CIPIMO 13
A tifesta tontlhe ta mu tsakisa Nungungulu ke?
“Tshamani hi ku hlola kasi mu tiva lezvi zvi tsakisako Hosi.” — VA LE EFESUSI 5:10.
1. Zvini lezvi a mun’we ni mun’wani wa hina a faneleko ku maha, kona hikuyini?
JESU i te: “A vakhozeli va lisine va [ta] khozela Papayi hi moya ni lisine, hakuva Papayi i hlota vanhu lavo lezvaku va mu khozela.” (Johani 4:23; 6:44) A mun’we ni mun’wani wa hina i fanele ku ‘tshama hi ku hlola kasi a tiva lezvi zvi tsakisako Hosi’. (Va Le Efesusi 5:10) Kanilezvi zva tshuka zvi karata. Sathani i zama ku hi kanganyisa kasi hi maha zvilo zvi kalako zvi nga tsakisi Jehovha. — Kuvhululelwa 12:9.
2. Tlhamusela lezvi zvi nga maheka kusuhani ni Citsunga ca Sinayi.
2 Hi tihi a tindlela leti Sathani a ti tirisako kasi ku hi kanganyisa? A yin’we ya tindlela leti Sathani a ti tirisako ku hi juja kupima hi nga zvi tivi ku hambanisa a zva zvi nene ni zva kubiha. Hi cikombiso, wona lezvi zvi nga humelela a tiko ga Izrayeli a cikhati gi nga hi kusuhani ni Citsunga ca Sinayi. A vanhu va wa hi lomu ka ku rindzela Mosi a nga yile citsungeni. Kanilezvi va no karala hi ku mu rindzela va kombela Aroni lezvaku a va mahela nungungulu. Aroni i no teka ouro a maha cifananiso ca cihon’wana. Andzhako ka lezvo, a vanhu va no maha festa, va kinela cifananiso leco va tlhela va ci khizamela. A cikhati leci va nga kari va khizamela a cifananiso leco, va wa ti byela ku vo khozela Jehovha. Kanilezvi, hambu lezvi va nga ti byela Eksodusi 32:1-6, 10, 28) Zvi hi gondzisa yini lezvo? Hi nga tsiki munhu a hi kalavela. ‘U nga khumbi ni cilo cin’we ci nga hlazvekangiko’, tsika Jehovha a ku gondzisa ku tiva zva zvi nene ni zvakubiha. — Isaya 52:11; Ezekieli 44:23; Va Le Galatiya 5:9.
ku a festa leyo ‘mubuzo wa Jehovha,’ yi wa nga mu tsakisi. Ka Jehovha, lezvo zvi wa hi ku khozela mun’wani nungungulu, niku ku file vanhu vo tala hi kota ya lezvo. (3, 4. Hikuyini zvi nga zvi nene a ku tiva lomu a tifesta to kari to tiveka nguvhu ti nga sangulela kona?
3 A cikhati leci Jesu a nga hi laha misaveni, i gondzisile vapostoli vakwe a ku khozela Jehovha hi ndlela yi basileko. Andzhako ka kufa ka Jesu, a vapostoli va simamile va gondzisa a matshinya ya milayo ya Jehovha ka vapizani vaswa. Kanilezvi andzhako ka loku a vapostoli va file, a vagondzisi va mawunwa va no sangula ku gondzisa mawunwa lomu bandleni va tlhela va tsika mikhuwo ni tifesta ta wukhongeli ga mawunwa zvi nghena lomu bandleni. Va zile va cica ni mavito ya tifesta to kari kasi ti wonekisa ku khwatsi ta wuKristu. (2 Va Le Tesalonika 2:7, 10; 2 Johani 6, 7) A kutala ka tifesta leto ta mahiwa nguvhu nyamutlha niku ta ha vhuvhumisa a tigondzo ta mawunwa ni wudhimoni. * — Kuvhululelwa 18:2-4, 23.
4 Nyamutlha, misaveni yontlhe, a vanhu vo tala va ti nyika nguvhu lisima a tifesta ta ku alakanya masiku yo hlawuleka. Kanilezvi laha u gondzako u tiva mawonela ya Jehovha xungetano hi tifesta leto, kuzvilava u ta pola ku u fanele ku cica mawonela ya wena hi tifesta to kari. Zvi nga ha ku karatela a ku tsika tifesta leto, kanilezvi Jehovha i ta ku
vhuna. Zvalezvi a hi woneni lomu a tifesta to kari to tiveka nguvhu ti nga sangulela kona kasi hi tiva lezvi Jehovha a ti wonisako zvona.A KHISIMUSO GI SANGULELE KWIHI?
