A cikhati leci Jesu a nga kawuka vaFarisi, ko khwatsi i wa hi le Kapernawume. I no gumesa a suka siku gego laha ka muti lowu a nga hi ka wona, aya kusuhani ni Bimbi ga Galileya laha a nga ya randzelwa hi vanhu vo tala. I no nghena lomu ka ngalava, a tshinelanyana lomu matini zvonake a sangula ku gondzisa vanhu xungetano hi Mufumo wa Nungungulu. I no tirisa mifananiso yo hlaya. A kutala ka yona yi wa wulawula hi zvilo va nga zvi tiva khwatsi. Hi kota ya lezvo, a vanhu a zvi va karatelangi ku zwisisa zvilo zvo hambanahambana lezvi a nga va gondzisa xungetano hi Mufumo.

A kusangula, Jesu i no wulawula hi munhu a nga xwanya timbewu. A timbewu to kari ti no wela ndleleni zvonake ti giwa hi zvinyanyani. A tin’wani ti no wela maribyeni, ku nga hi hava misava yo enela. A cikhati ti nga mila, a timitsi ta tona a ti zvi kotangi ku zima ti ya kule. Ti noswa hi mumu, ti wuna. A tin’wani ti no wela lomu cikari ka mimizwa. Laha ti nga mila, a mimizwa yi no ti tlimba. Leti to gumesa ti no wela lomu ka misava yo nona, zvonake ti “pswala mihandzu;” a yin’we yi hundzisa hi 100 wa makhati, a yin’wani yi hundzisa hi 60, ni yin’wani yi hundzisa hi 30 wa makhati. — Matewu 13:8.

Ka mufananiso wun’wani, Jesu i no fananisa Mufumo ni lezvi zvi mahekako loku a munhu a byala timbewu. Kani wa hanyanya, kani i etlele, tona to kula. A ku ti kulisa kuyini “a nga zvi tivi”. (Marku 4:27) Ti kula hi toce ti tlhela ti pswala, ti tiyela kuza ti ringana ku a tshovela.

Jesu i no maha mufananiso wa wunharu wu wulawulako hi ku byala. I te a wanuna wo kari i no byala timbewu ta ti nene. Kanilezvi laha a vanhu va nga “etlele”, ku no nghena nala a byala nyasavari cikari ka trigo. A zvitiri zva wanuna loye zvi no mu wutisa ku zvi ya tsuwulela nyasavari ke. Yena aku: “Ahihi, ndza chava ku laha mu tsuwulelako a nyasavari  mu tsuwula ni trigo kambe. Zvi tsikeni zvi kula zvin’we kala kutshoveleni; cikhatini ca kutshovela ndzi ta byela vatshoveli ndziku: ‘A kusangula hlengeletani nyasavari mu mu boha hi tinyandza kasi a hisiwa; mu gumesa mu hlengeleta trigo matshaleni ya mina.’” — Matewu 13:24-30, NM.

A kutala ka lava va nga kari va ingisela Jesu va wa wu tiva a ntiro wa kurima masimu. I no kumbuka nchumu wun’wani va nga wu tiva nguvhu — a mbewu ya cinapi. A mbewu leyo yi tsongwani nguvhu. Kanilezvi, loku yi byaliwa yi kula yi maha sinya ya hombe laha ka kuza yi ringana ku khapama zvinyanyani lomu ka madhavi ya yona. Jesu i wulile lezvi xungetano hi mbewu leyo: “A Mufumo wa tilo wu fanana ni mbewu ya cinapi, leyi a nga yi teka munhu, a yi byala sin’wini gakwe.” (Matewu 13:31) Jesu i wa nga va gondzisi ntiro wa ku byala ni ku hlayisa tisinya. Kanilezvi, i wo fananisa lezvi a nchumu wa wutsongwani wu nga kulisako zvona wu maha wa hombe nguvhu.

Hi kulandzela, Jesu i no wulawula hi nchumu wun’wani lowu a kutala ka lava va nga kari va mu ingisela va nga wu tiva. I no fananisa Mufumo ni comelo kutani livrina, ‘leyi a wasati a nga yi teka, a yi chela lomu ka tipimo tinharu ta mapa’. (Matewu 13:33) Hambu lezvi a livrina leyo yi kalako yi nga woneki loku yi vhuvilwe, yi nyongovela lomu ka mapa wontlhe yi ma kukumukisa, ma tlhela ma cica nguvhu na zvi nga tekeli ku woneka.

