1, 2. a) Xikarato muni lexi a maKristu ya le Judia ma nga kari ma yimisana naxo? b) Ximaho muni xa liranzo lexi a maKristu ya le Judia ma vunekileko hi xona?

ZI KWALOMO ka 46 Nguveni ya Hina, niku a tiko ga Judia go xaniseka hi ndlala ya hombe. Kota lezi a zakuga zi kalako, za dura nguvu niku a vapizani va nga maJuda lava va hanyako lomo a va zi koti ku zi xava. Vo sokola hi ndlala. Kanilezi, va lava ku vikelwa hi woko ga Jehova hi ndlela ya ku a ku na vanwani vapizani va Kristu va tshukileko va yi wona. Zini zi lavako ku humelela?

² Na va khumbeka hi kuxaniseka ka maKristu ya maJuda ya le Jerusalema ni Judia, a maKristu ya le Antiokia wa Siria, lawa ma nga hi maJuda ni Vamatiko, ma maha mihlengo kasi ku vuna makholwa-kulobye. Zonake ma hlawula xikari ka wona a vamakabye vambiri vo tsumbeka va xinuna, Barnabasi na Saule, lezaku va yisa a xivuno lexo ka madota ya bandla le Jerusalema. (Gonza Mitiro 11:27-30; 12:25.) Alakanyela ntsena lezi va nga khumbekisa zona a vamakabye lavo va vavumali le Judia hi xikombiso lexi xa liranzo la vamakabye vabye va le Antiokia!

3. a) Xana a vanhu va Nungungulu va masikwini ya hina va simama ku xi lanzelisa kuyini a xikombiso xi vekilweko hi maKristu yo sangula ya le Antiokia? Nyika xikombiso. (Wona a kwadru “ Ntiro wa hina wo sangula wa hombe wa ku lamulela timhango masikwini ya hina.”) b) Ziwutiso muni hi to zi hlamula ka xipimo lexi?

³ A ximaho lexo xa zana ga malembe go sangula Nguveni ya Hina xive xona xo sangula matinwini xa kuva maKristu ya tlhelo go kari ga misava ma rumelela xivuno a maKristu ya tlhelo ginwani ga misava. Inyamutlha, hi lanzela a xikombiso lexo hi vekelweko hi vamakabye va hina va le Antiokia. Loku hizwa lezaku a makholwa-kulori ya wutshamu go kari ma welwe hi mhango kutani hi nzhingo wo kari, hi ti karatela ku va vuna. * Kasi ku zwisisa lezi a ntiro wa hina wa ku lamulela timhango wu yelanisako zona ni wutireli ga hina, a hi hlamuleni ziwutiso zinharu xungetano hi wutireli ga ku lamulela timhango. Hikuyini hi nge a ntiro wa ku lamulela timhango wu maha xipanze xa wutireli ga hina? Hi wahi a makungo ya ntiro wa hina wa ku lamulela timhango? Xana hi vunekisa kuyini hi wutireli ga ku lamulela timhango?

4. Zini lezi Paule a nga byela va le Korinte xungetano hi wutireli ga wuKristu?

⁴ Ka papilo gakwe ga wumbiri ka va le Korinte, Paule i tlhamusele lezaku a maKristu ma maha wutireli hi tindlela timbiri. Hambu lezi a papilo ga Paule gi nga kongoma a maKristu ma totilweko, inyamutlha a magezu yakwe ma tira kambe ni ka “tiyivu tinwani” ta Kristu. (Joh. 10:16) A xinwe xa zipanze za wutireli ga  hina i “ntiro wa kutlhanganyisa,” ku nga ntiro wa hina wa kuxumayela. (2 Kor. 5:18-20; 1 Tim. 2:3-6) A xinwani xipanze i ntiro lowu hi wu mahelako makholwa-kulori. Mhakeni leyo, Paule i wulawulile hi ntiro wa “ku vunetela lava vo basa.” (2 Cor. 8:4) A magezu “ntiro wa kutlhanganyisa” ni “ku vunetela lava vo basa” mata hi ka gezu ginwe legi hi xiGreki gi nga di·a·ko·ní·a. Hikuyini zi nga za lisima a ku tiva mhaka leyi?

