1, 2. Kombisa leswaku ha yini ku khutaza van’wana swi ri swa nkoka.

CRISTINA la nga ni malembe ya 18 ^[1] u ri: “Vatswari va mina a va ndzi bumabumeli, kambe va tshamela ku ndzi xopaxopa. Naswona marito ya vona ma tlhava swinene. Va vula leswaku a ndzi kuli, a ndzi nge pfuki ndzi dyondze nchumu naswona ndzi nyuhele ngopfu. Hikwalaho ndzi tshamela ku rila naswona a ndzi swi rhandzi ku vulavula na vona. Ndzi titwa ndzi ri xikangalafula.” Vutomi a byi tsakisi loko hi nga bumabumeriwi!

² Ku hambana ni sweswo, ku bumabumela van’wana i swa nkoka. Rubén u ri: “Ndzi ni malembe yo tala ndzi ri karhi ndzi lwisana ni ku titwa ndzi ri xikangalafula. Kambe siku rin’wana loko hi ri eku chumayeleni ni nkulu un’wana, u xiye leswaku ndzi ni gome. U rhiye ndleve loko ndzi tiphofula. Kutani u ndzi tsundzuxe swilo leswinene leswi ndzi swi endleke. U tlhele a ndzi tsundzuxa marito ya Yesu ya leswaku un’wana ni un’wana wa hina i wa nkoka ku tlula swindzingiri swo tala. Ndzi tshamela ku tsundzuka marito lawa naswona ni sweswi ma ha ndzi khumba mbilu. Marito ya nkulu loyi ma ndzi khutazile swinene.”—Mat. 10:31.

3. (a) Muapostola Pawulo u vule yini hi ku khutazana? (b) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa eka xihloko lexi?

 ³ A swi hlamarisi leswi Bibele yi kandziyisaka nkoka wo va hi tshamela ku khutazana. Muapostola Pawulo u tsalele Vakreste va Vaheveru a ku: “Tivoneleni, vamakwerhu, hi ku chava leswaku ku nga tshuka ku va ni un’wana wa n’wina la vaka ni mbilu yo homboloka leyi pfumalaka ripfumelo, hi ku suka eka Xikwembu lexi hanyaka; kambe hambetani mi khongotelana siku rin’wana ni rin’wana, . . . leswaku un’wana wa n’wina a nga tshuka a nonon’hwisiwa hi matimba ya vuxisi ya xidyoho.” (Hev. 3:12, 13) Loko u tsundzuka ndlela leyi xikhutazo xi ku pfuneke ha yona wa swi xiya leswaku i swa nkoka ku khutaza van’wana. Kutani a hi kambisiseni swivutiso leswi: Ha yini swi ri swa nkoka ku khutazana? Hi nga dyondza yini eka ndlela leyi Yehovha, Yesu na Pawulo va khutazeke van’wana ha yona? Hi nga n’wi khutaza njhani munhu hi ndlela leyi fikelelaka mbilu?

4. I vamani lava faneleke va khutaziwa naswona ha yini swi nga talanga leswaku vanhu va bumabumela van’wana?

⁴ Hinkwerhu ha swi lava ku khutaziwa, ngopfungopfu loko ha ha kula. Timothy Evans loyi a nga mudyondzisi u ri: “Leswi swimilana swi lavaka mati, vana na vona va lava ku khutaziwa. N’wana u titwa a ri wa nkoka ni ku rhandziwa loko a khutaziwa.” Kambe leswi hi hanyaka eminkarhini yo tika, vanhu va ni vutianakanyi, a va na rirhandzu naswona a va khutazi van’wana. (2 Tim. 3:1-5) Vatswari van’wana a va va bumabumeli vana va vona hikuva loko va ha kula vatswari va vona a va nga va bumabumeli. Vatirhi vo tala va rila hileswaku a va bumabumeriwi entirhweni.

