A vokari va nga alakanya lezvaku a wuhundzuluseli go kongoma, ga gezu ni gezu, gi nga vhuna a muleri a ku zwisisa a mongo wa lezvi zvi nga wuliwa ka tirimi to sangula. Hambulezvo, a zvi tshamisangi lezvo. Wona a zvigelo zvo kari:

• A tirimi timbiri a ti ngevi ni gramatika yo fana, ni vhokabhulario yo fana ni ku luka tifraze hi ndlela yo fana. A mugondzisi wa ciHebheru, wa ku hi S. R. Driver, i tsalile lezvaku a tirimi “a ti hambani ntsena ka gramatika ni lomu a magezu ya tona ma tako hi kona, kanilezvi ni ka . . . ndlela leyi a maalakanyo ma xaxametwako hi yona kasi ma humesa fraze.” A mapimisela ma hambene hi kuya hi lirimi ni lirimi. Mugondzisi Driver, i simama, aku: “Hi cigelo leco, a tifraze ti xaxametwa hi ndlela yo hambana hi kuya hi lirimi ni lirimi.”

• A ku na lirimi la cinyan’waka li nga ni vhokabhulario ni gramatika yo fana ni ya Bhibhiliya ga ciHebheru, ciAramaiko ni ciGreki. Hikwalaho, a ku hundzulusela Bhibhiliya hi gezu ni gezu zvi wa nga ta zwisiseka niku ka zvikhati zvin’wani zvi nga nyika mongo wo kala wu nga hi wona.

• A tlhamuselo wa gezu go kari kutani ciwulwa (expressão) wu nga cicacica hi kuya hi mongo wa laha gi tiriselwako kona.

Zvi nga maha ku a muhundzuluseli a zvi kota ku hundzulusela hi ndlela yo kongoma a magezu yo kari ya tirimi leti a Bhibhiliya gi nga tsalilwe hi tona kusanguleni, kanilezvi i fanele ku ti wonela nguvhu.

 Wona a zvikombiso zvo kari zva lezvi a ku hundzulusela hi gezu ni gezu zvi nga nyikisako zvona a mongo wo kala wu nga hi wona:

• A Mitsalo yi tirisa a gezu “ku etlela” kasi ku wula a ku etlela wurongo ni ku etlela ka kufa. (Matewu 28:13; Mitiro 7:60) Laha ku tirisiwako a gezu legi na gi wula kufa, a vahundzuluseli va Bhibhiliya va nga tirisa a magezu yo kota ku “etlela kufeni”. Hi ndlela leyo, a muleri a nga lahleki. — 1 Va Le Korinte 7:39; 1 Va Le Tesalonika 4:13; 2 Pedro 3:4.

• Mupostoli Pawule i tirisile a gezu gi nga ka Va Le Efesusi 4:14 legi gi nga hundzuluselwako hi kukongoma, giku “hi vavanuna va ku bela ticuva”. A vingu legi ga kale gi wula a mukhuwo wa ku kalavela vanghana laha va belako cuva. Ka tirimi to tala, a ku zvi hundzulusela hi ndlela leyo yo kongoma zvi wa nga ta wulawula. A ku hundzulusela a magezu lawa maku “hi tipulani ta vanhu” hi yona ndlela yo dlunyateka ya ku nyika mongo lowu wu lavekako.

• Ka Va Le Roma 12:11, ku tirisiwa a gezu ga ciGreki legi hi kukongoma gi nge “ka moya wu vilako”. Kanilezvi a ku zvi wulisa lezvi a zvi nyiki a mongo lowu wu lavekako hi ciTshwa, hikwalaho ka wuhundzuluseli legi zvi hundzuluselwe zviku “vhurani moyeni”.

