1, 2. I ntiro muni wa hombe lowu Jesu a wu profetileko, niku xiwutiso muni xa lisima xi vukako?

A KUTALA ka zikhati a varangeli va wupolitika va maha a zitsumbiso lezi va nga zi tatisiko. Hambu lava va nga ni mixuvo yi nene va nga ha tsanzeka ku tatisa a zitsumbiso zabye. A ku hambana navo, a Hosi ya wuMessia, Jesu Kristu, xontlhe xikhati ya tatisa a zitsumbiso za yona.

² Anzhako ka kuva Hosi hi 1914, Jesu i wa longile ku tatisa a xiprofeto lexi a nga xi mahile kwalomo ka 1.900 wa malembe mahlweni ka lezo. Xikhatanyana mahlweni ka kufa kakwe, Jesu i profetile lezi: “A ivangeli leyi ya mufumo yi ta kanelwa misaveni yontlhe, kasi yiva wukustumunyu ka matiko wontlhe; hi kona ku ta nga chikela a kugumesa.” (Mat. 24:14) A kutatiseka ka magezu lawo ku wa ta maha xipanze xa xiwoniso xa kuvakona kakwe xitshanwini xa wuhosi Mufunweni. Kanilezi, ku vuka xiwutiso xa lisima: Xana a Hosi yi wa ta zi kotisa kuyini ku hlengeleta a butho ga vaxumayeli va kuziranza — xikhatini lexi xi nga wa ta tala hi vanhu va makangwa, vo kala liranzo, na va nga khatali hi wukhongeli ke? (Mat. 24:12; 2 Tim. 3:1-5) Hi fanele ku zi tiva hakuva a hlamulo wa xiwutiso lexi wu khumba maKristu wontlhe ya lisine.

3. Xana Jesu i wa hi ni kutiyiseka muni, niku ku wa seketelwa kwihi a kutsumba loko?

³ Hi nga ehleketa kambe hi magezu ya Jesu ya wuprofeti. Xana a magezu “yi ta kanelwa” a ma kombisi kutsumba? Hakunene ma kombisa! Jesu i wa tiyiseka lezaku i tava ni vaseketeli va kuziranza masikwini lawa yo gumesa. Xana i ku kumile kwihi a kutsumba loko? I gonzile hi ka Dadani wakwe. (Joh. 12:45; 14:9) Na a nga seva munhu wa nyama, Jesu i wonile lezaku Jehova wa tsumba a moya wa kuziranza lowu a vakhozeli Vakwe va nga nawo. A hi woneni lezi Jehova a nga ku kombisisa zona a kutsumba loko.

4. I ntiro muni lowu Jehova a nga kuca vaIsraeli lezaku va wu seketela, niku xana vona va hlamulisile kuyini?

⁴ Alakanya lezi zi mahekileko a xikhati lexi Jehova a nga byela Mosi lezaku i fanele ku aka a tabernakeli, kutani tenda, ku nga wutshamu legi a tiko ga Israeli gi nga wa ta khozela kona. Hi ku tirisa Mosi, Jehova i kombelile a vanhu vontlhe lezaku va seketela a ntiro. Mosi i lo va byela lezi: Ngha “munhu ni munhu loyi a  ranzako hi mbilu yakwe, a neha ka Jehova a hlengo wakwe.” Va mahile yini? A vanhu va lo “simamisa ku nyikela [hi kuziranza] siku ni siku laha mixweni.” Vona va nehile zo tala nguvu laha ka kuza va “tsikiswa ku nyikela a zilo zabye”! (Ekso. 35:5; 36:3, 6) A vaIsraeli va kombile lezaku Jehova i wa hi ni xigelo xo zwala xa ku va tsumba.

5, 6. Hi kuya hi Tisimu 110:1-3, i moya muni lowu Jehova na Jesu va nga rinzela ku wu kuma xikari ka vakhozeli va lisine masikwini yo gumesa?

