1-3. a) Zi mahisile kuyini a kuza a ngango wa Abigaili wuva mhangweni? b) Zini hi to zi gonza ka wasati loyi wo hlamalisa?

ABIGAILI i wonile kukarateka nghoheni ya jaha legiyani. Gi wa karatekile nguvu — niku gi wa hi ni xigelo xo zwala. Va wa tshinelelwa hi khombo ga hombe nguvu. Ka xikhatana xalexo, ku wata masochwa ya kwalomo ka 400 lezaku ma ta daya vontlhe vavanuna va yindlu ya ka Nabali, a nuna wa Abigaili. Hikuyini?

² Nabali hi yena a nga zi vanga. Kota tshamela gakwe i wa mahele kubiha a tlhela a rukatela wanuna wo kari. Kanilezi ka khati legi i wa rukile munhu wo hambana ni vanwani — i wa rukatele murangeli wo ranzeka wa ntlawa wo tsumbeka wa tinhenha tolwa khwatsi tiyimpi. Makunu, a xinwe xa zitiri za Nabali, kuzilava a jaha ga murisi, gi wa tsumba lezaku Abigaili i wa ta maha xokari kasi ku ponisa a ngango wa Nabali. Kanilezi, zini lezi a wasati munwe a nga wa ta maha ka masochwa yo tala ke?

³ A kusangula, a hi gonzeni zitsongwani hi wasati loyi wo hlamalisa. I wa hi mani Abigaili? Xi sangulisile kuyini a xikarato lexi? Niku zini hi nga zi gonzako ka xikombiso xakwe xa kukholwa?

4. Xana Nabali i wa hi munhu wa matshamela muni?

⁴ Abigaili na Nabali va wa nga fanelani. Abigaili i wa hi wasati wa mu nene nguvu kuveni Nabali i wa hi wanuna wa bihela ga cima. Lisine lezaku Nabali i wa ganyile. I wa ti wona na a hi wa lisima nguvu, kanilezi xana a vanwani va wa mu wonisa lezo? A ku na munhu munwani lomu ka Biblia a tlhamuselwako hi magezu yo swara nguvu a ku fana na Nabali. A vito gakwe gi wula ku “Xipumbu.” Xana a vito legi i chulilwe hi vapswali vakwe a xikhati lexi a nga pswaliwa, kutani i vito a gi kumileko anzhako ka xikhati hi kota ya mahanyela yakwe? Ahati, kanilezi a lisine hi lezaku i wa hanya hi kuyelana ni vito gakwe. Nabali i wa hi “munhu wa matloti ni tihanyi.” Kota lezi a nga hi ni tihanyi a tlhela ava xidakwa, a vanhu vo tala va wa mu chava va tlhela va mu nyenya. — 1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. a) Hi mawonela ya wena, ma wa hi wahi a matshamela yo naveleka nguvu ya Abigaili? b) Hikuyini kuzilava Abigaili a chadileko ni wanuna loyi a nga siziko nchumu?

⁵ Abigaili i wa hambene nguvu na Nabali. A vito gakwe gi wula ku “Papai wa mina i ti lavele litsako.” A vapswali vo tala va tizwa matshanza hi kuva ni n’wana wa nhanyana wo saseka, hambulezo, a papai wo tlhariha i tsaka  nguvu hi ku wona a wumunhu go saseka ka n’wana wakwe. Kanilezi, a kutala ka zikhati a munhu a katekisilweko hi kuva ni miri wo saseka a nga ti karateli ku hlakulela a matshamela yo kota kupima ku nene, wutlhari, kutiya, kutani kukholwa. Lezo a zi mahekangi ka Abigaili. A Biblia ga mu dzunza hi lezi a nga hi ni kupima ku nene a tlhela a saseka.— Gonza 1 Samueli 25:3.

