1. Hi byihi vutihlamuleri lebyi Yehovha a byi nyikeke vatswari?

YEHOVHA u vumbe vatekani vo sungula va ri ni ku navela ko va ni vana. Bibele yi ri: “Vana i ndzhaka leyi humaka eka Yehovha.” (Ps. 127:3) Xana leswi swi vula yini? A hi nge munghana wa wena lonkulu u ku kombele leswaku u n’wi rindzela xijumba xakwe xa mali. A wu ta titwa njhani? A wu ta titwa u fundzhiwile hikwalaho ka leswi a ku tshembaka. Kambe a wu ta tivutisa leswaku u ta yi veka kwihi mali yoleyo laha yi nga ta hlayiseka. Yehovha, Munghana wa hina lonkulu, u nyike vatswari nchumu lowu va faneleke va wu hlayisa, lowu nga wa nkoka swinene ku tlula mali. U va nyike vutihlamuleri byo hlayisa vana va vona ni ku va endla va tshama va tsakile.

2. Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta bula hi swona?

² I mani loyi a faneleke a endla xiboho xa loko vatekani va fanele va va ni vana naswona rini? Vatswari va nga va pfuna njhani vana va vona leswaku va tshama va tsakile? Xiya misinya yin’wana ya milawu leyi kumekaka eRitweni ra Xikwembu, leyi nga pfunaka vatekani lava nga Vakreste leswaku va endla swiboho leswinene.

3. (a) I mani loyi a faneleke a endla xiboho xa loko vatekani va fanele va va ni vana? (b) Hi wihi nsinya wa nawu wa Bibele lowu vanghana ni maxaka ya vatekani va faneleke va wu tsundzuka?

³ Eka mindhavuko yin’wana, vanhu lava ha ku tekanaka ku languteriwe leswaku va va ni vana hi ku hatlisa. Va nga ha tshikileriwa hi maxaka ni van’wana leswaku va landzela ndhavuko wolowo. Makwerhu un’wana wa le Asia loyi a vuriwaka Jethro u ri: “Evandlheni, vatekani lava nga ni vana va kucetela vatekani lava nga riki na vana leswaku va kuma vana.” Makwerhu un’wana loyi a vuriwaka Jeffrey, loyi na yena a humaka eAsia u ri: “Van’wana  va byela vatekani lava nga riki na vana leswaku loko se va dyuharile, a ku nge vi na loyi a nga ta va hlayisa.” Kambe, vatekani hi vona lava faneleke va tiendlela xiboho xa leswaku va lava vana kumbe a va va lavi. I vutihlamuleri bya vona ku endla xiboho xo tano. (Gal. 6:5) I ntiyiso ku vanghana ni maxaka va lava leswaku vanhu lava ha ku tekanaka va tsaka. Kambe, hinkwavo va fanele va tiva leswaku xiboho xo va ni vana xi titshege hi vatekani.—1 Tes. 4:11.

4-5. Hi swihi swilo swimbirhi leswi vatekani va faneleke va bula ha swona naswona hi wihi nkarhi lowunene wo bula ha swona? Hlamusela.

⁴ Vatekani lava lavaka ku va ni vana va fanele va bula hi swivutiso swimbirhi swa nkoka: Xo sungula, va va lava rini vana? Xa vumbirhi, va lava vana vangani? Hi wihi nkarhi lowunene lowu vatekani va nga bulaka hi mhaka leyi ha wona? Hikwalaho ka yini swivutiso leswimbirhi swi ri swa nkoka?

⁵ Hakanyingi, i swa nkoka ku vanhu lava rhandzanaka, va bula hi timhaka ta vana va nga si tekana. Hikwalaho ka yini? I swa nkoka leswaku va vona hi tihlo rin’we emhakeni leyi. Nakambe, va fanele va tikambisisa ku vona loko va ta swi kota ku hetisisa vutihlamuleri byo tano. Vatekani van’wana va endle xiboho xo tshama lembe kumbe mambirhi va nga si va na vana endzhaku ka loko va tekanile hikuva ku khathalela vana swi lava nkarhi wo tala. Va vula leswaku ku yima nkarhinyana, swi ta va nyika nkarhi wo tolovelana ni ku tivana kahle.—Efe. 5:33.  

6. Mikarhi leyi hi hanyaka eka yona yi va khumbe njhani vatekani van’wana?

⁶ Vakreste van’wana va hlawule ku tekelela xikombiso xa vana vanharhu va Nowa ni vasati va vona. Mindyangu yoleyo ha yi nharhu a yi tsutsumelanga ku va na vana. (Gen. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pet. 2:5) Yesu u fanise nkarhi lowu hi hanyaka eka wona ni “masiku ya Nowa” naswona swi le rivaleni leswaku hi hanya emikarhini ya “mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.” (Mat. 24:37; 2 Tim. 3:1) Hikwalaho ka sweswo, vatekani van’wana va teke xiboho xo ka va nga vi na vana leswaku va ta kota ku heta nkarhi wo tala va ri ensin’wini.

