1, 2. Xana a muwoneleli wo kari wa xipanze i wa va wonisa kuyini a vanhu lava va kumbukiwako lomu ka Biblia, niku hikuyini a vanhu lavo va zi kotako kuva vanghana va va nene nguvu?

“I WULAWULA hi vanhu lava va kumbukiwako lomu ka Biblia hi ndlela yo khwatsi vanghana vakwe va kale.” A magezu lawa ma wulilwe hi makabye wo kari wa xisati anzhako ka ku ingisela a kanelo ya muwoneleli wa xipanze a khosaheleko. Niku hi kufaneleko zi tano hakuva a muwoneleli loyi i mbhetile makume yo tala ya malembe na a gonza a Mhaka ya Nungungulu a tlhela a yi gonzisa vanwani — laha ka kuza loku a wulawula hi vavanuna ni vavasati va kukholwa lava va kumbukiwako lomu ka Biblia zi zwalisa ku khwatsi hakunene o wulawula hi vanghana vakwe va kale.

² Xana zi wa nga ta tsakisa a kuva ni vanhu lavo kota vanghana va hina? Xana hakunene va lisine ka wena? Alakanyela lezi zi nga wa ta tsakisisa zona a ku fambafamba navo, ku bhula navo, ni ku mbheta a xikhati na hi tiva khwatsi a vavanuna ni vavasati vo kota Noa, Abrahama, Rute, Elija, na Estere. Alakanyela lezi va nga wa ta gi khumbisisa zona a wutomi ga wena — hi wusungukati ga lisima ni kutiyisa loku va nga wa ta ku nyika! — Gonza Mavingu 13:20.

3. a) Hi nga vunekisa kuyini hi ku gonza hi vavanuna ni vavasati va kukholwa va lomu ka Biblia? b) Ziwutiso muni hi to zi kambisisa?

³ Hakunene, xikhatini xa “kuvuka ka valulamileko,” a wunghana lego ga gi nene gi ta koteka. (Miti. 24:15) Kanilezi, hambu zalezi ha zi kota ku vuneka hi ku gonza xungetano hi vavanuna ni vavasati va kukholwa va nga lomu ka Biblia. Hi ndlela muni? Mupostoli Paule wa hlamula: Ngha “muva vaecanyisi va lava va gako tshomba ya zitsumbiso, hi kota ya kukholwa ni kutimisela kabye.” (Maheb. 6:12) A xikhati lexi hi sangulako ku gonza a mhaka yi wulawulako hi vavanuna ni vavasati va kukholwa, a hi hlamuleni a ziwutiso zitsongwani zi vuxiwako hi magezu ya Paule: Xini a kukholwa niku hikuyini hi nga ni xilaveko xa kuva nako? Hi nga va pimanyisisa kuyini a vanhu va lomu ka Biblia?

4. Hi wahi a mawonela ya vanhu xungetano hi kukholwa, niku hikuyini hi wulako lezaku vo phazama?

⁴ A kukholwa i tshamela go tsakisa nguvu, legi gi nga nyikiwa nguvu lisima hi vavanuna ni vavasati vontlhe lava hi to gonza hi vona lomu ka bhuku legi. A vanhu vo tala inyamutlha a va zi tivi lezi a kukholwa ka lisine ku wulako zona, va alakanya lezaku zi wula ku kholwa ka nchumu wo kari na u nga hi na xigelo xo zwala xa ku wu kholwa. Kanilezi, a vanhu lavo vo phazama. A kukholwa ka lisine ku hambene ni kukholwa ku nga hiko na xiseketelo xa lisine niku a hi kutizwa ntsena. A ku kholwa zilo na u nga hi na xiseketelo xa lisine xa ku zi kholwa i mhango. A kutizwa konawu ku nga tshuka ku nyamalala, niku hambu ku  vumela ntsena lezaku Nungungulu i kona a zi eneli, hakuva “a madimoni na wonawu ma kholwa ma rurumela.” — Jak. 2:19.

5, 6. a) A kukholwa ka hina ku patsa zilo zingani za zimbiri zi nga wonekiko? b) A kukholwa ka hina ku fanele kuva loku ku tiyileko a ku chikela kwihi? Tlhamusela hi mufananiso.

