1-2. (a) Xiyimo a xi ri njhani eYudiya loko muapostola Pawulo a tsalela Vaheveru papila? (b) Papila rero leri huhuteriweke a ri fike hi nkarhi hi ndlela yihi?

 VAKRESTE va Vaheveru lava a va tshama eYerusalema ni le Yudiya va langutane ni swiyimo swo tika emalembeni lama landzeleke loko Yesu a file. Endzhaku ka loko vandlha ra Vukreste ri sunguriwile, Vakreste va xanisiwile swinene. (Mit. 8:1) Kutani eka malembe ya kwalomu ka 20 lama landzeleke, valandzeri va Kreste va langutane ni swiyimo leswikulu swa ikhonomi leswi kumbexana swi vangiweke hi ndlala leyi tshameke yi va kona etikweni. (Mit. 11:​27-30) Hambiswiritano, hi va-61 C.E., Vakreste a va nga ha xanisiwi ngopfu kambe sweswo a swi nga ta tlhaveriwa hi dyambu. Hi nkarhi wolowo, va kume papila leri huhuteriweke leri humaka eka muapostola Pawulo leri a ri fike hi nkarhi.

² Papila leri Vaheveru a va tsaleriwe rona a ri fike hi nkarhi hikuva ku rhula loku Vakreste a va ri na kona a ku ta hela. Pawulo u nyike switsundzuxo leswi a swi ta pfuna Vakreste volavo va tiyisela nhlomulo lowu a va ta langutana na wona ku nga ri khale. Ku lovisiwa ka Yerusalema ni tempele loku Yesu a profeteke hakona a ku ri ekusuhi. (Luka 21:20) I ntiyiso leswaku Pawulo ni Vakreste va le Yudiya a va nga swi tivi hi ku kongoma leswaku ku lovisiwa koloko a ku ta endleka rini. Hambiswiritano, Vakreste volavo a va ta tirhisa nkarhi lowu saleke leswaku va lungheka hi ku tiyisa ripfumelo ra vona ni ku tidyondzisa ku tiyisela.—Hev. 10:25; 12:​1, 2.

3. Hikwalahokayini Vakreste namuntlha va fanele va yi tekela enhlokweni buku ya Vaheveru?

 ³ Ku nga ri khale hi ta langutana ni nhlomulo lowukulu ku tlula lowu Vakreste va Vaheveru va langutaneke na wona. (Mat. 24:21; Nhlav. 16:​14, 16) Kutani a hi kambisiseni swin’wana swa switsundzuxo leswi Yehovha a swi nyikeke Vakreste volavo leswi na hina swi nga hi pfunaka.

“A HI TIKARHATELENI KU VA LAVA WUPFEKE”

4. Hi yihi mitlhontlho leyi Vakreste va Vayuda va langutaneke na yona? (Nakambe vona xifaniso.)

⁴ Vakreste va Vayuda a va langutane ni tlhontlho lowukulu. Phela Vayuda a ku ri vanhu lava Yehovha a va hlawuleke. Yerusalema a ku ri ntsindza wa Mfumo wa Xikwembu wa laha misaveni kasi tempele a ku ri ndhawu leyi vanhu a va gandzela Xikwembu xa ntiyiso eka yona. Vayuda hinkwavo vo tshembeka a va hanya hi Nawu wa Muxe hi ku landza leswi a va dyondzisiwa swona hi varhangeri va vona va vukhongeri. A ku ri ni milawu leyi a yi lawula leswi a va swi dya kumbe ku swi papalata, ku yimba ni ndlela leyi a va fanele va va khoma hayona vanhu lava nga riki Vayuda. Hambiswiritano, endzhaku ka rifu ra Yesu, Yehovha a a nga ha ma amukeli magandzelo ya Vayuda. Sweswo swi ve tlhontlho lowukulu eka Vakreste va Vayuda lava a va tolovele ku yingisa Nawu. (Hev. 10:​1, 4, 10) Hambi ku ri Vakreste lava wupfeke vo fana na muapostola Petro, swi va tikerile ku fambisana ni kun’wana ka ku cinca loku. (Mit. 10:​9-14; Gal. 2:​11-14) Hikwalaho ka ku cinca loku, Vakreste volavo va sungule ku xanisiwa hi varhangeri va vukhongeri va Vayuda.

