1, 2. (a) I yini leswi Yehovha a nga hi fihlelangiki swona? (b) Hi xihi xitiyisekiso lexi kumekaka eka Esaya 46:10, 11 na 55:11?

MARITO yo sungula ya le Bibeleni ma swi veka erivaleni leswaku “eku sunguleni Xikwembu xi tumbuluxe matilo ni misava.” (Gen. 1:1) I ntiyiso leswaku a hi nge yi twisisi hi ku helela ndlela leyi Xikwembu xi tumbuluxeke swilo swo tanihi xibakabaka, ku vonakala ni lexi endlaka leswaku loko nchumu wo karhi wu hoxiwa ehenhla wu tlhela wu vuya ehansi. Nakambe ho kota ku vona xiphemu lexitsongo ntsena xa vuako hinkwabyo. (Ekl. 3:11) Hambiswiritano, Yehovha a nga hi fihlelanga nchumu hi xikongomelo xakwe hi misava ni vanhu. U endle vanhu hi xifaniso xakwe naswona a a lava leswaku va tiphina hi vutomi emisaveni. (Gen. 1:26) A va ta va vana vakwe naswona Yehovha a ta va Tata wa vona.

² Hilaha swi hlamuseriweke hakona eka Genesa ndzima 3, xikongomelo xa Yehovha xi kavanyetekile. (Gen. 3:1-7) Hambiswiritano, a ku na xiphiqo lexi Yehovha a nga tsandzekaka ku xi lulamisa. A nga kona loyi a nga sivelaka leswaku xikongomelo xa Yehovha xi hetiseka. (Esa. 46:10, 11; 55:11) Hikwalaho, hi nga tiyiseka leswaku xikongomelo xa Yehovha xa le ku sunguleni xi ta hetiseka hi nkarhi lowu faneleke.

3. (a) Hi tihi tidyondzo ta nkoka leti hi pfunaka ku twisisa rungula ra le Bibeleni? (b) Ha yini hi fanele hi kambisisa tidyondzo leti sweswi? (c) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa?

 ³ A swi kanakanisi leswaku hi tolovelane ni ntiyiso wa le Bibeleni lowu vulavulaka hi xikongomelo xa Xikwembu hi misava ni vanhu ku katsa ni leswi Yesu Kreste a swi endleke leswaku xi ta hetiseka. Lowu i ntiyiso wa nkoka swinene lowu kumekaka eBibeleni naswona loko hi sungula ku dyondza Rito ra Xikwembu hi dyondze ha wona. Kutani na hina hi lava ku pfuna vanhu leswaku va dyondza hi ntiyiso lowu wa nkoka. Tanihi leswi hi kambisisaka xihloko lexi, hi tiyimisele ku rhamba vanhu hilaha hi nga kotaka hakona leswaku va va kona eXitsundzuxweni xa rifu ra Kreste. (Luka 22:19, 20) Hinkwavo lava nga ta va kona va ta dyondza swo tala hi xikongomelo xa Xikwembu. Kutani eka masiku lama saleke leswaku Xitsundzuxo xi fika, i swinene ku anakanyisisa hi swivutiso leswi nga ta endla leswaku swichudeni swa hina swa Bibele ni vanhu lava tsakelaka va lava ku tiva swo tala. Exihlokweni lexi, hi ta kambisisa swivutiso leswi swinharhu: A ku ri xihi xikongomelo xa Xikwembu xa le ku sunguleni hi misava ni vanhu? Ha yini xi nga ha hetisekanga? Naswona ha yini gandzelo ra nkutsulo ra Yesu ri pfule ndlela ya leswaku xikongomelo xa Xikwembu xi hetiseka?

4. Xana ntumbuluko wu n’wi vangamisa njhani Yehovha?

⁴ Yehovha i Muvumbi loyi a hlamarisaka. Hinkwaswo leswi a swi vumbeke i swinene ngopfu. (Gen. 1:31; Yer. 10:12) Hi nga dyondza yini eka ndlela leyi ntumbuluko wu sasekeke ni ku hleleka ha yona? Loko hi ri karhi hi xiyisisa ntumbuluko, ha tsaka swinene loko hi vona leswaku swilo hinkwaswo leswitsongo ni leswikulu swi tumbuluxiwe hi xikongomelo. Xana u titwa njhani loko u anakanya hi sele ya munhu kumbe u vona n’wana loyi a ha ku velekiwaka kumbe u languta dyambu loko ri ri karhi ri pela? Ha tsaka hikuva Yehovha u hi vumbe hi ri ni vuswikoti byo tiva swilo swo saseka ngopfu.—Hlaya Pisalema 19:1; 104:24.