Loku Jesu a mbhetile ku hlawutela mifananiso leyo, i no byela vanhu lezvaku va hangalaka, a gumesa a tlhela mutini lowu a nga tshama ka wona. A vapizani vakwe va no tekela ku mu yela, na va lava ku tiva ku a mifananiso leyo yi wa wula yini.

A vapizani va Jesu va wa mu zwile na a gondzisa hi ku tirisa mifananiso. Kanilezvi, i wa nga se tirisa mifananiso yo talisa lezvo hi khati legi. Makunu va no mu wutisa lezvi: “Hi yini u wulawulako kabye hi mifananiso ke?” — Matewu 13:10.

A cin’we ca zvigelo hi ku i wo tatisa ciphrofeto ca Bhibhiliya. Matewu i tsalile lezvi: “A nga wulangi nchumu ka vona ahandle ka mufananiso; kasi ku fela ku tatiseka lezvi zvi nga kanelwe hi muphrofeti, aku: Ndzi ta vhulula nomu wa mina hi mifananiso; ndzi ta humesela a timhaka ti fihlilweko hi kusanguleni ka tiko.” — Matewu 13:34, 35; Lisimu 78:2.

Kanilezvi, Jesu i tirisile mifananiso hi cigelo cin’wani. Yi mahile ku a vanhu va kombisa lezvi zvi nga hi timbilwini tabye. A kutala kabye va wo tsakisiwa hi mifananiso yakwe ni zvihlamaliso lezvi a nga kari a zvi maha basi. Va wa nga mu woni kota Hosi, leyi va nga fanele ku yi ingisa ni ku yi landzela na va nga feli ku wuyelwa. (Luka 6:46, 47) Va wa nga zvi lavi ku cica mawonela ni mahanyela yabye, ne va wa nga lavi ku lezvi a nga gondzisa zvi khumba timbilu tabye.

Jesu i no hlamula vapizani vakwe, aku: ‘Ndzi kanela ka vona hi mifananiso, hakuva hambu va wona, a va wonisisi, hambu vazwa a va zwisisi, ge ni ku pima. Ku tatiseka ka vona a ciphrofeto ca Isaya, ci nge ngalo: . . . A timbilu ta lava vanhu ti nonohile.’ — Matewu 13:13-15; Isaya 6:9, 10.

Hambulezvo, a hi vontlhe va nga tshamisile lezvo. Jesu i no tlhamusela aku: “Ma katekile a mahlo ya n’wina, hakuva ma wona; ni tindleve ta n’wina, hakuva tazwa. Hi zvinene ndziku ka n’wina: A vaphrofeti vanyingi ni vanhu va lulamileko va wa xuva ku wona a zvilo mu zvi wonako, a va zvi wonangi; ni kuzwa lezvi mu zvi zwako, a va zvi zwangi.” — Matewu 13:16, 17.

Zvi te dlunya a ku a vapostoli va Jesu la’va 12 ni vapizani van’wani vo tsumbeka va wa hi ni timbilu ti nene. Hikwalaho, Jesu i no va byela lezvi: “N’wina mu nyikilwe ku tiva mifihlakalo ya Mufumo wa  tilo, kanilezvi vona a va nyikiwangi.” (Matewu 13:11) Jesu i no va tlhamusela a mufananiso wa mubyali, hakuva va wa zvi lava ku wu zwisisa futsi.

I te: ‘A mbewu i mhaka ya Nungungulu.’ (Luka 8:11) A misava timbilu ta vanhu. Leto hi tona timhaka-tshinya kasi ku zwisisa a mufananiso wakwe.

Jesu i no tlhamusela lezvi xungetano hi mbewu leyi yi weleko laha ndleleni. I te: “Kuta Sathani, a ta susa a mhaka mbilwini yabye, kasi va fela ku kala va nga kholwi va hanyiswa.” (Luka 8:12) Makunu, laha a nga wulawula hi mbewu yi weleko maribyeni, i wa wulawula hi timbilu ta lava va amukelako mhaka hi litsako, kanilezvi a mhaka yi nga zimi timitsi timbilwini tabye. I no engeta aku: “Loku ku chikela a kukarateka kutani kuxaniseka hi kota ya mhaka,” vowa. Hi zvezvo, loku ku chikela ‘cikhati ca mindzhingo’, ku ngava kuxanisiwa ni ku vhukelwa hi maxaka kutani van’wani, vo tsika lisine. — Matewu 13:21; Luka 8:13.

