MORDEKAYI wanuna wa Muyuda u tlange xiphemu xa nkoka eka swiendlakalo leswi nga ebukwini ya Bibele ya Estere. A a ri hlonga ra Muyuda loyi a tirha endlwini ya vuhosi ePeresiya. Leswi swi endleke eku sunguleni ka malembe ya va 500 B.C.E. “hi nkarhi wa Hosi Ahasuwerusi.” (Namuntlha hosi yoleyo yi tiviwa tanihi Xerxes wo Sungula.) Mordekayi u herise kungu ro dlayiwa ka hosi. Hi ku kombisa ku khensa, hosi yi hlele leswaku Mordekayi a xiximiwa a ri karhi a voniwa hi vanhu. Hi ku famba ka nkarhi, endzhaku ka loko Hamani nala wa Mordekayi ni Vayuda van’wana a file, hosi yi hlawule Mordekayi leswaku a va ndhunankulu. Xikhundlha xexo xi endle leswaku Mordekayi a ponisa Vayuda eka ku yayarheriwa eMfun’weni wa Peresiya.​—Estere 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16

Van’wamatimu van’wana lava hanyeke emalembeni ya va 1900 va vule leswaku buku ya Estere i ntsheketo ni leswaku Mordekayi a nga si tshama a hanya. Hambiswiritano, hi 1941 vayimburi va kume vumbhoni lebyi seketelaka mhaka ya le Bibeleni ya Mordekayi. Xana va kume yini?

Valavisisi va kume tsalwa ra le Peresiya leri nga eribyeni leri boxeke vito ra wanuna loyi a vuriwaka Marduka (Hi Xitsonga i Mordekayi). A a tirha tanihi mulanguteri, kumbexana mulanguteri wa timali eXuxani. Arthur Ungnad, mutivi wa matimu u vule leswaku a ku ri “ro sungula ku va Mordekayi a boxiwa eka rungula leri a ri nga ri xiphemu xa Bibele.”

Endzhaku ka xiviko xa Ungnad, swidyondzi swi hundzuluxele matsalwa man’wana ya madzana ya le Peresiya lama nga emaribyeni. Swiphemu swin’wana leswitsongo swa maribye swi kumiwe emutini wa Persepolis lowu a wu ri marhumbi, laha a ku hlayisiwa swilo swa Nkoka ekusuhi ni makhumbi ya muti. Maribye lawa ma tsariwe hi nkarhi wa ku fuma ka Xerxes wo Sungula. A ma tsariwe hi ririmi ra Xielamite naswona ma ni mavito yo hlayanyana lama kumekaka ebukwini ya Estere. a

Matsalwa yo hlayanyana ya maribye ya Persepolis ma boxa vito Marduka, loyi a ri mutsari endlwini ya vuhosi eXuxani hi nkarhi wa ku fuma ka Xerxes wo Sungula. Ribye rin’wana ri hlamusela leswaku Marduka a ri muhundzuluxeri. Rungula rolero ro kwatsaa, ni ndlela leyi Bibele yi n’wi hlamusela hayona Mordekayi. A a hlawuriwe ku va nandza wa Hosi Ahasuwerusi (Xerxes wo Sungula) naswona a a kota ku vulavula tindzimi timbirhi. Nkarhi ni nkarhi Mordekayi a a tshama egedeni ya yindlu ya vuhosi eXuxani. (Estere 2:19, 21; 3:3) Gede leyi a ku ri muako lowukulu laha malandza ya le vuhosini a ma tirhela kona.

Loku i ku yelana loku tsakisaka eka Marduka loyi a hlamuseriweke emaribyeni na Mordekayi loyi a hlamuseriweke eBibeleni. Va hanye hi nkarhi wu’nwe, endhawini yi’nwe naswona a va ri malandza laha a va tirha kona. Vumbhoni lebyi hinkwabyo byi vonaka byi kombisa leswaku Marduka na Mordekayi a ku ri munhu un’we.