5. Zvini zvi kombako lezvaku Jesu a nga pswaliwangi hi 25 ka Dezembro?
5 Ka matiko yo tala, a vanhu vaga Khisimuso hi 25 ka Dezembro na va alakanya lezvaku i siku legi Jesu a nga pswaliwa hi gona. A Bhibhiliya a gi hi byeli siku hambu hweti leyi Jesu a nga pswaliwa hi yona, kanilezvi ga hi byela zvokari xungetano hi nguva leyi a nga pswaliwa hi yona. Luka i tsalile lezvaku a cikhati leci Jesu a nga pswaliwa le Bhetlehema, “ku wa hi ni varisi va nga hanya le handle ka dhoropa” na va risa mitlhambi yabye. (Luka 2:8-11) Hi hweti ya Dezembro, le Bhetlehema ku titimela nguvhu, niku kuna tivhula ta hombe ku tlhela kuwa gapongo (neve). Hikwalaho a varisi va wa nga ta tshama le handle ni mitlhambi yabye ni wusiku. A mahungu lawa ma hi gondzisa yini? Ma hi komba lezvaku Jesu a nga pswaliwangi hi Dezembro. A Bhibhiliya ni matimu ya tiko zvi komba lezvaku i pswalilwe hi Setembro kutani Outubro.
6, 7. a) A mikhuwo yo tala yi mahiwako hi Khisimuso yi sangulele kwihi? b) Cini ci faneleko ku hi kuca ku va nyika zvilo a van’wani?
6 Makunu a Khisimuso gi sangulele kwihi? A Khisimuso gi sangulile ka tifesta ta wukhongeli ga mawunwa, to kota Saturnaliya, yi nga hi festa ya vaRoma yi nga mahelwa Saturno, a nungungulu wa kurima. A bhuku go kari * gi ngalo: “A mikhuwo yo tala ni zvihena zvi mahiwako hi Khisimuso zvi sukela ka Saturnaliya, yi nga hi festa ya vaRoma yi nga mahiwa cikari ka Dezembro. Hi cikombiso, a ku longisela mafanjara, ni ku nyikana mabhofesta, ni ku lumeka mavhela zvi sukela kwale ka festa ya Saturnaliya.” Hi 25 ka Dezembro ku wa kulungelwa a kupswaliwa ka Mitra kambe, a nga hi nungungulu-gambo wa vaPersiya.
7 Kanilezvi a vanhu vo tala va gako Khisimuso nyamutlha a va zvi tivi lezvaku gi sukela ka wukhongeli ga mawunwa. Va wona Khisimuso kota cikhati ca ku tlhangana ni maxaka vaga mafanjara ni ku nyikana mabhofesta. Lisine ku ha ma randza a maxaka ya hina ni vanghana va hina niku Jehovha i lava lezvaku a malandza yakwe ma hana. Kota lezvi a bhuku ga 2 Va Le Korinte 9:7 gi wulako, “Nungungulu i randza loyi a nyikako na a tsakile”. Jehovha a nga lavi lezvaku hi va nyika zvilo van’wani ka masiku yo hlawuleka basi. A vanhu va Jehovha va va nyika zvinyikiwo a vanghana ni maxaka va tlhela va tlhangana ni ka cihi cikhati ca lembe, na va nga maheli ku a van’wani va va mahelawu. Va maha lezvo hi lezvi va randzako van’wani. — Luka 14:12-14.
8. A cikhati leci a vahlahluvi va tirisako tinyeleti va nga mu nyika zvinyikiwo Jesu i wa ha hi kupswaliwa ke? Tlhamusela.
8 A vanhu vo tala va nyikana zvilo hi Khisimuso na vaku va pima a vavanuna vanharu vo tlhariha va nga mu nyika zvilo Jesu lomu rangeni na a ha hi kupswaliwa. Lisine ku a vavanuna vo kari va mu endzele Jesu va tlhela va mu nyika zvinyikiwo. Cikhatini ca kutsaliwa ka Bhibhiliya zvi wa tolovelekile ku a vanhu va mu nyika zvinyikiwo a munhu wa lisima. (1 Tihosi 10:1, 2, 10, 13) Kanilezvi u wa zvi tiva ku a vavanuna lavo va wa hi “vahlahluvi va tirisako tinyeleti” va nga tirisa wuloyi niku va wa nga khozeli Jehovha? Ahandle ka lezvo, a va endzelangi Jesu na a ha hi ku pswaliwa lomu rangeni. Kanilezvi va mu endzele hi ndzhako ka cikhati mutini wabye na a hi “n’wanana”. — Matewu 2:1, 2, 11.