7. Misinya ya milawu leyi nga eka Luka 14:28, 29 na Swivuriso 21:5 yi nga va pfuna njhani vatekani?

⁷ Loko swi ta emhakeni yo teka xiboho xo va ni vana nileswaku va lava vana vangani, vatekani lava tlhariheke va sungula hi ku “hlayela ntsengo.” (Hlaya Luka 14:28, 29.) Vatswari lava se va kuriseke vana, va pfumela leswaku ku kurisa vana swi koxa mali yo tala naswona swi lava nkarhi wo tala ni matimba. Hikwalaho, i  swa nkoka ku va vatekani va anakanyisisa hi swivutiso swo tanihi leswi: ‘Xana swi ta lava havumbirhi bya hina hi tirha leswaku hi ta kota ku wundla ndyangu wa hina? Xana hi vona hi tihlo rin’we loko swi ta etimhakeni ta swilaveko swa nkoka? Loko swi ta lava leswaku havumbirhi bya hina hi tirha, i mani loyi a nga ta sala ni vana? I mani loyi a nga ta va ni nkucetelo lowukulu evuton’wini bya vona?’ Vatekani lava tinyikaka nkarhi wo burisana hi swivutiso leswi, va ma tekela enhlokweni marito lama nga eka Swivuriso 21:5.—Yi hlaye.

8. Hi yihi mitlhontlho leyi vatekani lava nga Vakreste va nga langutanaka na yona naswona nuna loyi a rhandzaka ndyangu wakwe u ta endla yini?

⁸ Swi lava nkarhi ni matimba ku va vatswari havambirhi va kota ku khathalela n’wana. Loko vatekani va lumulela vana, swi ta va tikela ku khathalela n’wana ha un’we hi ndlela leyi faneleke. Vatekani van’wana lava tshameke va langutana ni xiyimo lexi, va pfumela leswaku a swi va siya va lo lakahlaa! Manana a nga tshama a karhele naswona a tshikilelekile. Sweswo swi nga endla a nga kumi nkarhi wo dyondza, wo khongela ni wo ya ensin’wini nkarhi ni nkarhi. Nakambe swi ta n’wi tikela ku rhiya ndleve loko a ri etinhlengeletanweni ta Vukreste. Nuna loyi a rhandzaka ndyangu wakwe, u ta pfuna nghamu yakwe ku khathalela vana loko va ri etinhlengeletanweni ta vandlha ni le kaya. Hi xikombiso, a nga pfuna nghamu yakwe hi mitirho ya le kaya. U ta endla hinkwaswo leswi a nga swi kotaka leswaku ndyangu hinkwawo wu vuyeriwa eka Vugandzeri Bya Ndyangu. Vatatana lava nga Vakreste, mikarhi hinkwayo va ta famba ni mindyangu ya vona ensin’wini.

9-10. Vatswari va fanele va endla yini leswaku va pfuna vana va vona?

⁹ Hi swihi swilo swin’wana leswi vatswari va faneleke va swi endla leswaku va pfuna vana va vona va dyondza hi Yehovha va tlhela va n’wi rhandza? Va nga va sirhelela njhani vana va vona eka mahanyelo yo biha? Xiyani magoza man’wana lawa vatswari va nga ma tekaka.

¹⁰ Khongelani eka Yehovha mi kombela leswaku a mi pfuna. Xiyani xikombiso lexi vekiweke hi Manowa ni nsati wakwe, vatswari va Samsoni. Loko Manowa a twa leswaku yena ni nsati wakwe va ta kuma n’wana, u kombele Yehovha leswaku a va letela ndlela leyi va faneleke va n’wi kurisa ha yona n’wana wa vona.

11. Vatswari va nga n’wi tekelela njhani Manowa hilaha swi hlamuseriweke hakona eka Vaavanyisi 13:8?

¹¹ Nihad na Alma, va le Bosnia and Herzegovina, va dyondze swo tala eka Manowa. Va ri: “Ku fana na Manowa, hi kombele Yehovha leswaku a hi letela ndlela yo va vatswari lavanene. Yehovha u hlamule swikhongelo swa hina hi  tindlela to hambanahambana, hi ku tirhisa Matsalwa, tibuku leti sekeriweke eBibeleni, tinhlengeletano ta vandlha ni tinhlengeletano ta swifundzha.”—Hlaya Vaavanyisi 13:8.

