PHORISA ra KGB * ri vule leswi, ri hlundzukile: “U tatana la nga ni tihanyi. U lahle n’wana ni nsati wa wena la tikeke. Se i mani la nga ta va khathalela? Landzula ripfumelo ra wena kutani u ya ekaya!” Kutani ndzi te: “A ndzi wu lahlanga ndyangu wa mina. Hi wena la teke a ta ndzi khoma ndzi nga ri na nandzu?” Phorisa ri te: “A ku na nandzu lowukulu ku tlula ku va Mbhoni ya Yehovha.”

Mbulavurisano wolowo wu endleke hi 1959 ekhotsweni ra le dorobeni ra Irkutsk eRussia. Inge ndzi mi chumbutela leswaku ha yini mina ni nsati wa mina Maria a hi tiyimisele ku “xaniseka hikwalaho ka ku lulama” ni ndlela leyi hi katekisiweke ha yona hileswi hi tshameke hi tshembekile.—1 Pet. 3:13, 14.

Ndzi velekiwe eUkraine hi 1933 emutini wa Zolotniki. Hi 1937 mhanitsongo ni nuna wakwe lava a va ri Timbhoni va hi endzerile va huma eFurwa kutani va hi siyela buku leyi nge, Government ni leyi nge Deliverance, leyi a yi kandziyisiwe hi Watch Tower Society. Loko tatana a hlaye tibuku teto u sungule ku va ni ripfumelo eka Xikwembu. Lexi twisaka ku vava hi 1939 u sungule ku vabya swinene kambe loko a nga si lova u byele mhani a ku: “Lowu i ntiyiso. Wu dyondzise vana va hina.”

Hi April 1951, valawuri va sungule ku yisa Timbhoni ta le vupeladyambu bya USSR eSiberia. Mina, mhani swin’we ni ndzisana ya mina Grigory hi susiwe evupeladyambu bya Ukraine hi yisiwa eSiberia. Hi fambe tikhilomitara leti tlulaka 6 000 hi xitimela kukondza hi ya fika edorobeni ra Tulun eSiberia. Endzhaku ka mavhiki mambirhi buti wa mina Bogdan u fikele ekampeni ya le dorobeni ra Angarsk leri a ri ri ekusuhi ni laha a hi ri kona. U gweviwe ku va hlonga ku ringana malembe ya 25.

Mina, mhani na Grigory a hi chumayela eswimitanini swa kwalaho kambe a hi fanele hi va ni vuxiyaxiya. Hi xikombiso a hi tala ku va vutisa hi ku: “Xana ku na loyi a xavisaka tihomu?” Loko hi kuma munhu wo tano a hi n’wi byela hi ndlela yo hlamarisa leyi tihomu ti vumbiweke ha yona. Swi nga si ya kwihi a hi ta tikuma hi ri karhi hi vulavula hi Muvumbi. Hi nkarhi wolowo phephahungu rin’wana ri tsale leswaku Timbhoni ta Yehovha ti vutisa vanhu hi tihomu kasi ti lava tinyimpfu. Eku heteleleni hi kume vanhu lava fanaka ni tinyimpfu! A swi tsakisa ku dyondza Bibele ni vanhu lava titsongahataka ni lava nga ni malwandla ensin’wini yoleyo leyi nga aviwangiki. Sweswi ku ni vandlha leri nga ni vahuweleri lava tlulaka 100 eTulun.

Nsati wa mina Maria, u dyondze ntiyiso eUkraine hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Loko a ri ni malembe ya 18 phorisa ra KGB ri ringete hi ku  phindhaphindha ku n’wi wonga leswaku a endla timhaka ta masangu na rona kambe hi xivindzi Maria u arile. Siku rin’wana loko a ya ekaya u kume phorisa rero ri badame emubedweni wakwe kambe Maria u kote ku baleka. Leswi phorisa rero a ri hlundzukile, ri byele Maria leswaku ri ta endla leswaku a khomiwa hileswi a nga Mbhoni naswona swi ve tano, hi 1952 Maria u gweviwe ku tshama ekhotsweni malembe ya khume. U titwe a fana na Yosefa loyi a khotsiweke hileswi a tshameke a tshembekile. (Gen. 39:12, 20) Phorisa rin’wana leri pfaleleke Maria ekhotsweni ri n’wi byele leswi: “U nga vileli. Swa antswa ku ya ekhotsweni ku ri ni ku lahlekeriwa hi xindzhuti.” Marito wolawo ma n’wi tiyisile swinene.