⁵ Xana Jehova i wa rinzela ku wona a moya wa kuziranza xikari ka vakhozeli vakwe va masikwini lawa yo gumesa? Ina! Na ka ha kiyela a ku hunza 1.000 wa malembe lezaku Jesu a pswaliwa misaveni, Jehova i pimisele Davida lezaku a tsala xungetano hi xikhati lexi Messia a nga wa ta sangula hi xona ku fuma. (Gonza Tisimu 110:1-3.) Jesu, a Hosi ya ha hi ku yimiswako, i wa tava ni valala. Hambulezo, i wa tava ni butho ga vaseketeli kambe. Vona va wa nga ta kurumetwa ku tirela Hosi. Hambu a vaswa xikari kabye va wa ta ti nyikela hi matsenya, va maha xidlemo xa hombe nguvu laha ka kuza va fananiswa hi kufaneleko ni madona ya nzhokati ya talela ga cima lawa ma tsakamisako misava ni mixo. *

⁶ Jesu i wa zi tiva lezaku a xiprofeto lexi xi tsalilweko ka Tisimu 110 xi tirela yena. (Mat. 22:42-45) Hikwalaho, i wa hi ni xigelo xo tiya nguvu xa ku tsumba lezaku i wa tava ni vaseketeli vo tsumbeka lava va nga wa ta ti nyikela hi kuziranza lezaku va xumayela a mahungu yo saseka misaveni yontlhe. Xana a matimu ma komba yini? Xana hakunene a Hosi yi hlengeletele a butho ga vaxumayeli va kuziranza masikwini lawa yo gumesa?

7. Anzhako ka kuva a yimisilwe kota Hosi, zini lezi Jesu a nga maha kasi ku longisela a vaseketeli vakwe lezaku va maha a ntiro lowu wu nga hata ke?

⁷ Xikhatanyana nzhako ka kuyimiswa kota Hosi, Jesu i mahile zokari kasi ku longisela a valanzeli vakwe lezaku va sangula a ntiro wa hombe nguvu lowu wu nga fanele ku mahiwa. Kota lezi hi zi wonileko ka Xipimo 2, yena i hlolile a tlhela a maha a ntiro  wa kubasisa kusukela 1914 kala kusanguleni ka 1919. (Mala. 3:1-4) Zonake hi 1919 a yimisa a nanza gi tsumbekileko lezaku gi rangela a valanzeli vakwe. (Mat. 24:45) Nguvunguvu kusukela xikhatini lexo kuya mahlweni, a nanza lego gi sangulile ku phamela a zakuga za moya — hi ku tirisa a tikanelo ta migotsovanyano ni mabhuku — lezi zi khanyisako hi kuphindaphinda a wutihlamuleli legi a maKristu wontlhe ma nga nago — ku nga lezaku a munwe ni munwani wabye a hlengela ntirweni wa kuxumayela.

8-10. Xana a migotsovanyano yi vuvumisisile kuyini a ntiro wa kuxumayela? Nyika xikombiso. (Wona kambe a kwadru “A migotsovanyano yo sangula yi vuvumisile a ntiro wa kuxumayela.”)

⁸ Tikanelo ta migotsovanyano. Na zi xuva nguvu ku kuma wurangeli, a Zigonzani za Biblia zi tsombene le Cedar Point, Ohio, EUA kusukela 1 kala 8 ka Setembro wa 1919 lezaku zi khoma a gotsovanyano wo sangula wa hombe anzhako ka Yimpi yo Sangula ya Misava. Ka siku ga wumbiri, makabye Rutherford i vekile kanelo laha a nga byela vatsombani hi kukongoma lezaku: “A ntiro wa muKristu laha misaveni . . . ku huwelela a mahungu ya mufumo wa Hosi.”

⁹ A xipanze xa lisima nguvu xa gotsovanyano lowuyani xi vile masiku manharu nzhako a xikhati lexi makabye Rutherford a nga veka a kanelo yi nga hi ni hloko ya mhaka “Gezu ka vatiri-kulori,” leyi yi nga guma yi huma ka The Watch Tower hasi ka hloko ya mhaka “Huwelelani a Mufumo.” Makabye Rutherford i te ngalo: “Loku a ehleketa, a muKristu wa tala ku ti wutisa lezi, Kasi nzi hanyela yini misaveni leyi? A hlamulo wu fanele kuva lezaku, a Hosi yi nzi mahile murumiwa wa yona hi matsenya lezaku nzi huwelela a mahungu ya Nungungulu ya kuamukela kakwe vanhu va misava, niku i lungelo ni fanelo ya mina ku huwelela a mahungu lawo.”

¹⁰ Ka kanelo leyo yo hlamalisa, makabye Rutherford i tivisile lezaku ku wa ta humeswa a revista giswa, The Golden Age (zezi ku nga Despertai!), kasi ku kongomisa hi gona vanhu Mufunweni kota wona woce wu to mbheta a zikarato za vanhu. Anzhako ka lezo, i lo wutisa ku vangani xikari ka lava va nga hi kona, lava va nga tsakela ku hlengela kunyikeleni ka revista lego. A mubiko wo kari wa gotsovanyano lowo wu te: “A hlamulo wa kona wu hlamalisile nguvu. Vontlhe lava va 6.000 va nga hi kona va lo suka va yima khati ginwe.” * Zi te dlunya lezaku a Hosi yi wa hi ni vaseketeli lava va nga xuva nguvu ku huwelela a Mufumo wa yona!