12. Hi xihi xikombiso lexi Yosefa na Mariya va xi vekeleke vana va vona?

¹² Hanya hi ku pfumelelana ni leswi u swi dyondzisaka. Leswi u swi vulaka i swa nkoka; kambe leswi u swi endlaka hi swona leswi nga ta va ni nkucetelo lowukulu eka n’wana wa wena. Hi nga tiyiseka leswaku Yosefa na Mariya va va vekele xikombiso lexinene vana va vona ku katsa na Yesu. Yosefa a a tirha hi matimba leswaku a wundla ndyangu wakwe. Ku engetela kwalaho, Yosefa u dyondzise vana vakwe leswaku va rhandza Yehovha. (Det. 4:9, 10) Hambileswi hi ku ya hi Nawu, Yosefa a nga boheki ku famba ni ndyangu wakwe eYerusalema “lembe ni lembe” leswaku va ya tlangela Paseka kambe a a famba na wona. (Luka 2:41, 42) Kumbexana vatatana van’wana va le nkarhini wakwe a va languta ku teka riendzo ro tano ni mindyangu ya vona tanihi ndzhwalo naswona swi durha. Kambe swi le rivaleni leswaku Yosefa a rhandza ku tirhela Yehovha naswona u dyondzise vana vakwe ku endla hilaha ku fanaka. Mariya na yena a ma tiva kahle Matsalwa. Hi marito ni hi swiendlo, u dyondzise vana vakwe leswaku va rhandza Rito ra Xikwembu.

13. Vatekani van’wana va va tekelele njhani Yosefa na Mariya?

¹³ Nihad na Alma, lava boxiweke eku sunguleni a va lava ku tekelela Yosefa na Mariya. Xana sweswo swi va pfune njhani eku kuriseni ka n’wana wa vona leswaku a rhandza Xikwembu a tlhela a xi tirhela? Va ri: “Hi swiendlo hi kombe n’wana wa hina ndlela leyi swi vuyerisaka ha yona ku hanya hi misinya ya milawu ya Yehovha.” Nihad u ye emahlweni a ku: “Hanya hi ndlela leyi u lavaka leswaku n’wana wa wena a hanya ha yona.”

14. Hikwalaho ka yini vatswari va fanele va tiva vanghana va vana va vona?

¹⁴ Pfuna vana va wena leswaku va hlawula vanghana lavanene. Vatswari havambirhi va fanele va tiva vanghana va vana va vona nileswi va swi endlaka. Leswi swi katsa ku va vatswari va tiva vanhu lava vana va vona va burisanaka na vona eka social media ni hi foni. Vanghana volavo, va nga va ni nkucetelo lowukulu evuton’wini bya vana.—1 Kor. 15:33.

15. Vatswari va nga dyondza yini eka Jessie?

¹⁵ I yini leswi vatswari va nga swi endlaka loko va nga swi koti ku tirhisa khompyuta kumbe switirhisiwa swa elektroniki? Tatana un’wana wa le Philippines loyi a vuriwaka Jessie, u ri: “A hi nga tivi swo tala hi switirhisiwa swa thekinoloji. Kambe sweswo a swi hi tshikisanga ku lemukisa vana va hina hi makhombo lama kumekaka eka switirhisiwa swa elektroniki.” Hambileswi Jessie a nga swi koti ku tirhisa switirhisiwa sweswo kambe a nga va tshikisanga vana vakwe ku swi tirhisa. U ri: “Ndzi khutaze vana va mina ku tirhisa switirhisiwa swa vona swa elektroniki leswaku va dyondza ririmi lerintshwa, va lunghiselela leswi nga ta dyondziwa etinhlengeletanweni ta vandlha ni ku hlaya Bibele siku ni siku.” Loko u ri mutswari, xana se u burile ni vana va wena hi switsundzuxo leswi vulavulaka hi ku rhumelana marungula ni swifaniso hi Inthanete, leswi kumekaka eka xiyenge lexi nge “Vantshwa” eka jw.org^®? Xana mi yi hlalerile vhidiyo leyi nge I Mani La Lawulaka—Wena Kumbe Xitirhisiwa Xa Wena? ni leyi nge Ti tirhise Hi Vutlhari Tiwebsite To Endla Vanghana Eka Tona? * Sweswo swi nga ku pfuna swinene loko u ri karhi u dyondzisa vana va wena ku tirhisa switirhisiwa swa elektroniki hi vutlhari.—Swiv. 13:20.

16. I yini leswi vatswari vo tala va swi endleke naswona vuyelo byi ve byihi?

 ¹⁶ Vatswari vo tala va tikarhatela ku endla leswaku vana va vona va endla xinghana ni vanhu lava nga xikombiso lexinene loko swi ta emhakeni ya ku tirhela Xikwembu. Hi xikombiso, N’Déni na Bomine, ku nga vatekani va le Côte d’Ivoire, hakanyingi va rhurhela mulanguteri wa muganga. N’Déni u ri: “Leswi swi ve ni nkucetelo lowukulu eka n’wana wa hina. U sungule ku phayona naswona sweswi i mupfuni wa mulanguteri wa muganga.” Na n’wina mi nga swi kota pfuna vana va n’wina hi ndlela leyi fanaka.