5. Hikuyini zi nga fanele ku Paule a vitana a ntiro wa ku lamulela timhango lezaku wutireli?

⁵ Loku a tirisile a gezu ginwe ga xiGreki ka mitiro leyi ya yimbiri, Paule i lo patsa a ntiro wa ku lamulela timhango ni tinwani tixaka ta wutireli legi gi mahiwako bandleni ga wuKristu. Xikhatanyana mahlweni, yena i wa te ngalo: “Ma kona matirela ma hambeneko, kanilezi a Hosi njinwe. Yi kona mitiro yi hambeneko, . . . Kanilezi zontlhe lezi zi tiriwa hi walowo Moya munwe.” (1 Kor. 12:4-6, 11) Lezi zi wula ku ngalo Paule i lo yelanisa a mitiro yo hambanahambana ya bandla ni “kukhozela” kutani ntiro wo basa.” * (Rom. 12:1, 6-8) Hikwalaho, a zi hlamalisi lezi a ngaza a zi wona na zi faneleka ku a tirisa xipanze xa xikhati xakwe lezaku a “tirela a vobasa.” — Rom. 15:25, 26.

6. a) Kota lezi Paule a zi tlhamuseleko, hikuyini a ntiro wa ku lamulela timhango wu nga xipanze xa wukhozeli ga hina? b) Tlhamusela lezi a ntiro wa ku lamulela timhango wu mahiswako zona misaveni yontlhe nyamutlha. (Wona a kwadru “ Loku ku humelela mhango!”)

⁶ Paule i vunile a va le Korinte a ku wona a xigelo xa lezaku a ntiro wa ku lamulela timhango wuva xipanze xa wutireli gabye ni wukhozeli ga Jehova. Wona lezi a nga zi tlhamuselisa zona: A maKristu lawa ma vunako manwani ma maha lezo hi kota ya ‘kuingisa ka wona kukholweni ka ivangeli ya Kristu.’ (2 Kor. 9:13) Hikwalaho, na ma kuciwa hi kuxuva kabye a ku tirisa a tigonzo ta Kristu, a maKristu ma vuna makholwa-kulobye. Paule i te ngalo a mitiro yo saseka leyi ma yi mahelako vamakabye vabye xikombiso xa “tipswalo ta hombe ta Nungungulu.” (2 Kor. 9:14; 1 Ped. 4:10) Hi kumaha loko, na gi wulawula hi ku tirela vamakabye va hina va vumalako, lezi zi patsako a ntiro wa ku lamulela timhango, A Sentinela ga 1 ka Maio wa 1976, gi wulile lezi hi kufaneleko: A hi faneli ku kanakanela a mhaka ya lezaku Jehova Nungungulu ni N’wana wakwe Jesu Kristu va nyika nguvu lisima a ntiro lowu.” Hakunene, a ntiro wa ku lamulela timhango xipanze xa lisima xa wukhozeli kutani ntiro wo basa. — Rom. 12:1, 7; 2 Kor. 8:7; Maheb. 13:16.

7, 8. Hi gihi a kungo go ranga ga wutireli ga hina ga ku lamulela timhango? Tlhamusela.

⁷ Hi wahi a makungo ya wutireli ga hina ga ku lamulela timhango? Paule i hlamulile a xiwutiso lexo ka papilo gakwe ga wumbiri ka va le Korinte. (Gonza 2 Va Le Korinte 9:11-15.) Ka mavesi lawa, Paule i khanyisa makungo-tshinya manharu lawa hi ma tatisako hi ku hlengela ka “hlengo” kutani ntiro wa ku lamulela timhango. A hi wulawuleni hi wona hi ginwe ginwe.