11, 12. Zini lezi The Watch Tower gi zi wulileko hi 1920 xungetano hi masiku ya kumahiwa ka ntiro lowu wu profetilweko hi Jesu?

¹¹ Mabhuku. Hi ku tirisa The Watch Tower, a xiprofeto xa Jesu xungetano hi kuxumayelwa ka mahungu yo saseka ya Mufumo, xi lo sangula ku dlunyateka hi kutsongwani-kutsongwani. Wona zikombiso zo kari za kusukela kusanguleni ka va 1920.

¹² Mahungu muni lawa ma nga wa ta huwelelwa lezaku ku tatiseka Mateu 24:14? Xana a ntiro lowo wu wa ta mahiwa rini? A nzima leyi yi humesilweko ka The Watch Tower wa 1 ka Julho wa 1920 yi nga hi ni hloko ya mhaka “Ivangeli ya Mufumo,” yi tlhamusele a mahungu lawo hi ku wula lezi: “A mahungu yo saseka  ku wuliwa kugumesa ka mafambisela ya zilo ya kale ni kuyimiswa ka mufumo wa wuMessia.” A nzima yi kombile hi kudlunyatekileko a xikhati lexi a mahungu lawo ma nga wa ta xumayelwa hi xona, yiku ngalo: “A mahungu lawa ma fanele ku kanelwa kusukela ka yimpi ya hombe ya misava [Yimpi yo Sangula ya Misava] kala xikhatini xa ‘kuxaniseka ka hombe.’” Hikwalaho, a nzima leyo yi te ngalo: “Zalezi xikhati . . . xa ku xumayela a mahungu yo saseka misaveni yontlhe xikari ka wuKristu ga mawunwa.”

13. Hi 1921, xana The Watch Tower gi kucisile kuyini a maKristu ma totilweko lezaku ma xumayela hi kuziranza?

¹³ Xana a vanhu va Nungungulu va wa ta kurumetwa ku maha a ntiro lowu Jesu a wu profetileko? Ahihi. A nzima “Tiya hlana,” leyi yi humesilweko ka The Watch Tower wa 15 ka Março wa 1921 yi wa kuca vontlhe lezaku va pimanyisa a moya wa kuziranza wa maKristu ma totilweko. A munwe ni munwani i wa kuciwa ku ti wutisa lezi: “Xana a hi lungelo ni fanelo ya mina a ku hlengela ntirweni lowu?” A nzima yi lo simama yi wula lezi: “Ha tiyiseka lezaku loku mu wona a ku hlengela ntirweni kota lungelo mu ta fana na Jeremia loyi a mhaka ya Hosi lomu mbilwini yakwe yi nga fanana ni ‘nzilo wu vurako, na wu valelwe lomu marambyini [yakwe],’ wu mu kuca ku nga tsiki a ku kanela mhaka.” (Jer. 20:9) A kukuciwa loko ka liranzo ku komba a kutsumba loku Jehova na Jesu va nga nako hi vaseketeli vo tsumbeka va Mufumo.

14, 15. Hi 1922, xana The Watch Tower gi kucile a maKristu ma totilweko lezaku ma xumayela vanwani hi ndlela muni?

¹⁴ Xana a maKristu ya lisine ma fanele ku va chikelelisa kuyini vanwani ni mahungu ya Mufumo? A nzima yo koma kanilezi na yi kuca nguvu ya The Watch Tower wa 15 ka Agosto wa 1922, leyi yi nga hi ni hloko ya mhaka “A ntiro wa lisima,” yi kucile a maKristu ma totilweko lezaku ma “hlengela hi kuhiseka kunyikeleni ka mabhuku ka vanhu ma tlhela ma bhula navo mitini yabye na ma nyika wukustumunyu ga lezaku a Mufumo wa le tilweni wu tshinele.”

¹⁵ Zi te dlunya lezaku kusukela 1919 kuya mahlweni, Kristu i tirisa a nanza gi tsumbekileko ni go tlhariha lezaku gi khanyisa hi kukhanzakanya a lungelo ni fanelo ya muKristu ya ku huwelela a mahungu ya Mufumo. Kanilezi, xana a Zigonzani zo sangula za Biblia zi hlamulisile kuyini loku zi kucilwe ku hlengela ntirweni wa ku huwelela a Mufumo?