⁶ Inyamutlha, a vokari va nga ha ti wutisa lezaku hikuyini a wasati wo tlharihisa lezi a chadileko ni xipumbu? Alakanya lezaku xikhatini xa kutsaliwa ka Biblia, zi wa tolovelekile lezaku a vapswali va lavela a vana vabye a munghana wa wukati. Hambu loku zi nga mahisangi lezo, a mawonela ya vapswali xungetano hi munghana wa wukati ma wa nyikwa nguvu lisima. Xana a vapswali va Abigaili va wa tsaka hi lezi a nga chada na Nabali, kutani ku hi vona va nga mu lavela Nabali, kuzilava hi lezi Nabali a nga ganyile a tlhela ava ni ndhuma? Xana a wusiwana hi gona gi nga va maha va mu tsika a chada na Nabali? A ku khataliseki a xigelo xa kona, a lisine hi lezaku a mali yakwe a yi mu mahangi nuna wa mu nene.

7. a) Zini lezi a vapswali inyamutlha va faneleko ku zi potsa loku va xuva ku gonzisa a vana vabye a mawonela ma nene hi wukati? b) Zini lezi Abigaili a nga ti yimisele ku maha?

⁷ A vapswali vo tlhariha va gonzisa a vana vabye a kuva ni mawonela ma nene xungetano hi wukati. A va tshuki va va kurumeta a ku chada ni wokari hi lezi a nga ni mali ge hambu ku va kurumeta ku sangula ku gangisana ni wokari na va ha hi vaswa nguvu kasi ku khatalela a wutihlamuleli legi a vasati kutani vanuna va nga nago. (1 Kor. 7:36) Kanilezi, lexi xi wa nga hi xikhati xa kuva Abigaili a ehleketa hi timhaka leti, a zilo se zi wa onhekile. Kani xive xihi a xigelo xa kona, a lisine hi lezaku i wa chadile na Nabali, niku i wa ti yimisele ku maha zontlhe a nga zi kota ka xiyimo lexi xo karata.

8. Himani loyi Nabali a nga mu rukatela, niku hikuyini lezo zi nga hi wupumbu ga hombe nguvu?

⁸ Nabali i wa ha hi ku bihisa nguvu a xiyimo xa Abigaili. A wanuna loyi Nabali a nga mu rukatele ku wa hi Davida. I wa hi nanza go tsumbeka ga Jehova gi nga totilwe hi muprofeti Samueli, hikwalaho Nungungulu i wa hlawulile Davida lezaku a valeta Saule kota hosi. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Na a tsutsuma Hosi Saule, loyi a nga mu lusela a tlhela a lava ku mu daya, Davida i wa hanya xiwuleni zinwe ni 600 wa tinhenha to tsumbeka.

9, 10. a) Davida ni vavanuna vakwe va wa hanya ka xiyimo muni xo karata? b) Hikuyini Nabali a nga fanele ku bonga lezi Davida ni vavanuna vakwe va nga mu mahela. (Wona kambe a tlhamuselo wa lahasi wa nzimana 10.)

⁹ Nabali i wa tshama Maone, kanilezi i wa tira kusuhani ni Karmeli, niku ko khwatsi i wa hi ni petso kwaseyo. * A madoropa lawo ma wa hi  xikari ka zitsunga zi nga hi ni byanyi go nyuka khwatsi kasi ku fuya tiyivu, leti a 3.000 wa tona ti nga hi ta Nabali. Kanilezi, matlhelweni wontlhe ku wa hi khwati. Le dzongeni ku wa hi xiwula xa hombe xa Parani. Le mutsuwuka-gambo ku wa hi ni Bimbi ga Munyu legi gi nga hi ni ziwula zi nga tele hi mageva ni timhako. Davida ni vavanuna vakwe va wa ti kakatlulela kasi ku kuma zakuga ka wutshamu legi, niku handle ko kanakana va wa famba va hlota zihari va tlhela va timisela kuxaniseka kunyingi. Va wa tala ku kumana ni varisi va Nabali, a wanuna wo ganya.

