hi nyikaka swona. (Nhlav. 3:18) A hi fanelanga hi rhangisa ku hlongorisa ku hanya vutomi bya vulovolovo lerova hi nga ha swi hisekeli ku gandzela Yehovha.

9. Hi ku ya hi marungula ya Yesu lawa a ma tsaleleke Vakreste va le Pergamo ni va le Tiyatira, hi rihi khombo leri hi faneleke hi ri papalata?

⁹ Hi fanele hi papalata tidyondzo ta vagwinehi. Yesu u tshinye van’wana evandlheni ra Pergamo hileswi a va hlohlotela ku avana ni swintlawantlawana. (Nhlav. 2:14-16) U bumabumele vandlha ra le Tiyatira hileswi ri papalateke “swilo leswi enteke swa Sathana” naswona u ri khutaze leswaku ri ‘khomelela’ entiyisweni. (Nhlav. 2:24-26) Vakreste lava tsaneke lava pfumeleleke ku wongiwa hi tidyondzo ta mavunwa a va fanele va hundzuka. Ku vuriwa yini hi hina namuntlha? Hi fanele hi papalata tidyondzo tin’wana ni tin’wana leti nga fambisaniki ni ku rhandza ka Yehovha. Vagwinehi va nga ha “vonaka onge va gandzela Xikwembu kambe mahanyelo ya vona ma va landzula.” (2 Tim. 3:5) Loko hi ri hlaya kahle Rito ra Xikwembu, swi ta hi olovela ku vona ni ku papalata tidyondzo ta mavunwa.—2 Tim. 3:14-17; Yuda 3, 4.

10. Hi yihi dyondzo yin’wana leyi hi yi dyondzaka eka leswi Yesu a swi byeleke vandlha ra le Pergamo ni ra le Tiyatira?

¹⁰ Hi fanele hi papalata mixaka hinkwayo ya ku tikhoma ku biha hi swa masangu naswona a hi fanelanga hi swi seketela. A ka ha ri ni xiphiqo xin’wana evandlheni ra Pergamo ni ra le Tiyatira. Yesu u tshinye van’wana emavandlheni wolawo hileswi a va tikhoma ku biha hi swa masangu. (Nhlav. 2:14, 20) Hi dyondza yini? A hi nge languteli leswaku Yehovha a swi ba hi makatla loko hi tikhoma ku biha hi swa masangu hambiloko hi ri ni malembe yo tala hi ri karhi hi n’wi tirhela naswona hi ri ni vutihlamuleri byo tala sweswi enhlanganweni wakwe. (1 Sam. 15:22; 1 Pet. 2:16) U lava leswaku mahanyelo  ya hina ma xiximeka swinene hambiloko mahanyelo ya misava leyi ma hohlokile.—Efe. 6:11-13.

11. I yini leswi hi swi dyondzeke ku ta fikela sweswi? (Nakambe vona bokisi leri nge, “ Leswi Hi Swi Dyondzaka Namuntlha.”)

¹¹ Hi nga swi katsakanya njhani leswi hi swi dyondzeke ku ta fikela sweswi? Hi swi vonile leswaku i swa nkoka ku tiyiseka leswaku ndlela leyi hi n’wi gandzelaka hayona Yehovha wa yi amukela. Loko hi endla swilo leswi nga ha endlaka leswaku vugandzeri bya hina byi nga amukeleki, hi fanele hi cinca hi xihatla. (Nhlav. 2:5, 16; 3:3, 16) Hambiswiritano, Yesu u khumbe mhaka yin’wana eka marungula lawa a ma rhumeleke mavandlha. Hi yihi mhaka ya kona?

12. I yini leswi Yesu a swi byeleke vamakwerhu va le Smirna na Filadelfiya leswi hi faneleke hi swi tekela enhlokweni namuntlha? (Nhlavutelo 2:10)

¹² Sweswi a hi kambisiseni marungula ya Yesu lawa a ma byeleke vandlha ra le Smirna ni ra le Filadelfiya. U byele Vakreste volavo leswaku va nga chavi ku xanisiwa hikuva Yehovha a a ta va katekisa loko va tshama va tshembekile. (Hlaya Nhlavutelo 2:10; 3:10) Hi dyondza yini namuntlha? Hi fanele hi langutela ku xanisiwa naswona hi tiyimisela ku tiyisela. (Mat. 24:9, 13; 2 Kor. 12:10) Hikwalahokayini xitsundzuxo lexi xi ri xa nkoka?