16. Xana a madota yo kari ma nga hlawulilwe hi bandla ma hlamulisile kuyini loku ma tivile lezaku a maKristu wontlhe ma wa fanele ku xumayela?

¹⁶ Hi va 1920 ni va 1930, a vokari va alile a maalakanyo ya lezaku a maKristu wontlhe ma totilweko ma fanele ku hlengela ntirweni wa kuxumayela. A Watch Tower wa 1 ka Novembro wa 1927 i tlhamusele lezi zi nga kari zi humelela: “Nyamutlha ku na ni vanhu lomu chechini [bandleni] va tirako kota madota . . . va alako ku hlengela ntirweni va tlhela va ala ku kuca vamakabye a ku hlengela ntirweni lowo. . . . Va tseketsela a mawonela ya ku famba hi muti ni muti va yisela vanhu a mahungu ya Nungungulu, a Hosi yakwe ni Mufumo wakwe.” Hi kukongoma a nzima leyo yi wulile lezi: “Xi chikele a xikhati xa lezaku a vatsumbekileko va potsa vanhu  lavo, va tlhela va va byela lezaku va nga ta ha nyikiwa kambe a ntiro wa wudota.” *

17, 18. Xana a votala mabandleni va hlamulisile kuyini a xileletelo xa nanza gi tsumbekileko, niku xana a vanhu va timiliyoni vata na va xi hlamulisa kuyini ka malembe ya 100 lawa ma ha hi ku hunzako?

¹⁷ Lexi xi tsakisako hi lezaku a vanyingi lomu mabandleni va vumelile hi matsenya a wurangeli legi gi ngata hi ka nanza gi tsumbekileko. Va zi wonile kota lungelo a ku hlengela kuxumayeleni ka mahungu ya Mufumo. The Watch Tower wa 15 ka Março wa 1926, i zi tlhamuselisile lezi: “A vatsumbekileko va ta ti nyikela . . . kasi ku byela vanhu a mahungu.” A vatsumbekileko lavo va tatisile a magezu ya wuprofeti lawa ma kumekako ka Tisimu 110:3 va tlhela va kombisa kubaseni lezaku vona vaseketeli va kuziranza va Hosi ya wuMessia.

¹⁸ Ka malembe yo hunza 100 lawa ma ha hi ku hunzako, a vanhu va timiliyoni va ti nyikele hi kuziranza lezaku va huwelela a Mufumo. Ka zipimo zitsongwani zi lanzelako, hi ta wulawula hi lezi va xumayelisako zona — tindlela ni zitiro lezi va zi tirisako — ni lezi va zi bhinzulako. Hambulezo, hi ta sangula hi ku wulawula hi ku hikuyini a vanhu va timiliyoni va hlengelako ntirweni wa kuxumayela hi kuziranza hambu lezi va hanyako tikweni legi ga makangwa. A xikhati lexi hi hlamulako a xiwutiso hikuyini, hi ta maha khwatsi hi ku ti wutisa lezi, ‘Hikuyini nzi hlengelako a mahungu yo saseka ni vanwani?’

19. Hikuyini hi ingisako a wusungukati ga Jesu ga ku ‘lava mufumo kuranga’?

¹⁹ Jesu i nyikile valanzeli vakwe a wusungukati ga lezaku ‘va lava Mufumo kuranga.’ (Mat. 6:33) Hikuyini hi ingisako a wusungukati lego? Hi zi maha hi lezi hi tivako a lisima la Mufumo, lezaku hi wona xipanze-tshinya xa kungo ga Nungungulu. Kota lezi hi zi wonileko ka xipimo xa ha hi ku hunzako, a moya wa ku basa wuta na wu tivisa a lisine lo hlamalisa xungetano hi Mufumo hi kutsongwani-kutsongwani. A xikhati lexi a lisine la Mufumo li khumbako a mbilu ya hina, hi kuciwa ku lava Mufumo lowo kuranga.

20. Xana a mufananiso wa Jesu wa tshomba yi fihlilweko wu kombisa kuyini lezi a valanzeli vakwe va nga wa ta hlamulisa zona a wusungukati ga ku lava Mufumo kuranga?