5. I yini leswi Yehovha a swi endleke leswaku ntumbuluko hinkwawo wu tirhisana?

⁵ Yehovha u vekele ntumbuluko hinkwawo swipimelo. U veke milawu ya ntumbuluko ni milawu ya mahanyelo leswaku swilo hinkwaswo swi tirha hilaha a lavaka hakona. (Ps. 19:7-9) Nakambe swilo hinkwaswo leswi nga kona evuakweni hinkwabyo swi vekiwe endhawini ya swona naswona swi tlhela swi tirha hi ku pfumelelana ni xikongomelo xa Xikwembu. Yehovha u veke milawu leyi kongomisaka ndlela leyi ntumbuluko wu faneleke wu tirhisana ha yona. Hi xikombiso, matimba lama endlaka leswaku swilo hinkwaswo leswi hoxiwaka ehenhla swi vuya ehansi ma endla leswaku atimosifiya ni misava swi tirhisana naswona ma lawula magandlati ni malwandle. Nakambe ma endla leswaku ku va ni vutomi emisaveni. Ntumbuluko hinkwawo ku katsa ni vanhu wu tirha ku ya hi swipimelo leswi. Swi le rivaleni leswaku ndlela leyi ntumbuluko wu hlelekeke ha yona yi kombisa leswaku Xikwembu xi ni xikongomelo hi misava ni vanhu. Loko hi ri ensin’wini, xana hi nga hlamusela vanhu leswaku ku ni Muvumbi loyi a hlamarisaka?—Nhlav. 4:11.

6, 7. Hi tihi tinyiko tin’wana leti Yehovha a ti nyikeke Adamu na Evha?

⁶ Ku sukela eku sunguleni Yehovha a a lava leswaku vanhu va hanya hilaha ku nga heriki laha misaveni. (Gen. 1:28; Ps. 37:29) U nyike Adamu na Evha tinyiko to tala leti a ti ta endla leswaku va tiphina hi vutomi. (Hlaya Yakobo 1:17.) Yehovha u tlhele a va nyika ntshunxeko wo tihlawulela, vuswikoti byo anakanya ni byo rhandza ni ku tsakela xinghana. Muvumbi u vulavule na Adamu a n’wi dyondzisa ndlela leyi a fanele a n’wi yingisa ha yona. Adamu u tlhele a dyondza ku tikhathalela, ku khathalela swiharhi ni  ntanga. (Gen. 2:15-17, 19, 20) Yehovha u vumbe Adamu na Evha va ri ni vuswikoti byo kota ku twa nantswo, ku khoma, ku vona, ku twa mpfumawulo ni ku nun’hwetela. Nakambe a va ta tiphina hi ku vona ku saseka ka kaya ra vona ra Paradeyisi. Mpatswa lowu wo sungula a wu ta tiphina hi ntirho lowu enerisaka ni ku dyondza swilo hilaha ku nga heriki.

⁷ I yini swin’wana leswi a swi katseka eka xikongomelo xa Xikwembu? Yehovha u vumbe Adamu na Evha va ri ni vuswikoti byo va ni vana lava hetisekeke. Xikwembu a xi lava leswaku misava yi tala hi vanhu. A xi lava leswaku Adamu na Evha ku katsa ni vatswari hinkwavo lava a va ta va kona endzhaku ka vona va rhandza vana va vona hilaha na xona a xi va rhandza hakona. Misava ni hinkwaswo leswi nga eka yona a swi ta va kaya ra vona hilaha ku nga heriki.—Ps. 115:16.