5. Xikhutazo xi katsa yini?

⁵ Hakanyingi hi bumabumela munhu loko a endle leswinene. Hi nga tlhela hi khutaza van’wana hi ku va byela leswaku va ni timfanelo letinene kumbe hi ku “[vulavula] hi ku chavelela eka mimoya-xiviri leyi karhatekeke.” (1 Tes. 5:14) Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriwe ri va “ku khutaza” hi ku kongoma ri vula “ku vitana munhu leswaku a ta etlhelo ka wena.” Loko hi tirha ni vamakwerhu, hi kuma nkarhi wo va khutaza. (Hlaya Eklesiasta 4:9, 10.) Xana hi tirhisa nkarhi lowunene ku va hi byela van’wana leswaku ha yini hi va rhandza ni ku tlangela leswi va swi endlaka? Loko hi nga si hlamula xivutiso lexi, a hi anakanyisiseni hi xivuriso lexi nge: “Rito leri fikeke hi nkarhi wa kona i rinene ngopfu!”—Swiv. 15:23.

6. Ha yini Diyavulosi a lava ku hi heta matimba? Nyika xikombiso.

⁶ Sathana Diyavulosi u lava ku hi heta matimba hikuva wa swi tiva leswaku sweswo swi nga tsanisa vuxaka bya hina na Yehovha. Swivuriso 24:10 yi ri: “Xana u tikombise u hele matimba hi siku ra maxangu? Matimba ya wena ma ta va matsongo.” Sathana u tirhise maxangu ni swihehlo leswaku a heta Yobo matimba kambe u tsandzekile. (Yobo 2:3; 22:3; 27:5) Hi nga lwisana na Diyavulosi hi ku khutaza swirho swa ndyangu ni vamakwerhu evandlheni. Sweswo swi ta pfuna leswaku makaya ya hina ni Holo ya Mfumo ku va ndhawu leyi nga ni ntsako ni nsirhelelo.

7, 8. (a) Hi swihi swikombiso swa le Bibeleni leswi kombisaka leswaku Yehovha u swi tekela enhlokweni swikhutazo? (b) I yini leswi vatswari va faneleke va swi endla leswaku va tekelela xikombiso xa Yehovha? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

⁷ Yehovha. Mupisalema u yimbelele a ku: “Yehovha u le kusuhi ni lava va tshovekeke mbilu; ni lava va pfotlokeke emoyeni wa va ponisa.” (Ps. 34:18) Loko Yeremiya a chava naswona a hele matimba, Yehovha u n’wi tiyisile. (Yer. 1:6-10) Nakambe anakanya ndlela leyi muprofeta  Daniyele loyi a dyuharile a khutazekeke ha yona loko Xikwembu xi rhumela ntsumi leswaku yi ta n’wi tiyisa. Ntsumi yoleyo yi n’wi vitane “munhu la navelekaka.” (Dan. 10:8, 11, 18, 19) Xana na wena u nga khutaza vahuweleri, maphayona ni vamakwerhu lava dyuhaleke?

⁸ Xana Xikwembu xi vone swi nga bohi ku bumabumela ni ku khutaza N’wana wa xona loyi xi n’wi rhandzaka hileswi a tirheke na xona malembe yo tala? Doo! Eka swiendlakalo swimbirhi Yesu u twe Tata wakwe a vulavula a ri etilweni a ku: “Loyi i N’wananga, la rhandzekaka, loyi ndzi n’wi amukeleke.” (Mat. 3:17; 17:5) Xisweswo Xikwembu xi bumabumele Yesu ni ku n’wi tiyisekisa leswaku a a endla kahle. Handle ko kanakana Yesu u khutazekile eka swiendlakalo sweswo swimbirhi loko a twa Xikwembu xi vula marito wolawo—ro sungula hi loko a sungula ntirho wakwe wo chumayela kasi ro hetelela hi loko a wu heta. Yehovha u tlhele a rhumela ntsumi leswaku yi tiyisa Yesu loko a ri ni gome hi vusiku byo hetelela a nga si dlayiwa. (Luka 22:43) Vatswari tekelelani xikombiso xa Yehovha hi ku hambeta mi khutaza vana va n’wina ni ku va bumabumela loko va endla leswinene. Mi fanele mi tlhela mi va seketela swinene nkarhi ni nkarhi loko va langutana ni miringo exikolweni.

