1, 2. (a) Hi swihi swiphiqo leswi vatswari va langutanaka na swona, naswona va nga swi hlula njhani? (b) Hi tihi tinhla ta mune leti hi nga ta ti kambisisa?

MPATSWA wun’wana wa le Furwa wu vule leswi: “Hi ni ripfumelo eka Yehovha, kambe sweswo a swi vuli swona leswaku vana va hina na vona va ta va na rona.” Wu tlhele wu ku: “Ripfumelo a hi ndzhaka. Vana va hina va va na rona hakatsongotsongo.” Makwerhu un’wana wa le Australia u tsale a ku: “Ku pfuna n’wana wa wena leswaku a va ni ripfumelo leri tiyeke swa tika swinene. U fanele u tirhisa swilo swo hambanahambana. U nga ha ehleketa leswaku u xi hlamule kahle xivutiso xa n’wana wa wena. Kambe hi ku famba ka nkarhi a nga ha tlhela a ku vutisa xivutiso lexi fanaka! Tinhlamulo leti nga enerisaka n’wana wa wena namuntlha swi nga ha endleka ti nga n’wi enerisi mundzuku. Swi nga lava leswaku mi tshamela ku bula hi mhaka yoleyo.”

² Loko u ri mutswari, xana minkarhi yin’wana u titwa onge a wu swi koti ku hetisisa vutihlamuleri bya wena byo dyondzisa ni ku pfuna vana va wena ku va vavanuna ni vavasati lava nga ni ripfumelo leri tiyeke? I ntiyiso leswaku a nga kona ni un’we wa hina loyi a nga swi kotaka hi vutlhari byakwe! (Yer. 10:23) Kambe hi nga swi kota ntsena loko hi lava nkongomiso wa Xikwembu. Xiya tinhla ta mune leti nga ku pfunaka leswaku u pfuna vana va wena leswaku va va ni ripfumelo leri tiyeke: (1) Va tive kahle vana va wena. (2) Dyondzisa vana va wena swi suka embilwini.  (3) Tirhisa swikombiso leswinene. (4) Lehisa mbilu ni ku khongela.

3. Vatswari va nga yi tekelela njhani ndlela leyi Yesu a dyondzisa ha yona?

³ Yesu a a nga chavi ku vutisa valandzeri vakwe leswi va swi pfumelaka. (Mat. 16:13-15) Tekelela xikombiso xakwe. I swinene ku kombela vana va wena leswaku va ku phofulela ndlela leyi va titwaka ha yona, loko mi tshame kahle. U nga ha tlhela u va kombela va ku byela swilo leswi nga va tiyisekiki ha swona. Makwerhu un’wana wa le Australia la nga ni malembe ya 15 u tsale a ku: “Minkarhi yo tala Papa u vulavula na mina hi leswi ndzi swi pfumelaka ni ku ndzi pfuna leswaku ndzi anakanyisisa. U ndzi vutisa a ku: ‘Bibele yi ri yini?’ ‘Xana wa swi tshemba leswi yi swi vulaka?’ ‘Ha yini u swi tshemba?’ U lava ndzi hlamula hi marito ya mina ku nga ri ku phindha leswi vuriweke hi yena kumbe Mama. Loko ndzi ri karhi ndzi kula, a ndzi fanele ndzi hlamusela hi vuenti leswaku ha yini ndzi hlamula hi ndlela yoleyo.”

4. Ha yini swi ri swa nkoka ku swi tekela enhlokweni swivutiso swa n’wana wa wena? Vula xikombiso.

⁴ Loko n’wana wa wena a nga hatli a tshemba dyondzo yo karhi ya le Bibeleni, n’wi lehisele mbilu. N’wi pfune leswaku a anakanyisisa hi dyondzo yoleyo. Tatana un’wana u te: “Swi tekele enhlokweni swivutiso swa n’wana wa wena. U nga swi bi hi makatla onge hiloko swi nga pfuni nchumu naswona u nga swi papalati hileswi swi ku tikelaka.” Entiyisweni swivutiso swa n’wana wa wena swi ku komba leswaku wa khathala naswona u lava ku twisisa. Hambiloko Yesu a ri ni malembe ya 12 u vutise swivutiso leswi tlhontlhaka mianakanyo. (Hlaya Luka 2:46.) Muntshwa un’wana wa le Denmark la nga ni malembe 15 u ri: “Loko ndzi byele vatswari va mina leswaku a ndzi tiyiseki loko hi ri evukhongerini bya ntiyiso a va ndzi karihelanga​—hambileswi kumbexana a va karhatekile ha mina. Va hlamule swivutiso swa mina hinkwaswo hi ku tirhisa Bibele.”

