1, 2. Vanhu va Xikwembu va langutana na yini namuntlha? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

VANHU vo tala lava tirhaka eka swa vutshunguri va tirha hi vanhu lava nga ni mavabyi lama tlulelaka. Va khathalela swigulana leswi hikuva va lava ku swi pfuna. Hambiswiritano va fanele va tisirhelela leswaku va nga tluleriwi hi mavabyi. Hilaha ku fanaka, vo tala va hina hi tshama ni ku tirha ni vanhu lava hanyaka hi ndlela leyi nga tsakisiki Xikwembu. Sweswo a swi olovi.

² Emasikwini lawa ya makumu mahanyelo ya vanhu ma hohlokile. Papila ra vumbirhi ra muapostola Pawulo leri yaka eka Timotiya ri hlamusela ndlela leyi vanhu lava nga rhandziki Xikwembu va tikhomaka ha yona emasikwini lawa ya makumu. (Hlaya 2 Timotiya 3:1-5, 13.) Hambileswi hi nga ha chavisiwaka hi ku andza ka mikhuva leyi kambe hi ku famba ka nkarhi yi nga ha hi nghena hikwalaho ka vanhu lava hi tshamaka na vona. (Swiv. 13:20) Exihlokweni lexi hi ta kambisisa ku hambana loku nga kona eka timfanelo leti kombisiwaka hi vanhu lava nga gandzeliki Yehovha ni ta vanhu lava gandzelaka Yehovha. Hi ta tlhela hi vona ndlela leyi hi nga tisirhelelaka ha yona leswaku hi nga fani ni vanhu volavo loko hi ri karhi hi va pfuna ku va ni vuxaka ni Xikwembu.

3. Xana mikhuva leyi xaxametiweke eka 2 Timotiya 3:2-5 yi kombisiwa hi vamani?

 ³ Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Emasikwini yo hetelela ku ta fika minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.” Kutani u xaxamete mikhuva yo biha ya 19 leyi vanhu va nkarhi lowu wa makumu va nga ta va na yona. Nxaxamelo lowu wu fana ni lowu kumekaka eka Varhoma 1:29-31, hambileswi lowu wu nga eka Timotiya wu katsaka marito lama nga tsariwangiki kun’wana eMatsalweni ya Xigriki. Loko Pawulo a xaxameta mikhuva leyi yo biha u sungula hi marito lama nge “hikuva vanhu va ta va . . . ” Hambiswiritano a hi vanhu hinkwavo va nga ni mahanyelo lawa. Vakreste va hanya hi ndlela leyi hambaneke.—Hlaya Malakiya 3:18.

4. U nga va hlamusela njhani vanhu lava tikukumuxaka hi ku tinyungubyisa?

⁴ Endzhaku ka loko a vule leswaku vo tala va ta va lava tirhandzaka ni ku rhandza mali, u tlhele a vula leswaku va ta va lava titivaka, lava titlakusaka, lava tikukumuxaka hi ku tinyungubyisa ku nga mikhuva leyi kombisiwaka hi vanhu lava tivonaka hikwalaho ka leswi va nga ni vuswikoti byo karhi, va sasekeke, va ganyeke kumbe hileswi va nga ni xikhundla. Vanhu vo tano va ni torha ro lava ku xiximiwa ni ku tekeriwa enhlokweni. Xidyondzi xin’wana xi vule leswi landzelaka hi munhu loyi a tinyungubyisaka: “Munhu wo tano wa tivona naswona u ni manyunyu.” Van’wana va vule leswaku ku tinyungubyisa ko tano ka nyenyetsa lerova hambi lava na vona va tinyungubyisaka swi va hlambisa timbilu loko va swi vona eka van’wana.

