1. Xikwembu xi ma tiyise njhani malandza ya xona yo tshembeka enkarhini lowu hundzeke?

 MIKARHI yo tala Rito ra Xikwembu ri vulavula hi vavanuna vo tshembeka tanihi lava nga ni matimba. Kambe hambi ku ri vanhu lava nga ni matimba swinene, mikarhi yin’wana a va titwa va nga ri na wona. Hi xikombiso, mikarhi yin’wana Hosi Davhida a titwa a “tiy[e] ku fana ni ntshava” kambe mikarhi yin’wana a a titwa a “chava.” (Ps. 30:7) Hambileswi Samsoni a a ri ni matimba lamakulu hikwalaho ka leswi Xikwembu xi n’wi nyikeke wona hi ku tirhisa moya wa xona, Samsoni a a swi tiva leswaku ‘matimba yakwe a ma ta suka a fana ni vanhu lavan’wana’ loko Xikwembu xi tshika ku n’wi nyika wona. (Vaav. 14:​5, 6; 16:17) Vavanuna lava vo tshembeka a va ri ni matimba hileswi Yehovha a a va nyika wona.

2. Hikwalahokayini muapostola Pawulo a vule leswaku loko a tsanile hi kona a nga ni matimba? (2 Vakorinto 12:​9, 10)

² Muapostola Pawulo a a pfumela leswaku na yena a a lava matimba lama humaka eka Yehovha. (Hlaya 2 Vakorinto 12:​9, 10.) Ku fana ni vo tala va hina, Pawulo a a ri ni xiphiqo xa rihanyo. (Gal. 4:​13, 14) Mikarhi yin’wana, a swi n’wi tikela ku endla leswinene. (Rhom. 7:​18, 19) Kasi mikarhi yin’wana, a a vilela ni ku chava. (2 Kor. 1:​8, 9) Kambe loko Pawulo a tsanile a a ri ni matimba. Njhani? Yehovha u nyike Pawulo matimba lawa a a ma lava. U n’wi tiyisile.

3. Hi ta hlamula swivutiso swihi eka nhlokomhaka leyi?

³ Yehovha u tshembisa ku hi nyika matimba. (1 Pet. 5:10) Kambe a hi nge languteli leswaku a hi nyika matimba hi khondle mavoko. Leswaku hi kombisa mhaka leyi, njhini ya movha yi ni matimba ya ku endla leswaku movha yi famba. Hambiswiritano, muchayeri u fanele a kandziya mafurha leswaku movha wu kota  ku famba. Hilaha ku fanaka, Yehovha u lunghekele ku hi nyika matimba lawa hi ma lavaka kambe hi fanele hi endla swo karhi leswaku hi ma kuma. Xana Yehovha u hi nyike yini leswaku a hi tiyisa? Hi fanele hi endla yini leswaku hi kota ku kuma matimba wolawo? Hi ta bula hi tinhlamulo ta swivutiso leswi, hi ku kambisisa ndlela leyi Yehovha a tiyiseke malandza manharhu ya le Bibeleni, ku nga muprofeta Yonasi, Mariya mana wa Yesu na muapostola Pawulo. Hi ta tlhela hi vona ndlela leyi Yehovha a yaka emahlweni a tiyisa malandza yakwe namuntlha hi tindlela leti fanaka.

4. Hi nga endla yini leswaku hi kuma matimba lama humaka eka Yehovha?

⁴ Ndlela yin’wana leyi hi nga kumaka matimba ya Yehovha hayona i ku va hi khongela eka yena hi n’wi kombela. Yehovha u ta hlamula swikhongelo swa hina hi ku hi nyika “matimba lama tlulaka lama tolovelekeke.” (2 Kor. 4:7) Nakambe hi nga kuma matimba loko hi hlaya Rito rakwe ni ku anakanyisisa hi rona. (Ps. 86:11) Rungula leri Yehovha a hi tsaleleke rona eBibeleni “ri ni matimba.” (Hev. 4:12) Loko u khongela eka Yehovha ni ku hlaya Rito rakwe, u ta kuma matimba lawa u ma lavaka leswaku u kota ku tiyisela, u tshama u tsakile kumbe u endla xiavelo xo tika. Xiya ndlela leyi Yehovha a n’wi tiyiseke hayona muprofeta Yonasi.