5. Vatswari va nga swi kombisa njhani leswaku va khathala hi leswi n’wana wa vona a pfumelaka eka swona?

⁵ Ku tiva vana va wena kahle swi katsa ku tiva leswi va swi ehleketaka, ndlela leyi va titwaka ha yona ni leswi va vilerisaka. U nga anakanyi leswaku leswi va yaka eminhlanganweni ya Vukreste ni leswi va fambaka na wena ensin’wini va ni ripfumelo leri tiyeke. Bula na vona hi swilo swa moya eka mintirho ya siku ni siku. Khongela na vona u tlhela u va katsa. Ringeta ku tiva miringo leyi va langutanaka na yona ni ku va pfuna leswaku va langutana na yona.

6. Ku va vatswari va tiva ntiyiso lowu kumekaka eBibeleni, swi nga va pfuna njhani leswaku va dyondzisa hi ndlela leyinene?

⁶ Tanihi mudyondzisi Yesu u fikelele timbilu ta vayingiseri vakwe hikuva a a rhandza Yehovha, Rito rakwe ni vanhu. (Luka 24:32; Yoh. 7:46) Loko vatswari va ri ni rirhandzu ro fana ni ra Yesu swi ta va pfuna leswaku va fikelela timbilu vana va vona. (Hlaya Deteronoma 6:5-8; Luka 6:45.) Vatswari, mi fanele mi dyondza Bibele hi vukheta swin’we ni minkandziyiso ya hina nkarhi ni nkarhi. Mi fanele mi rhandza ntumbuluko ni ku dyondza swihloko leswi vulavulaka hi wona eka minkandziyiso ya hina. (Mat. 6:26, 28) Loko mi endla tano swi ta endla leswaku vutivi bya n’wina byi kula, swi tlhela swi endla leswaku mi tlangela Yehovha swinene ni ku mi hlomisa leswaku mi dyondzisa vana va n’wina.—Luka 6:40.

7, 8. Loko vatswari va dyondza ntiyiso lowu nga eBibeleni, swi ta va ni vuyelo byihi? Vula swikombiso.

⁷ Loko u dyondza Bibele u ta lava ku bula ni vandyangu wa wena hi leswi u swi dyondzeke. U nga endli sweswo ntsena loko u lunghiselela minhlangano ya Vukreste kumbe eka dyondzo ya ndyangu kambe swi endle nkarhi wun’wana ni wun’wana. Ku tlula kwalaho, a wu fanelanga u sindzisa vana va wena leswaku mi bula hi leswi u swi dyondzeke kambe u fanele u rindzela nkarhi lowunene wo bula na vona. Mpatswa wun’wana wa le United States wu vula leswaku loko ndyangu wu  tsakela xiphemu xo karhi xa ntumbuluko kumbe swakudya swo karhi wu anakanyisisa hi Yehovha. Wu ri: “Hi tsundzuxa vana va hina hi ndlela leyi Yehovha a hi rhandzaka ha yona hi ku va a hi nyike swilo hinkwaswo.” Mpatswa wun’wana wa laha Afrika Dzonga loko wu ri karhi wu tirha ni vana va wona vambirhi va vanhwanyana enghadini wu va byela ndlela leyi hlamarisaka leyi timbewu ti kulaka ha yona ti va swimilana. Mpatswa lowu wu ri: “Hi ringeta ku dyondzisa vana va hina leswaku va xixima vutomi ni ndlela yo hlamarisa leyi byi rharhanganeke ha yona.”

