1. Bibele yi ri hlamusela njhani rirhandzu ra ntiyiso?

 “MALANGAVI ya [rirhandzu] ma fana ni ku hisa ka ndzilo, langavi ra Yehovha. Maboboma ya mati a ma nge swi koti ku herisa rirhandzu.” b (Risim. 8:6, 7) Mawaku nhlamuselo yo xonga ya rirhandzu ra ntiyiso! Marito lawa ma khutaza vatekani leswaku: Va nga swi kota ku tshama va ri karhi va rhandzana.

2. I yini leswi vatekani va nga swi endlaka leswaku rirhandzu ra vona ri nga holi?

² Vatekani va ni vutihlamuleri byo endla leswaku rirhandzu ra vona ri nga holi. Hi xikombiso, ndzilo wu nga swi kota ku pfurha wu nga timeki ntsena loko wu hlanganyetiwa. Kambe loko wo ka wu nga hlanganyetiwi, wu ta hetelela wu timeka. Hilaha ku fanaka, swi nga koteka leswaku nuna na nsati va tshama va ri karhi va rhandzana ntsena loko va hlanganyeta rirhandzu ra vona. Mikarhi yin’wana rirhandzu ra vatekani ri nga ha hola, ngopfungopfu loko va tikeriwa hi swa timali, un’wana wa vona a vabya kumbe va tshikileriwa hi vutihlamuleri byo kurisa vana. Loko u nghenele vukati, u nga endla yini leswaku “langavi ra Yehovha” ri nga timeki evukatini bya n’wina? Eka nhlokomhaka leyi, hi ta bula hi tindlela tinharhu leti nga ku pfunaka leswaku u tshama u tsakile ni ku va ni vukati lebyi tiyeke. c

3. Ku va vatekani va va ni vuxaka lebyi tiyeke na Yehovha swi nga pfuna njhani leswaku rirhandzu ra vona ri tshama ri ri karhi ri pfurha? (Eklesiasta 4:12) (Nakambe vona xifaniso.)

³ Leswaku “langavi ra Yehovha” ri nga timeki, nuna na nsati va fanele va tirha hi matimba leswaku va va ni vuxaka lebyi tiyeke na Yehovha. Xana ku endla leswi swi ta va pfuna njhani evukatini bya vona? Loko vatekani va teka vuxaka bya vona ni Tata wa vona wa le tilweni byi ri bya nkoka, va tshama va lunghekele ku tirhisa switsundzuxo swakwe, leswi va pfunaka va papalata ni ku hlula swiphiqo leswi nga endlaka leswaku rirhandzu ra vona ri hola. (Hlaya Eklesiasta 4:12.) Vanhu lava nga ni vuxaka lebyinene na Yehovha va tikarhatela ku n’wi tekelela ni ku va ni vumunhu byo fana ni lebyi a nga na byona byo tanihi hi ku va ni musa, ku lehisa mbilu ni ku rivalela. (Efe. 4:32–5:1) Vatekani lava kombisaka vumunhu byo tano, swa va olovela leswaku va ya va rhandzana swinene. Makwerhu waxisati Lena, loyi a nga ni malembe ya 25 a tekiwile u ri: “Swa olova ku rhandza ni ku xixima munhu loyi a nga ni vuxaka lebyinene na Yehovha.”

4. Hikwalahokayini Yehovha a hlawule Yosefa na Mariya leswaku va va vatswari va n’wana loyi a a ta va Mesiya?

⁴ Xiya xikombiso xa le Bibeleni. Loko Yehovha a fanele a hlawula vatekani lava a va ta va vatswari va n’wana loyi a a ta va Mesiya, U hlawule Yosefa na Mariya eka vatukulu vo tala va Davhida. Hikwalahokayini? Havumbirhi a va ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha naswona a a swi tiva leswaku a va ta n’wi rhangisa evukatini bya vona. Vatekani, xana mi nga dyondza yini eka Mariya na Yosefa?