17-18. Vatswari va nga sungula rini ku letela vana va vona?

¹⁷ Sungula ku letela vana va ha ri vatsongo. Loko vatswari va sungula ku letela vana va ha ri vatsongo swa pfuna swinene. (Swiv. 22:6) Ehleketa hi Timotiya, loyi hi ku famba ka nkarhi a fambafambeke na muapostola Pawulo. Mana wakwe Yunisi ni kokwa wakwe Luwisa, va sungule ku n’wi letela a ha ri “ricece.”—2 Tim. 1:5; 3:15.

¹⁸ Vatekani van’wana va le Côte d’Ivoire, ku nga Jean-Claude na Peace, va kote ku kurisa vana va vona va tsevu hinkwavo leswaku va rhandza Yehovha va tlhela va n’wi tirhela. I yini lexi va pfuneke va kota ku endla tano? Va tekelele Yunisi na Luwisa. Va ri: “Loko vana va hina va ha ku velekiwa, hi sungule ku va dyondzisa Rito ra Xikwembu va ha ri tincece.”—Det. 6:6, 7.

19. Swi vula yini ku dyondzisa vana va wena Rito ra Xikwembu?

¹⁹ Swi vula yini ku “dyondzisa” vana va wena Rito ra Yehovha? Ku “dyondzisa” swi vula ku “letela ni ku tsundzuxa hi ku phindhaphindha.” Leswaku vatswari va kota ku endla leswi, nkarhi ni nkarhi va fanele va tinyika nkarhi wo tshama ni vana va vona. Mikarhi yin’wana swi nga vonaka swi heta matimba ku tshamela ku tsundzuxa vana xilo xin’we. Kambe vatswari va ta teka leswi tanihi ndlela yo pfuna vana va vona leswaku va twisisa ni ku hanya hi Rito ra Xikwembu.

20. Hlamusela ndlela leyi Pisalema 127:4, yi nga tirhisiwaka ha yona eku kuriseni ka vana.

²⁰ Va tive kahle. Pisalema 127 yi fanisa vana ni miseve. (Hlaya Pisalema 127: 4.) Tanihi leswi miseve yi endliwaka hi swilo swo hambanahambana naswona yi nga ringaniki, ni vana a va  fani. Hikwalaho, vatswari va fanele va tirhisa vutlhari loko swi ta eku dyondziseni ka n’wana ha un’we. Vatekani van’wana va le Israel, lava pfuneke vana va vona vambirhi leswaku va tirhela Yehovha, va hlamusela leswi va pfuneke, va ri: “A hi dyondzisa n’wana ha un’we Bibele a ri yexe.” Nhloko ya ndyangu yi ta endla xiboho loko swi fanerile ku dyondzisa vana hi ndlela leyi.

21. Vatswari va nga langutela leswaku Yehovha a va pfuna hi yini?

²¹ Mikarhi yin’wana vatswari va nga hela matimba hikwalaho ka mitlhontlho leyi va langutanaka na yona kambe vana i nyiko leyi humaka eka Yehovha. Mikarhi hinkwayo u tshama a lunghekele ku pfuna. Wa swi yingisa swikhongelo swa vatswari. U hlamula swikhongelo swa vona hi ku tirhisa Bibele, tibuku ta hina ni switsundzuxo leswi va swi kumaka eka vatswari van’wana evandlheni lava nga swikombiso leswinene.

22. Hi swihi swilo swin’wana swa nkoka leswi vatswari va nga swi nyikaka vana va vona?

²² Ku vuriwa leswaku swi teka 20 wa malembe ku kurisa n’wana kambe vatswari va ta tshama va ri vatswari. Swin’wana swa swilo swa nkoka leswi vatswari va nga swi nyikaka vana va vona i rirhandzu, nkarhi ni ku va letela hi ku tirhisa Bibele. N’wana ha un’we u ta angula hi ndlela leyi hambaneke eka leswi a dyondzisiwaka swona. Hambiswiritano, vo tala lava kurisiweke hi vatswari lava rhandzaka Yehovha, va titwa ku fana ni makwerhu un’wana wa xisati wa le Asia, loyi a vuriwaka Joanna Mae, loyi a nga te: “Loko ndzi tsundzuka ndlela leyi vatswari va mina va ndzi dyondziseke ha yona, ndza tsaka swinene hikwalaho ka leswi va ndzi tshinyeke ni ku ndzi dyondzisa leswaku ndzi rhandza Yehovha. A va lo ndzi veleka ntsena kambe va tlhele va endla leswaku ndzi hanya vutomi lebyi nga ni xikongomelo.” (Swiv. 23:24, 25) Vakreste va timiliyoni va titwa hi ndlela leyi fanaka.