5. I yini leswi Vakreste a va fanele va tivonela eka swona?

⁵ Vakreste va Vayuda a va kanetiwa hi mitlawa yimbirhi ya vanhu. Ntlawa wo sungula, a ku ri varhangeri va vukhongeri va Vayuda lava a va va khome ku fana ni vagwinehi. Ntlawa wa vumbirhi, a ku ri van’wana lava a va tivula Vakreste lava a va sindzisa valandzeri va Kreste leswaku va ya emahlweni va landzela swin’wana swa swiyenge swa Nawu wa Muxe kumbexana a va endla tano hileswi a va lava  ku papalata ku xanisiwa. (Gal. 6:12) I yini leswi a swi ta pfuna Vakreste leswaku va tshama va tshembekile eka Yehovha?

6. Pawulo u khutaze vapfumerikulobye leswaku va endla yini? (Vaheveru 5:14–6:1)

⁶ Eka papila leri Pawulo a ri tsaleleke Vaheveru, u khutaze vapfumerikulobye leswaku va dyondza Rito ra Xikwembu hi vuenti. (Hlaya Vaheveru 5:14–6:1.) Hi ku tirhisa Matsalwa ya Xiheveru, Pawulo u hlamusele vamakwavo leswaku hikwalahokayini ndlela leyi Vakreste a va gandzela hayona a yi tlakukile eka ndlela leyi Vayuda a va gandzela hayona. a Pawulo a a swi tiva leswaku loko Vakreste volavo va ya va wu twisisa kahle ntiyiso, a swi ta va pfuna va tiva ni ku papalata tidyondzo ta mavunwa leswaku va nga hambukisiwi.

7. Hi yihi mitlhontlho leyi hi langutanaka na yona namuntlha?

⁷ Ku fana ni Vakreste va Vaheveru, na hina hi hanya ni vanhu lava hangalasaka rungula kumbe mavonelo lama nga fambisaniki ni milawu ya Yehovha ya leswo lulama. Hi xitalo, valala va solasola ndlela leyi hi tikhomaka hayona, ni ku vula leswaku hi ni xihlawuhlawu naswona hi bihe timbilu. Langutelo ra vanhu va misava leyi ri ya ri hambana swinene ni ra Yehovha. (Swiv. 17:15) Hikwalaho, hi fanele hi tikarhatela ku tiva ni ku papalata mavonelo lawa vakaneti va ma tirhisaka ku hi heta matimba hambi ku ri ku hi hambukisa.—Hev. 13:9.

8. I yini leswi nga hi pfunaka hi ya emahlweni hi va Vakreste lava wupfeke?

⁸ Hi endla kahle ku yingisa xitsundzuxo lexi Pawulo a xi nyikeke Vakreste va Vaheveru xa leswaku va tikarhatela ku va lava wupfeke. Sweswo swi vula ku wu tiva kahle ntiyiso ni ku tikarhatela ku ehleketa hi ndlela ya Yehovha. Hi ya emahlweni hi endla leswi hambiloko se hi tinyiketerile ni ku khuvuriwa. Nkarhi ni nkarhi, hinkwerhu hi fanele hi hlaya Rito ra Xikwembu hambi hi ni nkarhi wo tanihi kwihi hi ri entiyisweni. (Ps. 1:2) Loko hi ri ni xiyimiso lexinene xa dyondzo ya munhu hi yexe, swi ta hi pfuna hi tiyisa ripfumelo leri Pawulo a vulavuleke ko tala ha rona eka papila leri a ri tsaleleke Vaheveru.—Hev. 11:​1, 6.