⁸ Tatana un’wana wa le Australia, u endzele muziyamu ni n’wana wa yena wa jaha la nga ni malembe ya khume leswaku a n’wi pfuna ku tiyisa ripfumelo rakwe eka Xikwembu ni ku n’wi tiyisekisa leswaku hi xona xi vumbeke swilo hinkwaswo. Tatana loyi u ri: “Hi vone swihadyana swa khale leswi omisiweke swa le lwandle leswi vuriwaka ti-ammonoid na ti-trilobite. Swi hi hlamarisile ku tiva leswaku swihadyana leswi, leswi nga ha riki kona a swi sasekile ni ku rharhangana​—ku fana ni swivumbiwa leswi nga kona namuntlha. Kutani loko swilo hinkwaswo leswi hanyaka swi lo tiendlekela hi ndlela yo olova kutani swi ya swi rharhangana ha yini swihadyana leswi swa khale swi rharhanganile ku sukela khale koloko? Ku ve dyondzo leyi ndzi tsakiseke swinene naswona ndzi bule ni n’wana wa mina ha yona.”

9. Ha yini swikombiso leswinene swi fikelela mbilu, naswona manana un’wana u swi kombise njhani sweswo?

⁹ Minkarhi yo tala Yesu a a tirhisa swikombiso, leswi a swi endla leswaku vayingiseri vakwe va anakanyisisa, swi tlhela swi fikelela mbilu ni ku endla leswaku va tsundzuka leswi va swi dyondzeke. (Mat. 13:34, 35) Vana va swi kota ku vona swilo hi tihlo ra mianakanyo. Kutani vatswari tirhisani swikombiso loko mi dyondzisa. Manana un’wana wa le Japani u endle tano. Loko vana va yena vambirhi va majaha va ri ni malembe ya nhungu na khume, u va dyondzise hi atimosifiya ya misava ni ndlela leyi Yehovha a yi endleke ha yona hi rirhandzu. Leswaku va swi twisisa u va nyike meleka, chukele na kofi. Kutani u kombele un’wana ni un’wana wa vona leswaku a n’wi endlela kofi. Manana loyi u ri: “Va yi endle hi vukheta. Loko ndzi va vutisa leswaku ha yini va yi endle hi vukheta, va vule leswaku a va lava leswaku yi va hi ndlela leyi ndzi yi rhandzaka ha yona. Kutani ndzi va hlamusele leswaku hilaha ku fanaka Xikwembu xi tirhise vukheta ku hlanganisa tigasi eka atimosifiya leswaku hi kota ku hanya.” Xikombiso lexi a xi ringane malembe ya vona naswona xi kote ku fikelela timbilu ta vona ku tlula loko a va lo dyondzisiwa handle ko tirhisa xikombiso. A swi kanakanisi leswaku va ta xi tsundzuka nkarhi wo leha!

10, 11. (a) Hi xihi xikombiso lexi u nga xi tirhisaka ku pfuna n’wana wa wena leswaku a va ni ripfumelo leri tiyeke eka Xikwembu? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.) (b) Hi swihi swikombiso leswi u voneke swi tirha?

¹⁰ U nga tirhisa rhisipi leswaku u pfuna n’wana wa wena ku va ni ripfumelo leri tiyeke eka Xikwembu. Njhani? Loko u heta ku baka khekhe hlamusela ntirho wa rhisipi. Kutani nyika n’wana wa wena muhandzu lowu tsemiweke, ku nga ha va apula kutani u n’wi vutisa leswi: “Xana wa swi tiva leswaku ku tirhisiwe ‘rhisipi’ ku endla apula leri?” Kutani tsema apula hi le xikarhi u n’wi nyika mbewu ya rona. U nga n’wi byela leswaku rhisipi ya  rona yi “tsariwe” eka mbewu yoleyo kambe hi ririmi leri rharhanganeke swinene ku tlula marito lama nga eka buku ya rhisipi. U nga ha n’wi vutisa: “Loko rhisipi ya khekhe yi ri ni mutsari, i mani la tsaleke rhisipi yo rharhangana swinene ya apula?” Eka n’wana wa wena lonkulunyana u nga ha n’wi hlamusela leswaku rhisipi ya apula ku katsa ni murhi lowu ri kuleleke eka wona a swi ri xiphemu xa DNA. Mi nga ha bula hi swikombiso leswi nga eka broxara leyi nge The Origin of Life​—Five Questions Worth Asking, matluka 10 ku ya eka 20.