A BHIBHILIYA GI WULA YINI HI FESTA YA KU ALAKANYA SIKU GA KUPSWALIWA?
9. Hi tihi a tifesta to alakanya masiku ya kupswaliwa ti kumbukiwako lomu ka Bhibhiliya?
9 A siku legi ku pswaliwako n’wanana ka tsakiwa nguvhu. (Lisimu 127:3) Kanilezvi a zvi wuli ku hi fanele ku maha festa ya ku alakanya siku ga kupswaliwa ka n’wanana loye. Lomu ka Bhibhiliya ko kumbukiwa tifesta timbiri basi ta ku alakanya masiku ya kupswaliwa. A yin’we ya Faro wa le Gibhite, a yin’wani ya hosi Herodhi Antipasi. (Lera Genesisi 40:20-22; Marku 6:21-29.) A tihosi leti ti wa nga hi malandza ya Jehovha. Lomu ka Bhibhiliya a ku na wutshamu ku wuliwako ku a nandza go kari ga Jehovha gi mahile festa yo alakanya siku ga kupswaliwa.
10. A maKristu yo sangula ma wa ti wonisa kuyini a tifesta ta ku alakanya a masiku ya kupswaliwa?
10 A bhuku Enciclopédia Delta Universal gi wula lezvaku a maKristu yo sangula ma waku “a ku maha a festa ya ku alakanya a siku ga kupswaliwa mukhuwo wa wukhongeli ga mawunwa”. A mikhuwo leyo yi wa sukela ka tigondzo ta mawunwa. Hi cikombiso, a vaGreki va kale va wa kholwa ku a munhu ni munhu i na ni ngilozi yakwe yi mu vhikelako, leyi yi nga mu wona ni ku pswaliwa. Va wa alakanya ku a ngilozi leyo yi tirisana ni nungungulu a nga pswaliwa siku gin’we ni munhu loye. Ahandle ka tigondzo leto ta wukhongeli ga mawunwa, a tifesta ta ku alakanya a masiku ya kupswaliwa ti yelana kambe ni kuvhumba.
11. Zvini lezvi Jehovha a zvi lavako ka hina?
11 A vanhu vo tala va alakanya ku a siku legi va nga pswaliwa hi gona i siku go hlawuleka niku va fanele ku dzundziwa ni ku kombiwa lirandzo ka siku lego. Kanilezvi hi nga kombisa lirandzo ka maxaka ya hina ni vanghana va hina ni ka gihi siku, na ku nga hi ku rindzela siku ga gin’we kasi ku li kombisa. Jehovha i lava lezvaku hi randza van’wani hi tlhela hi hana contlhe cikhati. (Lera Mitiro 20:35) A hi rindzeli a siku legi hi nga pswaliwa hi gona kasi ku mu bonga, kanilezvi hi mu bonga masiku wontlhe hi wutomi legi a hi nyikileko. — Lisimu 8:3, 4; 36:9.
12. Hikuyini a siku hi fako hi gona gi hundzako a siku legi hi nga pswaliwa hi gona?
12 Mutshawuteli 7:1 i ngalo: ‘A kudzundzeka ku nene ku hundza mafura ya ntsengo; ni siku ga kufa gi hundza a siku ga kubelekwa.’ Hikuyini a siku ga kufa gi hundzako a siku ga kupswaliwa? Loku ha ha pswaliwa, a hi se maha nchumu wa wu nene kutani wa kubiha wutomini ga hina. Kanilezvi loku hi tirela Jehovha hi tlhela hi mahela van’wani a zvilo zva zvi nene, hi ta ‘dzundzeka’ kutani ku ti mahela vito gi nene niku Jehovha i ta hi alakanya hambu loku hifa. (Joba 14:14, 15) A vanhu va Jehovha a va mahi tifesta ta ku alakanya siku legi va nga pswaliwa hi gona kutani siku ga kupswaliwa ka Jesu. I nchumu wun’we basi lowu Jesu a hi rumileko ku maha, ku nga ku alakanya kufa kakwe. — Luka 22:17-20; Mahebheru 1:3, 4.
A PAXKWA YI SANGULELE KWIHI?
13, 14. A Paxkwa yi sukela kwihi niku Jehovha i yi wonisa kuyini?