Ahati a mbewu leyi yi nga wela lomu ka mimizwa ke? Jesu i no byela vapizani vakwe lezvaku hi lava va zwako mhaka, kanilezvi va hluliwa hi “kukaratekela a zvilo zva tiko, ni kukhohlisa” ka titshomba. (Matewu 13:22) Hambu lezvi va ngazwa mhaka va tlhela va yi amukela, a va pswali mihandzu hakuva va rangisa zvilo lezvo wutomini gabye wutshan’wini go rangisa Nungungulu.

Hi kugumesa, Jesu i no wulawula hi misava yo nona. I te hi lava va zwako mhaka va yi zwisisa va tlhela va yi amukela hi mbilu yontlhe. Va guma va kuyini? “Va pswala mihandzu”. Kota lezvi va nga ka zviyimo zvo hambana — ku ngava hi kota ya kukhosahala kutani mababyi — a va pswali mihandzu yo fana. A mun’we i hundzisa hi 100 wa makhati, a mun’wani hi 60, ni mun’wani hi 30 wa makhati. Kunene, lava va katekisiwako hi ku tirela Nungungulu hi ‘lava va zwako a mhaka, va yi hlayisa hi mbilu yi nene’ va gumesa “va pswala mihandzu hi kutimisela.” — Luka 8:15.

A vapizani lavo va ngaya ka Jesu kasi a ya va tlhamusela lezvi a nga va gondzisile, va fanele ku ngha va hlamalile nguvhu hi magezu yakwe!  A mifananiso leyo a va yi zwangi basi, va no yi zwisisa khwatsi. Jesu i wa lava ku va yi zwisisa khwatsi kasi va zvi kota ku gondzisa lisine van’wani. I no wutisa lezvi: “Xana a kandiya yi nehwa kasi ku vekwa lahasi ka cirundzu, kutani lahasi ka wuriri ke; a yi tlhatekwi le mezeni ke?” Hi cigelo leco, Jesu i no va kuca, aku: “Loku munhu a hi ni tindleve ta kuzwa, ngha a ingisa.” — Marku 4:21-23.

Loku Jesu a va tlhamusele a mufananiso wa mubyali, a vapizani vakwe va no lava ku gondza zvin’wani. Va no mu kombela vaku: “Hi tlhamusele a mufananiso wa nyasavari lomu sin’wini.” — Matewu 13:36.

A kuva va kombele lezvo, zvi kombile lezvaku va wa hambene nguvhu ni lava van’wani va nga hi laha mbhirini ya Bimbi. A vanhu lavo va wa zvi zwile. Kanilezvi, zvi wonekisa ku khwatsi va wa nga zvi lavi a ku tiva ku a mifananiso leyo yi wa wula yini niku yi va gondzisa yini. Leci ci nga kari ci va tsakisa, hi lezvi a nga hlawutela ka mifananiso leyo basi. Jesu i no komba kuhambana ka lava va nga mu ingisela le mbhirini ya Bimbi ni vapizani vakwe, lava va nga xuva ku tiva zvin’wani.

I te: “Ingiselani khwatsi lezvi mu zvi zwako. Hi lipimo leli mu pimako hi lona, va ta mu pimawu hi lona, va tlhela va hundzisa.” (Marku 4:24, NM) A vapizani va Jesu va wa ingisela khwatsi va tlhela va khatala nguvhu hi lezvi a nga kari a gondzisa. Hikwalaho, va no katekiswa hi ku gondzisiwa zvin’wani. Lezvo zvi mahile ku va zwisisa zvilo zva zviswa. Hi kulandzela, Jesu i no maha lezvi a vapizani vakwe va nga mu kombelile, a va tlhamusela mufananiso wa trigo ni nyasavari.

I te: ‘Loyi a xwanyako a mbewu yi nene hi N’wana wa munhu; a simu i tiko; a mbewu yi nene i vana va Mufumo; ni nyasavari i vana va loyi wa kubiha; a nala loyi a nga va xwanya hi Sathani; a kutshovela kugumesa ka tiko; a vatshoveli tingilozi.’ — Matewu 13:37-39.

Loku Jesu a wulile lezvi a cipandze cin’we ni cin’wani ci yimelako zvona laha ka mufananiso wakwe, i no gumesa a komba lezvi zvi to humelela. I tlhamusele lezvaku kugumeseni ka tiko legi go biha, a vatshoveli, ku nga tingilozi, va ta hambanisa nyasavari — ku nga lava va ti wulako ku maKristu — ni lava va nga “vana va Mufumo” hakunene. A tlhela aku “a valulamileko” va ta tlhanganisiwa va gumesa va ngangamela ‘Mufun’weni wa Papayi wabye.’ Ahati a “vana va loyi wa kubiha” ke, zvini zvi to va humelela? A magumo yabye ku lovisiwa; hi caleco ci to maha ku vaba ‘mikosi va getsela meno.’ — Matewu 13:41-43.