²⁰ Jesu i wa zi tiva lezi a valanzeli vakwe va nga wa ta hlamulisa zona a wusungukati ga ku lava Mufumo kuranga. Wona a mufananiso wakwe wa tshomba yi fihlilweko. (Gonza Mateu 13:44.) Mitirweni yakwe ya siku ni siku, a murimi wa laha ka mufananiso i thumba a tshomba yi fihlilweko zonake a tekela ku wona a lisima la tshomba leyo. Zini a mahako? ‘Kutsakeni kakwe i famba a ya xavisa zontlhe a nga nazo, a xava simu lego.’ Hi gonza yini kwalaho? Loku hi kuma a lisine la Mufumo hi tlhela hi zwisisa a lisima la lona, hi ta maha ni xihi xi lavekako kasi ku rangisa a Mufumo wutomini ga hina. *

21, 22. Xana a vaseketeli vo tsumbeka va Mufumo va kombisa kuyini lezaku va lava Mufumo kuranga? Nyika xikombiso.

²¹ A vaseketeli vo tsumbeka va Mufumo va komba hi mitiro, na ku nga hi hi magezu ntsena, lezaku va lava Mufumo kuranga. Va tirisa a wutomi gabye, wuzikoti gabye, ni titshomba tabye ntirweni wa ku xumayela a Mufumo. A votala va ti karata nguvu lezaku va nghenela a wutireli ga xikhati xontlhe. A vaxumayeli vontlhe  lavo va tirako hi kuziranza va zi wona hi mahlo lezaku Jehova wa katekisa lava va rangisako Mufumo. Wona a xikombiso xa masiku ma hunzileko.

²² Avery na Lovenia Bristow va tirile zinwe kota vakolportori (maphayona) le dzongeni wa Estados Unidos kusukela kugumeseni ka va 1920. Anzhako ka malembe yo hlaya, Lovenia i alakanyile lezi: “Mina na Avery hita na hi tira zinwe hi malembe yo tala yo tsakisa ntirweni wa wuphayona. Hi vile ni zikhati zo tala laha hi nga kala hi nga zi tivi ku hi wa ta yi kuma kwihi mali ya ku xava mafura ya mova kutani zakuga. Kanilezi Jehova i wa hi nyika zilo lezo. A hi zangi hi tsika wuphayona. Hi wa nga kiyelelwi hi nchumu.” Lovenia i alakanya a siku go kari na va ha tira le Pensacola, Florida, laha va nga kiyelelwa hi mali ni zakuga. Loku va chikele kaya — ndlwini yabye ya maroda — va lo kuma zisakwana zimbiri za zakuga ni papilo gi ngaku: “Ma runguliwa hi Koponi ya Pensacola.”^[5] Loku a alakanya a makume ya malembe lawa a ma hanyileko ntirweni wa xikhati xontlhe, Lovenia i ngalo: “Jehova a nga tshuki a hi tsika. Cima a nga hlakani hi kutsumba loku hi nga nako ha yena.”

23. U ti zwisa kuyini xungetano hi lisine la Mufumo leli u li kumileko, niku zini lezi u ti yimiseleko ku maha ke?

²³ A hi nge zi koti ku maha zo fana ni vanwani ntirweni wa kuxumayela. Hakuva a ziyimo za hina zi hambene. Kanilezi hontlheni ha tsakela a lungelo ga ku huwelela a mahungu yo saseka hi mbilu-yontlhe. (Kol. 3:23) Kota lezi hi tsakelako nguvu a lisine la Mufumo leli hi li kumileko, hi kuziranza hi xuva nguvu ku maha zontlhe hi zi kotako kasi hi tira xikhati xo tala nguvu hi laha zi kotekako hi kona. Xana loko a hi kona a kutiyimisela ka wena?

24. Hi xihi a xinwe xa zimaho za hombe nguvu za Mufumo masikwini lawa yo gumesa?

²⁴ Ka zana ga malembe legi ga ha hi ku hunzako, hakunene a Hosi yi tatisile a magezu ya yona ya wuprofeti lawa ma tsalilweko ka Mateu 24:14. Niku yi maha lezo na yi nga kurumeti munhu. Anzhako ka ku huma tikweni legi ga makangwa, a valanzeli vakwe va ti nyikela hi kuziranza lezaku va xumayela. A ntiro wabye wa ku xumayela a mahungu yo saseka misaveni yontlhe wu maha xipanze xa xiwoniso xa kuvakona ka Jesu xitshanwini xa wuhosi Mufunweni, niku a ntiro lowo xinwe xa zimaho za hombe lezi a Mufumo wu zi tatisako masikwini lawa yo gumesa.