Ku tlula malembe ya 40, marito yo tshwuka lama anameke timitara ta 4,6 lama nga ehenhla ka lwango ra muako lowu nga ntsindza wa misava hinkwayo wa Timbhoni ta Yehovha, i mfungho lowu vaaki va Doroba ra New York va toloveleke ku wu languta naswona vunyingi bya vona va titshege hi xikomba-nkarhi ni maxelo lexi nga etlhelo ka wona.

Eboni, loyi a kotaka ku vona mfungho lowu a ri efuletini yakwe le Brooklyn, u te: “Swa tsakisa ku languta hi le fasitereni leswaku ndzi vona nkarhi ni maxelo ndzi nga si ya entirhweni. Swi ndzi pfuna leswaku ndzi tshama ndzi khome nkarhi ni ku ambala hi ku ya hi maxelo.”

Xana xikomba-nkarhi ni maxelo xi ta va kona eka malembe man’wana ya 40 lama taka? Swi nga ha endleka xi nga ha vi kona. Leswi ku kunguhatiweke ku rhurhisela ntsindza wa misava hinkwayo wa Timbhoni ta Yehovha wu ya en’walungwini wa New York, xiboho xexo xi ta endliwa hi lava nga ta xava muako wolowo.

Mfungho wu hoxiwe ro sungula emalembeni yo tlula 70 lama hundzeke hi vini vo sungula va muako. Timbhoni ta Yehovha ti wu cincile wu va hi xivumbeko lexi wu nga xona namuntlha endzhaku ko xava muako wolowo hi 1969.

Mfungho lowu wu lava ku tshamela ku khathaleriwa. Switukulwana swo hlayanyana swa majaha swi tirhile eka wona leswaku swi wu lunghisa minkarhi hinkwayo.

Mutirhi un’wana wa nivusiku u te: “Siku rin’wana nivusiku hi beriwe riqingho hi murhangeri wa mahungu ya televhixini. A a lava ku hi byela leswaku xikomba-nkarhi lexi nga eka mfungho wa hina a xi salele endzhaku hi tisekoni ta 15. A a lava leswaku hi xi lunghisa leswaku a ta vulavula ha xona eka nongonoko wakwe vusiku byebyo. Hi ku hatlisa, mutirhi loyi a a ha khomiwe hi vurhongo u ye a ya lulamisa xiphiqo xa kona.”

Leswaku xikomba-nkarhi lexi nga eka mfungho lowu xi vuyerisa ni ku pakanisa, ku endliwe mindzulamiso eka xona minkarhi yo hlayanyana. Exikarhi ka va-1980, ku hoxiwe muchini wun’wana lowu kombaka maxelo hi ti-degree Celsius etlhelo ka lowu kombaka nkarhi ni maxelo hi ti-degree Fahrenheit.

Hi 2009, timboni leti nga tirhiki kahle ta neon leti voningelaka mfungho lowu ti siviwe hi timboni to tshwuka ta (LED), leti tirhaka kahle naswona ti londzovotaka tidolara leti tlulaka 4 000 ta le United States lembe ni lembe ku ti khathalela. Namuntlha mfungho lowu wu dya gezi ritsongo swinene ku tlula leri wu tshameke wu ri dya.