Ku sukela hi 1952 ku ya fika hi 1956, Maria u ve hlonga ekampeni ya le kusuhi na doroba ra Gorkiy (leri sweswi ri vitaniwaka Nizhniy Novgorod) eRussia. U sindzisiwe ku simula mirhi hambiloko xirhami xi vuyisa ni n’wana evukatini. U sungule ku vabya naswona hi 1956 u ntshunxiwile kutani a yisiwa eTulun.

Loko ha ha ri eTulun makwerhu un’wana u ndzi byele leswaku ku ni makwerhu wa xisati loyi a taka, ndzi nambe ndzi teka xikanyakanya xa mina ndzi n’wi hlanganisa leswaku ndzi ta n’wi pfuna hi mindzhwalo yakwe. Loko ndzi n’wi vona ndzi nambe ndzi n’wi rhandza. Swi teke nkarhinyana ku endla leswaku a ndzi rhandza kambe eku heteleleni u pfumerile. Kutani hi 1957 hi tekanile. Endzhaku ka lembe, hi ve ni n’wana wa nhwanyana ku nga Irina kambe a ndzi hetanga nkarhi ndzi ri na yena loko a ha ku velekiwa. Hi 1959 ndzi khomeriwe ku kandziyisa mikandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni. Ndzi hete tin’hweti ta tsevu ndzi pfaleriwe ndzi ri ndzexe ekhotsweni. Leswaku ndzi nga tshameli ku tiputa, a ndzi tshama ndzi ri karhi ndzi khongela, ndzi yimbelela tinsimu ta Mfumo ni ku anakanya hi ndlela leyi ndzi nga ta chumayela ha yona loko ndzi ntshunxiwa.

Loko ndzi ri ekhotsweni ndzi ri karhi ndzi tengisiwa, phorisa rin’wana ri huwelele ri ku: “Ku nga ri khale hi ta mi herisa hinkwenu.” Kutani ndzi te: “Yesu u vule leswaku mahungu lamanene lawa ya Mfumo MA TA chumayeriwa emisaveni hinkwayo naswona a nga kona loyi a nga sivelaka sweswo.” Kutani loko phorisa rero ri vone leswaku rhengu rero ro ndzi chavisa a ri tirhanga, ri tirhise swivutiso leswi a swi ndzi tsundzuxa hi ndyangu wa mina ku endlela leswaku ndzi landzula ripfumelo, hilaha ndzi vuleke hakona eku sunguleni. Loko sweswo hinkwaswo swi nga tirhanga, ndzi gweviwe ku va hlonga malembe ya nkombo ekampeni ya le kusuhi ni doroba ra Saransk. Loko ndza ha yisiwa ekampeni yoleyo ndzi twe leswaku n’wana wa hina wa vumbirhi Olga u velekiwile. Hambileswi se a ndzi ri ekule ni nsati ni vana a swi ndzi tiyisa ku tiva leswaku mina na Maria hi tshame hi tshembekile eka Yehovha.

Maria a ndzi endzela kan’we hi lembe hambileswi riendzo ra kona a ri teka masiku ya 12 ku ya ni ku vuya hi xitimela. Lembe ni lembe a ndzi tisela majombo lamantshwa. Eswirhendzeni swa wona a tumbeta tikopi ta Xihondzo xo Rindza leta ha ku humaka. Lembe rin’wana riendzo ra Maria a ri hlawulekile swinene hileswi a teke ni vana va hina. Anakanya ndlela leyi a ndzi tsake ha yona loko ndzi va vona!

Hi 1966, ndzi ntshunxiwile kutani mina ni ndyangu wa mina hi rhurhele edorobeni ra Armavir ekusuhi ni Lwandle ra Ntima. Vana va hina va majaha Yaroslav na Pavel va velekeriwe kwalaho.

 Endzhaku ka nkarhinyana maphorisa ya KGB ma sungule ku secha kaya ra hina ma lava mikandziyiso ya Bibele. Ma seche hinkwako ku katsa ni le xidyelweni xa tihomu. Siku rin’wana loko maphorisa wolawo ma hete ku secha ma sale ma tsakamile hi nyuku hileswi dyambu a ri dlaya ni vusokoti naswona swiambalo swa vona a swi lo pyii hi ritshuri. Maria u va twele vusiwana tanihi leswi a a swi tiva leswaku a va endla ntirho wa vona. Kutani u va nyike juzi, a va nyika xa ku phumunha ritshuri, a va chelela mati a va nyika ni mathawula ya ku tisula. Loko ndhuna ya maphorisa ya KGB yi landza maphorisa lawa, ma yi byele hi malwandla lawa Maria a ma kombiseke wona. Loko se va famba ndhuna ya maphorisa yi n’wayiterile kutani yi hi babayisa. A hi tsakile loko hi vona vuyelo byo “hambeta [hi] hlula swo biha hi leswinene.”—Rhom. 12:21.