9. Hi nga dyondza yini eka ndlela leyi Yesu a tirhisaneke ni vaapostola vakwe ha yona?

⁹ Yesu. Hi vusiku byo hetelela Yesu a nga si fa, u xiye leswaku vaapostola vakwe a va tikukumuxa. Yesu u va hlambise milenge, hambiswiritano va ye emahlweni va kanetana leswaku i mani lonkulu eka vona naswona Petro a titshemba ku tlula mpimo. (Luka 22:24, 33, 34) Kambe, Yesu u bumabumele vaapostola vakwe vo tshembeka hileswi va tiyiseleke miringo swin’we na yena. U tlhele a va byela leswaku a va ta endla ntirho lowukulu ku tlula yena ni ku va tiyisekisa leswaku Xikwembu xa va rhandza. (Luka 22:28; Yoh. 14:12; 16:27) Hi nga tivutisa leswi, ‘Xana ndzi nga tekelela Yesu hi ku bumabumela vana va mina ni vanhu van’wana hi leswi va endleke kahle ku ri ni ku va xopaxopa?’       

10, 11. Muapostola Pawulo u swi kombise njhani leswaku a a swi teka swi ri swa nkoka ku khutaza van’wana?

¹⁰ Muapostola Pawulo. Eka mapapila yakwe, Pawulo u vulavule kahle swinene hi Vakrestekulobye. U fambe ni van’wana va vona malembe yo tala eka maendzo yakwe naswona a swi kanakanisi leswaku a swi tiva swihoxo swa vona kambe u vulavule kahle hi vona. Hi xikombiso, Pawulo u vule leswaku Timotiya i “n’wana [wakwe] loyi a rhandzekaka ni loyi a tshembekaka eHosini,” loyi a a khathala hi Vakreste van’wana. (1 Kor. 4:17; Filp. 2:19, 20) Pawulo u vulavule kahle hi Tito loko a byela vandlha ra le Korinto a ku, “u hlanganyela na mina naswona i mutirhi-kulorhi leswaku mi vuyeriwa.” (2 Kor. 8:22, 23) Timotiya na Tito va khutazekile loko va twa leswaku Pawulo wa va tsundzuka!

¹¹ Pawulo na Barnaba va veke vutomi bya vona ekhombyeni hi ku tlhelela etindhawini leti va hlaseriweke eka tona. Hi xikombiso, hambileswi va nga kanetiwa eListra, va tlhelerile leswaku va ya khutaza vadyondzisiwa lavantshwa leswaku va tiyisela. (Mint. 14:19-22) Loko Pawulo a ri e-Efesa u hlaseriwe hi ntshungu lowu hlundzukeke. Mintirho 20:1, 2 yi ri: “Kuteloko hasahasa yi hungutekile, Pawulo a vitana vadyondzisiwa, loko a va khutazile ni ku va lela, a huma a ya eMakedoniya. Endzhaku ko tsemakanya swiphemu sweswo ni ku khutaza lava a va ri kwalaho hi marito yo tala, u fike eGrikiya.” A swi kanakanisi leswaku ku khutaza van’wana a swi ri swa nkoka eka Pawulo.