‘VANA NI RIPFUMELO RA LESWAKU VUTOMI BYA HINA BYI TA HLAYISIWA’

9. Hikwalahokayini a swi ri swa nkoka swinene leswaku Vakreste va Vaheveru va va ni ripfumelo leri tiyeke?

⁹ Vakreste va Vaheveru a va fanele va va ni ripfumelo leri tiyeke leswaku va pona nhlomulo lowu a wu ri eku teni eYudiya. (Hev. 10:​37-39) Yesu a a lemukise valandzeri vakwe leswaku loko va vona muti wa Yerusalema wu rhendzeriwa hi masocha, a va fanele va balekela etintshaveni. Xilemukiso xolexo a xi tirha eka Vakreste hinkwavo, hambi va tshama emutini kumbe ehandle ka wona. (Luka 21:​20-24) Emikarhini ya khale, vanhu lava a va hlaseriwa hi masocha, hi ntolovelo a va ta lava ku sirheleriwa emutini lowu biyeriweke hi khumbi wo fana na Yerusalema. Eka van’wana, ku balekela etintshaveni a swi vonaka swi nga twali naswona a swi lava ripfumelo lerikulu ku endla tano.

10. Ripfumelo leri tiyeke ri susumetele Vakreste ku endla yini? (Vaheveru 13:17)

¹⁰ Vakreste va Vaheveru a va fanele va tlhela va tshemba lava Yesu a a va tirhisa ku kongomisa vandlha. Swi nga endleka lava a va va rhangela va nyike vandlha swiletelo leswi kongomeke leswaku va ri pfuna ri landzela nkongomiso wa Yesu hi nkarhi lowu faneleke ni hi ndlela leyi hlelekeke. (Hlaya Vaheveru  13:17.) Rito ra Xigriki leri tirhisiweke eka Vaheveru 13:17 leri nge “yingisani,” ri vula munhu la tiyimiseleke ku yingisa hikwalaho ka leswi a tshembaka munhu la n’wi nyikaka nkongomiso. Leswi swi vula leswaku a nga n’wi yingisi ntsena hileswi a nyikiweke vulawuri byo n’wi kongomisa. Kutani Vakreste va Vaheveru a va fanele va tshemba vanhu lava a va va kongomisa nhlomulo lowukulu wu nga si fika. Loko ku ve Vakreste va yingise nkongomiso wa lava a va va rhangela ka ha ri ni ku rhula, swi fanele swi va oloverile ku endla tano loko se xiyimo xi tika.

11. Hikwalahokayini swi ri swa nkoka namuntlha leswaku Vakreste va va ni ripfumelo leri tiyeke?

¹¹ Ku fana ni lava Pawulo a va tsaleleke papila, na hina namuntlha hi fanele hi va ni ripfumelo. Hi hanya enkarhini lowu vanhu vo tala va bakanyaka hambi ku ri ku hleka vanhu lava tshembaka xilemukiso xa le Bibeleni xa leswaku makumu ya misava leyi ma fikile. (2 Pet. 3:​3, 4) Ku engetela kwalaho, hambileswi Bibele yi paluxaka vuxokoxoko byo karhi bya ndlela leyi nhlomulo lowukulu wu nga ta endleka hayona, ka ha ri ni swilo swo tala leswi hi nga swi tiviki. Hi fanele hi tshemba leswaku makumu ya misava leyi ma ta fika hi nkarhi lowu faneleke nileswaku Yehovha u ta hi sirhelela.—Hab. 2:3.

12. I yini leswi nga ta hi pfuna hi pona nhlomulo lowukulu?

¹² Na hina hi fanele hi tshemba “nandza wo tshembeka ni wo tlhariha” ku nga yena loyi Yehovha a n’wi tirhisaka namuntlha leswaku a hi kongomisa. (Mat. 24:45) Loko nhlomulo lowukulu wu sungula, hi nga ha kuma swiletelo leswi kongomeke leswi nga ta hi ponisa, ku fana ni leswi Vakreste va Vaheveru va swi kumeke loko Varhoma va fika. Sweswi i nkarhi wo tshemba nkongomiso lowu hi wu kumaka eka lava rhangelaka enhlanganweni wa Yehovha. Loko hi tsandzeka ku yingisa nkongomiso wa vona sweswi, a hi nge rindzeli leswaku swi hi olovela ku wu yingisa hi nkarhi wa nhlomulo lowukulu.

