1-3. a) Xana Estere i ti zwisile kuyini a xikhati lexi a ngaya a tshinela xitshanwini xa wuhosi xa nuna wakwe? b) Xana a hosi yi li hlamulisile kuyini a lienzo la Estere?

HI KUTSONGWANI-KUTSONGWANI Estere i loya a chikela xitshanwini xa wuhosi, na mbilu yakwe yiba ku vhala. Lomu ndlwini ya wuhosi ya Xuxani ku wa te zwe laha ka kuza Estere azwa zigingi zakwe ni wugubhugubhu ga tinguwo takwe ta wuhosi. Zi wa hi za lisima ku a nga veki kupima ka wukulu ga yindlu ya wuhosi, kusaseka ka timhanze ni kusaseka ka langwa li nga fulelwe hi tisedare ti nga xavilwe tikweni ga le kule ga Lebanoni, kanilezi a yisa kupima kakwe kontlhe ka wanuna loyi a nga tshamile xitshanwini xa wuhosi, hakuva a wutomi gakwe gi wa hi mandleni ya wanuna loye.

² A xikhati lexi a ngaya a tshinela, a hosi yi lo mu cuwuka khwatsi zonake yi mu tlakusela a nhonga ya yona ya nzalama. Zi wa hi zilo zitsongwani, kanilezi hi zona zi nga ponisa a wutomi ga Estere. A ximaho lexo xa xitsongwani xi wa komba lezaku a hosi ya mu tsetselela lezi a nga ha hi ku zi maha — za kuya ka hosi na a nga vitaniwangi. A xikhati a nga chikela kusuhani ni xitshamu xa wuhosi, Estere i lo nawuluta woko gakwe a khumba a nhonga ya wuhosi na a tele hi kubonga. — Est. 5:1, 2.

³ Zontlhe lezi Hosi Ahasuerusi a nga hi nazo zi wa kombisa a ntamu ni titshomba takwe. Ku wuliwa lezaku a tinguwo ta wuhosi ti nga bohiwa hi tihosi ta Persia xikhatini lexo ti wa xaviwa hi mazanazana ya timiliyoni ta madolari. Hambulezo, Estere i wa zi tiva lezaku a nuna wakwe i wa mu ranza — kanilezi hi ranzela go tiviwa hi yena. I te ngalo: “Muzinza Estere, mahungu muni? Xikombelo muni u xi tisako? Hambu u nga kombela a khihlanya ga mufumo, u ta nyikiwa.” — Est. 5:3.

4. Zikarato muni zi nga ha rinzele Estere?

⁴ Estere i wa sina a kombisile kutiya ka hombe ni kukholwa; i wa tile ka hosi kasi ku ta vikela a vanhu vakwe lezaku va nga hihiritwi va ku bhi. Hambu lezi a hosi yi nga mu amukele, ku wa ha hi ni zihingakanyiso zo tala mahlweni kakwe. I wa fanele ku kholwisa a hosi leyi ya matshanza lezaku a sungukati legi yi nga gi ranza nguvu gi wa hi wanuna wo biha, loyi a nga mu kucetele ku nyikela a vanhu va Estere lezaku va dawa. I wa ta zi mahisa kuyini lezo, niku zini hi nga gonzako ka kukholwa kakwe?

5, 6. a) Xana Estere i gi tirisisile kuyini a tshinya ga nayo gi kumekako ka Mutshawuteli 3:1, 7? b) Xana Estere i gi kombisisile kuyini wutlhari a xikhati lexi a nga wulawula ni nuna wakwe?

⁵ Xana Estere i wa fanele ku ngha a hlawutele hosi a xikarato lexi xi nga mu tisa mahlweni ka vontlhe lava va nga hi kona? Kuzilava a mahela lego na gi wisile tingana a hosi gi tlhela gi nyika Hamani a xikhati xa ku ti yimelela. Makunu zini lezi Estere a nga maha? Mazana yo tala ya malembe mahlweni, a Hosi yo tlhariha Solomoni yi pimiselwe ku tsala lezaku “a xilo xinwe ni xinwani xi nani nguva ya xona, ku nani . . . xikhati xa ku miyela, ni xikhati xa ku wulawula.” (Mutsh. 3:1, 7) Hi nga alakanyela a papai wa Estere wa ku mu wundla, a wanuna wo tsumbeka Mordekai, na a mu gonzisa a tshinya lego ga nayo a xikhati lexi va nga ha tshama zinwe. Handle ko kanakana, Estere i li zwisisile a lisima la ku hlawula khwatsi a “xikhati xa ku wulawula.”