12. Minhlangano yi hi pfuna njhani leswaku hi khutazana?

¹² Xivangelo xin’wana xa leswaku ha yini Tata wa hina wa le tilweni a lava leswaku hi ya eminhlanganweni nkarhi ni nkarhi hi leswaku hi ta khutazana. (Hlaya Vaheveru 10:24, 25.) Ku fana ni valandzeri va Yesu va le nkarhini wa khale, hi hlangana swin’we leswaku hi dyondza ni ku khutazana. (1 Kor. 14:31) Cristina loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni, u ri: “Leswi ndzi swi rhandzaka hi minhlangano hi leswi ndzi kombisiwaka rirhandzu ni ku khutaziwa. Minkarhi yin’wana ndzi ta ndzi tshikilelekile eHolweni ya Mfumo. Kambe vamakwerhu va xisati va ndzi tshinelela, va ndzi angarha ni ku ndzi byela leswaku ndzi sasekile. Va ndzi byela leswaku va ndzi rhandza naswona va tsaka loko va vona nhluvuko lowu ndzi wu endlaka. Xikhutazo xa vona xi ndzi endla ndzi tsaka!” Mawaku ndlela leyi swi phyuphyisaka ha yona loko hinkwerhu hi “khutazana”!—Rhom. 1:11, 12.

13. Ha yini malandza ya Xikwembu lama nga ni ntokoto ma lava ku khutaziwa?

¹³ Hambi ku ri malandza ya Xikwembu lama nga ni ntokoto ma swi lava ku khutaziwa. Anakanya hi Yoxuwa loyi a tirheleke Xikwembu hi ku tshembeka malembe yo tala. Kambe Yehovha u byele Muxe leswaku a n’wi khutaza. Yehovha u te: “Kutani lerisa Yoxuwa, u n’wi khutaza naswona u n’wi tiyisa, hikuva hi yena la nga ta pela emahlweni ka vanhu lava, hi yena la nga ta va endla leswaku va dya ndzhaka ya tiko leri u nga ta ri vona.” (Det. 3:27, 28) Ku nga ri khale Yoxuwa a ta va ni vutihlamuleri lebyikulu byo rhangela Vaisrayele leswaku va teka Tiko leri Tshembisiweke. A ta langutana ni ku hela matimba swin’we ni ku pfa a hluriwa. (Yox. 7:1-9) A swi hlamarisi leswi Yoxuwa a a lava ku khutaziwa ni ku tiyisiwa! Kutani hinkwerhu ka hina a hi khutazeni vakulu ni valanguteri va miganga lava tirhaka hi matimba leswaku va khathalela ntlhambi wa Xikwembu. (Hlaya 1 Vatesalonika 5:12, 13.) Mulanguteri un’wana wa muganga u te: “Minkarhi yin’wana vamakwerhu va hi tsalela mapapila yo hi khensa ni ku vula ndlela leyi va tiphineke ha yona loko va ri na hina. Ha ma hlayisa mapapila lawa kutani loko hi hele matimba ha ma hlaya. Ma hi khutaza swinene.”

14. I yini lexi kombisaka leswaku ku bumabumela ni ku khutaza swa pfuna loko ku nyikeriwa ndzayo?

¹⁴ Vakulu ni vatswari va vona swi pfuna loko va rhanga hi ku bumabumela ni ku nyikela xikhutazo va nga si nyika ndzayo ya le Bibeleni. Loko Pawulo a bumabumela Vakorinto hi leswi va tirhiseke ndzayo yakwe, sweswo swi fanele swi va khutazile leswaku va ya emahlweni va endla leswinene. (2 Kor. 7:8-11) Andreas loyi a nga ni vana vambirhi u ri: “Ku khutaza vana swi va pfuna leswaku va va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu ni ku va va tshama va tsakile. Loko u bumabumela vana va wena swi endla leswaku swi va olovela ku amukela ndzayo. Hambileswi vana va hina va swi tivaka leswaku hi swihi swilo  leswinene, ku tshamela ku va khutaza swi endla leswaku va tsakela ku endla leswinene minkarhi hinkwayo.”