13. Hikwalahokayini xilemukiso lexi nga eka Vaheveru 13:5 a xi fanerile?

¹³ Loko Vakreste va Vaheveru va ha yimele ku byeriwa leswaku va baleka, a va fanele va papalata ku tihlengeletela rifuwo, va nga “rhandzi mali.” (Hlaya Vaheveru 13:5.) Van’wana va vona va hanye hi nkarhi lowu a ku ri ni ndlala naswona a va ri evuswetini. (Hev. 10:​32-34) Hambileswi va tshameke va tiyimisela ku tiyisela ku xanisiwa hikwalaho ka mahungu lamanene, van’wana va sungule ku teka mali tanihi xisirhelelo. Kambe mali a yi nga ta va sirhelela eka nhlomulo lowu a wu ri eku teni. (Yak. 5:3) Entiyisweni, lava a va rhandza rifuwo a swi ta va tikela ku baleka va siya makaya ni swilo swa vona.

14. Loko hi ri ni ripfumelo leri tiyeke hi ta endla swiboho swa njhani loko swi ta emhakeni ya rifuwo?

¹⁴ Hi ta papalata ku hlongorisa rifuwo loko hi tshemba leswaku makumu ya misava leyi ma tshinele. Entiyisweni, vanhu “va ta cukumeta silivhere ya vona eswitarateni” hikuva va ta swi vona leswaku “silivhere ni nsuku wa vona a swi nge va ponisi esikwini ra ku hlundzuka ka Yehovha.” (Ezek. 7:19) Ematshan’weni yo tihlengeletela mali yo tala hilaha hi nga kotaka hakona, hi fanele hi endla swiboho leswi nga ta hi pfuna hi nga rhangisi mali. Leswi swi katsa ku papalata ku tihoxa eswikweletini leswi nga bohiki kumbe hi heta nkarhi wo tala hi khathalela swilo leswi hi nga na swona. Hi ta tlhela hi papalata ku swi rhandza ngopfu swilo sweswo. (Mat. 6:​19, 24) Ripfumelo ra hina ri nga ha ringiwa loko swi ta eka rifuwo kumbe swilo swin’wana loko ha ha rindzele makumu ya misava leyi.

 “MI FANELE MI TIYISELA”

15. Hikwalahokayini Vakreste va Vaheveru a va fanele va tiyisela?

¹⁵ Vakreste va Vaheveru a va fanele va tiyisela miringo hikuva swiyimo a swi ya swi nyanya ku biha eYudiya. (Hev. 10:36) Hambileswi Vakreste vo tala va Vaheveru va xanisiweke swinene, vo tala va ve Vakreste hi nkarhi lowu a ka ha ri ni ku rhula. Pawulo u vule leswaku hambileswi va tiyiseleke miringo yo tika swinene kambe a va nga xanisiwanga ku fikela laha va dlayiweke, hilaha swi veke hakona eka Yesu. (Hev. 12:4) Hambiswiritano, loko Vakreste va ya va andza, vakaneti va Vayuda va ye va dya makala ni ku va ni madzolonga. Eka malembe ma nga ri mangani lama hundzeke, eYerusalema ku tshame ku pfuka hoyihoyi hileswi Pawulo a yeke kwalaho. Vayuda vo tlula 40 va “boh[e] kungu ro dlaya Pawulo, va hlambanya va vula leswaku a va nge dyi kumbe ku nwa va nga si n’wi dlaya.” (Mit. 22:22; 23:​12-14) Hambileswi Vakreste lava a va xanisiwa ni ku vengiwa, a swa ha lava va hlengeletana swin’we leswaku va gandzela, va chumayela mahungu lamanene ni ku tiyisa ripfumelo ra vona.