5. Vavanuna lava tekeke va nga dyondza yini eka Yosefa?

⁵ Yosefa a a nga bi mariri loko swi ta eka ku yingisa nkongomiso wa Yehovha naswona sweswo swi endle leswaku a va nuna lonene. Ku ringana kanharhu, Xikwembu xi n’wi nyike swiletelo leswi khumbaka ndyangu wakwe. Mikarhi hinkwayo a a hatla a yingisa hambiloko swi nga olovi. (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Hikwalaho ka leswi Yosefa a yingiseke nkongomiso wa Xikwembu, u sirhelele Mariya, a n’wi seketela ni ku n’wi khathalela. Ehleketa ndlela leyi Mariya a yeke a rhandza Yosefa ni ku tlhela a n’wi xixima hikwalaho ka swiendlo swakwe! N’wina vavanuna lava tekeke, mi nga tekelela Yosefa hi ku lava xitsundzuxo xa le Bibeleni loko mi khathalela mindyangu ya n’wina. d Loko u yingisa xitsundzuxo lexi, hambiloko swi lava leswaku u endla ku cinca ko karhi, u kombisa leswaku u rhandza nsati wa wena ni ku tiyisa vukati bya n’wina. Makwerhu waxisati wa le Vanuatu loyi a nga ni malembe yo tlula 20 a tekiwile u ri: “Loko nuna wa mina a lava ni ku tlhela a tirhisa nkongomiso wa Yehovha, ndzi ya ndzi n’wi xixima swinene. Ndzi titwa ndzi sirhelelekile naswona ndza swi tshemba swiboho swakwe.”

6. Vavasati lava tekiweke va nga dyondza yini eka Mariya?

 ⁶ Mariya a a ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha; ripfumelo rakwe a ri nga titsheganga hi Yosefa. A a ma tiva kahle Matsalwa. (Luka 1:46) Nakambe a a tinyika nkarhi wo anakanyisisa. (Luka 2:19, 51) A swi kanakanisi leswaku vuxaka lebyi a a ri na byona na Yehovha byi endle leswaku a va nsati lonene. Namuntlha, vavasati vo tala lava tekiweke va tikarhatela ku tekelela Mariya. Hi xikombiso, makwerhu waxisati la vuriwaka Emiko u ri: “Loko ndzi nga si tekiwa, a ndzi ri ni xiyimiso lexi a xi ndzi pfuna ku tiyisa vuxaka bya mina na Yehovha. Kambe, endzhaku ko tekiwa ndzi xiye leswaku ripfumelo ra mina a ri titshege hileswi nuna wa mina a a swi endla hikuva hi yena a a khongela ni ku rhangela eka swa vugandzeri. Ndzi xiye leswaku a ndzi fanele ndzi tirhwalela ndzhwalo wa mina loko swi ta eka vuxaka bya mina na Yehovha. Sweswi ndzi tinyika nkarhi wo va ni Xikwembu xa mina hi ku va ndzi khongela, ndzi hlaya Matsalwa ni ku anakanyisisa hileswi ndzi swi hlayeke.” (Gal. 6:5) N’wina vavasati lava tekiweke, loko mi ri karhi mi ya emahlweni mi tiyisa vuxaka bya n’wina na Yehovha, vanuna va n’wina va ta va ni swivangelo leswi engetelekeke swo mi dzunisa ni ku mi rhandza.—Swiv. 31:30.

7. I yini leswi vatekani va nga swi dyondzaka eka Yosefa na Mariya hi ku gandzela swin’we?

⁷ Yosefa na Mariya na vona va tirhisanile leswaku vuxaka bya vona na Yehovha byi tshama byi tiyile. A va wu twisisa nkoka wo gandzela Yehovha swin’we tanihi ndyangu. (Luka 2:22-24, 41; 4:16) Leswi swi nga ha va swi nga olovangi ngopfungopfu leswi ndyangu a wu ya wu kula kambe va swi kotile. Lexi i xikombiso lexinene lexi vatekani va nga xi tekelelaka namuntlha! Loko na wena u ri ni vana ku fana na Yosefa na Mariya, swi nga va swi nga olovi ku va kona etidyondzweni kumbe ku hlela nkarhi wa vugandzeri bya ndyangu. Swi nga tika swinene ku kuma nkarhi wo dyondza ni ku khongela swin’we tanihi vatekani. Kambe, tsundzukani leswaku loko mi gandzela Yehovha swin’we, mi ta ya mi rhandzana ni ku tlhela mi tshinela eka yena. Hikwalaho rhangisani ku gandzela Yehovha.