Hambileswi a va tshamela ku secha kaya ra hina hi ye emahlweni hi chumayela eArmavir. Hi tlhele hi pfuneta ku tiyisa ntlawa lowutsongo wa vahuweleri ekusuhi ni doroba ra Kurganinsk. Swa ndzi tsakisa swinene ku tiva leswaku sweswi eArmavir ku ni mavandlha ya tsevu naswona eKurganinsk ku ni mavandlha ya mune.

Eka malembe lawa hinkwawo mikarhi yin’wana vuxaka bya hina na Yehovha a byi pfa byi tsana. Kambe ha swi tlangela leswi Yehovha a tirhiseke vamakwerhu leswaku a hi lulamisa ni ku hi pfuna leswaku hi tiyisa vuxaka bya hina na Yena. (Ps. 130:3) Ku ve ndzingo lowukulu ku va hi hlanganyela ni tipimpi ta KGB evandlheni kambe hi nga swi tivi leswaku i tipimpi. Tipimpi leti a ti hiseka swinene naswona a ti tshama ti ri kona ensin’wini. Van’wana va kale va nyikiwa ni malunghelo evandlheni. Kambe hi ku famba ka nkarhi hi swi kumile leswaku a ku ri tipimpi ta KGB.

Hi 1978, loko Maria a ri ni malembe ya 45 u tlhele a tika. Leswi a ri ni vuvabyi bya mbilu madokodela ma n’wi kucetele ku susa khwiri leswaku a ta ponisa vutomi byakwe. Kambe Maria u arile. Kutani madokodela a ma n’wi landzelela hinkwakonkwako loko a ri exibedlhele ma khome nayiti leyi a ma lava ku n’wi tlhava ha yona leswaku a ta humela hi khwiri. Leswaku a sirhelela n’wana, Maria u balekile exibedlhele.

Maphorisa ya KGB ma hi hlongorile edorobeni leri a hi tshama eka rona. Kutani hi rhurhele ekusuhi ni doroba ra Tallinn eEstonia, leri a ri fumiwa hi mfumo wa USSR. Loko hi ri eTallinn ku endleke swo hambana ni leswi madokodela ma swi vuleke, n’wana wa hina wa jaha Vitaly u velekiwe a ri ni rihanyo lerinene.

Hi ku famba ka nkarhi hi rhurhe e-Estonia hi ya tshama eNezlobnaya edzongeni wa Rhaxiya. A hi chumayela hi vuxiyaxiya eswidorobanini swa le kusuhi leswi a swi endzeriwa hi vanhu vo huma etindhawini to hambanahambana ta tiko ra Rhaxiya. Vo tala a va tela swa vutshunguri kambe van’wana va fambe va ri ni ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki.

Hi tirhe hi matimba leswaku hi dyondzisa vana va hina ku rhandza Yehovha ni ku n’wi tirhela. Mikarhi yo tala a hi rhamba vamakwerhu lava a va ta khutaza vana va hina. Un’wana wa lava a va hi endzela nkarhi ni nkarhi i ndzisana ya mina Grigory loyi a veke mulanguteri la fambafambaka ku sukela hi 1970 ku ya fika hi 1995. Ndyangu hinkwawo a wu swi rhandza ku va na yena hikuva a ri ni misavu naswona a tshama a tsakile. Loko hi ri ni vaendzi mikarhi yo tala a hi tlanga ntlangu wa swivutiso ni tinhlamulo ta le Bibeleni  naswona sweswo swi endle leswaku vana va hina va tiva ni ku rhandza marungula ya le Bibeleni.