⁶ Estere i te ngalo: “Loku a hosi yi vumela, nzi kombela hosi na Hamani, lezaku muta nyamutlha kugeni loku nzi mu longiseleko.” (Est. 5:4) A hosi yi lo vumela yi tlhela yi vitanisa Hamani. Xana wa zi wona lezi Estere a nga wulawulisa zona hi wutlhari? I hlayisile a wudzunzo ga nuna wakwe a tlhela a hlawula wutshamu ni xikhati xi nene xa ku wula a zikarato zakwe. — Gonza Mavingu 10:19.

7, 8. Wu wa tshamisile kuyini a mubuzo wo sangula wa Estere, kanilezi hikuyini a nga kala ku byela hosi a xikombelo xakwe?

 ⁷ Handle ko kanakana, Estere i wu longisele khwatsi mubuzo lowo, a tlhela a tiyiseka lezaku zontlhe lezi zi ranziwako hi nuna wakwe zi kona. Lezi zi nga hi mubuzweni lowo zi wa patsa vinya ga gi nene nguvu kasi ku tsakisa a timbilu ta lava va nga hi kona. (Tis. 104:15) Ahasuerusi i ti buzile hakunene, zonake a kuceka ku tlhela a wutisa Estere lezi a nga zi lava. Xana makunu xi wa chikele a xikhati xa ku Estere a wula xikombelo xakwe?

⁸ Estere i alakanyile lezaku xi wa nga se chikela. Kanilezi, i lo ramba hosi na Hamani lezaku vata ka mubuzo wa wumbiri wu nga wa ta mahiwa manziko wa kona. (Est. 5:7, 8) Hikuyini Estere a nga kala ku wula xikombelo xakwe? Alakanya lezaku a vanhu vontlhe va Estere va wa konelwe ku dawa hi lezi Hamani a nga vumelelwa hi hosi a ku humesa nayo wa ku hihirita vaJuda vontlhe. Estere i wa fanele ku hlawula khwatsi a xikhati xa ku wulawula, hakuva loku zi nga hi tano a vanhu vo tala va wa ta dawa. Hikwalaho i lo rinzela, a vanga lungelo ginwani ga ku kombisa a xichawo xo eta lexi a nga hi naxo hi nuna wakwe.

9. Hi lihi a lisima la lihlaza-mbilu, niku hi nga xi pimanyisisa kuyini a xikombiso xa Estere mhakeni leyi?

⁹ A lihlaza-mbilu i tshamela gi kalako na gi hi ga lisima. Hambu lezi  a nga karatekile a tlhela a xuva nguvu ku byela hosi lezi zi nga kari zi humelela, hi lihlaza-mbilu Estere i lo rinzela xikhati xi nene xa ku wulawula. Hi nga gonza zotala ka xikombiso xakwe, hakuva kuzilava hontlheni ha wona zilo za hava zi faneleko ku lulamiswa. Loku hi lava ku kuca murangeli wo kari lezaku a lulamisa xikarato, kuzilava hi fanele ku pimanyisa Estere hi tlhela hi kombisa lihlaza-mbilu. Mavingu 25:15 i ngalo: “A hosana ya khongotelwa hi kutimisela ko leha; ni lirimi lo olova la tshova marambu.” Loku hi rinzela hi lihlaza-mbilu a xikhati xi nene hi tlhela hi wulawula magezu yo olova, a ku fana ni lezi Estere a nga maha, hi nga kholwisa ni vakaneti va hina va hombe. Xana Jehova, a Nungungulu wa Estere, i katekisile a lihlaza-mbilu ni wutlhari gakwe?

10, 11. Hikuyini Hamani a nga kala a nga ha tsakangi xikhatanyana nzhako ka ku suka mubuzweni, niku zini lezi a sati wakwe ni vanghana vakwe va nga mu kuca ku maha?

¹⁰ A lihlaza-mbilu la Estere li vululile ndlela ya lezaku ku maheka zilo zo hlamalisa zo lanzelana. Hamani i lo suka mubuzweni wo sangula “a  mbilu yakwe na yi tele hi litsako,” na a alakanya lezaku i wa ranziwa nguvu hi hosi ni muzinza ku hunza vanwani. Kanilezi, a xikhati lexi a nga hunza laha nyangweni ya hosi, i lo wona Mordekai, a muJuda loyi a nga kari a ala ku mu koramela. Kota lezi hi zi wonileko ka xipimo xa ha hi ku hunzako, Mordekai i wa nga korameli Hamani hi kota ya livalo lakwe ni kuzwanana kakwe na Jehova Nungungulu, na ku nga hi hi ku nga kombisi xichawo. Hizalezo, Hamani “i lo mu zangarela nguvu.” — Est. 5:9.