¹⁰ Xana a masochwa lawa ma va khomisile kuyini a varisi? Zi wa ta ngha zi ma olovele a kuta na ma yiva tiyivu leto, kanilezi a ma zi mahangi. A ku hambana ni lezo, ma wa vikela a mitlhambi ya Nabali ni malanza yakwe. (Gonza 1 Samueli 25:15, 16.) A tiyivu ni varisi va wa kumana ni timhango to tala. Ku wa tele zivanza, niku kota lezi va nga hi kusuhani ni mbhingano wa le dzongeni wa tiko ga Israeli, zi wa tolovelekile ku va dumelwa hi vaphangi ni makhamba ya matiko manwani. *

11, 12. a) Xana Davida i kombisisile kuyini wutlhari ni xichawo ka mahungu lawa a nga rumelela Nabali? b) Zini zi nga bihile ka lezi Nabali a nga hlamulisa zona a xikombelo xa Davida?

¹¹ Za koteka ku ngha wu vile ntiro wo karata nguvu a ku gisa a vavanuna vontlhe lava lomu xiwuleni. Hikwalaho, ka siku go kari Davida i lo rumela a vavanuna vo kari lezaku vaya ka Nabali va ya kombela xivuno. Davida i hlawulile xikhati xi nene xa ku va rumela hi xona. Xi wa hi xikhati xa ku kaya a woya ga tiyivu, niku ka zikhati lezo a vanhu va wa tolovela ku maha mibuzo va tlhela va nyikana zinyikiwo. Davida i tlhelile a hlawula khwatsi a magezu ma nga kombisa xichawo kasi ku wula xikombelo xakwe ka Nabali. I zile a tirisa a magezu “n’wana wa wena Davida,” kuzilava kota ndlela ya ku mu kombisa xichawo hi lezi a nga kulile hi tanga. Xana Nabali i hlamulisile kuyini? — 1 Sam. 25:5-8.

¹² I lo vindluka hi zanga! A jaha legi gi nga wuliwa kusanguleni ka xipimo lexi gi tlhamusele Abigaili lezaku Nabali i lo va “zangarela [rukatela, NM].” Nyalikungo Nabali i lo sangula ku bhongabhonga hi lezi va nga mu kombela zibaba, mati ni nyama. I lo tseketsela Davida a ku khwatsi hi loku a nga hi wa nchumu a tlhela a mu fananisa ni nanza gi tsutsumileko nwinyi wa gona. Za koteka ku ngha a mawonela ya Nabali ha Davida ma fana ni lawa ya loyi a nga venga Davida — Saule. I hava ni munwe wa vavanuna lava a nga hi ni mawonela ya Jehova. Nungungulu i wa ranza Davida niku i wa nga mu woni kota nanza gi hluwukileko, kanilezi kota loyi a nga wa tava hosi ya Israeli. — 1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. a) A kusanguleni, Davida i xi hlamulisile kuyini a xiruko xa Nabali? b) Zini lezi a tshinya ga nayo gi kumekako ka Jakobe 1:20 gi hi gonzisako xungetano hi lezi Davida a nga hlamulisa zona?

¹³ Laha a vavanuna vakwe va nga mu bikela lezi va nga byelilwe, Davida  i lo zangara nguvu. I lo va byela lezi: “A munwe ni munwani a ti bohe a supado yakwe!” Na va hi ni tisupado tabye, Davida ni vavanuna vakwe va 400 va lo huma lezaku va ya hlasela. I lo hlambanya ku daya a vavanuna vontlhe va yindlu ya ka Nabali. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Hakunene, Davida i wa hi ni xigelo xo zwala xa ku zangara, kanilezi a ndlela leyi a nga lava ku kombisa hi yona a zanga yi wa bihile. A Biblia gi ngalo: “A zanga ya munhu a yi tiri a kululama ka Nungungulu.” (Jak. 1:20) Kanilezi, xana Abigaili i wa ta va ponisisa kuyini a vanhu va yindlu yakwe?

14. a) Xana Abigaili i bile a zambo go sangula kasi ku lulamisa a xikarato lexi Nabali a nga xi vangile hi ndlela muni? b) Xigonzo muni hi nga xi kumako ka kuhambana loku ku nga hi kona xikari ka Nabali na Abigaili? (Wona kambe a tlhamuselo wa lahasi.)