⁵ A kukholwa ka lisine ku hambene nguvu ni zilo lezo. Alakanya lezi a Biblia gi ku tlhamuselisako zona. (Gonza Maheberu 11:1.) Paule i wulile lezaku a kukholwa ku patsa zilo zimbiri hi nga zi kotiko ku zi wona. Xo sangula, ku patsa a zilo za lisine kanilezi na zi hi “zilo zi nga woniwiko.” A mahlo ya hina ya nyama a ma zi koti ku wona zilo za lisine zi nga le matilweni — zo kota, Jehova Nungungulu, N’wana wakwe, kutani Mufumo lowu zalezi wu fumako le tilweni. Xa wumbiri, a kukholwa ku patsa “zilo lezi zi languteliwako” — ku nga zilo zi kalako zi nga se maheka. A hi zi koti ku wona a misava yiswa leyi yi to tiswa hi Mufumo wa Nungungulu. Hambulezo, xana lezo zi wula lezaku a kukholwa ka hina ka zilo lezo zi nga wonekiko ni ka zilo hi zi rinzelako a ku na xiseketelo xa lisine?

⁶ Ne ni kutsongwani! Paule i tlhamusele lezaku a kukholwa ka lisine ku na ni xiseketelo xo tiya nguvu. A xikhati lexi a ngaku a kukholwa “hi kona ku tiyisako,” i tirisile a gezu gi nga ha hunzuluselwako ku “xitiyisekiso xa wunwinyi.” Hi nga alakanyela lezaku a munhu wo kari i boha ku ku nyika a muti. A nga ha ku nyika a phepha ga xitiyisekiso xa wunwinyi gi wulako lezaku a muti lowu makunu ngwa wena zonake aku, “Hi lowu a muti wa wena wa wuswa.” Kunene, a nga wuli lezaku u ta tshama ka phepha legi a ku nyikileko; kanilezi i wula lezaku a phepha lego xitiyisekiso xa hombe xa lezaku a muti lowo wa ku lumba makunu, niku a ku amukela a phepha lego ga nayo za fana ni ku amukela a muti. Hi kufanana, lexi xi hi kholwisako xa lisine nguvu laha ka kuza xi fananiswa hi kufaneleko ni kukholwa ha koce.

7. Xana a kukholwa ka lisine ku patsa yini?

⁷ Hizalezo, a kukholwa ka lisine ku patsa a kutsumba ku nga ni xiseketelo xo tiya ni kutiyiseka ku nga tsekatsekiko ku khegelako hi kudlunyatekileko ka Jehova Nungungulu. A kukholwa ku hi maha hi wona Jehova kota Papai wa hina wo hi ranza ni ku tsumba lezaku a zitsumbiso zakwe zontlhe zi ta tatiseka. Kanilezi, a kukholwa ka lisine ku patsa zo hunza lezo. A ku fana ni xilo xi hanyako, ku fanele ku hlayisiwa lezaku ku simama ku hanya. Ku fanele ku kombiswa kambe hi mitiro, hakuva loku zi nga hi tano a kukholwa loko ku tafa. — Jak. 2:26.

8. Hikuyini a kukholwa ku nga ka lisima nguvu?

⁸ Hikuyini a kukholwa ku nga ka lisima nguvu? Paule i nyikile hlamulo lowu wu kucako. (Gonza Maheberu 11:6.) Ahandle ka kukholwa, a hi nge zi koti ku tshinela ka Jehova ge hambu ku mu tsakisa. Hikwalaho, a kukholwa ka lisima loku hi lava ku tatisa a kungo legi ga lisima ni go hlawuleka nguvu gi nyikilweko a zivangwa zontlhe zi pimisako: ga ku tshinela ni ku dumisa a Papai wa hina wa le tilweni — Jehova.