8. Ha yini Xikwembu xi nyike Adamu na Evha nawu lowu nga eka Genesa 2:16, 17?

⁸ Swilo a swi fambanga hi ndlela leyi Xikwembu a xi lava ha yona. Ha yini? Yehovha u nyike Adamu na Evha nawu lowu a wu olova swinene lowu a wu ta kombisa loko va n’wi yingisa. U te: “U nga ha tidyela u eneriseka eka murhi wun’wana ni wun’wana wa ntanga. Kambe loko ku ri murhi wa ku tiva leswinene ni leswo biha u nga tshuki u wu dya hikuva siku u nga ta wu dya, u ta fa hakunene.” (Gen. 2:16, 17) Adamu na Evha a swi nga ta va tikela ku twisisa nawu lowu kumbe ku wu yingisa. Ku engetela kwalaho, a va ri ni swakudya swo tala leswi a va ta tiphina ha swona.

9, 10. (a) Sathana u hehle Yehovha a ku yini? (b) Adamu na Evha va hlawule ku endla yini? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

⁹ Sathana Diyavulosi u tirhise nyoka ku kanganyisa Evha leswaku a nga n’wi yingisi Tata wakwe, Yehovha. (Hlaya Genesa 3:1-5; Nhlav. 12:9) Sathana u tirhise mhaka ya leswaku a va nga fanelanga va dya “eka murhi wun’wana ni wun’wana wa ntanga” leswaku a kanganyisa Evha. A swi fana ni loko Sathana a vutisa Evha a ku: ‘U vula leswaku u nge swi koti ku endla leswi u swi lavaka?’ Kutani u n’wi hembele a ku: “Entiyisweni mi nga ka mi nga fi.” Kutani u endle leswaku Evha a nga xi yingisi Xikwembu hi ku vula a ku: “Xikwembu xi tiva leswaku siku mi nga ta dya eka wona, mahlo ya n’wina ma ta pfuleka.” Sathana u vule leswaku Yehovha a nga lavi leswaku va dya muhandzu wolowo hileswi a chava leswaku va ta tlhariha. Ku engetela kwalaho, Sathana u va hembele a ku: “Mi ta fana ni Xikwembu, mi ta tiva leswinene ni leswo biha.”

¹⁰ Adamu na Evha a va fanele va endla xiboho xa leswi a va ta swi endla. Xana a va ta yingisa Yehovha kumbe Sathana? Va hlawule ku yingisa Sathana. Hi ku endla tano, na vona va xandzukile ku fana na Sathana. Va tshike Yehovha tanihi Tata wa vona leswi endleke leswaku a nga ha vi mufumi wa vona.—Gen. 3:6-13.

11. Ha yini Yehovha a nga ta xi ba hi makatla xidyoho lexi endliweke hi Adamu na Evha?

¹¹ Hikwalaho ka leswi Adamu na Evha va xandzukeleke Yehovha, va sungule ku ka va nga ha hetiseki. Ku tlula kwalaho, leswi va nga yingisangiki va ve ekule na Yehovha hikuva “mahlo [yakwe ma] tengile swinene, ku va ma vona leswo biha.” Kutani, a nga “languti leswo biha, [a] nga endli nchumu.” (Hab. 1:13 Bibele Ya Mahungu Lamanene.) Loko a a endla tano, swivumbiwa hinkwaswo leswi hanyaka etilweni ni le misaveni a swi ta va ekhombyeni. Kutani loko Xikwembu a xi nga endlanga nchumu hi xidyoho lexi endlekeke e-Edeni, sweswo a swi ta endla leswaku tintsumi ni vanhu va tivutisa loko Yehovha a tshembeka. Kambe Yehovha wa tshembeka eka milawu leyi a yi vekeke naswona u endla hilaha a vuleke hakona. (Ps. 119:142) Kutani ku va ni ntshunxeko wo tihlawulela a swi nga vuli swona leswaku Adamu na Evha a va fanele va tlula nawu wa Xikwembu.  Hikwalaho ka leswi va xandzukeleke Yehovha, va file kutani va tlhelela entshurini lowu va humesiweke eka wona.—Gen. 3:19.