¹¹ A xikhati lexi Hamani a nga hlawutela sati wakwe ni vanghana vakwe lezaku Mordekai i wa ala ku mu koramela, va lo mu kuca a ku longisela a mhanze ya hombe ya 22 wa timetro a ku leha, a guma a ya kombela hosi lezaku yi mu vumelela a ku hayeka Mordekai ka yona. Hamani i ma tsakele nguvu a mawonela lawo a tlhela a tekela ku rumisa a mhanze leyo. — Est. 5:12-14.

12. Hikuyini a hosi yi nga vitanisa a bhuku ga matimu lezaku gi ta leriwa hi gezu go tlakuka mahlweni ka yona, niku give gihi a wuyelo ga lezo?

¹² Ni wusiku ga kona, a hosi yi lo xaniseka. A Biblia gi ngalo, “a hosi a yi kumangi wurongo,” hikwalaho yi lo vitanisa a bhuku ga matimu lezaku gi ta leriwa hi gezu go tlakuka mahlweni ka yona. Lezi zi nga leriwa zi wa patsa a mubiko wa xikungo xa ku lava ku daya Ahasuerusi. I lo alakanya a mhaka leyo; ni lezaku a vanyakubiha timbilu lavo va wa khomilwe va tlhela va dawa. Kanilezi, zini zi nga mahelwa Mordekai, a wanuna loyi a nga paluxile a xikungo lexo? Hi xitshuketi, a hosi yi lo wutisa lezi Mordekai a nga chachazeliswa zona. A mugonzi wa matimu i te ngalo, a wanuna loye a nga mahelwangi nchumu. — Gonza Estere 6:1-3.

13, 14. a) Xana a zilo zi sangulisile kuyini ku mu fambela xibhabha Hamani? b) Zini lezi a sati wakwe ni vanghana vakwe va nga mu byela?

¹³ Na yi karatekile, a hosi yi lo wutisa lezaku himani a nga hi kona kusuhani kasi ku mu vuna a ku lulamisa a xihoxo lexo. Na zi lava ku maha timu, Hamani i wa vinzukele ku chikela hubyeni ya hosi, kuzilava kasi ku kombela ku vumelelwa ku daya Mordekai. Kanilezi, na Hamani a nga se maha a xikombelo xakwe, a hosi yi lo mu wutisa lezi a nga fanele ku chachazeliswa zona a munhu loyi a tsakelwako hi hosi. Hamani i lo alakanya lezaku i wa wula yena. Hikwalaho, i te: Ngha a munhu loye a bohiswa tinguwo ta hosi, a khiletwa hehla ka haxi ga hosi, zonake a nanza ga hosi gi ta renzelekela naye lomu Xuxani na gi kanyuluka gi dumisa wanuna loye kasi vontlhe va zizwa. Hi nga alakanyela lezi a nghohe ya Hamani yi nga tsuvisa zona a xikhati lexi a nga tiva lezaku a munhu loye a nga fanele ku dumiswa ku wa hi Mordekai! Makunu, himani a nga runwa hi hosi lezaku a kanyuluka a dumisa Mordekai? Kuve Hamani!— Est. 6:4-10.

¹⁴ Na a nga zi lavi, Hamani i lo ya maha a ntiro lowu a nga alakanya ku a wu faneli ku mahiwa hi yena, zonake a hatlisa aya kaya na a karatekile nguvu. A sati wakwe ni vanghana vakwe va lo mu byela lezaku a kucica loko ka zilo zi wa hi xikombiso xa lezaku i wa ta hluliwa ka yimpi yakwe na Mordekai. — Est. 6:12, 13.

15. a) Zilo muni za zi nene zi nga maheka hi lezi Estere a ngava ni lihlaza-mbilu? b) Hikuyini zi nga zi nene a ku kombisa a “moya wa kurinzela”?