8. Vatekani lava nga ni swiphiqo evukatini bya vona va nga endla yini leswaku va vuyeriwa hi xitalo eka vugandzeri bya ndyangu?

⁸ Xana u nga endla yini loko u ri ni swiphiqo evukatini bya wena? Ku gandzela swin’we tanihi ndyangu swi nga ha vonaka onge i ndzhwalo. Loko ku ve swi tano, sungulani hi ku komisa dyondzo ya ndyangu ni ku endla leswaku yi va leyi tsakisaka hi ku bula hi swilo leswi hinkwenu mi pfumelelanaka eka swona. Ku endla tano swi nga tiyisa vuxaka bya n’wina ni ku endla leswaku mi tsakela ku tiyisa vuxaka bya n’wina na Yehovha swin’we.

9. Hikwalahokayini nuna na nsati va fanele va tinyika nkarhi wo va swin’we?

⁹ Vatekani, mi nga endla leswaku rirhandzu ra n’wina ri tshama ri ri karhi ri pfurha hi ku tinyika nkarhi wo va swin’we. Loko u endla tano swi ta ku pfuna leswaku u tshama u ri karhi u tiva ndlela leyi munghana wa wena wa vukati a titwaka hayona ni leswi a swi ehleketaka. (Gen. 2:24) Twana leswi Lilia na Ruslan va swi xiyeke endzhakunyana ka loko va ha ku tekana emalembeni ya 15 lama hundzeke. Lilia u ri: “Hi xiye leswaku a hi nga ta va ni nkarhi lowu eneleke wo va swin’we hilaha a hi ehlekete hakona. A hi tshama hi khomekile hi ntirho wo tihanyisa, ntirho wa le kaya ni ku khathalela vana va hina. Hi kume leswaku loko hi nga tinyiki nkarhi wo va swin’we tanihi vatekani, vukati bya hina a byi ta onhaka.”

10. Vatekani va nga yi tirhisa njhani Vaefesa 5:15, 16?

¹⁰ I yini leswi vatekani va faneleke va swi endla leswaku va tinyika nkarhi wo va swin’we? U nga  ha boheka ku tinyika nkarhi, kumbe ku hlela nkarhi leswaku u va swin’we ni nkataku. (Hlaya Vaefesa 5:15, 16.) Makwerhu wa le Nigeria la vuriwaka Uzondu u ri: “Loko ndzi ri karhi ndzi hlela swilo leswi ndzi nga ta swi endla, ndzi katsa ni nkarhi lowu ndzi nga ta wu heta ni nsati wa mina hi ri swin’we naswona nkarhi wolowo i wa nkoka swinene.” (Filp. 1:10) Ehleketa ndlela leyi Anastasia nsati wa mulanguteri wa muganga wa le Moldova a wu tirhisaka hi vutlhari nkarhi wakwe. U ri: “Loko nuna wa mina a khomekile hi mitirho yakwe na mina ndzi ti endlela mitirho ya mina. Loko hi heta hi kota ku kuma nkarhi wo va swin’we.” Kambe ku vuriwa yini loko mitirho ya n’wina yi nga mi pfumeleli leswaku mi va ni nkarhi wo va swin’we?

11. Hi yihi mitirho leyi Akhwila na Prisila a va yi endla swin’we?

¹¹ Vatekani va nga dyondza eka Akhwila na Prisila lava a va rhandziwa hi Vakreste vo tala vo sungula. (Rhom. 16:3, 4) Hambileswi Bibele yi nga hlamuseriki swo tala hi vukati bya vona, yi kombisa leswaku a va tirha, va chumayela ni ku pfuna van’wana swin’we. (Mit. 18:2, 3, 24-26) Mikarhi hinkwayo loko Bibele yi vulavula hi Akhwila na Prisila, yi va boxa xikan’we.

12. I yini leswi nuna na nsati va nga swi endlaka leswaku va tinyika nkarhi lowu engetelekeke wo va swin’we? (Nakambe vona xifaniso.)