12. I yini leswi endlekeke eka vana va Adamu?

¹² Loko Adamu na Evha va dye muhandzu lowu Xikwembu xi va leriseke leswaku va nga tshuki va dya eka wona swi endle leswaku va nga ha vi xiphemu xa ndyangu wa xona. Xikwembu xi va hlongorile entangeni wa Edeni naswona a va nga ha ta swi kota ku tlhelela. (Gen. 3:23, 24) Hi ku endla tano, Yehovha u endle leswaku va langutana ni vuyelo bya xidyoho xa vona. (Hlaya Deteronoma 32:4, 5.) Hikwalaho a ku nga ha ri na munhu loyi a ta tekelela timfanelo ta Xikwembu hilaha ku heleleke. Adamu a nga lahlekeriwanga ntsena hi lunghelo ro tiphina hi vumundzuku kambe u tlhele a hundzisela ku nga hetiseki, xidyoho ni rifu eka vana vakwe. (Rhom. 5:12) U endle leswaku vana va yena va nga vi na rona lunghelo ro hanya hilaha ku nga heriki. Nakambe, Adamu na Evha a va ta va ni vana lava nga hetisekangiki, hambi ku ri vana va vona a va nga ta va ni vana lava hetisekeke. Endzhaku ka loko a endle leswaku Adamu na Evha va lahlekeriwa hi vuxaka bya vona ni Xikwembu, Sathana u ye emahlweni a hambukisa malandza ya xona ku ta fikela namuntlha.—Yoh. 8:44.

13. Yehovha u va navelela yini vanhu?

¹³ Xikwembu xa ha va rhandza swinene vanhu. Hambileswi Adamu na Evha va nga n’wi yingisangiki Yehovha, u lava leswaku vanhu va tiphina hi ku va ni vuxaka lebyinene na yena. A nga naveli leswaku ni un’we a lova. (2 Pet. 3:9) Kutani endzhaku ka ku xandzuka koloko, Xikwembu xi endle lunghiselelo ra leswaku vanhu va tlhela va va ni vuxaka lebyinene na xona. Xana Yehovha a a ta swi kotisa ku yini sweswo handle ko honisa yin’wana ya milawu leyi a yi vekeke? A hi kambisiseni leswaku a a ta swi endlisa ku yini sweswo.

14. (a) Hi ku ya hi Yohane 3:16, hi rihi lunghiselelo leri Xikwembu xi ri endleke leswaku hi tlhela hi hanya hilaha ku nga heriki? (b) Hi xihi xivutiso lexi hi faneleke hi xi kambisisa ni lava tsakelaka?

¹⁴ Hlaya Yohane 3:16. Vanhu vo tala lava hi va rhambaka eXitsundzuxweni va ma tiva kahle marito ya ndzimana leyi. Kambe xivutiso hi leswaku, Xana gandzelo ra nkutsulo ra Yesu ri hi pfuna njhani leswaku hi kuma vutomi lebyi nga heriki? Tsima ro rhambela vanhu eXitsundzuxweni, Xitsundzuxo hi xoxe ni ku tlhelela eka lava a va ri kona eka xona swi nga endla hi va ni lunghelo ro pfuna lava tsakelaka leswaku va kuma nhlamulo ya xivutiso lexi. Vanhu volavo va ta tsaka swinene loko va sungula ku twisisa ndlela leyi Yehovha a hi rhandzaka ha yona swin’we ni vutlhari lebyi a byi kombiseke hi ku hi nyika nkutsulo. Hi tihi tidyondzo ta nkoka leti hi nga ti dyondzaka hi nkutsulo?

15. Yesu na Adamu a va hambana njhani?

¹⁵ Yehovha u rhumele wanuna la hetisekeke, loyi a ta nyikela vutomi byakwe tanihi nkutsulo. Wanuna yoloye a fanele a tshembeka eka Yehovha naswona a a fanele a tiyimisela ku nyikela hi vutomi bya yena hikwalaho ka vanhu. (Rhom. 5:17-19) Yehovha u hundzisele vutomi bya Yesu, mativula ya ntumbuluko hinkwawo leswaku a ta hanya laha misaveni. (Yoh. 1:14.) Kutani Yesu a a ri munhu la hetisekeke hilaha Adamu a ri hakona. Kambe ku hambana na Adamu, Yesu a a hanya hi ndlela leyi Yehovha a langutele leswaku munhu loyi a hetisekeke a hanya ha yona. Hambiloko a langutane ni miringo leyikulu, Yesu u tshame a tshembekile eka Xikwembu.

