1, 2. I yini leswi endlekeke eka Pawulo na Silasi loko va nga si khotsiwa eFilipiya? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

ANAKANYA hi mhaka leyi, hi le xikarhi ka vusiku, varhumiwa vambirhi ku nga Pawulo na Silasi va pfaleriwe ekhotsweni emutini wa Filipiya. Va boheleriwe milenge hi tinketani naswona va ha twa ku vava tanihi leswi va ha ku hetaka ku biwa. (Mint. 16:23, 24) Va humeleriwe hi swilo swo tala hi xinkarhana! Hi xitshuketa ntshungu wa vapfukeri wu va kokakoke wu va yisa ehubyeni endhawini ya vuxaviselo. Laha va fikeke va handzuleriwa swiambalo kutani va biwa hi tinhonga. (Mint. 16:16-22) Lexi twisaka ku vava hileswaku leswi humeleleke Pawulo a swi nga fanelanga tanihi leswi a a ri muakatiko wa Rhoma. *

² Hi vusiku byebyo loko Pawulo a ri ekhotsweni u anakanye hi swilo leswi endlekeke siku rero. U sungule ku anakanya hi vanhu va le Filipiya. Ku hambana ni miti yin’wana leyi Pawulo a yi endzeleke Vafilipiya a va nga ri na sinagoga ya Vayuda. Loko Vayuda va lava ku gandzela Yehovha a va boheka ku hlangana ehandle ka muti etlhelo ka nambu. (Mint. 16:13, 14) Xana leswi swi nga va swi vangiwe hi leswi  a ku nga ri na vavanuna va khume lava nga Vayuda emutini wolowo, ku nga nhlayo leyi a yi laveka leswaku ku va na sinagoga? Swi le rivaleni leswaku vanhu va le Filipiya a va yi tekela enhlokweni mfanelo ya ku va Murhoma ku nga khathariseki leswaku i Varhoma lava tswaleriweke kwalaho kumbe e-e. (Mint. 16:21) Xana leswi hi swona leswi nga ha vaka swi endle leswaku tindhuna ta tiko ti nga anakanyi leswaku Pawulo na Silasi lava a va ri Vayuda va nga ha va va ri vaakatiko va Rhoma? Ku nga khathariseki xivangelo xa kona va pfaleriwe ekhotsweni swi nga fanelanga.

3. Ha yini Pawulo a nga ha vaka a pfilunganyekile hileswi a khotsiweke kambe u endle yini?

³ Swi nga endleka leswaku Pawulo u tlhele a anakanya hi swilo leswi endlekeke eka tin’hweti ti nga ri tingani leti hundzeke. Loko a ri etlhelweni lerin’wana ra Lwandle ra Aegea eAsia Minor, moya lowo kwetsima wu n’wi sivele ko hlayanyana leswaku a nga chumayeli etindhawini to karhi. A swi fana ni loko moya lowo kwetsima wu n’wi kongomisa endhawini yin’wana. (Mint. 16:6, 7) Kambe xana Pawulo a ta ya kwihi? U kume nhlamulo exivonweni loko a ri eTrowasi. Pawulo u byeriwe leswi: “Pelela eMakedoniya.” Leswi a swi ri erivaleni leswaku u kongomisiwa hi Xikwembu, hi ku hatlisa Pawulo u amukele xirhambo xexo. (Hlaya Mintirho 16:8-10.) Kambe ku endleke yini endzhaku ka sweswo? Swi nga si ya kwihi loko a fike eMakedoniya u pfaleriwe ekhotsweni. Hikwalaho ka yini Yehovha a pfumelele leswaku sweswo swi endleka eka Pawulo? Xana a ta tshama nkarhi wo tanihi kwihi ekhotsweni? Hambileswi swi nga ha endlekaka leswaku swivutiso leswi a swi n’wi karhata Pawulo, a nga swi pfumelelanga leswaku swi n’wi hetela ntsako ni ku tsanisa ripfumelo rakwe. Ku ri na sweswo yena na Silasi va sungule ku “khongela ni ku dzunisa Xikwembu hi risimu.” (Mint. 16:25) Ku rhula ka Xikwembu ku chavelele mianakanyo ni timbilu ta vona.