⁸ A kuranga, a wutireli ga hina ga ku lamulela timhango gi dzunza Jehova. Wona a makhati lawa Paule a yisako ha wona a kupima ka vamakabye vakwe ka Jehova Nungungulu ka ntlhanu wa mavesi lawa ma kumbukilweko. Mupostoli loyi i va alakanyisa a “kubonga ka Nungungulu” ni ku “anzisa nguvu a kubongwa ka Nungungulu.” (Mavesi 11, 12) I tlhela a wula lezi a ntiro wa ku lamulela timhango wu mahisako zona maKristu ma “dumisa  Nungungulu” ni ku dumisa a “tipswalo ta hombe ta Nungungulu.” (Mavesi 13, 14) Zonake Paule i gumesa a mitlhamuselo yakwe ya wutireli ga ku lamulela timhango hi ku wula lezi: “A ku bongiwe Nungungulu.” — Vesi 15; 1 Ped. 4:11.

9. Kucica muni ka mapimo loku a ntiro wa ku lamulela timhango wu zi kotako ku ku vanga? Nyika xikombiso.

⁹ A ku fana na Paule, a malanza ya Nungungulu inyamutlha ma wona a ntiro wa ku lamulela timhango kota lungelo ga ku dzunza Jehova ni ku sasekisa a tigonzo takwe. (1 Kor. 10:31; Tit. 2:10) Hi lisine, a ntiro wa ku lamulela timhango wu tala ku hungula a mawonela yo biha lawa a vokari va nga nawo ha Jehova ni Timboni takwe. Kasi ku kombisa: A wasati a nga kari a hanya ka wutshamu gi nga hahlulilwe hi xingulu i wa namekile magezu lawa livatini la yindlu yakwe, “Timboni ta Jehova — Mu nga gongonzi.” Ka siku go kari, i lo wona vatiri va ku lamulela timhango na va aketa a yindlu ka muti wu nga hi ka tlhelo ginwani ga ruwa hi laha kaya kakwe. Hi masiku, i lo wona wunghana legi a vatiri lavo va nga kari va gi kombisa zonake a famba a wutisela ku kasi a vanhu lavayani hi vamani ke. Loku a tivile lezaku va wa hi Timboni ta Jehova i lo hlamala a guma aku: “Vanhu nzinwina, nzi mu rwexile nanzu wo kala wu nga mu faneli.” Zini a nga guma a maha? I lo namula a magezu ya ku hi beletela livatini lakwe.

10, 11. a) Zikombiso muni zi kombako lezaku ha chikelela a kungo ga wumbiri ga ntiro wa hina wa ku lamulela timhango? b) I broxura muni gi vunako lava va mahako a ntiro wa ku lamulela timhango? (Wona a kwadru “ Xinwani xitiro kasi ku vuna lava va mahako a ntiro wa ku lamulela timhango.”)

¹⁰ Xa wumbiri, hi “vuna” a makholwa-kulori. (2 Kor. 9:12a) Hi xuva nguvu ku tatisa a zilaveko za xihatla hi tlhela hi hungula a kuxaniseka ka vamakabye va hina. Hikuyini? Hi lezaku a ziro za bandla ga wuKristu zi wumba “a miri munwe,” niku “loku a xiro xinwe xi xaniseka, ziro zontlhe zi xaniseka zinwe naxo.” (1 Kor. 12:20, 26) Hikwalaho, a liranzo la wumakabye ni kuzwela wusiwana zi kuca vamakabye vo tala nyamutlha a ku tsika lezi va mahako, va khoma zitiro zabye, vaya lomu ku humeleleko timhango lezaku va ya vuna makholwa-kulori. (Jak. 2:15, 16) Hi xikombiso, anzhako ka kuva a tiko ga Japão gi gobhozilwe hi tsunami, a hofisa ya ravi ya le Estados Unidos yi lo rumela a papilo ka Tikometi ta Zipanze ta ku Aka ta Estados Unidos, na yi wutisa lezaku xana ku nga ngha ku hi ni “vamakabye vo kari va ringanelwako” lava va zi kotako ku ti nyiketela ku ya aketa tiSalawu ta Mufumo le Japão ke. Wuve wihi a hlamulo wa kona? Nzeni ka maviki ntsena, ku ti hendleletile a xipimo xa 600 wa vamakabye — va tlhela va vumela ku ti hakhelela a xihaha-pfhuka vaya Japão! Hi kota ya lezo, a hofisa ya ravi ya Estados Unidos yi te: “Hi khumbekile nguvu hi hlamulo lowu.” Loku a makabye wo kari le Japão a wutisile mutiri wa ku lamulela timhango wa le handle ka matiko lezaku hikuyini a nga tile a ta vunetela, i lo byeliwa lezi: “A vamakabye va hina va Japão ziro za ‘miri wa hina.’ Ha kuzwa a kubayisa ni kuxaniseka kabye.” Na va kuciwa hi liranzo li nga hiko na makangwa, a vatiri va ku lamulela timhango va tshuka va veka wutomi gabye mhangweni kasi ku vuna makholwa-kulobye. * — 1 Joh. 3:16.

