NDZI kulele eGraz, eAustria. Loko ndzi ri ni malembe ya nkombo ndzi yisiwe exikolweni lexi letelaka swa vukhongeri. Loko ndzi ri kwalaho, ndzi chavisiwe hi matikhomelo yo biha hi tlhelo ra masangu, leswi a swi endliwa hi vaprista ni tinani. Hikwalaho manana u ndzi suse exikolweni xolexo ku nga si hela ni lembe.

Endzhakunyana ndzi yisiwe exikolweni laha a ndzi dyondza ndzi tlhela ndzi tshama kona. Hi vusiku byin’wana, tatana u ndzi landzile a ndzi yisa endhawini leyi sirhelekeke hikuva doroba ra Graz a ri ta hlaseriwa hi bomo. Kutani hi balekele exidorobanini xa Schladming. Loko ha ha ku tlula buloho ni ku fika Schladming, bomo yi bulukile. Siku rin’wana, xihahampfhuka lexi a xi hahela ehansi xi duvule ejarateni ra laha mina na kokwana a hi tshama kona. Loko nyimpi yi hela hi kote ku xiya leswaku kereke ni mfumo a swi hi pfunanga.

Hi 1950, un’wana wa Timbhoni ta Yehovha u sungule ku dyondza Bibele na manana. A ndzi yingisela loko va ri karhi va dyondza naswona a ndzi famba na manana eminhlanganweni ya vandlha. Leswi manana a tiyiseka leswaku Timbhoni ta Yehovha ti dyondzisa ntiyiso, u khuvuriwile hi 1952.

Hi nkarhi wolowo a ndzi vona onge vandlha ra ka hina ro va ra vakhegula ntsena. Endzhaku ka sweswo hi endzele vandlha rin’wana leri a ri ri ni vantshwa vo tala ku hambana ni vandlha ra ka hina. Loko hi vuyela eGraz, ndzi sungule ku va kona eminhlanganweni hinkwayo, kutani swi nga si ya kwihi na mina se a ndzi tiyiseka leswaku leswi a ndzi swi dyondza i ntiyiso. Nakambe ndzi sungule ku tiva Yehovha tanihi Xikwembu lexi seketelaka malandza ya xona mikarhi hinkwayo. U seketela malandza ya yena hambiloko ma ti twa onge ma langutana ni swiyimo swo tika ma ri woxe.—Ps. 3:5, 6. 

A ndzi navela ku byela van’wana ntiyiso. Ndzi sungule hi vamakwenu wa mina. Kambe va sesi wa mina va mune a va nga ha ri kona laha kaya tanihi  leswi a va tirha tanihi hi mathicara. Hikwalaho, ndzi va endzerile etindhawini to hambanahambana leti a va ri eka tona kutani ndzi va khutaza leswaku va dyondza Bibele. Hi ku famba ka nkarhi, hinkwavo ka vona va endle tano kutani va ve Timbhoni ta Yehovha.

Eka vhiki ra vumbirhi endzhaku ka loko ndzi sungule ku chumayela hi yindlu ni yindlu, ndzi hlangane ni wansati loyi a ri ni malembe ya kwalomu ka 30 loyi ndzi sunguleke ku dyondza Bibele na yena. U endle nhluvuko ku kondza a khuvuriwa. Nuna wakwe ni vana vakwe vambirhi na vona va khuvuriwile hi ku famba ka nkarhi. Ku dyondza Bibele ni wansati yoleyo swi tiyise ripfumelo mina. Njhani? Hikuva a ku nga ri na munhu loyi a nga tshama a ndzi fambisela dyondzo ya Bibele. A ndzi fanele ndzi yi lunghiselela hi vukheta dyondzo yin’wana ni yin’wana leyi a ndzi ta yi fambisa. Hi ndlela yo karhi, a ndzi fanele ndzi rhanga ndzi tidyondzisa kutani ndzi ya dyondzisa xichudeni! Sweswo swi endle leswaku ndzi rhandza ntiyiso. Ndzi kombise ku tinyiketela ka mina eka Yehovha hi ku khuvuriwa ematini hi April 1954.