4, 5. (a) Xiyimo xa hina xi nga fana njhani ni xa Pawulo? (b) Xiyimo xa Pawulo xi cince njhani hi ku tsopeta ka tihlo?

⁴ Ku fana na Pawulo swi nga ha endleka leswaku u tshame u vona onge u landzela nkongomiso wa moya lowo kwetsima, kutani ku endleka swilo leswi a wu nga swi langutelanga. Kumbexana u langutane ni swiyimo swo tika kumbe u boheke ku endla ku cinca lokukulu evuton’wini bya wena. (Ekl. 9:11) Sweswi wa tivutisa leswaku ha yini Yehovha a pfumelele leswaku u langutana ni swiyimo sweswo. Loko swi ri tano, i yini lexi nga ku pfunaka leswaku u ya emahlweni u tiyisa ntshembo wa wena eka Yehovha? Leswaku u kuma nhlamulo a hi tlheli hi kambisisa rungula ra Pawulo na Silasi.

⁵ Loko Pawulo na Silasi va ri karhi va yimbelela tinsimu to dzunisa, ku endleke swilo leswi a va nga swi langutelanga. Ku ve ni ku tsekatseka lokukulu ka misava. Tinyangwa ta khotso ti pfuleke hi ku helela. Kutani tinketani ta vabohiwa hinkwavo ti ntshunxeka hi toxe. Endzhaku ka sweswo Pawulo u sivele mulanguteri wa khotso leswaku a nga tidlayi. Kutani mulanguteri wa khotso swin’we ni ndyangu wakwe va khuvuriwa. Hi siku leri landzeleke nimixo, tindhuna ta tiko ti rhumele varindzi leswaku va ya ntshunxa Pawulo na Silasi. Hiloko valawuri va va kombela leswaku va huma emutini hi ku rhula. Endzhaku ka loko tindhuna ta tiko ti xiye leswaku Pawulo na Silasi a va ri vaakatiko va Rhoma ni ku xiya leswaku ti endle xihoxo lexikulu hi ku va khotsa ti boheke ku heleketa vavanuna lava, va huma emutini. Hambiswiritano, Pawulo na Silasi a va ha lava ku ya lela makwavo wa vona Lidiya, loyi a ha ku khuvuriwa. Va tlhele va tirhisa nkarhi wolowo leswaku va tiyisa vamakwavo. (Mint. 16:26-40) Hakunene ku endleke swilo swo tala hi xinkarhana!

6. I yini leswi hi nga ta bula ha swona ni ku swi kambisisa swin’we?

⁶ Hi dyondza yini eka leswi humeleleke Pawulo  na Silasi? Yehovha a nga endla leswi tlulaka leswi hi swi languteleke, hikwalaho a hi fanelanga hi vilela loko hi langutane ni miringo. A swi kanakanisi leswaku Pawulo u tshame a ri karhi a swi tsundzuka leswi Yehovha a n’wi endleleke swona, sweswo swi vonaka kahle eka papila leri a ri tsaleleke vamakwavo vakwe va le Filipiya mayelana ni ku vilela ni ku rhula ka Xikwembu. Sweswi a hi buleni hi marito ya Pawulo lama tsariweke eka Vafilipiya 4:6, 7. (Yi hlaye.) Kutani endzhaku hi ta kambisisa swikombiso swin’wana swa le Matsalweni leswi kombisaka leswaku Yehovha u kota ku endla leswi tlulaka leswi hi swi languteleke. Xo hetelela, hi ta kambisisa ndlela leyi ku rhula ka Xikwembu ku nga hi pfunaka ha yona leswaku hi tiyisa ntshembo wa hina eka Yehovha.

7. I yini lexi Pawulo a lava ku xi dyondzisa vamakwavo vakwe va le Filipiya naswona hi nga dyondza yini eka marito yakwe?