¹¹ Vatswari vo tala va tiphina hi ku bula ni vana va vona hi swihloko swa ntlhandlamano leswi nge “Xana Swi Lo Endliwa?” leswi kumekaka eka Xalamuka! Kumbe va tirhisa swihloko leswi, ku va va dyondzisa vana vona lava ha riki vatsongo. Hi xikombiso, mpatswa un’wana wa le Denmark wu fanisa swihahampfhuka ni tinyenyana. Wu ri: “Swihahampfhuka swi languteka ku fana ni tinyenyana. Kambe xana swihahampfhuka swa tshikela ni ku tlhotlhorha swihahampfhuka leswitsongo? Xana tinyenyana ti lava patu ro karhi leswaku ti kota ku phatsama? U nga tsakela ku yingisela mpfumawulo wihi eka wa xihahampfhuka ni wa loko nyenyana yi yimbelela? I mani loyi a tlhariheke ngopfu eka muendli wa swihahampfhuka ni Muvumbi wa tinyenyana?” Bulo ro tano swin’we ni swivutiso leswinene swi nga pfuna n’wana wa wena leswaku a va ni “vuswikoti byo ehleketa” ni ku va ni ripfumelo leri tiyeke eka Xikwembu.—Swiv. 2:10-12.

12. Swikombiso swi nga va pfuna njhani vana ku tshemba Bibele?

¹² Swikombiso leswinene swi nga tiyisa ripfumelo ra n’wana wa wena hi ntiyiso lowu nga eBibeleni. Hi xikombiso, xiya tsalwa ra Yobo 26:⁠7. (Yi hlaye.) U nga swi kombisa njhani leswaku tsalwa leri ri huhuteriwile? Ematshan’weni yo hlamusela mongo wa tsalwa leri, ha yini u nga endli leswaku n’wana wa wena a tirhisa mianakanyo yakwe? U nga ha vula leswaku vanhu va le nkarhini wa Yobo a swi va tikela ku twisisa leswaku misava a yi le henhla ka nchumu. N’wana wa wena a nga tirhisa bolo kumbe ribye ku kombisa leswaku swilo leswi nga ni ntikelo swi fanele swi tshama ehenhla ka nchumu wo karhi. Dyondzo yoleyo yi nga tsakisa n’wana wa wena, ku tiva leswaku Yehovha u tsale mhaka yoleyo khale swinene eBibeleni vanhu va nga si yi tiva.—Neh. 9:6.

13, 14. Vatswari va nga wu kombisa njhani nkoka wa milawu ya Bibele eka vana va vona?

¹³ I swa nkoka leswaku u kombisa vana va wena ndlela leyi milawu ya Bibele yi nga ya nkoka ha yona. (Hlaya Pisalema 1:1-3.) Ku ni tindlela to tala to endla sweswo. Hi xikombiso, u nga ha byela vana wa wena leswaku va tianakanya va ya eku tshameni exihlaleni xa le kule swinene naswona va fanele va hlawula nhlayo yo karhi ya vanhu lava nga ta tshama na vona. Kutani va vutise u ku: “Hi tihi timfanelo leti n’wina swin’we ni vanhu hinkwavo lava mi va hlawuleke mi faneleke mi va na tona leswaku mi tshama hi ku rhula ni ku twanana?” U nga ha tlhela u burisana na vona hi milawu ya vutlhari leyi kumekaka eka Vagalatiya 5:19-23.

¹⁴ Dyondzo yoleyo yi nga va dyondzisa swilo swimbirhi swa nkoka. Xo sungula, milawu ya Xikwembu yi endla leswaku ku va ni ku rhula ni ntwanano. Xa vumbirhi, Yehovha wa hi lunghiselela sweswi hi ku hi dyondzisa, leswaku hi ta kota ku hanya emisaveni leyintshwa. (Esa. 54:13; Yoh. 17:3) U nga ha tlhela u va komba mintokoto ya ndlela leyi vamakwerhu va pfunekeke ha yona hi ku tirhisa Bibele eka minkandziyiso ya hina. U nga ha tirhisa ntlhandlamano wa swihloko leswi nge “Bibele Yi Hundzula Vutomi Bya Vanhu” leswi kumekaka eka Xihondzo xo Rindza. Kumbexana loko ku ri ni munhu un’wana loyi a endleke ku cinca lokukulu evandlheni ra n’wina leswaku a tsakisa Yehovha, u nga ha n’wi rhamba leswaku mi ta bula na yena hi ntokoto wakwe. Swikombiso swo tano swi kombisa leswaku milawu ya Bibele ya tirha!—Hev. 4:12.