16. Papila leri tsaleriweke Vaheveru ri nga hi pfuna njhani leswaku hi va ni langutelo lerinene loko hi xanisiwa? (Vaheveru 12:7)

¹⁶ I yini leswi a swi ta pfuna Vakreste va Vaheveru leswaku va tiyisela ku kanetiwa hi valala? Pawulo a a swi tiva leswaku a va fanele va va ni langutelo lerinene hi miringo ya vona. U hlamusele leswaku Xikwembu xi nga pfumela va ringiwa leswaku va leteriwa tanihi Vakreste. (Hlaya Vaheveru 12:7.) Ndzetelo wo tano wu nga pfuna Mukreste leswaku a va ni vumunhu lebyinene lebyi a faneleke a va na byona. Loko va ehleketa hi vuyelo lebyinene lebyi a va ta byi kuma hikwalaho ko tiyisela miringo, sweswo a swi ta pfuna Vakreste volavo va Vaheveru leswaku va tiyisela.—Hev. 12:11.

17. Pawulo u dyondze yini hi ku tiyisela ku xanisiwa?

 ¹⁷ Pawulo u khutaze Vakreste va Vaheveru leswaku va tiyimisela swinene ku tiyisela miringo. Pawulo a a faneleka ku va tsalela hi mhaka leyi. Leswi a nga tshama a xanisa Vakreste, a a yi tiva miringo leyi a va langutane na yona. Nakambe a a swi tiva leswaku swi njhani ku tiyisela ku xanisiwa. Endzhaku ka loko a ve Mukreste, u tiyisele ku kanetiwa hi tindlela to hambanahambana. (2 Kor. 11:​23-25) Kutani Pawulo a a swi tiva kahle leswi a swi laveka leswaku Mukreste a kota ku tiyisela. U tsundzuxe Vakreste volavo leswaku loko va tiyisela miringo, a swi nga lavi va titshega hi matimba ya vona kambe va titshega hi Yehovha. Hi xivindzi Pawulo a a ta vula a ku: “Yehovha i mupfuni wa mina; a ndzi nge chavi.”—Hev. 13:6.

18. Ku tiva leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka swi nga hi pfuna njhani leswaku hi tiyisela loko hi xanisiwa?

¹⁸ Sweswi ku ni vamakwerhu vo karhi lava tiyiselaka ku xanisiwa. Hi nga va seketela hi ku va khongelela naswona mikarhi yin’wana hi va nyika leswi va swi pfumalaka. (Hev. 10:33) Hambiswiritano, Bibele yi swi veka erivaleni leswaku “hinkwavo lava navelaka ku hanya hi ku tinyiketela eka Xikwembu hi ku fambisana na Kreste Yesu na vona va ta xanisiwa.” (2 Tim. 3:12) Hikwalaho ka sweswo, hinkwerhu hi fanele hi tilunghiselela ku langutana ni mikarhi yo tika enkarhini lowu taka. A hi tiyimiseleni ku tshemba Yehovha hilaha ku heleleke hi tiyiseka leswaku u ta hi pfuna hi tiyisela ndzingo wun’wana ni wun’wana lowu hi nga langutanaka na wona. Hi nkarhi lowu faneleke, u ta lamulela vagandzeri vakwe hinkwavo vo tshembeka.—2 Tes. 1:​7, 8.

19. I yini leswi nga ta hi pfuna hi tilunghiselela ku langutana ni nhlomulo lowukulu? (Nakambe vona xifaniso.)

¹⁹ A swi kanakanisi leswaku papila leri Pawulo a ri tsaleleke Vaheveru ri pfune Vakreste vo sungula leswaku va tilunghiselela ku langutana ni nhlomulo lowu a wu ta va wela. Pawulo u khutaze vamakwavo leswaku va ma tiva kahle Matsalwa ni ku tlhela va ma twisisa. Ku endla tano, a swi ta va pfuna leswaku va tiva ni ku papalata tidyondzo leti a ti ta tsanisa ripfumelo ra vona. U va khutaze ku tiyisa ripfumelo ra vona leswaku va kota ku hatla va yingisa nkongomiso wa Yesu ni wa lava rhangelaka evandlheni. U tlhele a pfuna Vakreste leswaku va tiyisela hi ku va ni langutelo lerinene hi miringo naswona va yi teka ku ri ndlela leyi Tata wa vona la nga ni rirhandzu a va letelaka hayona. Onge na hina hi nga tirhisa xitsundzuxo lexi xa le Bibeleni. Kutani hi ta kota ku tiyisela hi ku tshembeka ku fikela emakumu.—Hev. 3:14.