 ¹⁵ Kota lezi Estere a nga kombisa lihlaza-mbilu, a rinzela siku ginwani kasi ku maha xikombelo xakwe ka hosi, Hamani i lo longisela a kuhlulwa kakwe ha yece. Niku, xana a hi Jehova a nga maha lezaku a hosi yi nga kumi wurongo? (Mav. 21:1) A zi hlamalisi lezi a Mhaka ya Nungungulu yi hi kucako a ku kombisa a “moya wa kurinzela”! (Gonza Mika 7:7.) Loku hi rinzela Nungungulu; hi ta wona lezaku i lulamisa a zikarato za hina hi ndlela ya yi nene nguvu ya ku cima hi wa nga ta yi alakanyela.

16, 17. a) Xi chikele rini a xikhati xa lezaku Estere a wulawula? b) Xana Estere i wa hambanisile kuyini na Vaxti, a kale ka sati wa hosi?

¹⁶ Estere a nga tiyangi ku ringa kambe a lihlaza-mbilu la hosi; mubuzweni wa wumbiri i wa fanele ku wula zontlhe. Kanilezi, i wa ta zi mahisa kuyini? A hosi yi lo tlhela yi mu wutisa a xikombelo xakwe. (Est. 7:2) A xikhati xa lezaku Estere a wulawula xi wa chikele makunu.

¹⁷ Hi nga alakanyela Estere na a khongela ka Nungungulu lomu mbilwini mahlweni ka ku wula a magezu lawa: “Hosi, loku u xalala ha mina, ni loku u vumela, nzi kombela lezaku a wutomi ga mina gi nga lobyiswi, ni wutomi ga va ka hina.” (Est. 7:3) Wona lezaku i tiyisekisile hosi ku i wa kombisa xichawo hi malamulela ya yona. Hi nga wona lezi Estere a nga hambanisile zona na Vaxti, a kale ka sati wa hosi, loyi a nga kanyisa a nuna wakwe ha womu! (Est. 1:10-12) Tlhatakumbiri, Estere a nga solasolangi hosi hi lezi yi nga mahile wupumbu ga ku tsumba Hamani. Wutshanwini ga lezo, i lo khongotela hosi lezaku yi mu vikela kasi a nga dawi.

18. Xana Estere i yi byelisile kuyini a hosi a xikarato xakwe?

¹⁸ Handle ko kanakana a xikombelo lexo xi hlamalisile hosi xi tlhela  xi yi karata. Himani yaloye a nga wa ta xinyata a daya muzinza wakwe? Estere i lo engeta aku: “Mina ni va ka hina hi xabyisilwe, kasi kuva hi hihiritwa hi ku bhi. Kanilezi loku ku wa hi ku xaviselwa kuva hi maha tikhumbi, ngha nzi nga wuli nchumu, hambu lezi a nala a nga te ngha a tsanzekile ku ringanisa a kulahlekelwa ka hosi.” (Est. 7:4) Wona lezaku Estere i paluxile a xikarato xakwe hi kukongoma, a tlhela a wula lezaku loku ku wo khwatsi va xaviselwe kuva tikhumbi na a miyele nazo. Kanilezi, a kuhihiritwa loko ku wa ta khumba ni hosi kambe.

19. Hi nga gonza yini ka Estere xungetano hi ku wulawula hi ndlela yi kholwisako?

¹⁹ A xikombiso xa Estere xi hi gonzisa zotala xungetano hi mawulawulela ma kholwisako. Loku u tshuka u lava ku paluxa xikarato xo kari ka munhu u mu ranzako kutani ka murangeli wo kari, ngha uva ni lihlaza-mbilu, xichawo u tlhela u wulawula lisine. — Mav. 16:21, 23.

20, 21. a) Xana Estere i xi paluxisile kuyini a xikungo xa Hamani, niku a hosi yi hlamulisile kuyini? b) Xana i mahile yini laha a nga paluxwa kota muluki wa mano yo biha?

²⁰ Na a swirekile nguvu, Ahasuerusi i lo wutisa lezi: “Himani yaloye, a ngava kwihi, a munhu wo kala ave ni mbilu yo alakanya ku maha lezo?” Hi nga alakanyela Estere na a xungeta aku: “A muhlokisi ni nala wo biha hi yena Hamani loyi!” Xana Hamani i wa ta ku hlamulisa kuyini a kulumbetwa loko? I lo tsakama, a lava ni ku ti kelela. Hi nga tlhela u alakanyela a nghohe ya hosi leyo ya ximbilwambilwani na yi cica hi xitshuketi, a xikhati lexi yi tivako lezaku a sungukati legi yi nga gi tsumba nguvu gi yi kucetele ku sayina nayo wu nga wa ta daya a sati wa yona wo ranzeka! A hosi yi lo huma hi kuhatlisa, na yi kwatile nguvu, yiya tsenzeleni lezaku yi ya rula. — Est. 7:5-7.