16. Ha yini nkutsulo ku ri nyiko ya risima?

¹⁶ Tanihi wanuna loyi a hetisekeke, Yesu a ta ponisa vanhu eka xidyoho ni rifu hi ku va fela. U endle swilo hilaha Adamu a a fanele a endle hakona—a hetisekile, a a tshembeka naswona a a yingisa Xikwembu. (1 Tim. 2:6) Yesu u ve nkutsulo lowu pfuleke ndlela leyi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki eka vanhu “lavo tala”—vavanuna, vavasati ni vana. (Mat. 20:28) Hakunene nkutsulo wa  Yesu i xilotlelo lexi hi kongomisaka eka ku hetiseka ka xikongomelo xa Xikwembu xa le ku sunguleni. (2 Kor. 1:19, 20) Nkutsulo wu nyika vanhu hinkwavo lavo tshembeka lunghelo ro kuma vutomi lebyi nga heriki.

17. I yini leswi nkutsulo wu endlaka swi koteka?

¹⁷ Yehovha u hi endlele nkutsulo hi loyi a nga wa risima eka yena. (1 Pet. 1:19) Yehovha u hi rhandza swinene lerova u kale a nyikela hi N’wana wakwe la tswariweke a ri swakwe leswaku a hi fela. (1 Yoh. 4:9, 10) Hi ndlela yin’wana, Yesu u hundzuke tata wa hina ematshan’weni ya Adamu. (1 Kor. 15:45) Yesu u endla nileswaku hi kuma vutomi lebyi nga heriki, a endle ni leswaku hi tlhela hi va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu. Gandzelo ra nkutsulo ri endle leswaku Yehovha a tlhela a amukela vanhu leswaku va va xiphemu xa ndyangu wakwe kambe a ri karhi a nga yi honisi milawu yakwe leyi lulameke. Anakanya ndlela leyi swi nga ta tsakisa ha yona loko vanhu hinkwavo se va hetisekile. Swivumbiwa hinkwaswo swa le tilweni ni swa laha misaveni swi ta va ndyangu wun’we. Kahlekahle hinkwerhu hi ta va hi ri vana va Xikwembu.—Rhom. 8:21.

18. Hi rini laha Yehovha a nga ta va “swilo hinkwaswo eka vanhu hinkwavo”?

¹⁸ Ku xandzuka ka Sathana a ku swi kotanga ku sivela Yehovha leswaku a ya emahlweni a kombisa rirhandzu rakwe eka vanhu naswona a ku swi kotanga ku sivela vanhu lava nga hetisekangiki leswaku va tshembeka eka yena. Hi ku tirhisa gandzelo ra nkutsulo, Yehovha u ta endla leswaku vana vakwe hinkwavo va va lava lulameke hi laha ku heleleke. Anakanya ndlela leyi vutomi byi nga ta tsakisa ha yona loko “un’wana ni un’wana loyi a vonaka N’wana ivi a kombisa ripfumelo eka yena” a kuma vutomi lebyi nga heriki. (Yoh. 6:40) Hikwalaho ka leswi a nga ni rirhandzu swin’we ni vutlhari, Yehovha u ta endla leswaku vanhu va tlhela va va lava hetisekeke hi ku pfumelelana ni xikongomelo xakwe xa le ku sunguleni. Yehovha Tatana wa hina u ta va “swilo hinkwaswo eka vanhu hinkwavo.”—1 Kor. 15:28.

19. (a) Ku tlangela ka hina nkutsulo swi fanele swi hi susumetela ku endla yini? (Vona bokisi leri nge “ A Hi Hambeteni Hi Lavisisa Lava Fanelekaka.”) (b) Hi ta kambisisa yini exihlokweni lexi landzelaka?

¹⁹ Ku tlangela lunghiselelo ra nkutsulo swi fanele swi hi susumetela ku endla leswi hi nga swi kotaka leswaku hi pfuna van’wana va swi tiva leswaku va nga vuyeriwa eka nyiko leyi ya mahala. Vanhu va fanele va swi tiva leswaku nkutsulo hi wona ntsena lowu endlaka swi koteka leswaku Yehovha a nyika vanhu hinkwavo vutomi lebyi nga heriki. Hambiswiritano, ku ni swo tala leswi nkutsulo wu swi hetisisaka. Exihlokweni lexi landzelaka hi ta kambisisa ndlela leyi gandzelo ra nkutsulo ri swi hlamulaka ha yona swihehlo leswi Sathana a hehleke Xikwembu ha swona le ntangeni wa Edeni.