15. Loko u dyondzisa vana va wena ku fanele ku va xihi xikongomelonkulu xa wena?

¹⁵ Kahlekahle mhaka hi leswaku: Loko u dyondzisa  vana wa wena u nga tirhisi ndlela yin’we ntsena yo dyondzisa. Ringeta ku anakanyisisa hi leswi mi nga ta bula ha swona. Va vutise swivutiso leswi nga ta endla leswaku va anakanyisisa, kambe u ri karhi u ehleketa hi malembe ya vona. Endla leswaku dyondzo yi tsakisa naswona yi tiyisa ripfumelo ra vona. Tatana un’wana u ri: “U nga karhali ku ringeta tindlela letintshwa leswaku u kandziyisa mhaka leyi mi nga tshama mi bula ha yona.”

16. Loko u dyondzisa vana va wena, ha yini ku lehisa mbilu swi ri swa nkoka? Vula xikombiso.

¹⁶ Hi lava moya wa Xikwembu leswaku hi va ni ripfumelo leri tiyeke. (Gal. 5:22, 23) Ku fana ni ximilana ripfumelo ri teka nkarhi ku kula. Xisweswo u fanele u lehisa mbilu u tlhela u tiyisela loko u dyondzisa vana va wena. Tatana la nga ni vana vambirhi wa le Japani u ri: “Mina ni nsati wa mina hi heta nkarhi wo tala ni vana va hina. Ku sukela loko va ha ri vatsongo a ndzi dyondza na vona timinete ta 15 siku ni siku, handle ka loko ku ri masiku ya minhlangano ya vandlha. Timinete ta 15 a ti hi olovela hinkwerhu.” Mulanguteri un’wana wa muganga u tsale a ku: “Loko ndza ha ri muntshwa, a ndzi ri ni swivutiso swo tala ni ku kanakana loku a ndzi nga rhandzi ku vulavula ha kona. Minkarhi yo tala leswi a ndzi tivutisa ha swona a ku buriwa hi swona eminhlanganweni kumbe eka dyondzo ya ndyangu ni loko ndzi endla dyondzo ya munhu hi yexe. Hi yona mhaka i swa nkoka ku va vatswari va ya emahlweni va dyondzisa vana va vona.”

17. Ha yini swi ri swa nkoka ku va vatswari va vekela vana va vona xikombiso lexinene, naswona mpatswa wun’wana wu swi endlise ku yini sweswo eka vana va wona va vanhwanyana?

¹⁷ Nchumu wa nkoka swinene i xikombiso xa ripfumelo ra wena. Vana va wena va swi xiya leswi u swi endlaka naswona swi nga endla leswaku va ku tekelela. Kutani vatswari yanani emahlweni mi tiyisa ripfumelo ra n’wina. Endlani leswaku vana va n’wina va swi xiya leswaku ma n’wi rhandza Yehovha. Loko mpatswa wun’wana wa le Bermuda wu ri ni swiphiqo, wu khongela ni vana va wona leswaku wu kombela nkongomiso wa Yehovha ni ku va khutaza ku khongela loko va ri voxe. Wu ri: “Nakambe hi byela n’wana wa hina wa nhwanyana lonkulu hi ku, ‘tshemba Yehovha hi ku helela naswona tshama u khomekile hi ntirho wa Mfumo u nga vileli ha nchumu.’ Loko a vona vuyelo lebyinene a a swi tiva leswaku Yehovha u le ku hi pfuneni. Sweswo swi tiyise ripfumelo ra yena eka Xikwembu ni ku endla leswaku a yi tshemba swinene Bibele.”

18. I yini lexi vatswari va faneleke va xi tekela enhlokweni?

¹⁸ I ntiyiso leswaku vana hi vona va faneleke va tiendlela xiboho xo tiyisa ripfumelo ra vona. Vatswari mi nga byala ni ku cheleta kambe Xikwembu hi xona xi kurisaka. (1 Kor. 3:6) Kutani mi fanele mi khongela mi kombela moya lowo kwetsima ni ku tlhela mi tirha hi matimba leswaku mi dyondzisa vana va n’wina va risima naswona loko mi endla tano Yehovha u ta mi katekisa.—Efe. 6:4.