A vapizani va Jesu va nova ni makatekwa man’wani. I no va hlawutela mifananiso yin’wani ya yinharu. A wo sangula, i te: “A Mufumo wa tilo wu fanana ni tshomba yi fihlilweko sin’wini, leyi a nga yi kuma munhu, a yi tumbeta; zvonake kutsakeni  kakwe a famba a ya xavisa zvontlhe a nga nazvo, a xava simu lego.” — Matewu 13:44.

I no simama aku: “A Mufumo wa matilo wu fana kambe ni muxavisi a fambafambako, a lavetela maperola ya lisima. A cikhati leci a nga kuma perola gin’we ga lisima nguvhu, i no famba a ya tekela ku xavisa zvontlhe a nga hi nazvo, a gi xava.”— Matewu 13:45, 46, NM.

Ka mifananiso yontlhe ya yimbiri, Jesu i wa khanyisa lisima la ku ti karatela ku kuma lezvi zvi nga zva lisima hakunene. Ka lowu wo sangula, a muxavisi i no tekela ku xavisa “zvontlhe a nga hi nazvo” kasi a ya xava perola le’ga lisima nguvhu. A vapizani va Jesu a zvi va karatelangi a ku zwisisa mufananiso wa perola ga lisima ni lowu wa loyi a nga thumba tshomba yi fihlilweko lomu sin’wini zvonake a ya “xavisa zvontlhe a nga nazvo” kasi a xava simu lego. Ka mifananiso leyi, a munhu i no xavisa zvontlhe a nga hi nazvo kasi a xava nchumu wa lisima nguvhu. Lezvo hi nga zvi fananisa ni lezvi a munhu a ti karatisako zvona a tlhela a ti tsona zvokari kasi a maha munghana wa Nungungulu. (Matewu 5:3) Lava va nga kari va ingisela Jesu, va wa sina va ti karatile hi ndlela yo kari kasi va maha vanghana va Nungungulu ni kuva valandzeli va lisine va Jesu. — Matewu 4:19, 20; 19:27.

Hi kugumesa, Jesu i no fananisa a Mufumo wa le tilweni ni likoka li phasako tinjhanjhi ta tixaka tontlhe. (Matewu 13:47) A cikhati leci ti hlawulelwako, leti ta ti nene ti cheliwa lomu ka zvibya. Kanilezvi, leti to kala ti nga hi ti nene to hoxiwa. Jesu i te hi zvezvo zvi to maheka kugumeseni ka tiko legi go biha. A tingilozi ti ta hambanisa vakubiha cikari ka va valulamileko.

Hi ndlela yo kari, yenawu Jesu i wo kukuta a cikhati leci a nga ramba vapizani vakwe vo sangula lezvaku vava “vakukuti va vanhu.” (Marku 1:17) Kanilezvi, lezvi a nga zvi wula xungetano hi mufananiso wa likoka i te zvi ta maheka “kugumeseni ka tiko” — ku nga cikhatini ci tako. (Matewu 13:49) Hi ndlela leyo, a vapostoli va Jesu ni vapizani van’wani va nga kari va mu ingisela va no zvi zwisisa a ku ku wa ha ta maheka zvilo zvo hlamalisa.

Hakunene, a vapostoli lavo va Jesu ni vapizani van’wani va mu kombeleko ku a va tlhamusela mifananiso leyi va mu zwileko na a hlawutela na a hi lomu ngalaveni, vave ni thomo ga hombe! Jesu i kombile lezvaku i wa ti yimisele ku “tlhamusela timhaka tontlhe ka vapizani vakwe” na va hi cihundleni. (Marku 4:34) I wa “fana ni n’winyi wa muti a humesako ndlwini yakwe a titshomba ta tiswa ni leti ta kale.” (Matewu 13:52, NM) Jesu a nga hlawutelangi a mifananiso leyo kasi ku va gwirela hi wutlhari gakwe ga ku gondzisa. Kanilezvi, i wo gondzisa a vapizani vakwe a lisine la lisima a ku fana ni tshomba yo dhura nguvhu. Hakunene, Jesu i wa hi ‘mugondzisi’ wa hombe nguvhu!