• Ka kanelo yakwe yo tiveka nguvhu ya le Citsungeni, Jesu i tirisile a magezu lawa a kutala ka zvikhati ma hundzuluselwako, maku ‘zvi katekile a zvisiwana moyeni’. (Matewu 5:3, A Biblia Go Basa) Kanilezvi ka tirimi to tala, a ku hundzulusela a magezu lawa hi ndlela yo kongoma a zvi wulawuli. Ka zviyimo zvo kari, a ku hundzulusela hi ndlela yo kongoma zvi nga nyika mongo waku “a zvisiwana moyeni” vanhu vo kala ti nga teki kutani va nga hiko na ntamu ne ku ti yimisela ku maha nchumu. Hambulezvo, Jesu laha i wa gondzisa vanhu lezvaku a litsako labye li khegela ka ku vhumela lezvaku va na ni tora ga ku rangelwa hi Nungungulu, na ku nga hi ka ku xura hi ka nyama. (Luka 6:20) Hikwalaho, a ku hundzulusela zviku “lava va tivako ku va na ni ndlala hi ka moya” kutani “lava va nga ni tora ga ku tiva Nungungulu” zvi nyika khwatsi a mongo wa lisine wa magezu lawo. — Matewu 5:3, Bíblia Fácil de Ler.

• Ka mimongo yo tala, a gezu ga ciHebheru gi hundzuluselwako giku “ciluse” gi nyika a tlhamuselo wo tiveka nguvhu wa gezu ga ciTshwa, ku nga ku zangara hi kota ya kungatsumbeki ka munhu u mu toloveleko kutani kuva ni matshoho hi kota ya lezvi a van’wani va nga nazvo. (Mavingu 6:34; Isaya 11:13) Hambulezvo, a gezu galegi hi ciHebheru ga wula zvazvinene kambe. Hi cikombiso, ga tirisiwa na gi wula “kutitsitsirita”, kutani kukhatala ka hombe ka ku vhikela loku Jehovha a ku kombisako ka malandza yakwe, kutani ‘kulondza kakwe ku khozelwa yece’. (Eksodhusi 34:14; 2 Tihosi 19:31; Ezekiyeli 5:13; Zakariya 8:2) Ga tirisiwa kambe ka “kutitsitsirita” loku a malandza  yo tsumbeka ya Nungungulu ma nga nako hi yena ni wukhozeli gakwe kutani ‘kunganyenyeleti ka wona a kungatsumbeki’ mahlweni kakwe. — Lisimu 69:9; 119:139; Mitsengo 25:11.

• A gezu ga ciHebheru legi a kutala ka zvikhati gi wulako a canja ga munhu gi na ni mitlhamuselo yo hambanahambana. Hi kuya hi mongo, a gezu legi gi nga hundzuluselwa giku “wuhosi”, “kuhana”, kutani “ntamu”. (2 Samuweli 8:3; 1 Tihosi 10:13; Mavingu 18:21) Kunene, a gezu legi gi hundzuluselwa hi 40 wa tindlela ni kuhundza to hambana ka Wuhundzuluseli ga Misava Yiswa ga Bhibhiliya go Basa hi ciTshwa.

Hi kota ya zvigelo lezvi, a ku hundzulusela Bhibhiliya a hi ntsena ku hundzulusela gezu hi ka lirimi leli gi tsalilweko hi lona kusanguleni hi gezu galegi ga gin’we khati ni khati gi kumekako. A muhundzuluseli i fanele ku tirisa kupima ku nene kasi a hlawula magezu ka lirimi lakwe lawa ma nyikako khwatsi a mongo wa lezvi zvi wulilweko ka lirimi leli a hundzuluselako hi ka lona. A cin’wani kambe, ku laveka ku a luka tifraze na a landzela gramatika ya lirimi lakwe kasi a mahungu ya kona ma olova ku lera.

Ka cikhati caleco, i fanele ku ti wonela ku hundzeleta laha a hundzuluselako mahungu hi lirimi lakwe. Loku a muhundzuluseli a cica lezvi zvi nga wulisiwa zvona a tlhamusela Bhibhiliya na a ti seketela ka lezvi yena a wu zwisisisako zvona a mongo wontlhe a nga soholota a mhaka leyi yi wuliwako. Hi ndlela muni? A muhundzuluseli kuzvilava a nga maha cihoxo ca ku nghenisa a mawonela ya lezvi a alakanyako ku hi zvona zvi wuliwako ka lirimi leli a hundzuluselako hi ka lona kutani ku siya timhakana ta lisima ti nga ka mahungu lawo. Hikwalaho, hambu lezvi a ku hundzulusela Bhibhiliya hi ndlela yo tlhamusela zvi nga mahako ku gi olova ku gi lera, a kutlhatlheka loko ku nga vhalela a muleri lezvaku a kuma a mahungu ya lisine ya mhaka leyo.