5. Hikwalahokayini muprofeta Yonasi a a lava ku tiyisiwa?

⁵ Muprofeta Yonasi a a lava ku tiyisiwa. U balekele xiavelo xo tika lexi Yehovha a n’wi nyikeke xona. Hikwalaho ka sweswo, a ku sale katsongo a dlayiwile hi xidzedze lexi nga ni matimba ni ku tlhela a byi veka ekhombyeni vutomi bya vanhu lava a a famba na vona hi xikepe. Loko a cukumeteriwa elwandle, u tikume a ri endhawini leyi a a nga si tshama a va eka yona, ku nga ekhwirini ra nhlampfi leyikulu. Xana u ehleketa leswaku Yonasi u titwe njhani? Xana a a ehleketa leswaku u ta fela endzeni ka yona? Xana a nga ha va a tibyele leswaku Yehovha u n’wi tshikile? A swi kanakanisi leswaku Yonasi a a karhatekile swinene.

6. Hi ku ya hi Yonasi 2:​1, 2, 7, i yini leswi tiyiseke Yonasi loko a ri ekhwirini ra nhlampfi?

⁶ Xana Yonasi u endle yini leswaku a kuma matimba loko a ri yexe ekhwirini ra nhlampfi? U khongerile. (Hlaya Yonasi 2:​1, 2, 7.) Hambileswi Yonasi a nga n’wi yingisangiki Yehovha, Yonasi a a tshemba leswaku Yehovha a a ta xi yingisa xikhongelo xakwe lexi a xi kombisa leswaku u hundzukile naswona wa titsongahata. Yonasi u tlhele a anakanyisisa hi Matsalwa. Hikwalahokayini hi vula tano? Eka xikhongelo xakwe lexi tsariweke eka Yonasi ndzima 2, u tirhisa marito yo tala lama fanaka ni lama kumekaka eka Tipisalema. (Hi xikombiso, ringanisa Yonasi 2:​2, 5 na Pisalema 69:1; 86:7.) Swi le rivaleni leswaku Yonasi a a ma tiva kahle matsalwa wolawo. Loko a ta va a anakanyisise hi wona eka xiyimo xexo xo tika, matsalwa wolawo ma n’wi tiyisekisile leswaku Yehovha a a ta n’wi pfuna. Endzhaku ka sweswo, Yehovha u n’wi ponisile naswona Yonasi se a a tiyimisele ku endla xiavelo lexi a nyikiweke xona.—Yon. 2:10–3:4.

7-8. Makwerhu un’wana wa le Taiwan u ma kume njhani matimba loko a ri emiringweni?

⁷ Xikombiso xa Yonasi xi nga hi pfuna loko hi langutane ni miringo yo hambanahambana. Hi xikombiso, Zhiming b makwerhu wa le Taiwan, u na swiphiqo leswikulu swa rihanyo. Ku engetela eka swona, swirho swa ndyangu wakwe a swi n’wi khome ku biha hileswi a gandzelaka Yehovha. Ku khongela ni ku dyondza swa n’wi tiyisa. U ri: “Mikarhi yin’wana loko ku va na swiphiqo ndza karhateka swinene lerova a ndzi koti no endla dyondzo ya munhu hi yexe.” Kambe a nga heli matimba. U ri: “Ndzi rhanga hi ku khongela eka Yehovha. Endzhaku ka sweswo, ndzi ambala  swa le tindleveni (earphones) ivi ndzi yingisela tinsimu ta hina ta Mfumo. Mikarhi yin’wana ndzi tlhela ndzi ti yimbelela hi rito ra le hansi kukondza ndzi ehlisa moya. Endzhaku ka sweswo, hi kona ndzi sungulaka ku dyondza.”

⁸ Dyondzo ya munhu hi yexe yi pfune Zhiming leswaku a va ni matimba yo kota ku tiyisela swiyimo swo tika. Hi xikombiso, loko a ri karhi a hlakarhela endzhaku ka loko a endliwe vuhandzuri lebyikulu, muongori u n’wi byele leswaku u fanele a cheriwa ngati hileswi a nga ni tisele to tshwuka ta ngati letitsongo. Hi vusiku byo hetelela a nga si endliwa vuhandzuri, Zhiming u hlaye hi makwerhu wa xisati loyi na yena a endliweke vuhandzuri lebyi fanaka. Makwerhu yoloye a a ri ni tisele to tshwuka ta ngati ta le hansi swinene ku tlula ni ta Zhiming; nilokoswiritano a nga pfumelanga ku cheriwa ngati naswona u swi kotile ku hlakarhela. Ntokoto wolowo wu tiyise Zhiming leswaku a tshama a tshembekile.