¹² Vatekani va nga va tekelela njhani Akhwila na Prisila? Ehleketa hi swilo swo tala leswi wena ni nkataku mi faneleke mi swi endla. Xana mi nga endla yin’wana ya mitirho leyi xikan’we ematshan’weni ya leswaku un’wana ni un’wana a ti endlela yona? Hi xikombiso, Akhwila na Prisila a va chumayela swin’we. Xana nkarhi ni nkarhi wa hlela leswaku mi endla hilaha ku fanaka? Nakambe Akhwila na Prisila a va tirha swin’we. Swi nga endleka wena ni nkataku mi nga tirhi swin’we kambe xana mi nga endla mitirho ya le kaya swin’we? (Ekl. 4:9) Loko mi pfunana ku endla mitirho ya le kaya swin’we, mi ya mi va nyandza yin’we naswona mi kuma nkarhi wo bula. Robert na Linda se va ni malembe yo tlula 50 va catile. Robert u ri: “A hi wu kumi nkarhi wo tala wo hungasa swin’we. Swa ndzi tsakisa swinene loko ndzi hlantswa swibye ivi nsati wa mina a swi sula kumbe loko a ta a ta ndzi pfuna loko ndzi tirhatirha ehandle. Loko hi pfunana hi va nyandza yin’we. Rirhandzu ra hina ri ya ri kula.”

13. Nuna na nsati va fanele va endla yini leswaku va va nyandza yin’we?

¹³ Hambiswiritano, tsundzukani leswaku ku va mi tinyika nkarhi wo va swin’we a hi swona ntsena leswi endlaka mi va ni vun’we. Wansati la tekiweke wa le Brazil u ri: “Masiku lawa leswi ku nga ni swikavanyeto swo tala, hi nga ha tibyela leswaku leswi hi tshamaka swin’we hi heta nkarhi swin’we. Ndzi dyondze leswaku a swi enelanga ku va hi va swin’we ntsena kambe hi fanele hi endla leswi engetelekeke. Leswi swi vula leswaku ndzi fanele ndzi nyika nuna wa mina nkarhi wa mina.” Xiya ndlela leyi Bruno ni nsati wakwe Tays va endlaka sweswo hayona. Bruno u ri: “Hi nkarhi wa hina wo va  swin’we hi veka tifoni ekule leswaku hi ta tiphina hi ku va swin’we.”

14. Loko vatekani va nga swi rhandzi ku va swin’we, xana va nga endla yini?

¹⁴ Kambe ku vuriwa yini loko wena ni nkataku mi nga swi rhandzi ku va swin’we? Kumbexana a mi rhandzi swilo swa ku fana kumbe ma nyangatsana. Mi nga endla yini? Ehleketa hi ndzilo lowu hi buleke ha wona eku sunguleni. A wo na swi pfuketana wu pfurha. Wu lava ku hlanganyetiwa hi swihunyana kutani hi ku famba ka nkarhi hi tihunyi letikulu. Hilaha ku fanaka, swi nga va njhani mi tinyika nkarhi lowutsongo wo va swin’we siku ni siku? Endlani leswi mi swi tsakelaka ha vumbirhi bya n’wina ku nga ri leswi nga ta mi holovisa. (Yak. 3:18) Loko mi endla tano, mi nga ha sungula ku pfurhetela rirhandzu ra n’wina.

15. Leswaku vatekani va tshama va ri karhi va rhandzana, hikwalahokayini swi ri swa nkoka leswaku va xiximana?

¹⁵ I swa nkoka swinene ku xiximana evukatini. Swi fana ni moya lowu endlaka leswaku ndzilo wu ya wu pfurha. Loko ku nga ri na moya ndzilo wu hatla wu timeka. Hilaha ku fanaka, loko vatekani va nga xiximani, rirhandzu ra vona ri nga hatla ri hola. Kambe loko nuna na nsati va tikarhatela ku xiximana, va tiyisa rirhandzu ra vona. Tsundzuka leswaku ku xiximana, a hi loko wena u tibyela leswaku u xixima nkataku kambe hiloko yena a titwa a xiximiwa. Penny na Aret va ni malembe yo tlula 25 va tekanile. Penny u ri: “Leswi hi xiximanaka ha rhandzana swinene. A hi chavi ku phofulelana ta le mbilwini hikuva ha swi tiva leswaku mavonelo ya hina ya xiximiwa.” U nga endla yini leswaku nkataku a swi vona leswaku wa n’wi xixima hakunene? Xiya xikombiso xa Abrahama na Sara.