¹⁴ Hi ndlela yo kari, hi mu wonile Abigaili na aba a zambo go sangula kasi ku lulamisa a xiyimo lexi xo karata nguvu. A ku hambana ni nuna wakwe Nabali, yena i wa ti yimisele ku ingisa vanwani. Xungetano hi ku byela Nabali a mhaka leyi, a nanza gi te: “Munhu wa tihanyi, loyi hi tsanzekako ku wulawula naye.” * (1 Sam. 25:17) Lexi xi nga tsakisiko hi lezaku a lisima leli Nabali a nga ti nyika li mu mahile a nga vumeli ku ingisa vanwani. Hambu masikwini ya hina, a matshanza lawo ma tolovelekile nguvu. Kanilezi, a jaha legiyani gi wa zi tiva lezaku Abigaili i wa nga hi nawo, hi zalezo zi nga gi maha gi tiya ku ya mu byela a xikarato lexi.

15, 16. a) Xana Abigaili i zi kombisisile kuyini lezaku i wa fana ni wasati wa mu nene loyi a tlhamuselwako ka bhuku ga Mavingu? b) Hikuyini hi nga wulako lezaku lezi Abigaili a nga maha zi wa nga hi ku hluwukela a wuhloko ga nuna wakwe?

¹⁵ Abigaili i lo alakanyela a tlhela a maha zilo hi kuhatlisa. Hi gonza lezi, “Abigaili i lo hatlisa.” Ka tlhatlhambutelo lowu wa munwe hi kuma a gezu “hatlisa,” a mune wa makhati na gi tiriselwa ka wasati loyi. I lo longisela xinyikiwo xa ku ya nyika Davida ni masochwa yakwe. A xinyikiwo lexo xi wa patsa xibaba, vinya, tiyivu, mavele ma katingilweko, tibholu ta mauva ni tibholu ta makuwu. Zi la su dlunya lezaku Abigaili i wa zi tiva khwatsi lezi zi nga hi kona laha mutini kota lezi ku nga hi yena a nga wonelela a muti, i wa hi wasati wa mu nene a ku fana ni loyi a nga wuliwa anzhako ka xikhati ka bhuku ga Mavingu. (Mav. 31:10-31) I lo rangisa a malanza yakwe ni zakuga lezo, a guma a ma lanzela na a hi yece. “Kanilezi,” a Biblia gi ngalo “a nga mu byelangi nchumu a nuna wakwe Nabali.” — 1 Sam. 25:18, 19.

¹⁶ Xana lezo zi wula lezaku Abigaili i wo hluwukela a wuhloko ga nuna wakwe? Ahihi; alakanya lezaku Nabali i wa mahele kubiha a nanza  ga Jehova gi totilweko, lezi zi nga wa ta dayisa a ziro zi nga hiko na nanzu za yindlu ya Nabali. Loku Abigaili i wa nga mahangi nchumu, xana yenawu na a rwele nanzu wa lezi Nabali a nga maha? Ka khati legi, i wa zi wona na zi hi chukwana a ku rangisa a ku ti veka hasi ka Nungungulu ku hunza a ku ti veka hasi ka nuna wakwe.

17, 18. Xana Abigaili i mu tshinelelisile kuyini Davida, zini lezi a nga mu byela, niku hikuyini a a nga zwiwa?

¹⁷ Na a nga se famba pfhuka wo leha, Abigaili i lo tlhangana na Davida ni masochwa yakwe. Ka khati legi kambe, i lo hatlisa a chika ka mbongola yakwe a khizama mahlweni ka Davida. (1 Sam. 25:20, 23) Zonake a chulula mbilu yakwe ka Davida, a mu khongotela hi kutikisa lezaku a kombisa wuxinji ka nuna wakwe ni ka va yindlu yakwe kambe. Hikuyini a nga zwiwa?