13-14. Leswi hlamuseriweke eka Nhlavutelo ndzima 12 swi va khumba njhani vanhu va Xikwembu?

¹³ Buku ya Nhlavutelo yi hi byela leswaku vanhu va Xikwembu a va ta xanisiwa “esikwini ra Hosi” leri hi hanyaka eka rona namuntlha. Nhlavutelo ndzima 12 yi hi byela hi nyimpi leyi tlhekekeke etilweni endzhaku ka loko Yesu a ve Hosi ya Mfumo wa Xikwembu. Mikayele ku nga Yesu Kreste loko a tlhelele etilweni swin’we ni tintsumi takwe va lwe na Sathana ni madimona yakwe. (Nhlav. 12:7, 8) Valala va Xikwembu va hluriwile ivi va lahleriwa emisaveni laha va nga fika va xanisa vanhu. (Nhlav. 12:9, 12) Vanhu va Xikwembu va khumbeke njhani hikwalaho ka sweswo?

¹⁴ Nhlavutelo yi hi byela leswi Sathana a swi endleke. Leswi a nga ha swi kotiki ku tlhelela etilweni, u bimbindzela mahlundzu yakwe eka vahlawuriwa lava saleke laha misaveni, lava yimelaka Mfumo wa Xikwembu naswona “va nga ni ntirho wa ku nyikela vumbhoni ha Yesu.” (Nhlav. 12:17; 2 Kor. 5:20; Efe. 6:19, 20) Vuprofeta lebyi byi hetiseke njhani?

15. ‘Timbhoni timbirhi’ leti hlamuseriwe eka Nhlavutelo ndzima 11, ti yimela vamani naswona ku humelele yini ha tona?

¹⁵ Sathana u endle leswaku valala va Xikwembu va hlasela vamakwerhu lava hlawuriweke lava a va rhangela entirhweni wo chumayela mahungu ya Mfumo. Van’wana exikarhi ka vona a va fanekisela ‘timbhoni timbirhi’ leti dlayiweke hilaha buku ya Nhlavutelo  yi vulaka hakona. * (Nhlav. 11:3, 7-11) Hi 1918, vamakwerhu va nhungu lava a va rhangela va pfaleriwe ejele hileswi va hehliweke hi mavunwa, laha un’wana ni un’wana wa vona a gweviweke ku tshama ejele nkarhi wo leha. Hi ku ya hi langutelo ra vanhu, a swi tikomba onge ntirho wa vahlawuriwa volavo a wu yimisiwile.

16. Hi wihi nchumu wo hlamarisa lowu humeleleke hi 1919, kambe Sathana u ye emahlweni a endla yini ku sukela nkarhi wolowo?

¹⁶ Vuprofeta lebyi nga eka Nhlavutelo ndzima 11 byi tlhele byi vula leswaku ‘timbhoni timbirhi’ a ti ta tlhela ti pfuxiwa endzhaku ka nkarhinyana. Loko vuprofeta byebyo byi hetiseka, ku endleke nchumu wo hlamarisa ku nga si hela ni lembe vamakwerhu lavaya va pfaleriwe ejele. Eku sunguleni ka 1919, vahlawuriwa lava a va pfaleriwile va tshunxiwile naswona hi ku famba ka nkarhi swigwevo swa vona swi herisiwile. Hi xihatla vamakwerhu va tlhelele entirhweni wa vona wo chumayela hi Mfumo. Kambe sweswo a swi n’wi tshikisanga Sathana ku hlasela vanhu va Xikwembu. Ku sukela hi nkarhi wolowo, Sathana u tisele vanhu va Xikwembu hinkwavo “nambu” wa nxaniso. (Nhlav. 12:15) Hakunene hinkwerhu hi fanele hi ‘tiyisela ni ku va ni ripfumelo.’—Nhlav. 13:10.