²¹ Laha a nga paluxwa kota muluki wa mano yo biha, Hamani i lo ya khizama milengeni ya Estere. A xikhati lexi a hosi yi nga wuya yi ta kuma Hamani mubhedini wa Estere na a mu khongotela, yi lo zangara nguvu zonake yi mu lumbeta ku ngha a lava ku pfinya muzinza lomu  ndlwini ya hosi. A xilumbeto lexo xi wa wula kufa handle ko kanakana. I lo yisiwa le handle na nghohe yakwe yi fenengetilwe. A munwe wa vatiri va hosi i lo byela hosi lezaku ku wa hi ni mhanze leyi Hamani wutsumbu a nga yi longiselele Mordekai. Ahasuerusi i lo laya lezaku Hamani a hayekwa ka yona. — Est. 7:8-10.

22. Xana a xikombiso xa Estere xi nga hi vunisa kuyini lezaku hi nga tshuki hi mbhelelwa hi kutsumba?

²² Inyamutlha, misaveni leyi yo biha, za olova ku alakanya lezaku hi nga ta tshuka hi wona a kululama na ku maheka. Xana wa tshuka u ti zwisa lezo? Estere a nga tshukangi a mbhelelwa hi kutsumba. Loku a xikhati xi chikele, hi kutiya i lo yimela lezi zi nga zi nene, a tlhela a tsumba lezaku Jehova i wa ta maha ni xihi xi nga laveka. Ngha hinawu hi maha lezo! Jehova a nga cicangi, wa ha tshamisile zalezi a nga hi zona masikwini ya Estere. Wa ha zi kota ku hixetela wakubiha lezaku a ya phasiwa hi ntlhamu walowu a wu dembileko, a ku fana ni lezi a nga maha ka Hamani. — Gonza Tisimu 7:11-16.

23. a) Xana a hosi yi mu chachazelisile kuyini Mordekai na Estere? b) Xana a xiprofeto lexi Jakobe a xi wulileko a xikhati lexi a nga hi kusuhani ni kufa xungetano hi Benjamini xi tatisekisile kuyini? (Wona a kwadru “ Xiprofeto xi tatisekileko.”)

²³ Hi magumo, a hosi yi lo tiva lezaku khwatsi-khwatsi Mordekai i wa hi mani — i wa nga hi munhu ntsena wo tsumbeka a nga mu vikela lezaku a nga dawi, kanilezi i wa hi papai wa Estere wa ku mu wundla. Ahasuerusi i lo yimisa Mordekai ka xikhundla xa Hamani xa wuprimeiro ministro. A hosi yi lo teka a muti wa Hamani — ni titshomba ta Hamani to tala nguvu — yi nyika Estere, zonake Estere a yimisa Mordekai lezaku a wu khatalela. — Est. 8:1, 2.

24, 25. a) Hikuyini Estere a nga kala ku humula anzhako ka ku paluxa a xikungo xa Hamani? b) Xana Estere i gi vekisile kuyini kambe a wutomi gakwe mhangweni?

²⁴ Makunu, a wutomi ga Estere na Mordekai gi wa nga ha hi mhangweni, xana a muzinza i wa ta sangula kunwa mati hi khokho ke? Ntsena loku i wa hi wa makangwa. Ka xikhati lexo, a nayo lowu Hamani a wu yimisileko kasi ku hihirita a vaJuda vontlhe wu wa kari wu rumelwa makhoneni wontlhe ya mufumo wa Persia. Hamani i wa hlahluvile tihlolo, kutani Pure — zi nga hi ndlela yo kari ya wungoma — kasi ku tiva a xikhati xa xi nene xa ku tatisa a makungo yakwe yo biha. (Est. 9:24- 26) Lisine lezaku ku wa ha kiyela tihweti lezaku a siku lego gi chikela, hambulezo a xikhati xi wa chikela hi kuhatlisa. Xana zi kona va nga zi kota ku maha lezaku a khombo legi gi nga va weli?