¹¹ Lava va nga hiko Timboni vonawu va kombisa kubonga hi ntiro wa hina wa ku lamulela timhango. Hi xikombiso, anzhako ka mhango yo kari yi humeleleko le Arkansas, Estados Unidos, hi 2013, a phepha-hungu go kari gi wulawulile hi lezi a Timboni ti  nga ti nyiketele hi kuziranza ti nga chikelisa zona hi xihatla wutshanwini ga mhango, giku: “A Timboni ta Jehova ti gonzisa khwatsi a vatiri va tona vo ti nyiketela laha ka kuza va zi kota ku hatla va chikela wutshanwini ga mhango va tlhela va tira khwatsi kambe.” Hakunene, kota lezi a zi wulileko mupostoli Paule, hina hi “vuna” vamakabye va hina va nga kuxanisekeni.

12-14. a) Hikuyini zi nga za lisima nguvu a ku chikelela a kungo ga wunharu ga ntiro wa hina wa ku lamulela timhango? b) Magezu muni ma khanyisako a lisima la ku simama ni mitiro ya moya?

¹² Xa wunharu, hi vuna lava va xanisekako lezaku va hatla va tlhelela mitirweni yabye ya moya. Hikuyini zi nga za lisima lezo? Paule i ngalo lava va lamulelwako timhangweni va ta kuceka ku “anzisa nguvu a kubongwa ka Nungungulu.” (2 Kor. 9:12b) Yi ngava yihi a ndlela ya chukwana ya lezaku lava va xanisekako va kombisa kubonga kabye ka Jehova na ku nga hi ku tlhelela hi xihatla mitirweni yabye ya moya hi laha zi kotekako hi kona? (Fil. 1:10) Hi 1945, The Watchtower i te ngalo: “Paule i vumelile . . . lezaku ku mahiwa a hlengo hakuva wu wa vuna . . . a vamakabye va wuKristu a ku humulanyana kukaratekeni kabye kasi va tlhelela hi ntamu ni kutlhatlheka ntirweni wa Jehova wa ku nyika wukustumunyu.” A kungo lego ga ha hi galegi hi nga nago inyamutlha. Loku a vamakabye va tlhelela ntirweni wa kuxumayela, a va tiyisi ntsena a vaakelani vabye va xanisekako kanilezi va tiyisa a wutsumbu gabye kambe. — Gonza 2 Korinte 1:3, 4.

¹³ Wona a magezu yo kari ya lava va vunilweko zikaratweni zabye, va tlhelela wutirelini gabye, va guma va tiyiswa hi ku maha lezo. A makabye wo kari wa xinuna i te: “Zive makatekwa ka ngango wa mina a kuya ntirweni wa simu. Zi hi humutilenyene kukaratekeni ka hina a xikhati lexi hi nga zama ku chavelela vanwani.” A makabye wo kari wa xisati, i te: “A ku veka kupima ka mina mitirweni ya moya zi nzi mahile nzi rivala a wusiwana hi nga hi ka gona. Zi nzi tiyisile.” A munwani makabye wa xisati i te: “Hambu lezi ku nga hi ni zotala hi nga kala hi nga zi tivi ku hi ta zi mahisa kuyini, a ntiro wa simu wu nyikile wurangeli a ngango wa mina. A ku wulawula ni vanwani xungetano hi kurinzela ka hina ka ku hanya misaveni yiswa zi tiyisile a kutsumba ka hina ka lezaku a zilo zontlhe zi ta mahiwa ziswa.”