9. Xana Jehova i zi kombisisa kuyini lezaku wa zi tiva ku hi na ni xilaveko xa kuva ni kukholwa?

⁹ Jehova wa xi tiva a xilaveko xa hina xa  kukholwa, hikwalaho i hi nyika a zikombiso za vanhu va kukholwa kasi ku hi komba lezi hi nga ku hlakulelisako zona ni lezi hi nga ku kombisisako zona. I katekisa a bandla ga wuKristu hi ku gi nyika a vavanuna vo tsumbeka va nga zikombiso zi nene kasi va gi rangela. A Mhaka yakwe yi ngalo: “Ecanyisa a kukholwa kabye.” (Maheb. 13:7) A hi lezo basi. Paule i tsalile xungetano hi “xidlemo xa hombe xa vakustumunyu,” xa vavanuna ni vavasati va hanyileko xikhatini xi hunzileko lava va nga hi siyela zikombiso za zi nene nguvu za kukholwa. (Maheb. 12:1) Ku na ni malanza yo tala nguvu yo tsumbeka ya Jehova yo hunza lawa ma tsalilweko hi Paule ka Maheberu xipimo 11. A Biblia gi tele hi matimu ya lisine ya vavanuna ni vavasati, vaswa ni vahombe va ziyimo zo hambanahambana, va hanyileko wutomi ga kukholwa, lava va nga ni zotala zo hi gonzisa misaveni leyi yi nga hiko na kukholwa.

10. A xigonzo xa hina wutsumbu xa Biblia xi nga hi vunisa kuyini ku pimanyisa a vavanuna ni vavasati va kukholwa lava va nga lomu ka Biblia?

¹⁰ A wu nge zi koti ku pimanyisa munhu loku u nga rangi hi ku mu cuwukisela khwatsi. A xikhati lexi u gonzako a bhuku legi, u ta wona lezaku ku kambisisilwe mahungu yo tala lezaku ma ku vuna a ku pimanyisa a vavanuna ni vavasati lava va kukholwa. Hikuyini wenawu u nga kambisisiko mahungu yo engeteleka xungetano hi vona? Ka xigonzo xa wena wutsumbu, kambisisa a Biblia hi wukheta hi ku tirisa a zitiro lezi hi nga nazo kasi ku kambisisa hi zona. A xikhati lexi u ehleketako hi lezi u gonzako, zama ku alakanyela wutshamu ni ziyimo zi wuliwako ka mitlhatlhambutelo ya Biblia. Zama ku wona wutshamu, uzwa guwa ni masema ya kona. A xa lisima ka zontlhe, zama ku zwisisa a kutizwa ka lava ku wulawuliwako hi vona. A xikhati lexi u wonako lezaku a ziyimo za vavanuna ni vavasati lava vo tsumbeka za fana ni lezi za wena, vona va tava va lisine nguvu ka wena — a vokari vabye kuzilava va ta ku khwatsi vanghana va wena vo ranzeka va kale.

11, 12. a) U nga zi kotisa kuyini ku wona Abrama na Sarai kota vanghana va wena va hombe? b) U nga vunekisa kuyini hi xikombiso xa Hana, Elija na Samueli?

¹¹ A xikhati lexi u toya u va tiva khwatsi a vanhu lava va kukholwa, u ta lava ku pimanyisa a kukholwa kabye. Hi xikombiso, hi nga alakanya lezaku u amukele a xiavelo xiswa. A hlengeletano ya Jehova yi ku ramba lezaku u engetela a wutireli ga wena hi ndlela yo kari. Kuzilava u nga ha kombeliwa ku rura uya ka xipanze lexi ku nga ni xilaveko xa xihatla xa vahuweleli, kutani u nga ha kuciwa ku ringeta maxumayelela yo kari u kalako u nga ma tolovelangi. A xikhati lexi u ehleketako hi xiavelo lexo u tlhela u khongela hi mhaka leyo, kuzilava u nga vuneka hi ku ehleketa hi xikombiso xa Abrama? Yena na Sarai va lo vumela ku tsika a kutshamiseka kontlhe ka Ure, niku va katekisilwe nguvu hi ku maha lezo. Loku u maha lezi va mahileko, hakunene u ta zi wona lezaku makunu wa va tiva khwatsi ku hunza kale.