Hi 1987, n’wana wa hina wa jaha Yaroslav u rhurhele edorobeni ra Riga eLatvia laha a a kota ku chumayela a ntshunxekile. Kambe loko a ala ku ya evusocheni, u gweviwe ku tshama ekhotsweni lembe ni hafu naswona u pfaleriwe eka makhotso ya kaye. Leswi ndzi n’wi byeleke hi mitokoto ya mina ya le khotsweni swi n’wi pfunile leswaku a tiyisela. Endzhaku ka sweswo u ve phayona. Kutani hi 1990, n’wana wa hina wa jaha Pavel, loyi a ri ni malembe ya 19 a a lava ku ya phayona eSakhalin ku nga xihlala xa le n’walungwini wa Japani. Eku sunguleni a hi nga swi lavi leswaku a famba. A ko va ni vahuweleri va 20 ntsena exihlaleni xexo naswona a swi teka tikhilomitara to tlula 9 000 ku ya eka xona. Kambe hi ku famba ka nkarhi hi pfumerile naswona hi xiye leswaku a ku ri xiboho lexinene. Vanhu va kwalaho a va tsakela rungula ra Mfumo. Endzhaku ka malembe ma nga ri mangani ku ve ni mavandlha ya nhungu. Pavel u tirhe kwalaho ku fikela hi 1995. Hi nkarhi wolowo a hi lo sala ni n’wana wa hina wa rikotse Vitaly ekaya. Ku sukela loko a ha ri ntsongo a rhandza ku hlaya Bibele. Loko a ri ni malembe ya 14, u sungule ku phayona naswona ndzi phayone na yena malembe mambirhi. A swi tsakisa swinene. Loko a ri ni malembe ya 19, Vitaly u suke ekaya a ya va phayona ro hlawuleka.

Hi 1952 phorisa ra KGB ri tshame ri byela Maria ri ku: “Landzula ripfumelo ra wena kumbe u tshama malembe ya khume ekhotsweni. Loko u vuya u ta va u dyuharile naswona u nga ri ni wa ku ku hlayisa.” Kambe a swi vanga tano. Hi vone rirhandzu ra Xikwembu xa hina xo tshembeka Yehovha, rirhandzu ra vana va hina ni ra vo tala lava hi va pfuneke leswaku va kuma ntiyiso. Mina na Maria hi tiphinile hi ku endzela tindhawu leti vana va hina va tirheleke Yehovha eka tona. Hi tlhele hi tiphina ni ku tsaka ni vanhu lava vana va hina va va pfuneke ku dyondza ntiyiso.

Hi 1991 ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu ve enawini eRhaxiya. Sweswo swi endle leswaku ntirho wo chumayela wu hisekeriwa swinene. Vandlha ra hina ri kale ri xava bazi leswaku hi ta ya chumayela emadorobeni ni le makaya ya le kusuhi hi mahelovhiki man’wana ni man’wana.

Ndza tsaka hileswi Yaroslav ni nsati wakwe Alyona na Pavel ni nsati wakwe Raya va tirhaka eBethele ni leswi Vitaly ni nsati wakwe Svetlana va nga entirhweni wo endzela mavandlha. N’wana wa hina wa mativula Irina ni ndyangu wakwe va tshama eJarimani. Nuna wakwe Vladimir ni vana vakwe vanharhu i vakulu evandlheni. N’wana wa hina Olga u tshama eEstonia naswona u ndzi fonela nkarhi ni nkarhi. Lexi twisaka ku vava nsati wa mina Maria u lovile hi 2014. Ndzi swi rindzele hi mahlongati ku n’wi vona loko vafi va pfuxiwa. Sweswi ndzi tshama edorobeni ra Belgorod naswona vamakwerhu va ndzi seketela swinene.

Eka nkarhi lowu ndzi wu heteke ndzi ri karhi ndzi tirhela Yehovha ndzi dyondze leswaku ku tshama u tshembekile swa tika kambe ku rhula loku humaka eka Yehovha i nchumu wa risima swinene ku tlula hinkwaswo. Mikateko leyi mina na Maria hi yi kumeke hikwalaho ka leswi hi tshameke hi tshembekile a yi pimanisiwi na nchumu. Loko Mfumo wa USSR wu nga si wa hi 1991 a ku ri ni vahuweleri va 40 000 ntsena. Kambe sweswi ku ni vahuweleri va 400 000 ematikweni lawa a ma fumiwa hi mfumo wa Soviet Union. Sweswi ndzi ni malembe ya 83 naswona ndza ha ri nkulu evandlheni. Nseketelo wa Yehovha wu ndzi pfunile leswaku ndzi kota ku tiyisela. Hakunene Yehovha u ndzi katekise hi ndlela leyikulu.—Ps. 13:5, 6.