¹⁴ A kuya mitlhanganweni i wunwani ntiro wa moya lowu a makholwa-kulori ma nga zikaratweni ma faneleko ku hatla ma wu tlhelela hi xihatla hi laha zi kotekako ha kona. Wona lezi zi humeleleko Kiyoko, a nga makabye wa xisati a nga hi kusuhani ni ku maha a 60 wa malembe xikhatini lexo. Anzhako ka ku ngha a luzile zontlhe ka tsunami a sala ni tinguwo leti a nga bohile ni masandalia ntsena, i wa nga zi tivi lezi a nga wa ta hanyisa zona. Zonake a dota go kari gi lo mu byela lezaku va wa ta khoma a mitlhangano ya wuKristu moveni wa gona. Kiyoko i lo guma aku: “Ku wa hi mina, a dota ni sati wa gona, ni munwani makabye wa xisati hi nga khoma mitlhangano moveni. Wu wa nga hi na zotala, kanilezi wu wa hi xihlamaliso, hakuva nzi no tekela ku rivala a tsunami. Nzi rula. A mutlhangano lowuyani wu nzi kombile a ntamu wa wuhlengeli ga wuKristu.” Na a wulawula hi mitlhangano leyi a nga yile  ka yona anzhako ka mhango, munwani makabye wa xisati i te: “Yi nzi vunile ku timisela!” — Rom. 1:11, 12; 12:12.

15, 16. a) Mabhinzu muni lawa a maKristu ya le Korinte ni ya manwani matshamu ma nga wa ta ma kuma hi ku seketela a ntiro wa ku lamulela timhango? b) Xana inyamutlha, hi vunekisa kuyini na hinawu hi ntiro wa ku lamulela timhango?

¹⁵ Na a wulawula hi wutireli ga ku lamulela timhango, Paule i tlhelile a tlhamusela ka va le Korinte a mabhinzu lawa vona ni manwani maKristu va nga wa ta ma kuma hi ku hlengela ntirweni lowo. I te ngalo: “Va mu kombelela na va lava ku mu wona hi kota ya tipswalo ta hombe ta Nungungulu leti ti nga ka nwina.” (2 Kor. 9:14) Hakunene, a wuhana ga va le Korinte gi wa ta kuca a maKristu ya maJuda lezaku ma khongelela a vamakabye vabye va le Korinte, a ku patsa ni maKristu ma nga hi Vamatiko, ma tlhela ma etisa a liranzo la wona ha vona.

¹⁶ Na a khanyisa a magezu ya Paule xungetano hi mabhinzu ya ntiro wa ku lamulela timhango masikwini ya hina, The Watchtower wa 1 ka Dezembro wa 1945, i te ngalo: “A xikhati lexi a ntlawa wo kari wa vanhu va Nungungulu va ti hendleletileko wu vunako a ntlawa wunwani, hakunene ku tiyiswa nguvu a wumunwe ga vona!” Hi zalezo futsi va zi wonako lava va mahako ntiro wa ku lamulela timhango inyamutlha. A dota go kari gi vuneteleko kuvuneni ka lava va nga talelwe hi mati ya ndambi, gi te ngalo: A ku maha ntiro wa ku lamulela timhango zi nzi tshinetile nguvu ka vamakabye va mina a ku hunza kale. A makabye wo kari wa xisati a bongako nguvu hi xivuno a nyikilweko, i ngalo: “A wumakabye ga hina hi wona a nchumu wa ku wu fananisa khwatsi ni Paradise laha misaveni.” — Gonza Mavingu 17:17.