²⁵ Hi kota ya ku karatekela vanwani, Estere i lo tlhela a veka wutomi gakwe mhangweni, hi kuya kambe ka hosi na a nga vitaniwangi. Ka khati legi, i lo ya rilela hosi hi kota ya vanhu vakwe, a yi khongotela lezaku yi fuvisa a nayo wo tshisa lowu wu nga humesilwe. Kanilezi a milayo yi nga yimisiwa hi vito ga hosi ya Persia yi wa nga ciciwi. (Dan. 6:12, 15) Hambulezo, a hosi yi lo vumelela Estere na Mordekai a ku humesa wunwani nayo. Ku lo huwelelwa nayo wuswa, wu nga nyika vaJuda a lungelo ga ku ti vikela. A vakhileli va mahaxi va lo runwa lezaku va haxa mahungu lawo hi kuhatlisa makhoneni wontlhe ya mufumo wa Persia, va yisela vaJuda a mahungu lawo yo saseka. Makunu a vaJuda va wa hi ni kutsumba. (Est. 8:3-16) Ha zi kota ku wona vaJuda lavo va nga hanya mufunweni wa hombe wa Persia na va ti lavela matlhari va tlhela va ti longisela kulwa, zi nga zilo za ku cima na va nga zi mahangi loku ku wa nga hi nayo muswa wu nga humeswa. Kanilezi, a xiwutiso xa lisima nguvu hi lexi, xana “Jehova wa tiyimpi” i wa tava ni vanhu vakwe? — 1 Sam. 17:45.

26, 27. a) Xana a kuhlula loku Jehova a nyikileko a vanhu vakwe hehla ka valala vabye kuve ka hombe ku chikela kwihi? b) A xikhati lexi a vana va Hamani va nga dawa, ku wa tatiseka a xiprofeto muni?

²⁶ Laha hi magumo gi nga chikela a siku ga kulwa, a vanhu va Nungungulu va wa longile. Hambu a tihosana to tala ta mufumo wa Persia ti lo yima tlhelweni ga vaJuda a xikhati lexi ti nga tiva lezaku a primeiro  ministro wa muswa ku wa hi Mordekai, a muJuda. Jehova i lo nyika vanhu vakwe a kuhlula ka hombe nguvu. Handle ko kanakana Jehova i mahile lezaku a valala va vanhu vakwe va hluliwa kasi va nga ha vukeli kambe a vanhu vakwe. * — Est. 9:1-6.

²⁷ A ku hunza lezo, Mordekai i wa nga ta zi kota ku tshama ni yindlu ya Hamani hi kutlhatlheka na vana va wanuna loye wo biha va ha hanya. Hikwalaho, vonawu va lo dawa. (Est. 9:7-10) Hi kumaha loko, a xiprofeto xa Biblia xi lo tatiseka, hakuva Nungungulu i wa profetile lezaku a vaAmaleki va wa ta loviswa va ku bhi, hi kota ya lezi va nga ti mahile valala va vanhu vakwe. (Deut. 25:17-19) Kuzilava a vana va Hamani va wa hi xikari ka vaAmaleki vo gumesa va nga konelwe kufa hi Nungungulu.

28, 29. a) Hikuyini zi nga hi kuranza ka Jehova lezaku Estere ni vanhu vakwe va patseka yimpini? b) Hikuyini gi nga thomo ka hina a ku gonza hi xikombiso xa Estere?

²⁸ Hambu lezi a nga ha hi muswa, Estere i rwele minzhwalo yo binza — yo kota ku tsala milayo yi nga yelana ni yimpi ni kudawa ka vanhu. Kuzilava a zi mu olovelangi. Hambulezo, i wa zi tiva lezaku Jehova i wa lava ku a vanhu vakwe va vikelwa kasi va nga loviswi; hakuva a tiko ga Israeli gi wa fanele ku pswala Messia a tsumbisilweko, a nga yena ntsena xibuka xa kutsumba ka vanhu vontlhe! (Gen. 22:18) Inyamutlha, a malanza ya Nungungulu ma tsaka hi ku tiva lezaku a xikhati lexi Messia, Jesu, a ngata laha misaveni i beletele a valanzeli vakwe, va xikhatini lexo ni va masikwini ya hina, a ku patseka tiyimpini ta vanhu. — Mat. 26:52.

²⁹ Hambulezo, a maKristu ma le kulweni ka yimpi ya moya; Satani i xuva nguvu ku daya a kukholwa ka hina ka Jehova Nungungulu. (Gonza 2 Va Le Korinte 10:3, 4.) I thomo ga hombe nguvu a ku gonza hi xikombiso xa Estere! A ku fana na yena, ngha hi kombisa a kukholwa hi ku wulawula hi ndlela yi kholwisako, hi wutlhari ni lihlaza-mbilu, kutiya-hlana, ni ku tshama na hi longile a ku yimelela a vanhu va Nungungulu hi kuziranza.