17. Vanhu va Xikwembu va pfuniwe njhani va nga swi langutelanga hambileswi Sathana a yeke emahlweni a va hlasela?

¹⁷ Nhlavutelo ndzima 12 yi kombisa leswaku vanhu va Xikwembu a va ta kuma mpfuno va nga swi langutelanga. A swi ta fana ni loko “misava” yi mita “nambu” wa nxaniso. (Nhlav. 12:16) Sweswo hi swona leswi nga endleka. Mikarhi yin’wana swiphemu swa misava ya Sathana swo tanihi tihuvo ta vaavanyisi swi lamulele vanhu va Xikwembu. Mikarhi yo tala malandza ya Yehovha ma hlule milandzu yo tala leyi endleke leswaku ma kuma ntshunxeko wo karhi. Ma wu tirhise njhani ntshunxeko wolowo? Ma wu tirhise hi vutlhari nkarhi lowu a wu ma pfulekerile leswaku ma endla ntirho lowu Yehovha a ma nyikeke wona. (1 Kor. 16:9) Wu katsa yini ntirho wolowo?

18. Hi wihi ntirho wa nkoka lowu hi wu endlaka emasikwini lawa yo hetelela?

¹⁸ Yesu u profete leswaku vanhu vakwe a va ta chumayela “mahungu lawa lamanene ya Mfumo [wa Xikwembu]” emisaveni hinkwayo makumu ma nga si fika. (Mat. 24:14) Loko va  endla tano, va pfuniwa hi ntsumi kumbe ntlawa wa tintsumi leti hlamuseriwaka ti ri ni “mahungu lamanene lama nga heriki leswaku [ti] ma byela lava tshamaka emisaveni, va matiko hinkwawo, tinyimba hinkwato, tindzimi hinkwato ni vanhu hinkwavo.”—Nhlav. 14:6.

19. Hi rihi rungula rin’wana leri faneleke ri chumayeriwa hi vanhu lava rhandzaka Yehovha?

¹⁹ A hi mahungu lamanene ya Mfumo ntsena lama faneleke ma chumayeriwa hi vanhu va Xikwembu. Va fanele va tlhela va seketela ntirho lowu endliwaka hi tintsumi leti hlamuseriweke eka Nhlavutelo tindzima 8 ku ya eka 10. Tintsumi leti ti huwelela makhombo lama welaka lava lwisanaka ni Mfumo wa Xikwembu. Hikwalaho, Timbhoni ta Yehovha ti huwelela rungula ra vuavanyisi leri fanisiwaka ni “xihangu ni ndzilo” leri kombisaka vuavanyisi bya Xikwembu eka swiphemu swo hambanahambana swa misava ya Sathana yo homboloka. (Nhlav. 8:7, 13) Vanhu va fanele va swi tiva leswaku makumu ma kwala nyongeni leswaku va ta kota ku hundzuka ivi va pona siku ra vukarhi bya Yehovha. (Sof. 2:2, 3) Rungula leri a ri tolovelekanga. Swi lava xivindzi ku va hi ri chumayela. Hi nkarhi wa nhlomulo lowukulu rungula ra vuavanyisi ro hetelela ri ta kwatisa vanhu.—Nhlav. 16:21.

20. Hi ta kambisisa yini eka tinhlokomhaka timbirhi leti landzelaka?

²⁰ Hi fanele hi yingisa ‘leswi tsariweke eka vuprofeta lebyi’ hikuva ha katseka eku hetisekeni ka leswi hi swi hlayaka ebukwini ya Nhlavutelo. (Nhlav. 1:3) Kambe hi nga tiyisela njhani nxaniso hi ku tshembeka naswona hi ya emahlweni hi chumayela rungula leri hi xivindzi? Hi ta tiyisiwa hi swilo swimbirhi: xo sungula, hileswi buku ya Nhlavutelo yi swi vulaka hi valala va Xikwembu naswona xa vumbirhi, hi mikateko leyi hi nga ta yi kuma enkarhini lowu taka loko hi tshama hi tshembekile. Hi ta bula hi timhaka letimbirhi eka tinhlokomhaka timbirhi leti landzelaka.