9. Loko u hetiwe matimba hi ndzingo, u nga endla yini? (Nakambe vona swifaniso.)

⁹ Loko u ri endzingweni, xana u pfa u titwa u karhatekile swinene lerova swi ku tikela na ku phofula leswi ku karhataka hi xikhongelo? Kumbe, xana u titwa u nga ri ni matimba ya ku dyondza? Tsundzuka leswaku Yehovha u xi twisisa kahle xiyimo xa wena. Kutani hambiloko wo ka u nga boxi swo tala exikhongelweni xa wena, u nga tiyiseka leswaku u ta ku nyika leswi u swi pfumalaka. (Efe. 3:20) Loko swi ku tikela ku hlaya ni ku dyondza hileswi u twaka ku vava, ringeta ku yingisela Bibele kumbe mikandziyiso leyi rhekhodiweke. Swi nga tlhela swi ku pfuna ku yingisela rin’wana ra tinsimu ta hina kumbe u hlalela vhidiyo eka jw.org. Yehovha u lava ku ku nyika matimba naswona u ta endla tano loko u khongela eka yena ivi u lavisisa tinhlamulo ta swikhongelo swa wena eBibeleni ni le ka swilo hinkwaswo leswi a hi nyikaka swona leswaku hi tiyisa vuxaka bya hina na yena.

10. Vamakwerhu va nga hi tiyisa njhani?

¹⁰ Yehovha a nga tirhisa vamakwerhu leswaku va hi tiyisa. Va nga hi ‘chavelela swinene’ loko hi ri endzingweni kumbe loko swi hi tikela ku endla xiavelo xo tika. (Kol. 4:​10, 11) Ha va lava vanghana ngopfungopfu “loko [hi] ri emaxangwini.” (Swiv. 17:17) Loko hi hele matimba, vamakwerhu va nga hi nyika leswi hi swi pfumalaka, va hi chavelela ni ku hi khutaza leswaku hi ya emahlweni  hi tirhela Yehovha hi ku tshembeka. Xiya ndlela leyi Mariya mana wa Yesu a khutaziweke hayona hi van’wana.

11. Hikwalahokayini Mariya a a lava ku tiyisiwa?

¹¹ Mariya a a lava ku tiyisiwa. Ehleketa ndlela leyi a titweke hayona endzhaku ka loko ntsumi Gabriyele yi n’wi nyike xiavelo xo tika. A a nga tekiwanga; kambe a a ta tika. A a nga ri na ntokoto wo kurisa vana kambe a a fanele a kurisa n’wana loyi a a ta va Mesiya. Leswi a a nga si tshama a etlela ni wanuna, xana Mariya a a ta n’wi byerisa ku yini Yosefa loyi a a n’wi vutile?—Luka 1:​26-33.

12. Hi ku ya hi Luka 1:​39-45, Mariya u ma kume njhani matimba lawa a a ma lava?

¹² Xana Mariya u ma kume kwihi matimba lawa a a ma lava leswaku a kota ku endla xiavelo xakwe xo tika lexi a xi nga tolovelekanga? U kombele mpfuno eka van’wana. Hi xikombiso, u kombele ntsumi Gabriyele leswaku yi n’wi nyika rungula leri engetelekeke mayelana ni xiavelo xakwe. (Luka 1:34) Endzhaku ka sweswo, u pandze mananga a ya eYuda “etikweni ra tintshava” a vhakela xaka rakwe Elizabeta. Riendzo rero ri n’wi pfunile. Elizabeta u bumabumele Mariya naswona Yehovha u endle leswaku Elizabeta a vula vuprofeta lebyi khutazaka lebyi vulavulaka hi n’wana wa Mariya loyi a a ri ekhwirini. (Hlaya Luka 1:​39-45.) Mariya u vule leswaku Yehovha u tirhise ‘voko rakwe ra matimba.’ (Luka 1:​46-51) Yehovha u tirhise ntsumi Gabriyele na Elizabeta leswaku a tiyisa Mariya.

