Endzhaku ko xi kambisisa hi vukheta xiviko xa timfanelo ta vanhu xa le South Korea, Komiti Ya Timfanelo Ta Vanhu Ya Nhlangano Wa Matiko yi teke xiboho hi November 3, 2015. Komiti yi pfumelelane ni magoza lamanene lawa South Korea yi ma tekeke malunghana ni timfanelo ta vanhu kambe hi ku kongoma yi xiye ku tsandzeka ka yona ku simeka xiboho xa nkarhi lowu nga hundza lexi tekiweke hi Komiti eka vanhu lava nga hlanganyeliki enyimpini hikwalaho ka leswi ripfalo ra vona ri nga va pfumeleriki.

Hambileswi ku ala ku ya enyimpini hikwalaho ka ripfalo ku tiviwaka tanihi mfanelo ya munhu ya xisekelo ematikweni hinkwawo, South Korea yi ya emahlweni yi xupula lava alaka ku ya enyimpini hikwalaho ka leswi ripfalo ra vona ri nga va pfumeleriki. Ku sukela hi 1950, tihuvo ta kwalaho ti gweve Timbhoni ta Yehovha to tlula 18 000 malembe ya kwalomu ka 36 000 ekhotsweni.

Eka xiviko xa yona, Komiti Ya Timfanelo Ta Vanhu Ya Nhlangano Wa Matiko yi kombele hulumendhe leswaku yi:

• Hatla yi ntshunxa hinkwavo lava khotsiweke hikwalaho ka leswi ripfalo ra vona ri nga va pfumeleriki ku ya enyimpini.

• Sula tirhekhodo ta vugevenga ta lava alaka ku ya enyimpini hileswi ripfalo ra vona ri nga va pfumeleriki, yi va nyika mali leyi ringaneke ni ku va yi nga humeseli erivaleni rungula ra vona

• Fanele yi titekela enhlokweni timfanelo ta lava alaka ku ya enyimpini hileswi ripfalo ra vona ri nga va pfumeleriki ni ku tlhela yi va nyika mintirho leyi nga fambisaniki ni vusocha.

Ku sukela hi 2006, Komiti Ya Timfanelo Ta Vanhu Ya Nhlangano Wa Matiko yi humese Mavonelo ya ntlhanu lawa a ma sola hulumendhe ya le South Korea hileswi yi tsandzekeke ku landzela nawu wo sirhelela mfanelo ya lava alaka ku ya enyimpini hikwalaho ka leswi ripfalo ri nga va pfumeleriki ni ku xupula lava aleke. * Xiviko xa sweswinyana xa Komiti xi tlhele xi kombela hulumendhe leswaku yi “simeka tindlela ni milawu yo seketela Mavonelo ya Komiti,” ku katsa ni ku sekela Mavonelo lawa se Komiti a yi ma simekile.

Endzhaku ka loko ku humesiwe xiviko, Seong-ho Lee mutshamaxitulu wa Nhlangano Wa Timfanelo Ta Vanhu wa le Korea, u xiye leswaku leswi tsariweke eka xiviko a swi lwisana ni timfanelo ta vanhu. Eka xiviko lexi eka xona a a ri karhi a tsundzuxa hulumendhe ku va yi simeka leswi Komiti yi swi boheke, Nkulukumba Lee u gimete hi ku vula leswi: “Hulumendhe yi ni vutihlamuleri byo simeka Ntwanano wa Matiko Hinkwawo wa Timfanelo ta Vuakatiko ni ta Tipolitiki.”

Tanihi leswi a ku ri Tiko leri a ri katseka eka ntwanano wolowo, South Korea a yi tiyimisele ku sirhelela timfanelo leti Ntwanano wa Matiko Hinkwawo wa Timfanelo ta Vuakatiko ni ta Tipolitiki yi ti simekeke. Tanihi leswi Komiti Ya Timfanelo Ta Vanhu Ya Nhlangano Wa Matiko yi langutelaka ku simekiwa ka Ntwanano wa Matiko Hinkwawo wa Timfanelo ta Vuakatiko ni ta Tipolitiki ni ku tlhela yi xiya mfanelo ya lava alaka ku ya enyimpini hileswi ripfalo ra vona ri nga va pfumeleriki, South Korea ya ha ta va tiko leri lwisanaka ni ntwanano kukondza yi simeka Mavonelo ni swibumabumelo swa Komiti.

Xiviko xa sweswinyana xa Komiti Ya Timfanelo Ta Vanhu Ya Nhlangano Wa Matiko xi kombisa swirilo leswi humaka ematikweni yo hambanahambana malunghana ni ndlela leyi South Korea yi khomaka lava alaka ku ya enyimpini hikwalaho ka leswi ripfalo ra vona ri nga va pfumeleriki. Vanhu vo tala eSouth Korea ni le matikweni man’wana va swi langutele hi mahlongati ku vona ndlela leyi hulumendhe yi nga ta angula ha yona emhakeni leyi hi ku fambisana ni leswi swi languteriweke eka yona.