⁷ A swi kanakanisi leswaku loko vamakwavo vakwe va le Filipiya va hlaya papila leri a va tsaleleke rona va tsundzuke leswi n’wi humeleleke loko a ri eFilipiya ni leswaku Yehovha u n’wi pfune hi ndlela leyi a va nga yi anakanyi. I yini leswi Pawulo a lava ku va dyondzisa swona? Hi ku kongoma, a va dyondzisa leswaku va nga vileli, loko va vilela a va fanele va khongela kutani ku rhula ka Xikwembu a ku ta va na vona. Kambe xiya leswaku ‘ku rhula ka Xikwembu ku tlula miehleketo hinkwayo.’ Xana sweswo swi vula yini? Eka vuhundzuluxeri byin’wana bya Tibibele xiga lexi, xi hundzuluxeriwe xi va: “Loku tlulaka leswi hi swi languteleke” kumbe “loku tlakukeke ku tlula makungu ya vanhu hinkwavo.” Kahlekahle Pawulo a vula leswaku “ku rhula ka Xikwembu” i kunene ngopfu lerova a ku lavisiseki. Hambiloko hi vona onge swiphiqo swa hina i swikulu ngopfu kambe Yehovha a nga hi endlela leswi tlulaka leswi hi swi languteleke.—Hlaya 2 Petro 2:9.

8, 9. (a) Hi byihi vuyelo lebyi veke kona hileswi Yehovha a pfumeleleke leswaku Pawulo a xanisiwa swi nga fanelanga eFilipiya? (b) Hikwalaho ka yini Vakreste va le Filipiya a va fanele va ma tekela enhlokweni marito ya Pawulo?

⁸ Loko vamakwerhu va le Filipiya va anakanya hileswi humeleleke Pawulo eka malembe ya khume lama hundzeke swi fanele swi va tiyisile. Phela leswi Pawulo a swi tsaleke a ku ri ntiyiso. Leswi Yehovha a pfumeleleke leswaku va xanisiwa swi endle leswaku ku ‘lweriwa ni ku simekiwa mahungu lamanene hi nawu.’ (Filp. 1:7) Tindhuna ta muti wolowo a ti nga ha ta ri lwisa vandlha rero lerintshwa ra Vukreste handle ka xivangelo lexi khomekaka. Kumbexana leswi Pawulo a vuleke leswaku i muakatiko wa Rhoma swi pfune van’wana vo tanihi Luka lowa dokodela leswaku a tshama eFilipiya endzhaku ka loko Pawulo na Silasi va fambile. Kutani Luka a a ta tiyisa Vakreste lava ha ku khuvuriwaka emutini wolowo.

⁹ A swi kanakanisi leswaku loko Vakreste va le Filipiya va hlaya papila leri Pawulo a va tsaleleke rona a va swi xiya leswaku a ku ri marito ya munhu la nga ni ntokoto emhakeni yoleyo. Hambileswi Pawulo a langutaneke ni nxaniso lowukulu kambe u kombise leswaku a a ri ni “ku rhula ka Xikwembu.” Entiyisweni loko Pawulo a tsala papila rero a a ri ekhotsweni eRhoma. Hambiswiritano, u kombise leswaku u ni “ku rhula ka Xikwembu.”—Filp. 1:12-14; 4:7, 11, 22.

10, 11. I yini leswi hi faneleke hi swi endla loko hi vilela ku tlula mpimo kambe hi nga langutela yini?

¹⁰ I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi nga vileli ha nchumu kutani hi va ni “ku rhula ka Xikwembu”? Marito lama Pawulo a ma tsaleleke Vafilipiya ma kombisa leswaku lexi nga hi pfunaka ku hlula ku vilela i ku khongela. Hikwalaho, loko hi vilela hi fanele hi khongela. (Hlaya 1 Petro 5:6, 7.) Khongela eka Yehovha u ri karhi u tshemba leswaku wa khathala ha wena. Khongela “swin’we ni ku nkhensa” swilo leswi a ku endlelaka swona. Ntshembo wa hina eka yena wu ta tiya loko hi tsundzuka leswaku a nga hi endlela swo “tlula leswi hi swi kombelaka kumbe leswi hi swi ehleketaka.”—Efe. 3:20.