Hi 1955, ndzi ye enhlengeletanweni ya matiko eJarimani, eFurwa ni le Nghilandhi. Loko ndzi ri eLondon ndzi hlangane na Albert Schroeder. Hi nkarhi wolowo, a ri muleteri eka Xikolo Xa Bibele Xa Giliyadi naswona endzhakunyana u ve xirho xa Huvo leyi Fumaka. Loko hi ri karhi hi valanga eBritish Museum, makwerhu Schroeder u hi kombe Matsalwa man’wana ya Bibele lama tsariweke hi voko. A ma ri na vito ra Xikwembu leri tsariweke hi maletere ya Xiheveru, naswona u hi hlamusele nkoka wa wona. Sweswo swi khumbe mintlhaveko ya mina ni ku ndzi tiyisa ripfumelo naswona swi tiyise ku tiyimisela ka mina ku hangalasa ntiyiso lowu nga eRitweni ra Xikwembu.

Ndzi sungule ku phayona hi January 1, 1956. Endzhaku ka tinw’heti ta mune ndzi hlawuriwe ku ya tirha tanihi hi phayona ro hlawuleka eAustria. Hi nkarhi wolowo a ku nga ri na Timbhoni eMistelbach, ku nga xidorobana lexi a ndzi averiwe ku tirha eka xona. Kambe a ndzi ri ni ntlhontlho wo karhi. Mina na loyi a ndzi averiwe ku phayona na yena a hi hambanile swinene. A ndzi ri ni malembe ya kwalomu ka 19 naswona ndzi kulele edorobeni kambe yena a ri ni malembe ya 25 naswona u kulele emakaya. A a rhandza ku pfuka nimixo swinene kambe a swi nga ri tano eka mina. Kasi nimadyambu a ndzi nga hatli ndzi etlela kambe yena a hatla a ya eku etleleni. Hi ku tirhisa switsundzuxo swa Bibele, hi swi kotile ku hanyisana hi tlhela hi tsakela ku tirha swin’we.

Entiyisweni, hi tlhele hi langutana ni miringo yin’wana leyikulu. Hi xanisiwile kambe ‘a hi siyiwanga eku kayakayeni.’ (2 Kor. 4:7-9) Siku rin’wana loko hi ri karhi hi chumayela ematikoxikaya, vanhu va ntshunxe timbyana ta vona. Hi ku hatlisa, a hi rhendzeriwe hi timbyana letikulu ti ri karhi ti hi vukula, ticinamise ni meno. Hi khomane hi mavoko kutani ndzi khongela ndzi ku, “Yehovha, ndzi kombela leswaku u hi pfuna hi hatla hi fa loko timbyana leti ti sungula ku hi luma!” Loko timbyana teto ti fika ekusuhi swinene na hina, ti yimile, ti sungula ku puluta mincila, kutani ti tifambela. Hi xiye leswaku Yehovha u hi sirhelerile. Endzhaku ka sweswo hi chumayele miti hinkwayo ya kwalaho naswona lexi xi hi tsakiseke hileswaku vanhu va kona a va tsakela ngopfu. Kumbexana va hlamarisiwe hi leswi timbyana letiya ti nga hi lumangiki kumbe hi leswi hi yeke emahlweni hi chumayela endzhaku ka xiendlakalo  xexo lexi chavisaka. Van’wana va vona va ve Timbhoni hi ku famba ka nkarhi.

Hi tlhele hi langutana ni xiyimo xin’wana lexi chavisaka. Siku rin’wana, n’wini wa yindlu leyi a hi tshama eka yona u vuye a dakwile naswona u vule leswaku u lava ku hi dlaya hikuva hi karhata vaakelani vakwe. Nsati wakwe u ringete ku n’wi sivela kambe u tsandzekile. Hinkwaswo leswi, hi swi twe hi ri eka kamara ra hina ra le henhla. Hi ku hatlisa hi tshege rivanti ra nyangwa wa hina hi switulu kutani hi sungula ku paka nhundzu ya hina. Loko hi pfula nyangwa, wanuna yoloye a yime eswitepisini, a tamele banga. Hi baleke ni nhundzu ya hina hinkwayo, hi huma hi nyangwa wa le ndzhaku kutani hi tsemakanya hi le xirhapeni naswona a ha ha tlhelanga hi vuya.