5. Malandza man’wana ya Xikwembu ma ngheniwe njhani hi moya wo tikukumuxa?

⁵ Yehovha u venga ku tikukumuxa. U venga “mahlo lama titlakusaka.” (Swiv. 6:16, 17) Ku tikukumuxa swi endla hi va ekule ni Xikwembu. (Ps. 10:4) I vusathana. (1 Tim. 3:6) Lexi twisaka ku vava hambi ku ri malandza man’wana ya Yehovha yo tshembeka ma nghene hi moya wa ku tinyungubyisa. Uzhiya hosi ya Yuda, a tshembekile ku ringana malembe yo tala. Bibele yi ri: “Kambe, hi ku hatlisa loko a va ni matimba, mbilu yakwe yi titlakusa kukondza a vanga ku onhaka, lerova a endla hi ndlela leyi pfumalaka ku tshembeka eka Yehovha Xikwembu xakwe, a fika etempeleni ya Yehovha ku ta hisa mirhi ya risuna ehenhla ka alitari ya murhi wa risuna.” Hi ku famba nkarhi Hosi Hezekiya na yena u ngheniwe hi moya wo tikukumuxa swa xinkarhana.—2 Tikr. 26:16; 32:25, 26.

6. I yini leswi a swi ta va swi endle leswaku Davhida a tikukumuxa, kambe ha yini a nga endlanga tano?

⁶ Vanhu van’wana va ngheniwa hi moya wo tikukumuxa hikwalaho ka leswi va sasekeke, va nga duma, va nga swilombe, va nga ni vuswikoti, kumbe swikhundlha. Davhida a nga pfumali na xin’we eka leswi boxiweke laha henhla kambe u titsongahatile vutomi bya yena hinkwabyo. Endzhaku ka loko Davhida a dlaye Goliyadi, Hosi Sawulo u n’wi nyike n’wana wakwe leswaku a va nsati wa yena kutani Davhida u te: “Xana ndzi mani naswona maxaka ya mina i va mani, ndyangu wa tatana eIsrayele lerova ndzi va mukon’wana wa hosi?” (1 Sam. 18:18) Davhida u pfuniwe hi yini ku titsongahata mikarhi hinkwayo? Timfanelo, vuswikoti, ni malunghelo lawa Davhida a a ri na wona u ma kume hikwalaho ka leswi Xikwembu xi ‘korhameke’ kumbe xi titsongahateke leswaku xi kota ku tirhisana na yena. (Ps. 113:5-8) Davhida a swi tiva leswaku swilo hinkwaswo leswinene leswi a nga na swona swi huma eka Yehovha.—Ringanisa na 1 Vakorinto 4:7.

7. Hi nga pfuniwa hi yini ku titsongahata?

⁷ Ku fana na Davhida vanhu va Yehovha namuntlha va tikarhatela ku titsongahata. Hi sala hi ahlamise milomu loko hi xiya leswaku hambi ku ri N’wini wa vuako hinkwabyo wa titsongahata. (Ps. 18:35) Hi yingisa ndzayo leyi nge:  “Tiambexeni xinakulobye lexikulu xa tintswalo, musa, mianakanyo yo titsongahata, ku rhula, ni ku va ni mbilu yo leha.” (Kol. 3:12) Nakambe ha swi tiva leswaku rirhandzu “a ri tikurisi, a ri tikukumuxi.” (1 Kor. 13:4) Loko hi titsongahata, vanhu va nga ha tsakela ku dyondza hi Yehovha. Tanihi leswi vavanuna va nga ha vaka vagandzeri va Yehovha hileswi vasati va vona va tikhomaka hi ndlela leyinene ni van’wana va nga lava ku dyondza hi Yehovha loko va vona ku titsongahata loku vanhu vakwe va ku kombisaka.—1 Pet. 3:1.

8. (a) Vanhu van’wana va ku languta njhani ku nga yingisi vatswari namuntlha? (b) Xana Matsalwa ma laya vana leswaku va endla yini?