¹¹ Hilaha a endleke hakona eka Pawulo na Silasi  loko va ri eFilipiya, na hina hi nga hlamarisiwa hileswi Yehovha a nga hi endlelaka swona. Hambiloko ku nga ri swilo leswikulu kambe mikarhi hinkwayo u ta hi endlela leswi hi swi lavaka. (1 Kor. 10:13) Kambe leswi a swi vuli swona leswaku hi fanele hi khondla mavoko hi rindzela leswaku Yehovha a lulamisa xiyimo kumbe swiphiqo swa hina. Hi fanele hi endla swilo hi ku pfumelelana ni swikhongelo swa hina. (Rhom. 12:11) Loko hi endla tano Yehovha u ta katekisa matshalatshala ya hina. Nakambe hi fanele hi tsundzuka leswaku Yehovha a nga hi nyika leswi tlulaka leswi hi swi kombelaka, leswi hi swi kunguhataka hambi ku ri leswi hi swi languteleke. Mikarhi yin’wana u hi endlela leswi tlulaka leswi hi swi anakanyaka. A hi kambisiseni swikombiso swa le Bibeleni leswi nga ta tiyisa ntshembo wa hina wa leswaku Yehovha a nga hi endlela leswi tlulaka leswi hi swi languteleke.

12. (a) I yini leswi Hosi Hezekiya a swi endleke loko a xungetiwa hi Hosi Senakeribi wa le Asiriya? (b) Hi nga dyondza yini eka ndlela leyi Yehovha a n’wi pfuneke ha yona Hezekiya eka xiyimo lexi a langutane na xona?

¹² Loko hi dyondza Matsalwa hi kuma swikombiso swo tala, laha Yehovha a endleke leswi tlulaka leswi languteriweke. Hosi Hezekiya u hanye hi nkarhi lowu Hosi Senakeribi wa le Asiriya a hluleke Yuda kutani a teka miti hinkwayo leyi tiyisiweke handle ka muti wa Yerusalema. (2 Tih. 18:1-3, 13) Endzhaku ka sweswo, Senakeribi u lave ku hlasela Yerusalema. Xana Hosi Hezekiya a a ta endla yini? U khongele eka Yehovha ni ku lava xitsundzuxo eka muprofeta Esaya. (2 Tih. 19:5, 15-20) Hezekiya u tlhele a humesa mali leyi Senakeribi a n’wi sindziseke leswaku a yi humesa. (2 Tih. 18:14, 15) Endzhaku u endle hinkwaswo leswaku muti wu lunghekela nyimpi. (2 Tikr. 32:2-4) Kambe xana ku endleke yini? Yehovha u rhume ntsumi leyi fikeke yi dlaya masocha ya Senakeribi ya 185 000 hi vusiku byin’we. Entiyisweni hambi ku ri yena Hezekiya a a nga swi langutelanga sweswo!—2 Tih. 19:35.

13. (a) Hi nga dyondza yini eka leswi humeleleke Yosefa? (b) I yini leswi humeleleke eka Sara nsati wa Abrahama leswi a nga swi langutelanga?

¹³ Anakanya hi Yosefa n’wana wa Yakobe. Loko a ri ekhotsweni e-Egipta, xana a swi tiva leswaku a a ta va xandla xa hosi ni leswaku a ta tirhisiwa hi Yehovha leswaku a ponisa ndyangu wa ka vona eka ndlala leyi a yi ri kona etikweni? (Gen. 40:15; 41:39-43; 50:20) A swi kanakanisi leswaku Yehovha u endle leswi tlulaka leswi Yosefa a swi languterile. Nakambe anakanya hi kokwanaxinghuwa wa Yosefa ku nga Sara. Xana Sara loyi a dyuharile a swi anakanya leswaku Yehovha a nga n’wi pfuna leswaku a va ni n’wana ku nga ri loyi a tswaleriweke yena hi nandza wakwe wa xisati? I ntiyiso leswaku Sara a nga swi langutelanga ku tswala n’wana emalembeni ya vudyuhari.—Gen. 21:1-3, 6, 7.

