Vakreste va timiliyoni va ala ku ya evusocheni hikwalaho ka ripfalo ra vona naswona matiko yo tala ma xi xixima xiboho xexo. Komiti ya Timfanelo ta Vanhu ya UN yi teke xiboho xa leswaku vaaka-tiko va le Turkey na vona va fanele va kuma ntshunxeko lowu fanaka.

Eka xiboho xa yona lexi yi xi tekeke hi March 29, 2012, Komiti yi yime ni vaaka-tiko vambirhi va le Turkey, ku nga Cenk Atasoy na Arda Sarkut. Havumbirhi bya vona i Timbhoni ta Yehovha leti aleke ku ya evusocheni hikwalaho ka tidyondzo ta tona ta vukhongeri.

Nkulukumba Atasoy na Nkulukumba Sarkut va rhumele swikombelo hi ku phindha-phindha etihofisini ta mfumo va hlamusela xiboho xa vona xa ripfalo naswona va tinyikerile leswaku va endla ntirho lowu nga fambisaniki ni swa vusocha. Hambiswiritano, vavanuna lava a va tshamela ku sindzisiwa ku ya evusocheni. Endzhaku ka loko ndzawulo ya vusocha yi xungete yunivhesiti leyi tholeke Nkulukumba Sarkut tanihi xandla xa mudyondzisi hi ku yi mangalela hi milandzu ya vugevenga, u heleriwe hi ntirho.

Eka xiboho xa yona, Komiti yi vule leswaku mfanelo yo ala ku ya evusocheni hikwalaho ka swivangelo swa ripfalo “yi fambisana ni mfanelo yo vulavula, ya ripfalo ni ya vukhonger,” leyi boxiweke eka Xiyenge 18 xa Ntwanano wa Matiko Hinkwawo wa Timfanelo ta Vuaka-tiko ni ta Tipolitiki. Ku tlula kwalaho, Komiti yi teke xiboho xa leswaku mfanelo yo tiendlela swiboho leswi sekeriweke eka ripfalo ni vukhongeri bya wena “yi pfumelela un’wana ni un’wana leswaku a nga sindzisiwi ku nghenela vusocha loko sweswo swi nga fambisani ni vukhongeri byakwe kumbe tidyondzo leti a pfumelaka eka tona.”

Xiboho lexi xi tekiwe endzhakunyana ka loko ku tekiwe swiboho swimbirhi leswi fanaka hi Huvo ya Yuropa ya Timfanelo ta Vanhu. Eka xin’wana xa swiboho sweswo, Huvo yi vule leswaku “ku va ku nga ri na ntirho wun’wana lowu nga endliwaka handle ko ya evusocheni eTurkey a swi fambisani ni mfanelo yo ala ku ya evusocheni hikwalaho ka ripfalo,” leyi simekiweke eka Ntwanano wa Yuropa wa Timfanelo ta Vanhu.

Mhaka ya ku ala ku ya evusocheni hikwalaho ka ripfalo i ya khale swinene ku fana ni Vukreste hi byoxe. Ebukwini yakwe leyi nge The Rise of Christianity, E. W. Barnes u tsale a ku: “Ku kambisisa hi vukheta rungula hinkwaro leri nga kona [swi kombisa] leswaku ku hava Mukreste loyi a veke socha; naswona ku hava socha leri endzhaku ko va Mukreste ri hambeteke ri va evusocheni ku fikela enkarhini wa Marcus Aurelius [mufumi wa Murhoma ku sukela hi 161 ku fikela hi 180 C.E.].”