13. Makwerhu un’wana wa xisati wa le Bolivia u vuyeriwe njhani hileswi a kombeleke mpfuno eka vamakwerhu?

¹³ Ku fana na Mariya, vamakwerhu va nga ku tiyisa. Makwerhu wa xisati Dasuri wa le Bolivia a a lava matimba yo tano. Loko ku kumeka leswaku bava wakwe u ni vuvabyi lebyi nga tshungulekiki ni ku tlhela a tshamisiwa exibedlhele, Dasuri u n’wi khathalerile. (1 Tim. 5:4) Kambe mikarhi yin’wana a swi n’wi tikela ku endla vutihlamuleri lebyi. U ri: “Mikarhi yo tala a ndzi twa onge a ndzi nge he swi koti ku ya emahlweni.” Xana u wu komberile mpfuno? Eku sunguleni a nga kombelanga. U ri: “A ndzi nga lavi ku karhata vamakwerhu. A ndzi tibyela leswi, ‘Yehovha hi yena a nga ta ndzi pfuna.’ Kambe ndzi xiye leswaku loko ndzi tiendla n’wamuyexe, a ndzi ringeta ku tirhwalela swiphiqo hi ndzexe.” (Swiv. 18:1) Dasuri u tsalele vanghana vo karhi ivi a va hlamusela xiyimo xakwe. U ri: “A ndzi swi koti na ku yi hlamusela ndlela leyi vamakwerhu va ndzi pfuneke hayona. A va ta na swakudya exibedlhele ni ku tlhela va ndzi hlayela tindzimana ta Bibele leti chavelelaka. Swa tsakisa ku tiva leswaku a hi hexe. Hi xiphemu xa ndyangu wa Yehovha lowukulu lowu tiyimiseleke ku hi pfuna, ku rila na hina ni ku hi khutaza leswaku hi nga tshiki ku tirhela Yehovha.”

14. Hikwalahokayini hi fanele hi pfumela loko vakulu va hi pfuna?

¹⁴ Ndlela yin’wana leyi Yehovha a yi tirhisaka ku hi nyika matimba, i vakulu. Vakulu i tinyiko leti a ti tirhisaka ku hi tiyisa ni ku hi phyuphyisa. (Esa. 32:​1, 2) Loko ku ri ni leswi ku karhataka, byela vakulu. Wu amukele hi mandla mambirhi mpfuno wa vona. Yehovha a nga ku tiyisa hi ku tirhisa vakulu.

15. I ntshembo wihi lowu Vakreste hinkwavo va nga na wona?

¹⁵ Ntshembo lowu hi nga na wona mayelana ni leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka wu nga hi tiyisa. (Rhom. 4:​3, 18-20) Hina Vakreste hi ni ntshembo wa risima wa ku va hi hanya hilaha ku nga heriki, ku nga ha va emisaveni leyi nga ta va paradeyisi kumbe eMfun’weni wa le tilweni. Ntshembo wa hina wu hi nyika matimba yo tiyisela miringo, hi chumayela mahungu lamanene ni ku endla swiavelo swo hambanahambana evandlheni. (1 Tes. 1:3) Ntshembo wolowo wu nyike muapostola Pawulo matimba.

16. Hikwalahokayini muapostola Pawulo a a lava ku tiyisiwa?

 ¹⁶ Pawulo a a lava ku tiyisiwa. Eka papila leri a ri tsaleleke Vakorinto, u tifanise ni xibye xa vumba lexi nga tiyangiki. A a “tshikilelekile,” a a “pfilunganyekile” ni ku “tlatlalatiwa ehansi.” Entiyisweni mikarhi yin’wana vutomi byakwe a byi ri ekhombyeni. (2 Kor. 4:​8-10) Pawulo u tsale papila leri loko a ri eka riendzo rakwe ra vunharhu ra vurhumiwa. Kumbexana hi nkarhi wolowo, a a nga swi tivi leswaku a ha ta langutana ni swiphiqo. A ha ta hlaseriwa hi ntshungu lowu nga ni madzolonga, a tshovekeriwa hi xikepe ni ku pfaleriwa ejele.

17. Hi ku ya hi 2 Vakorinto 4:​16-18, i yini leswi tiyiseke Pawulo leswaku a tiyisela miringo?

¹⁷ Pawulo u kume matimba yo tiyisela hileswi a a anakanyisisa hi ntshembo wakwe. (Hlaya 2 Vakorinto 4:​16-18.) U byele Vakorinto leswaku hambiloko miri wakwe wo “hlakala,” a a nga ta swi pfumelela sweswo swi n’wi heta matimba. Pawulo a a tshamela ku ehleketa hi vumundzuku byakwe. Ntshembo lowu a a ri na wona wa leswaku u ta hanya etilweni hilaha ku nga heriki a wu “vangama . . . swinene” lerova a a ta tiyisela mahlomulo hinkwawo hikwalaho ka wona. Pawulo a a anakanyisisa hi ntshembo wolowo naswona hikwalaho ka sweswo u twe “munhu loyi [a] nga yena endzeni [a] pfuxetiwa siku ni siku.”