17. a) Xana a magezu ma kumekako ka Isaya 41:13 ma yelanisa kuyini ni ntiro wa ku lamulela timhango? b) Wula a zikombiso zo kari za lezi a ntiro wa ku lamulela timhango wu dzunzisako zona Jehova ni ku tiyisa a wumunwe ga hina. (Wona a kwadru “ Lava va ti nyiketelako misaveni yontlhe va humuta vanwani kuxanisekeni.”)

¹⁷ A xikhati lexi a vatiri va ku lamulela timhango va chikelako lomu ku humeleleko mhango, a vamakabye va hina va xanisekako  va ku wona hi mahlo a kutatiseka ka xitsumbiso xa Nungungulu xa lezaku: “Hi mina Jehova Nungungulu wa wena loyi nzi khomako a canja ga wena ga xinene, nziku: U nga chavi, nzi ta ku vunetela.” (Isa. 41:13) Anzhako ka ku huluka ka mhango yo kari, a makabye wa xisati i te ngalo: “A nzi xi tivangi ni xo maha loku nzi wonile a kuhahlulwa, kanilezi Jehova i lo nzi nawulutela woko. A xivuno nzi xi kumileko ka vamakabye a xi tlhamuseleki.” Anzhako ka ku humelelwa hi mhango mugangeni wabye, a madota mambiri ma lo tsala lezi a mabandla yabye ma nga ti zwisa zona: “A kutsekatseka ka misava ku hi vangele hlomulo wa hombe kanilezi hi kumile xivuno xa Jehova hi ku tirisa a vamakabye va hina. Hi wa gonzile lezaku ku na ni ntiro wa ku lamulela timhango, kanilezi zezi hi noya hi ku zi wona hi mahlo.”

18. Zini u nga mahako loku u lava ku hlengela ntirweni wa ku lamulela timhango? (Wona kambe a kwadru “ Wu cicile a kungo ga wutomi gakwe.”)

¹⁸ Xana wa zi lava ku kuma litsako leli li kumiwako ntirweni wa ku lamulela timhango? Loku zi hi tano, tiva lezaku a vatiri va ku lamulela timhango va hlawuliwa xikari ka vaaki va tiSalawu ta Mufumo. Hikwalaho, byela madota ya wena lezaku u navela ku tatisa a xikombelo xa ntiro wa kuaka. A madota ma ta rumela a xikombelo lexo u xi tatisileko ka Kometi ya Xipanze ya ku Aka. Loku u hanya ka tiko gi nga hava Kometi ya Xipanze ya ku Aka na u zi kota ku ti hendleleta lezaku u maha ntiro lowo a xikhati xontlhe, a madota ma ta rumela a xikombelo xa wena hofiseni ya ravi. A dota go kari gi mahako ntiro wa ku lamulela timhango kusukela kale nguvu gi nyika xialakanyiso lexi: “U ngayi lomu ku nga humelela mhango na u nga se kuma xirambo xa kuta hi ka Kometi ya ku Lamulela Timhango na xi ku leletela kuya kona.” Hi ndlela leyo, a ntiro wa hina wa ku lamulela timhango wu ta famba hi nayo.

19. Xana lava va mahako a ntiro wa ku lamulela timhango va vunisa kuyini a ku kombisa lezaku hi vapizani va lisine va Kristu?

¹⁹ Hakunene, a ntiro wa ku lamulela timhango i ndlela yo hlamalisa ya ku ingisa a xilayelo xa Kristu xa kuva hi “ranzana.” Hi ku kombisa a liranzo lelo, hi komba lezaku hi vapizani va Kristu hakunene. (Joh. 13:34, 35) A hi kutsakisa ka makatekwa lawa hi nga nawo inyamutlha hi kuva ni vatiri vo tala nguvu va kuziranza lava va dzunzako Jehova hi ku lamulela timhango lava va seketelako a Mufumo wa Nungungulu hi kutsumbeka!