¹² Hi kufanana, ahati loku a xaka go kari  ga wena ga laha kusuhani nguvu gi ku mahela zo biha hi lezi gi ku vengako laha ka kuza u mbhela ntamu — u tlhela u ringwa ku tshama kaya wutshanwini ga kuya mitlhanganweni? A ku ehleketa hi xikombiso xa Hana ni lezi a nga maha kasi a nga tsiki a matshoho ya Penina ma mu tsikisa ku khozela Jehova, zi ta ku vuna a ku maha xiboho xa xi nene — niku Hana a nga wonekisa ku khwatsi yenawu munghana wa wena wo ranzeka. Hi kufanana, loku u tshuka u mbhela ntamu, hi ku alakanya lezaku a wu vuni nchumu, kuzilava u nga khumbeka nguvu hi xikombiso xa Elija a xikhati lexi u gonzako hi zikarato lezi a yimiseneko nazo ni lezi Jehova a nga mu chavelelisa zona. Niku a vaswa lava va tatiwako tihloko hi mitshikelelo ya zigonzani-kulobye zo biha va nga khumbeka nguvu hi xikombiso xa Samueli loku va gonza lezi a yimisanisileko zona ni kucetelo wa hava wa vana va Eli lava va nga hi tabernakelini.

13. Xana a ku pimanyisa a kukholwa ka vanhu va nga lomu ka Biblia zi ta maha lezaku a kukholwa ka wena ku ngavi na lisima mahlweni ka Jehova? Tlhamusela.

¹³ Xana a ku pimanyisa lezi vanwani va mahileko kasi ku kombisa kukholwa kabye zi ta maha lezaku a kukholwa ka wena ku ngavi na lisima mahlweni ka Jehova? Ne ni kutsongwani! Alakanya lezaku a Mhaka ya Jehova yi hi kuca ku pimanyisa a vanhu va kukholwa. (1 Kor. 4:16; 11:1; 2 Tes. 3:7, 9) Tlhatakumbiri, a vanhu vo kari hi to gonza hi vona lomu ka bhuku legi, vonawu va pimanyisile a vanhu va kukholwa va hanyileko mahlweni kabye. Hi xikombiso, ka Xipimo 17 xa bhuku legi, hi wona lezaku Maria kuzilava i tshahile a magezu ya Hana, a komba hi kudlunyatekileko lezaku i wa mu wona kota xikombiso. Xana lezo zi wula lezaku a kukholwa ka Maria ku wa nga tiyangi? Ahihi! A xikombiso xa Hana, xi vunile Maria a ku hlakulela kukholwa kakwe kasi a ti mahela vito go hlawuleka mahlweni ka Jehova Nungungulu.

14, 15. Hi wahi a matshamela yo kari ya bhuku legi, niku hi nga gi lonzowotisa kuyini?

¹⁴ A bhuku legi gi mahelwe ku ku vuna a ku tiyisa a kukholwa ka wena. A zipimo zi lanzelako zi susilwe ka tinzima “Pimanyisa a kukholwa kabye” ti humesilweko ka A Murinzeli kusukela 2008 kala 2013. Kanilezi, ku engetelwe a mahungu manwani ya maswa. A xipimo xinwe ni xinwani, xi na ni ziwutiso lezi zi nga ku vunako ku kambisisa ni ku tirisa a mahungu lawa u ma gonzileko. A bhuku legi gi na ni zithombe zo tala za mivalavala zi vangelweko gona hi kukongoma. Niku a zithombe lezi zi nga sina zi hi kona zi kulisilwe zi tlhela zi chukwatiswa. Gi na ni matshamela manwani ma vunako, yo kota magrafiko ni mimapa. A bhuku Pimanyisa a kukholwa kabye, gi mahelwe ku tirisiwa xigonzweni xa munhu wutsumbu, xa ngango ni xa bandla. A mingango yo tala kuzilava yi ta tsakela ku lera zinwe a mitlhatlhambutelo ya kona hi gezu go tlakuka.

¹⁵ Ngha a bhuku legi gi ku vuna a ku pimanyisa a kukholwa ka malanza yo tsumbeka ya Jehova ya xikhatini xi hunzileko. Niku ngha gi ku vuna kambe a ku simama u kula kukholweni a xikhati lexi u tshinelako kusuhani ka Papai wa wena wa le tilweni, Jehova!