15. I yini leswi hi nga swi endlaka leswaku hi khutaza van’wana?

¹⁵ Kombisa vamakwerhu leswaku wa ma vona matshalatshala ya vona yo endla leswinene ku katsa ni timfanelo ta vona. (2 Tikr. 16:9; Yobo 1:8) Yehovha na Yesu va swi vona leswi hi swi endlaka leswaku hi seketela Mfumo hambiloko hi nga koti ku endla swo tala hikwalaho ka swiyimo. (Hlaya Luka 21:1-4; 2 Vakorinto 8:12.) Hi xikombiso, vamakwerhu van’wana lava dyuhaleke va tikarhatela ku va kona eminhlanganweni ni ku hlamula swin’we ni ku ya ensin’wini nkarhi ni nkarhi. Xana a hi fanelanga hi va bumabumela ni ku va khutaza?

16. Ha yini hi nga fanelanga hi tshika ku khutaza van’wana?

¹⁶ Lava nkarhi lowunene wo khutaza van’wana. Loko hi vona van’wana va endla leswinene hi fanele hi va bumabumela. Xiya leswi endlekeke loko Pawulo na Barnaba va ri e-Antiyoka le Pisidiya. Mulanguteri wa sinagoga u va byele leswi: “Vavanuna, vamakwerhu, loko mi ri ni rito ro karhi ro khutaza vanhu, ri vuleni.” Pawulo u va khutazile. (Mint. 13:13-16, 42-44) Loko hi ri ni marito lama khutazaka hi fanele hi ma vula. Hi ta swi xiya leswaku loko hi tshamela ku khutaza van’wana na vona va ta hi khutaza.—Luka 6:38.

17. I yini lexi endlaka leswaku xikhutazo lexi hi xi nyikelaka xi fikelela mbilu?

¹⁷ Kombisa rirhandzu ni ku ba nhloko ya mhaka loko u khutaza van’wana. Marito man’wana ni man’wana yo khutaza ni yo bumabumela ma nga pfuna, kambe loko Yesu a vulavula ni Vakreste va le Tiyatira u be nhloko ya mhaka. (Hlaya Nhlavutelo 2:18, 19.) Hi xikombiso, vatswari va nga byela vana va vona leswaku va ma xiya matshalatshala lawa va ma endlaka leswaku va tiyisa vuxaka bya vona ni Xikwembu. Hi nga ha byela mutswari la nga yexe lexi hi tsakisaka hi ndlela leyi a kurisaka vana vakwe ha yona ku nga khathariseki swiphiqo leswi a hlanganaka na swona. Ku va bumabumela ni ku va khutaza swi ta va pfuna swinene!

18, 19. Hi nga va tiyisa njhani lava lavaka ku khutaziwa?

¹⁸ Yehovha a nge hi byeli hi ku kongoma leswi hi faneleke hi swi vula leswaku hi khutaza munhu wo karhi hilaha a byeleke Muxe leswaku a khutaza ni ku tiyisa Yoxuwa. Kambe, Xikwembu xa tsaka loko hi khutaza vamakwerhu ni van’wana. (Swiv. 19:17; Hev. 12:12) Hi xikombiso, hi nga byela makwerhu la nyikeleke nkulumo ndlela leyi yi hi khutazeke ha yona kumbe ndlela leyi yi hi pfuneke ha yona leswaku hi twisisa tsalwa ro karhi. Makwerhu un’wana wa xisati u tsalele xivulavuri lexi endzeke a ku: “Hambileswi hi buleke swa xinkarhana, u twisise ndlela leyi ndzi tikeriwaka ha yona naswona u ndzi chavelerile ni ku ndzi tiyisa. Ndzi lava u swi tiva leswaku loko u nyikela nkulumo ni loko u vulavula na mina ndzi swi xiyile leswaku marito lawa a ma huma eka Yehovha.”

¹⁹ Hi ta kuma tindlela to tala to khutaza van’wana loko hi tiyimisele ku tirhisa ndzayo ya Pawulo leyi nge: “Hambetani mi chavelelana, mi akana, hilaha entiyisweni mi endlaka hakona.” (1 Tes. 5:11) A swi kanakanisi leswaku hinkwerhu ka hina hi ta tsakisa Yehovha loko hi ‘hambeta hi khongotelana kumbe ku khutazana siku rin’wana ni rin’wana.’