¹⁸ I lo vumela a nanzu wa lezi zi nga mahekile a tlhela a kombela ku tsetselelwa hi Davida. Na a nga hunzeleti, i lo vumela lezaku a nuna wakwe i wa nga vuni nchumu kota lezi a vito gakwe gi wulako, kuzilava na a nyika a mawonela ya lezaku zi wa nga faneli a munhu wo kota Davida a ku tsayisa wanuna wo kota Nabali. I lo kombisa kutsumba kakwe ka Davida, kota muyimeli wa Jehova, a tlhela a vumela lezaku Davida i walwa “a yimpi ya ka Jehova.” I tlhelile a komba lezaku i wa xi tiva a xitsumbiso xa Jehova xungetano hi Davida ni wuhosi, hakuva i te: ‘Jehova . . . i ta ku yimisa a kuva hosi ya ka Israeli.’ I lo engeta a khongotela Davida lezaku a nga mahi nchumu wu nga wa ta mu maha ava ni nanzu wa nkhata kutani “mhaka ya ku [mu] hlokisa” — na a wula a kuba ka livalo. (Gonza 1 Samueli 25:24-31.) Zwana a magezu lawo ya ma nene ni yo khumba!

19. Xana Davida i ma hlamulisile kuyini a magezu ya Abigaili, niku hikuyini a mu dzunzileko?

¹⁹ Xana Davida i hlamulisile kuyini? I amukele lezi Abigaili a nga mu nehela a tlhela aku: “A ku bongiwe Jehova Nungungulu wa ka Israeli, loyi a ku rumileko nyamutlha ku ta nzi khinga! Kambe ngha ku bongiwa ni kupima ka wena, u bongiwa na wena loyi u nga ta nzi valela legi siku lezaku nzi nga halati nkhata.” Davida i mu dzunzile hi lezi a nga hatlisa a ta tlhangana naye, a tlhela a vumela lezaku i wa mu valele ka nanzu wa nkhata. I te ngalo kakwe: “Tlhela hi kurula uya ndlwini ya wena,” niku i lo engeta a wula lezi hi kutikoramisa: “Nzi zwile a gezu ga wena.”— 1 Sam. 25:32-35.

20, 21. a) Zini u zi hlamalako ka kutiyimisela ka Abigaili a ku tlhela ka nuna wakwe? b) Xana Abigaili i kombisisile kuyini kutiya ni wutlhari mhakeni ya ku hlawula xikhati xi faneleko kasi ku bhula na Nabali?

²⁰ Na a hi ndleleni yo tlhela kaya, Abigaili i ehleketile hi kutlhangana loko a nga vile nako, niku i ku wonile a kuhambana xikari ka wanuna loyi wo tsumbeka ni wa mu nene ni wanuna wa tihanyi loyi a nga chadile naye. Kanilezi a nga tshamangi hi ku zi alakanyela. Hi gonza lezi:  “Abigaili i lo chikela ka Nabali.” Ina, i lo tlhela ka nuna wakwe na a ti yimisele ku maha zontlhe zi nga hi ntanwini wakwe kasi ku tatisa a wutihlamuleli gakwe kota sati. I wa fanele ku byela Nabali xungetano hi xinyikiwo lexi a nga nyikile Davida ni vavanuna vakwe, hakuva a nuna wakwe i wa hi ni fanelo ya ku zi tiva. I wa fanele ku mu byela a khombo legi gi nga lava ku maheka — na a nga se hlawutelwa hi munwani, hakuva zi wa tava tingana ta hombe nguvu a ku zizwa hi ka munwani munhu ku hunza ku zizwa hi ka sati wakwe. Hambulezo, zi wa nga koteki a ku tekela ku mu byela. Nabali i wa hi mubuzweni wo fana ni mubuzo wa hosi niku i wa popilwe nguvu. — 1 Sam. 25:36.

²¹ Ka xiyimo lexi kambe, Abigaili i kombisile kutiya ni wutlhari hakuva i rinzele kala xikhati lexi Nabali a nga wa ta ngha a nga ha popiwangi — ni mixo yi nga lanzela. A byala gi wa ta ngha gi hungukile kala laha zi kotekako ku mu zwisisa khwatsi, hambu lezi kuzilava a nga wa ta leva nguvu kambe. Hambulezo, Abigaili i lo mu tshinelela a mu byela zontlhe zi nga mahekile. Handle ko kanakana i wa alakanya lezaku a nuna wakwe i ta vindluka hi zanga, kuzilava a tlhela a muba. Kanilezi, lezo a zi mahekangi, Nabali i lo simama laha a nga hi kona, a nga ti henyi. — 1 Sam. 25:37.