⁸ Pawulo u hlamusele ndlela leyi vanhu lava nga ta hanya emasikwini ya makumu va nga ta hanyisana ha yona. U tsale leswaku emasikwini ya makumu vana va nge yingisi vatswari. Nkarhi wun’wana tibuku, tifilimi ni minongonoko ya thelevhixini swa wu amukela swi tlhela swi wu khutaza mukhuva lowu, kambe mukhuva wa ku nga yingisi hi wona wu hahlulaka mindyangu leyi mahanyelo a ma fanele ma dyondziwa eka yona. I khale nsinya lowu wa nawu wu tiviwa. Etikweni ra khale ra Grikiya, loko n’wana a ba vatswari a caciwa etikweni; hi nawu wa Varhoma, ku ba tatana a ku ri nandzu lowu chavisaka ku fana ni wa ku dlaya munhu. Matsalwa hinkwawo ya Xiheveru ni ya Xigriki ma laya vana leswaku va xixima vatswari.—Eks. 20:12; Efe. 6:1-3.

9. I yini leswi nga pfunaka vantshwa leswaku va yingisa vatswari va vona?

⁹ Loko vana va anakanyisisa hileswi vatswari va vona va nga va endlela swona va nga papalata ku ngheniwa hi moya wa ku delela. Moya wa ku tlangela wu hi pfuna ku twisisa leswaku Tata wa hina Yehovha u lava leswaku hi yingisa. Loko vantshwa va vulavula kahle hi vatswari va vona sweswo swi nga pfuna ni vantshwa van’wana leswaku na vona va xixima vatswari va vona. I ntiyiso leswaku loko vatswari va nga va kombisi vana va vona rirhandzu, vana a swi nge va oloveli ku va yingisa. Hi hala tlhelo, loko mutswari a kombisa n’wana rirhandzu, n’wana u ta susumeteleka ku yingisa mutswari wa yena hambiloko swi tika ku endla tano. Austin u ri: “Hambileswi mikarhi yo tala a ndzi titwa ndzi nga swi lavi ku byela vatswari va mina swilo swo karhi, va ndzi vekele milawu leyi twisisekaka ni ku ndzi hlamusela leswaku ha yini va endla tano, kutani sweswo swi endla swi ndzi olovela ku vulavula na vona. Leswi swi ndzi pfune leswaku ndzi va yingisa. Ndzi swi xiyile leswaku va khathala hi mina, naswona sweswo swi endle leswaku ndzi lava ku va tsakisa.”

10, 11. (a) I mikhuva yihi yo biha leyi kombisaka leswaku vanhu a va na rirhandzu? (b) Xana Vakreste va ntiyiso va swi kombisa njhani leswaku va rhandza van’wana?

¹⁰ Pawulo u longoloxe mikhuva yo biha leyi kombisaka leswaku vanhu a va na rirhandzu. Swa fanela leswi lava nga nkhensiki va landzeriwaka hi “lava nga yingisiki vatswari” hikuva va ni mboyamelo wa ku nga tlangeli malwandla lawa va kombiwaka wona. Vanhu va ta va lava nga tshembekiki. Va nge lavi ku endla ntwanano hambi wu ri wihi, kutani va tikombisa va nga swi tsakeli ku ti hlanganisa ni vanhu van’wana. Va ta va vasandzi ni valumbeti, ni ku tirhisa marito ya nhlambha, va vulavula ku biha hi van’wana hambi ku ri hi Xikwembu. Nakambe va ta va valumbeti, vanhu lava hembaka hi xikongomelo xo lava ku onha van’wana vito. *

¹¹ Ku hambana ni vanhu lava nga riki na rirhandzu namuntlha, vanhu lava gandzelaka Yehovha va rhandza vanhu van’wana. Leswi i khale swi ri tano. Yesu u vule leswaku eka nawu wa  Muxe ku rhandza warikwenu ku nga rirhandzu ra a·gaʹpe, i xileriso xa vumbirhi xa nkoka swinene. (Mat. 22:38, 39) Yesu u tlhele a vula leswaku ku rhandza vamakwerhu i mfanelo leyi kombisaka leswaku hi Vakreste va ntiyiso. (Hlaya Yohane 13:34, 35.) Rirhandzu ro tano hi ta tlhela hi ri kombisa eka vanhu van’wana ku katsa ni le ka valala va hina.—Mat. 5:43, 44.