A tigondzo ta wukhongeli ti nga nghenela ka ntiro wa muhundzuluseli. Hi cikombiso, Matewu 7:13 i ngalo: “A nyangwa leyi yi yako kulovisweni yi anamile”. A vahundzuluseli vo kari, kuzvilava hi ku kucetelwa hi tigondzo ta wukhongeli, va tirisile a gezu “kuswa tilweni”, ka vhesi legi, va tsika lezvi a gezu ga ciGreki hakunene gi wulako zvona, ku nga “kulovisiwa”.

A muhundzuluseli wa Bhibhiliya kambe i fanele ku alakanya ku a Bhibhiliya gi tsalilwe na ku tiriswa a mawulawulela yo toloveleka, ma tirisiwako siku hi siku hi vanhu vontlhe, vo kota varimi, varisi ni vakukuti. (Nehemiya 8:8, 12; Mitiro 4:13) Hikwalaho, a wuhundzuluseli ga ginene ga Bhibhiliya gi maha lezvaku a mahungu lawa gi nga nawo ma zwisiseka  ka vanhu va timbilu ti nene, hambu va hi va matshamela muni. Gi fevha ku tirisa a magezu yo dlunyateka, yo olova ni yo tekela ku zwisiseka, wutshan’wini ga magezu ma tirisiwako kutsongwani nguvhu hi vanhu.

A vahundzuluseli vo tala va Bhibhiliya va zvi sukela va susa a vito ga Nungungulu, Jehovha, lomu ka wuhundzuluseli ga masikwana lawa hambu lezvi a vito lego gi kumekako ka mitsalo ya Bhibhiliya ya kaleloko. (Wona Apendise A4.) A wuhundzuluseli go tala gi vhaleta a vito ga Nungungulu hi cikhundla co kota ku “Hosi”, niku a gin’wani giza gi fihla a lisine la ku Nungungulu i na ni vito. Hi cikombiso, ka wuhundzuluseli go kari, a mukhongelo wa Jesu wu tsalilweko ka Johani 17:26, wu ngalo: “Ndzi ku tivekisile kabye”, niku ka Johani 17:6, wu ngalo: “Ndzi ku wonekelisile ka lava u ndzi nyikileko”. Hambulezvo, a wuhundzuluseli go tsumbeka ga mukhongelo wa Jesu, gi ngalo: “Ndzi va tivisile a vito ga wena”, niku “ndzi tivekisile a vito ga wena ka vanhu lava u ndzi nyikileko”.

Laha ka “Magezu yo sangula” ka Bhibhiliya go sangula ga ciNgiza ga Wuhundzuluseli ga Misava Yiswa, hi kuma lezvi: “A hi cicangi a mongo wa lezvi zvi nga wuliwa lomu ka Mitsalo ne ni kutsongwani. Hi ti karatele ku humesa a wuhundzuluseli go kongoma kala laha zvi kotekako, kala laha a lirimi la ciNgiza la masikwana lawa li vhumelako ni laha a ku hundzulusela hi kukongoma zvi nga fihliko mongo hi kota ya magezu ma nga tivekiko.” Hi ndlela leyo, a Kometi ya Wuhundzuluseli ga Misava Yiswa ga Bhibhiliya yi ti karatile kasi yiva ni kuringanisela laha ka ku tirisa magezu lawa ma humesako a mongo wa lawa yo sangula lezvo na yi potsa mawulawulela ma nga zwisisekiko kutani ma fihlako a mongo lowu wu lavekako. Kota wuyelo ga kona, zvi nga olova ku lera Bhibhiliya niku a muleri a nga tiyiseka hi kumbhelela a ku a mahungu ya gona ma pimisilweko ma hundzuluselwe hi kutsumbeka. — 1 Va Le Tesalonika 2:13.