22. Zini zi humeleleko Nabali, niku zini hi nga gonzako xungetano hi tihanyi ti mahiwako mingangweni?

²² Zini zi nga humelele a wanuna loyi? “A mbilu yakwe yi lo mbhela ntamu, yi fanana ni ribye.” Kuzilava i lofa tlhelo go kari ga miri. Kanilezi, anzhako ka khume ga masiku, Nabali i lofa — na ku nga hi hi kota ya mababyi ntsena. Hakuva a tlhatlhambutelo wu ngalo: “Jehova i loba Nabali afa.” (1 Sam. 25:38) Hi kota ya kudawa loku ku nga mu fanele, a muchado wa Abigaili, lowu wu nga hi hlomulo, wu lo mbhela. Hambu lezi inyamutlha Jehova a nga dayiko vanhu hi zihlamaliso, a tlhatlhambutelo lowu xialakanyiso xa ntamu xa lezaku a ku na tihanyi kutani kuxaniswa loku ku nga ha mahekako laha ngangweni na Jehova a nga ku woni. Jehova a nga phazami, yena i neha kululama hi xikhati xi faneleko. — Gonza Luka 8:17.

23. Xana Abigaili i katekisisilwe kuyini hi kuengetelekileko, niku i zi kombisisile kuyini lezaku i wa nga ti tlakusi hi lezi a nga lava ku chada na Davida?

²³ Abigaili i tlhatlhisilwe ka muchado lowu wu nga hi hlomulo a tlhela a amukela makatekwa manwani. Laha Davida a ngazwa lezaku Nabali i file, i lo rumela mitsumi a ku ya kombela Abigaili lezaku a chada naye. Yena i lo hlamula aku: “Languta, a nanza ga wena gi tava nanza ga ku hlaza mikonzo ya malanza ya hosi yanga.” Zi la su dlunya lezaku i wa nga ti tlakusi hi lezi a nga lava ku chada na Davida; i zile a ti nyikela lezaku ava nanza ga malanza ya  Davida! Hi gonza kambe lezaku i lo hatlisa a ti longisela kasi aya ka Davida. — 1 Sam. 25:39-42.

24. Wutomini gakwe ga giswa, zikarato muni lezi Abigaili a yimiseneko nazo, niku xana a nuna wakwe ni Nungungulu wakwe va wa mu wonisa kuyini?

²⁴ Lezo a zi wuli lezaku zontlhe wutomini gakwe zi wa ta famba khwatsi; a wutomi legi Abigaili a vileko nago na Davida a hi xikhati xontlhe gi nga nanziha. Davida i wa sina a chadile na Ahinoame, niku hambu lezi Nungungulu a nga kari a vumelela a vavanuna a ku teka vasati vo tala, handle ko kanakana a makati lawo ma wa hi xikarato xa hombe ka vavasati vo tsumbeka va xikhatini lexo. Niku Davida i wa nga seva hosi; i wa fanele ku ranga hi ku hlula zikarato ni zihingakanyiso zo tala na a nga se sangula ku tirela Jehova xikhundleni lexo. Kanilezi, laha Abigaili a ngaya a vuna Davida a tlhela a mu seketela, ni ku mu pswalela n’wana, i zi wonile lezaku i wa hi ni nuna loyi a nga mu nyika lisima a tlhela a mu vikela. Ka khati go kari, Davida i zile a mu tlhatlhisa ka vanhu va nga mu khomile! (1 Sam. 30:1-19) Hikwalaho, Davida i pimanyisile Jehova Nungungulu, loyi a ranzako a tlhela a nyika lisima a vavasati lavo vo tsumbeka, va wutlhari, ni kutiya-hlana.