Hi ye hi ya lava kamara ro etlela ehotela. Hi tshame ehotela yoleyo kwalomu ka lembe, kutani sweswo swi ve ni vuyelo lebyinene eka ntirho wa hina wo chumayela. Njhani? Leswi hotela a yi ri exikarhi ka doroba, van’wana lava a hi dyondza na vona a va lava ku dyondza va ri kwalaho. Swi nga siya kwihi, se a hi khoma dyondzo ya buku ni dyondzo ya Xihondzo xo Rindza ya vhiki na vhiki, ekamereni ra hina ra le hotela naswona a hi va kwalomu ka 15.

Hi tshame eMistelbach ku tlula lembe. Kutani ndzi kuma xiavelo xo ya tirha eFeldbach leyi nga edzongavuxa bya Graz. Ndzi tlhele ndzi averiwa munhu un’wana wo tirha na yena kambe ni laha, a ku nga ri na vandlha. A hi tshama ekamareni leritsongo ra le henhla endlwini leyi endliweke hi mapulanga. Leswi a ku nghena moya laha mapulanga ma hlanganisiweke hi kona, hi ringete ku pfala hi ku tirhisa maphephahungu. Nakambe a hi fanele hi ya ka mati exihlobyeni. Kambe sweswo a ku nga ri nyuku wa mbyana. Endzhaku ka tinw’heti tinga ri tingani, ku sunguriwe ntlawa. Nakambe hi ku famba ka nkarhi swirho swa kwalomu ka 30 swa ndyangu wa xichudeni xin’wana lexi a hi dyondza na xona, swi amukele ntiyiso!

Mintokoto yoleyo yi ndzi endle ndzi tiyiseka leswaku mikarhi hinkwayo, Yehovha wa va seketela lava rhangisaka swilaveko swa mfumo. Hambiloko ku nga ri na munhu la nga hi pfunaka, Yehovha u ta hi pfuna.—Ps. 121:1-3.

Hi 1958 a ku ta va ni nhlengeletano ya matiko edorobeni ra New York exitediyamu xa Yankee ni le Polo Grounds. Ndzi endle xikombelo xo ya kona kambe rhavi ra le Austria ri ndzi vutise loko ndzi swi tsakela ku ya eka tlilasi ya vu-32 ya xikolo xa Giliyadi. A  ndzi nga ta ri ala lunghelo rolero lerikulu. Ndzi hlamule hi ku hatlisa ndzi ku, “Ndza swi tsakela!”

Etlilasini ya Giliyadi a ndzi tshama etlhelo ka Martin Poetzinger, loyi a tiyiseleke miringo leyi chavisaka ekampeni ya nxaniso ya Manazi. Na yena hi ku famba ka nkarhi u ve xirho xa Huvo leyi Fumaka. Loko hi ri karhi hi dyondza, mikarhi yin’wana Martin a ndzi hlevela a ku: “Erika, swi vula yini sweswo hi Xijarimani?”

Loko khoso yoleyo yi ri exikarhi, Makwerhu Nathan Knorr u hi tivise swiavelo swa hina. Mina a ndzi averiwe eParaguay. Leswi a ndza ha ri ntsongo, a ndzi fanele ndzi kuma mpfumelelo wa tatana leswaku ndzi ta ya etikweni rolero. Endzhaku ka sweswo ndzi fike eParaguay hi March 1959. Ndzi averiwe ku ya tshama ekaya ra varhumiwa leri a ri ri eAsunción swin’we ni makwerhu loyi a hi averiwe ku tirha swin’we.

Swi nga si ya kwihi ndzi hlangane na Walter Bright, loyi a ri murhumiwa la thwaseke eka tlilasi ya vu-30 ya Giliyadi. Kutani hi tekanile endzhakunyana naswona se a hi ta langutana ni mintlhontlho ya vutomi swin’we. Nkarhi ni nkarhi loko hi langutane ni ndzingo, a hi hlaya xitshembiso xa Yehovha lexi nga eka Esaya 41:10 lexi nge: “U nga chavi, hikuva ndzi na wena. U nga languti ematlhelweni, hikuva mina ndzi Xikwembu xa wena. Ndzi ta ku nyika matimba.” Marito wolawo ma hi tiyisekise leswaku loko hi tshama hi tshembekile eka Xikwembu ni ku rhangisa mfumo ku sungula, xi ta hi seketela mikarhi hinkwayo.