12. Yesu u ri kombise njhani rirhandzu eka van’wana?

¹² Yesu u kombise van’wana rirhandzu lerikulu. Yesu u fambe hi muti na muti, a byela vanhu mahungu lamanene ya mfumo wa Xikwembu. U pfule mahlo ya lava nga voniki, a horisa lava lamaleke, lava nga ni nhlokonho ni ku pfula tindleve ta lava nga twiki. U tlhele a pfuxa vafi. (Luka 7:22) Yesu u nyikele hi vutomi bya yena hikwalaho ka vanhu, hambileswi vo tala a va n’wi venga. Hi ndlela yoleyo Yesu u ri kombise kahle rirhandzu leri Tata wa yena a nga na rona. Timbhoni ta Yehovha na tona tikombisa rirhandzu ro tano.

13. Xana rirhandzu leri hi ri kombisaka van’wana ri nga va pfuna njhani ku tshinela eka Yehovha?

¹³ Rirhandzu leri hi ri kombaka van’wana ri susumetela vanhu ku tshinela eka Tata wa hina wa le matilweni. Hi xikombiso, wanuna un’wana wa le Thailand u khumbiwe hi rirhandzu leri vamakwerhu va ri kombiseke enhlengeletanweni ya xifundzha. Loko a fika ekaya, u kombele ku dyondzeriwa Bibele kambirhi hi vhiki. U chumayele maxaka ya yena hinkwawo, naswona endzhaku ka tin’hweti ta tsevu a vuyile hi le nhlengeletanweni, u nyikele nkulumo ya yena yo sungula ya ku hlaya ka Bibele eHolweni ya Mfumo. Leswaku hi tikambisisa ku vona loko hi ri kombisa kahle rirhandzu eka van’wana, a hi tivutiseni leswi: ‘Xana ndza tikarhata leswaku ndzi kombisa rirhandzu ekaya, evandlheni ni le nsin’wini? Xana ndzi tikarhatela ku languta van’wana hilaha Yehovha a va langutaka hakona?’

14, 15. I mikhuva yihi ya vuharhi leyi vanhu vo tala va yi endlaka, naswona van’wana va vona va endle yini?

¹⁴ Mikhuva yin’wana leyi kombisiwaka hi vanhu va masiku yo hetelela yi nyika swivangelo leswi engetelekeke swo va Vakreste va fambela ekule ni vanhu vo tano. Lava nga rhandziki  Xikwembu va ta va lava nga rhandziki vunene, tibibele tin’wana ti ri hi lava “vengaka leswinene.” Va ta va lava nga tikhomiki, lava nga ni tihanyi. Van’wana va ta va lava omeke tinhloko, ni lava va nga khathaliki.

¹⁵ Vo tala lava eku sunguleni a va hanya hi mikhuva leyi yo biha va hundzukile. Ku hundzuka loku ku profetiwile eBibeleni. (Hlaya Esaya 11:6, 7.) Kwalaho hi hlaya hi swiharhi swa nhova swo tanihi timhisi ni tinghala leti hanyisanaka ni swiharhi swin’wana swo tanihi tinyimpfu na tihomu hi ku rhula. Xiya leswaku sweswo swi ta endleka hikuva “misava yi ta tala hi ku tiva Yehovha kukota mati lama funengetaka lwandle.” (Esa. 11:9) Ku hetiseka ka vuprofeta lebyi ku tirha eka vanhu tanihi leswi swiharhi swi nga taka swi nga swi koti ku dyondza hi Yehovha.