16. Vavanuna lava tekeke va nga dyondza yini eka Abrahama? (1 Petro 3:7) (Nakambe vona xifaniso.)

¹⁶ Abrahama a a xixima Sara. A a ma tekela enhlokweni mavonelo ya Sara naswona a a xixima ndlela leyi a a titwa hayona. Siku rin’wana Sara a a karhatekile ivi a phofulela Abrahama ndlela leyi a a titwa hayona ni ku tlhela a n’wi sola. Xana Abrahama u n’wi hlundzukerile ni ku n’wi tlhava hi marito? Doo! A a swi tiva leswaku Sara wa titsongahata naswona wa n’wi seketela. Abrahama u n’wi yingiserile naswona u ringete ku tlhantlha xiphiqo. (Gen. 16:5, 6) Hi dyondza yini? Vavanuna lava tekeke, mi nyikiwe vutihlamuleri byo endlela mindyangu ya n’wina swiboho. (1 Kor. 11:3) U ta va u kombisa leswaku wa n’wi rhandza nsati wa wena loko u rhanga hi ku twa mavonelo ya yena u nga si endla xiboho, ngopfungopfu lexi n’wi khumbaka. (1 Kor. 13:4, 5) Mikarhi yin’wana nsati wa wena a nga ha va a tshikilelekile naswona a lava ku phofula ndlela leyi a titwaka hayona. Xana wa yi xixima ndlela leyi a titwaka hayona hi ku rhiya ndleve? (Hlaya 1 Petro 3:7.) Angela na Dmitry va ni malembe ya kwalomu ka 30 va tekanile. Loko Angela a hlamusela ndlela leyi nuna wakwe a endlaka a titwa a xiximiwa hayona u ri: “Dmitry u tshama a lunghekele ku ndzi yingisela loko ndzi nga khomekanga kahle kumbe loko ndzi  lava ku tiphofula. U ndzi lehisela mbilu hambiloko ndzi tsandzeka ku tikhoma loko ndzi ri karhi ndzi tiphofula.”

17. Vavasati lava tekiweke va nga dyondza yini eka Sara? (1 Petro 3:5, 6)

¹⁷ Sara a a xixima Abrahama hi ku seketela swiboho swakwe. (Gen. 12:5) Siku rin’wana, Abrahama u endle xiboho xo amukela vaendzi lava a va nga va rindzelanga. U kombele Sara leswaku a tshika leswi a ri eku swi endleni ivi a baka xinkwa xo tala. (Gen. 18:6) Sara u endle tano hi ku hatlisa ivi a seketela xiboho xa Abrahama. Vavasati lava tekiweke mi nga tekelela Sara hi ku seketela swiboho swa vanuna va n’wina. Loko mi endla tano, vukati bya n’wina byi ta tiya. (Hlaya 1 Petro 3:5, 6.) Dmitry loyi ku vulavuriweke ha yena eka ndzimana leyi nga hundza, u hlamusela ndlela leyi nsati wakwe a endlaka a titwa a xiximiwa. U ri: “Ndza yi tlangela ndlela leyi Angela a seketelaka swiboho swa mina hambiloko hi nga voni swilo hi tihlo rin’we. Loko xiboho lexi ndzi xi tekeke xi nga vi hi ndlela leyi a ndzi ehleketa hayona, a nga ndzi byeleteli.” Hakunene swa olova ku rhandza munhu loyi a ku xiximaka!

18. Vatekani va vuyeriwa njhani loko va tikarhatela ku tshama va ri karhi va rhandzana?

¹⁸ Namuntlha Sathana u lava ku endla leswaku vatekani lava nga Vakreste va nga ha rhandzani. Wa swi tiva leswaku loko va nga ha rhandzani va nga sungula ku nga ha n’wi rhandzi Yehovha. Hambiswiritano, rirhandzu ra ntiyiso a ri heli! Onge ndlela leyi mi rhandzanaka hayona evukatini bya n’wina yi nga fana ni rirhandzu leri hlamuseriweke ebukwini ya Risimu Ra Solomoni. Rhangisani Yehovha evuton’wini bya n’wina, mi tinyika nkarhi wo va swin’we mi tlhela mi xiximana. Loko mi endla tano, vukati bya n’wina byi ta dzunisa Yehovha Xihlovo xa rirhandzu ra ntiyiso naswona ku fana ni ndzilo lowu hlanganyetiwaka, rirhandzu ra n’wina ri ta pfurha hilaha ku nga heriki.