Smartphone yi fana ni thulusi leri pfunaka swinene—yi nga ha pfuna kumbe yi va ni khombo, swi ya hi ku yi tirhisiwa njhani. U nga va dyondzisa njhani vana va wena ku tirhisa foni hi ndlela leyinene? Hi xikombiso, u fanele u va pfumelela ku tirhisa tifoni ta vona nkarhi wo tanihi kwihi hi siku? a

•  Leswi u faneleke u swi tiva

•  Leswi u nga swi endlaka

•  “Mutswari la nga ni rirhandzu u veka milawu”

•   Smartphone yi nga nghenisa loyi a yi tirhisaka ekhombyeni. Hilaha swi kombisiweke hakona eka nhlokomhaka leyi nge, “Ti-smartphone Ni Vana—Xiyenge 1: Xana N’wananga U Fanele A Va Na Smartphone?” smartphone yi endla munhu a kota ku vona hinkwaswo leswi nga eka Inthanete, ku nga ha va leswinene kumbe swo biha.

   “Swa olova ku rivala leswaku smartphone yi nga endla vana va hina va hlangana ni vanhu vo biha ku katsa ni minkucetelo leyi nga riki yinene.”—Brenda.

•   Vana va lava ku kongomisiwa. Vana va kula va ri karhi va tirhisa thekinoloji, kasi vanhu vo tala lavakulu hi kona va ha sungulaka ku yi tolovela. Hambiswiritano, leswi a swi vuli swona leswaku vatswari a va tivi nchumu hi thekinoloji ni leswaku vana va swi kota ku tiendlela xiboho xa ndlela leyi va nga ti tirhisaka ha yona ti-smartphone ni nkarhi lowu va nga ti tirhisaka ha wona.

   I ntiyiso leswaku vana va wena va nga ha va va swi kota swinene ku tirhisa smartphone ku ku tlula, kambe sweswo a swi vuli leswaku va swi kota ku yi tirhisa hi ndlela leyinene. Hambi ku ri vana lava yi tivaka ngopfu thekinoloji, swi lava vatswari va vona va va dyondzisa ku lawula ndlela leyi va yi tirhisaka ha yona smartphone.

   “Ku nyika n’wana wa wena ‘smartphone’ u nga n’wi letelanga, swi fana ni ku n’wi nyika makhiya ya movha u n’wi tshika a tshama exitulwini xa muchayeri, a dumisa movha ivi u ku ‘Ndzi kombela u va ni vuxiyaxiya’ kambe u nga n’wi dyondzisanga ndlela yo chayela.”—Seth.

•   Dyondza matirhelo ya foni ya n’wana wa wena. Titolovete swilo leswi nga fonini ya n’wana wa wena leswi nga n’wi pfunaka ku yi tirhisa kahle. Hi xikombiso:

   I ti-setting tihi leti pfumelelaka vatswari ku pima nkarhi lowu vana va vona va wu hetaka va ri efonini ni ku tiva ti-website leti va nghenaka eka tona?

   Xana wa swi tiva leswaku ti-setting ta foni leti sivelaka n’wana ku vona swilo leswi nga fanelangiki mikarhi yin’wana a ti tirhi?

   Loko u ya u yi tiva foni ya n’wana wa wena, u ta swi kota ku n’wi pfuna ku lawula ndlela leyi a yi tirhisaka ha yona.

   Leswi Bibele yi swi vulaka: “Hi vutivi munhu u engetela matimba yakwe.”—Swivuriso 24:5.

•   Veka swipimelo. Veka nawu wa leswi u swi pfumelelaka ni leswi u nga swi pfumeleliki. Hi xikombiso:

   Xana u ta pfumelela n’wana wa wena ku ta ni foni yakwe loko mi dya swakudya swo lalela kumbe ku yi tirhisa loko mi endzele maxaka kumbe vanghana?

   Xana vana va wena va fanele va ya etlela ni tifoni ta vona?

   Hi tihi ti-app leti u nga ta va pfumelela ku ti tirhisa?

   Xana va fanele va yi tirhisa nkarhi wo tanihi kwihi?

   Xana u ta va byela leswaku va fanele va yi tirhisa nkarhi wo tanihi kwihi hi siku?

   Va byele milawu leyi u yi vekeke naswona teka goza loko va yi tlula.

   Leswi Bibele yi swi vulaka: “U nga tshiki ku tshinya muntshwa.”—Swivuriso 23:13, nhlamuselo ya le hansi.

•   Kambela foni ya n’wana wa wena. Tiva password ya n’wana wa wena naswona loko u vona swi fanerile tshama u ri karhi u kamba leswi nga efonini ya yena ku katsa ni timeseji, ti-app, swifaniso ni ti-website leti a ngheneke eka tona.

   “Hi byele n’wana wa hina wa nhwanyana leswaku ku ta va ni mikarhi leyi hi nga ta kambela foni ya yena hi nga n’wi byelanga. Loko hi vona leswaku a nga yi tirhisi kahle foni yakwe a hi hunguta ndlela leyi a yi tirhisaka ha yona.”—Lorraine.

   Tanihi mutswari, u ni mfanelo yo tiva ndlela leyi n’wana wa wena a yi tirhisaka ha yona foni yakwe.

   Leswi Bibele yi swi vulaka: “N’wana u tiveka hi mitirho yakwe, loko ndlela leyi a tikhomaka ha yona yi tengile ni ku lulama.”—Swivuriso 20:11.

•   Va dyondzise mahanyelo lamanene. Pfuna n’wana wa wena ku navela ku endla leswi lulameke. Hikwalahokayini swi ri swa nkoka? Hikuva loko n’wana a tiyimisele ku tumbetela vatswari vakwe leswi a swi endlaka, u ta kuma ndlela ya ku swi endla ku nga khathariseki leswaku vatswari vakwe va endla yini. b

   Hikwalaho, dyondzisa n’wana wa wena ku tshembeka, ku tikhoma ni ku tlhela a kota ku tiyimela eka swiendlo swakwe. N’wana la nga ni mahanyelo lamanene u tala ku tirhisa foni yakwe hi ndlela leyinene.

   Leswi Bibele yi swi vulaka: “Vanhu lava wupfeke [va letela] matimba ya vona ya ku twisisa hi ku ma tirhisa leswaku va hambanisa leswi lulameke ni leswi nga lulamangiki.”—Vaheveru 5:14.