Hi ku famba ka nkarhi, hi averiwe ku ya tirha ekusuhi ni ndzilakano wa le Brazil. Vafundhisi va kwalaho va kucetele vantshwa leswaku va hoxetela maribye ekaya ra hina ra varhumiwa leri a ri nga ri exiyin’weni lexinene. Kutani Walter u sungule ku dyondza Bibele ni ndhuna ya maphorisa. Ndhuna yoleyo yi endle leswaku maphorisa ma ta, ma ta hi sirhelela ku ringana vhiki kutani sweswo swi endle leswaku va tshika ku hi xanisa. Endzhakunyana ka sweswo, hi rhurhiseriwe endhawini yin’wana yo antswa endzilakaneni wa Brazil. Leswi a hi ri endzilakaneni, a hi kota ku khoma minhlangano eParaguay ni le Brazil. Loko hi suka exiavelweni xexo, se a ku ri ni mavandlha mambirhi lamatsongo.

Madokodela a ma ndzi byele leswaku a ndzi nge pfuki ndzi ve ni n’wana, hikwalaho swi hi hlamarisile loko hi 1962 hi xiya leswaku a ndzi tikile! Kutani hi ye hi ya tshama eHollywood, eFlorida ekusuhi ni ndyangu wa ka va Walter. Ku hundze malembe yo tala mina na Walter hi nga ha phayoni. A hi fanele hi khathalela ndyangu. Hambiswiritano, a hi tshikanga ku rhangisa swilaveko swa mfumo.—Mat. 6:33.

Loko hi fika eFlorida hi November 1962, hi kume leswaku nawu wa le ndhawini yoleyo a wu vula leswaku vamakwerhu va vantima ni va valungu a va nga fanelanga ku hlanganyela endhawini yin’we naswona a va chumayela etindhawini leti hambaneke. Kambe Yehovha a nga hambanisi vanhu hi ku ya hi tinxaka kutani vamakwerhu va tlhele va hlanganisiwa. Swi le rivaleni leswaku Yehovha u katekise lunghiselelo rero tanihi leswi sweswi ku nga ni mavandlha yo tala endhawini yoleyo.

Lexi twisaka ku vava, hi leswaku hi 2015 Walter u lovile hikwalaho ka vuvabyi bya khensa ya byongo. U ve nuna lonene ngopfu ku ringana malembe ya 55, a rhandza Yehovha naswona u pfune vamakwerhu vo tala. Ndzi ni ntshembo wa leswaku ndzi ta tlhela ndzi n’wi vona a ri ni rihanyo lerinene loko a pfuxiwa.—Mint. 24:15.

Ndzi ve entirhweni wa nkarhi hinkwawo ku tlula malembe ya 40 naswona ndzi tiphine hi mikateko yo tala. Hi xikombiso, mina na Walter hi ve kona loko ku khuvuriwa swichudeni swa hina swa Bibele swa 136. I ntiyiso leswaku a hi pfa hi langutana na swiyimo swo tika. Kambe a hi nga swi pfumeleli swi hi tshikisa ku tirhela Xikwembu xa hina xo tshembeka. Ematshan’wini ya sweswo, hi tshinele ekusuhi na xona hi ri ni ntshembo wa leswaku xi ta tlhantlha swiphiqo swa hina hi nkarhi wa xona ni hi ndlela xona. Naswona xi endle tano!—2 Tim. 4:16, 17.

Ndza n’wi tsundzuka Walter swinene kambe ku phayona swa ndzi chavelela. Ndzi xiye leswaku swa ndzi vuyerisa ku dyondzisa van’wana ni ku va byela hi ntshembo wa ku pfuxiwa ka vafi. Hi tindlela to tala, Yehovha u hambete a ndzi seketela. Hilaha a tshembiseke hakona, u ndzi seketerile, u ndzi nyike matimba naswona u ndzi khome ‘hi voko rakwe ra xinene ra ku lulama.’—Esa. 41:10.