18. Ntshembo wu n’wi tiyise njhani Tihomir ni ndyangu wa ka vona?

¹⁸ Ntshembo lowu makwerhu Tihomir wa le Bulgaria a nga na wona, wa n’wi tiyisa. Zdravko loyi a nga ndzisana ya makwerhu Tihomir, u lovile loko ku ve ni mhangu eka malembe ma nga ri mangani lama hundzeke. Ku hundze nkarhi wo leha Tihomir a ri ni gome lerikulu. Tihomir ni ndyangu wa ka vona va anakanye hi nkarhi lowu vafi va nga ta pfuxiwa naswona sweswo swi va pfune ku langutana ni gome. U ri: “Hi xikombiso, hi bula hi ndhawu leyi hi nga ta hlangana na Zdravko, swakudya leswi hi nga ta n’wi swekela swona, vanhu lava hi nga ta va rhamba eka xinkhubyana xo sungula lexi hi nga ta n’wi endlela xona loko a pfuxiwile ni leswi hi nga ta n’wi byela swona hi masiku yo hetelela.” Tihomir u vula leswaku swi tiyisa ndyangu wa ka vona ku ehleketa hi ntshembo lowu va nga wona leswaku  va ya emahlweni va tiyisela ni ku rindzela nkarhi lowu Yehovha a nga ta pfuxa ndzisana yakwe.

19. U nga endla yini leswaku u va ni ntshembo lowu tiyeke? (Nakambe vona xifaniso.)

¹⁹ U nga endla yini leswaku u va ni ntshembo lowu tiyeke? Hi xikombiso, loko ku ve u ni ntshembo wo hanya hilaha ku nga heriki laha misaveni, hlaya ni ku tlhela u anakanyisisa hi Matsalwa lama vulavulaka hi Paradeyisi. (Esa. 25:8; 32:​16-18) Ehleketa ndlela leyi vutomi byi nga ta va hayona emisaveni leyintshwa. Tivone u hanya eka yona. Xana u vona vamani? U twa mimpfumawulo yihi? U titwa njhani? Leswaku u kuma nchumu wo anakanyisisa ha wona, languta swifaniso leswi kombisaka Paradeyisi eka mikandziyiso ya hina kumbe u hlalela tivhidiyo ta vuyimbeleri to fana ni leti nge, Tivone U Ri eParadeyisini, Kwala Nyongeni kumbe Tivone U Ri Kwalaho. Loko ntshembo wa hina wa ku hanya emisaveni leyintshwa wu ri wa xiviri eka hina, swiphiqo swa hina swi ta va swa ‘nkarhinyana naswona swi va switsongo.’ (2 Kor. 4:17) Yehovha u ta ku tiyisa hi ku tirhisa ntshembo lowu a ku nyikeke wona.

20. Hambiloko hi titwa hi tsanile, hi nga ma kuma njhani matimba?

²⁰ Hambiloko hi titwa hi hele matimba, “Xikwembu xi ta hi nyika matimba.” (Ps. 108:13) Yehovha se u ku nyike leswi u swi lavaka leswaku u kuma matimba lama humaka eka yena. Hikwalaho loko u lava mpfuno leswaku u kota ku endla xiavelo, u tiyisela ndzingo, kumbe leswaku u tshama u tsakile, khongela eka Yehovha hi mbilu hinkwayo ni ku endla dyondzo ya munhu hi yexe leswaku a ku kongomisa. Pfumela loko vamakwerhu va ku khutaza. Nkarhi ni nkarhi tinyike nkarhi wo anakanyisisa hi ntshembo lowu u nga na wona hi vumundzuku. Kutani “Xikwembu xi [ta] tirhisa matimba ya xona lama vangamaka leswaku xi [ku] nyika matimba lama engetelekeke [u] ta kota ku tiyisela hilaha ku heleleke [u] nga heli mbilu naswona [u] tsakile.”—Kol. 1:11.