16. Bibele yi va pfune njhani van’wana ku cinca vumunhu bya vona?

¹⁶ Vo tala lava a va ri ni tihanyi ku fana ni timhisi, sweswi se va hundzukile naswona va hanya hi ku rhula ni vanhu van’wana. U nga hlaya hi mitokoto yin’wana ya vona eka ntlhandlamano wa swihloko leswi nge “Bibele Yi Hundzula Vutomi Bya Vanhu” leyi kumekaka eka jw.org/ts. Lava tirhelaka Yehovha va hambanile ni lava nga ni “xivumbeko xa ku tinyiketela loku nga ni vukwembu” kambe va tikomba va nga tshembeki eka matimba ya kona, lava endlaka onge va gandzela Xikwembu kambe va tikhoma hi ndlela leyi nga xi tsakisiki. Ku ri na sweswo, lava a va ri ni tihanyi eku sunguleni va ambale “vumunhu lebyintshwa lebyi tumbuluxiweke hi ku ya hi ku rhandza ka Xikwembu hi ku lulama ka ntiyiso ni vutshembeki.” (Efe. 4:23, 24) Loko vanhu va ri karhi va dyondza hi Xikwembu va swi xiya leswaku va fanele va hanya hi ku ya hi milawu ya xona. Kutani va susumeteleka ku cinca leswi va pfumelaka eka swona ni ndlela leyi va tikhomaka ha yona. Sweswo a swi olovi kambe lava swi lavaka hi mbilu hinkwayo ku endla ku rhandza ka Xikwembu va nga swi kota hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima.

17. Hi nga swi papalata njhani ku ngheniwa hi mikhuva ya lava nga endliki ku rhandza ka Yehovha?

¹⁷ Ku hambana loku nga kona exikarhi ka lava tirhelaka Yehovha ni lava nga n’wi tirheliki ku ya ku vonaka. Hina lava hi tirhelaka Yehovha hi fanele hi va ni vuxiyaxiya leswaku hi nga ngheniwi hi mahanyelo yo biha ya vanhu van’wana. Hi vutlhari hi yingisa ndzayo leyi vulaka leswaku hi fularhela mixaka ya vanhu lava hlamuseriweke eka 2 Timotiya 3:2-5. I ntiyiso leswaku a hi nge va papalati hi ku helela vanhu volavo. Kumbexana hi tirha na vona, hi nghena na vona xikolo kumbe hi tshama na vona ekaya. Kambe hi nga papalata ku anakanya ku fana na vona ni ku tekelela mikhuva ya vona yo biha. Hi endla leswi hi ku dyondza Bibele ni ku va vanghana va lava tiyimiseleke ku tirhela Yehovha.

18. Xana marito ni mahanyelo ya hina ma nga va pfuna njhani van’wana leswaku va dyondza hi Yehovha?

¹⁸ Nakambe hi fanele hi tikarhatela ku pfuna van’wana leswaku va dyondza hi Yehovha. U fanele u lava tindlela to chumayela naswona u kombela Yehovha leswaku a ku pfuna u vula marito lamanene hi nkarhi lowu faneleke. Hi fanele hi byela van’wana leswaku hi Timbhoni ta Yehovha. Hi ndlela yoleyo mahanyelo ya hina lamanene ma ta yisa ku dzuneka eka Xikwembu ku nga ri eka hina. Hi leteriwe leswaku hi “hambana ni ku nga xiximi Xikwembu ni ku navela ka misava, ni ku hanya hi mianakanyo yo hluteka ni ku lulama ni ku tinyiketela loku nga ni vukwembu exikarhi ka mafambiselo lawa ya swilo ya sweswi.” (Tito 2:11-14) Loko hi hanya hi ndlela leyi tsakisaka Xikwembu, van’wana va ta swi xiya naswona va nga ku: “Hi ta famba na n’wina, hikuva hi swi twile leswaku Xikwembu xi na n’wina.”—Zak. 8:23.