14. I yini leswi hi tshembaka leswaku Yehovha u ta hi endlela swona?

¹⁴ I ntiyiso leswaku a hi langutelanga leswaku Yehovha a herisa swiphiqo swa hina hinkwaswo  hi singita ku nga si fika misava leyintshwa naswona a hi nge n’wi sindzisi leswaku a hi endlela swilo swo hlamarisa evuton’wini bya hina. Kambe ha swi tiva leswaku i Xikwembu xa hina Yehovha lexi pfuneke malandza ya xona ya le nkarhini lowu hundzeke hi tindlela to hlamarisa. (Hlaya Esaya 43:10-13.) Ku tiva sweswo swi endla leswaku ripfumelo ra hina eka xona ri tiya. Ha swi tiva leswaku xi ta endla xin’wana ni xin’wana lexi lavekaka leswaku xi hi pfuna hi endla ku rhandza ka xona. (2 Kor. 4:7-9) Hi dyondza yini eka swikombiso leswi swa le Bibeleni? Xikombiso xa Hezekiya, Yosefa na Sara swi kombisa leswaku loko hi tshama hi tshembekile hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta hi pfuna hi hlula swiphiqo leswi hi vonaka onge a hi nge swi koti ku swi hlula.

15. I yini leswi nga ta hi pfuna leswaku hi tshama hi ri ni “ku rhula ka Xikwembu” naswona sweswo swi kotekisa ku yini?

¹⁵ Hi nga langutana njhani ni swiphiqo kambe hi tama hi ri ni “ku rhula ka Xikwembu”? Hi ku tshama hi ri ni vuxaka lebyinene na Xikwembu xa hina Yehovha. Sweswo swi koteka ntsena “ha Kreste Yesu” loyi a nyikeleke vutomi byakwe byi va xitlhavelo. Lunghiselelo rero ra nkutsulo hi yin’wana ya mitirho leyi hlamarisaka ya Tata wa hina wa le tilweni. Yehovha u tirhisa nkutsulo leswaku a hi rivalela swidyoho naswona sweswo swi endla leswaku hi va ni ripfalo leri baseke ni ku va ni vuxaka lebyinene na yena.—Yoh. 14:6; Yak. 4:8; 1 Pet. 3:21.

16. Ku ta va ni vuyelo byihi loko hi ri ni “ku rhula ka Xikwembu”? Kombisa.

¹⁶ Hi byihi vuyelo lebyi vaka kona loko hi va ni “ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo”? Matsalwa ma vula leswaku ‘ku ta rindza timbilu ta hina ni matimba ya hina ya mianakanyo ha Kreste Yesu.’ (Filp. 4:7) Rito ra ririmi ro sungula leri nge “rindza” a ri tirhisiwa enyimpini. A ri tirhisiwa eka ntlawa wa masocha lawa a ma tirha ku rindza muti lowu tiyisiweke wa le nkarhini wa khale. Filipiya a ku ri wun’wana wa miti yoleyo. Vaaki va Filipiya a va etlela byi phaha hi ku tiva leswaku masocha ma rindze tinyangwa ta muti. Hilaha ku fanaka loko hi ri ni “ku rhula ka Xikwembu,” mbilu ni mianakanyo ya hina swa phyuphya. Ha swi tiva leswaku Yehovha wa khathala ha hina naswona u lava leswaku hi tsaka. (1 Pet. 5:10) Ku tiva sweswo swi ta endla leswaku hi nga vileli ngopfu kumbe ku hela matimba.

17. I yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi langutana ni vumundzuku hi ri ni ntshembo?

¹⁷ Ku nga ri khale vanhu hinkwavo va ta langutana ni nhlomulo lowukulu lowu nga si tshamaka wu va kona laha misaveni. (Mat. 24:21, 22) A hi swi tivi leswi nga ta humelela eka un’wana ni un’wana wa hina. Hambiswiritano a hi fanelanga hi vilela. Hambileswi hi nga tiveki swilo hinkwaswo leswi Yehovha a nga ta swi endla kambe Xikwembu xa hina ha xi tiva. Hi vone eka ndlela leyi Yehovha a tirhisaneke ni malandza yakwe ya le nkarhini lowu hundzeke ha yona leswaku hakunene u ta endla leswi lavekaka leswaku a hetisisa xikongomelo xa yena naswona mikarhi yin’wana u endla leswi tlulaka leswi languteriweke. Mikarhi hinkwayo loko Yehovha a hi pfuna, hi titwa hi ri ni “ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo.”