13 A vanhu vo tala nyamutlha va maha festa va yi vitanako ku i Paxkwa na vaku vo alakanya a kuvhuka ka Jesu. Kanilezvi hi lisine leyo i festa ya wukhongeli ga mawunwa. Jesu a nga hi rumangi ku sala hi alakanya a kuvhuka kakwe. A mabhuku ya tiko ma komba lezvaku a maKristu yo sangula ma wa nga mahi a Paxkwa niku yi sukela ka mikhuwo ya kale ya wukhongeli ga mawunwa. A bhuku go kari * gi ngalo: “Lomu ka Testamenta ga Giswa a ku na nchumu wu kombako lezvaku a maKristu ma wa maha a Paxkwa. . . . A maKristu yo sangula ma wa nga mahi a tifesta ta ku alakanya masiku ya ku hlawuleka.”
14 Jehovha a nga tsaki loku a wona vanhu na va patsela mikhuwo ya wukhongeli ga mawunwa ni kuvhuka ka N’wana wakwe Jesu. (2 Va Le Korinte 6:17, 18) Phela Jehovha a nga zangi a hi ruma ku alakanya kuvhuka ka Jesu.
TIFESTA TA KU TSEMA LEMBE
15. A festa ya ku tsema lembe yi sukela kwihi?
15 A tiko ni tiko gi tsema lembe hi ndlela ya gona. Kanilezvi ka matiko yo tala ku tolovela ku mahiwa tifesta ta hombe hi 31 ka Dezembro. Ka tifesta leto ku mahiwa wubhayi ku tlhela ku nwiwa nguvhu. Ahandle ka lezvo, a festa ya ku tsema lembe yi sukela ka wukhongeli ga mawunwa. A bhuku go kari * gi ngalo: “Ka siku legi, a vaRoma va wa kulungelela Jano, a nungungulu wa tinyangwa, ni tivati, ni masangulo. A hweti ya Janeiro yi sukela laha ka vito ga Jano, wa tinghohe timbiri, a yin’we yi nga cuwukile phambeni a yin’wani yi cuwuka ndzhako.”
MICHADHO YI TSAKISAKO NUNGUNGULU
16, 17. Loku hi lava ku chadha, zvini hi faneleko ku ehleketa hi zvona?
16 A muchadho cimaho co tsakisa nguvhu. Lezvi a muchadho wu mahisiwako zvona zva hambana hi kuya hi tiko ni tiko. A vanhu vo tala a va cuwuki ku a mikhuwo leyi yi mahiwako lomu michadhweni yi sukela kwihi, hikwalaho va tshuka va maha mikhuwo yi sukelako ka tigondzo ta wukhongeli ga mawunwa na va nga zvi tivi. Kanilezvi loku a wanuna ni wasati va nga maKristu va lava ku chadha, va fanele ku hlola zvontlhe kasi va tiva lezvi zvi to tsakisa Jehovha. Loku va tiva lomu a mikhuwo leyo yi sukelako kona va ta tiva zvo maha kasi ku tsakisa Jehovha. — Marku 10:6-9.
17 A van’wani va kholwa lezvaku a mikhuwo yo kari yi mahiwako lomu michadhweni yi mahela ku va nyika tinjombo lava va chadhako. Hi cikombiso, ka matshamu yo kari a vanhu va va xwanyela maroxa lava va chadhako, kutani zvilo zvin’wani, na vaku lezvo zvi mahela ku va zvi kota ku pswala, va tsaka, va hanya nguvhu, va tlhela va vhikelwa ka zvilo zva kubiha. Kanilezvi a maKristu ma fanele ku ti wonela nguvhu ka mikhuwo yi sukelako ka wukhongeli ga mawunwa. — Lera 2 Va Le Korinte 6:14-18.
18. Hi wahi a matshinya man’wani ya milayo ya Bhibhiliya lawa a maKristu ma faneleko ku ma landzela xungetano hi muchadho?
18 Loku a wanuna ni wasati va nga maKristu va chadha va lava ku a muchadho wabye wu tsakisa vontlhe va nga kona wu tlhela wuva wo dzundzeka. Hikwalaho lava va rambilweko ka muchadho wa maKristu a va faneli ku wulawula zvilo zvo kala zvi nga hi zvi nene, zvo yelana ni masango, kutani zvo kala zvi nga kombisi cichavo hi lava Mavingu 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) A maKristu a ma mahi muchadho wa nduma hi ku fela ‘ku gwira hi kota ya lezvi ma nga nazvo’. (1 Johani 2:16) Loku u longisela muchadho, maha zvontlhe zvi lavekako kasi wu tsakisa Jehovha, kasi loku u wu alakanya u nga ti soli. — Wona Tlhamuselo wa wu 28.
va chadhako kutani hi van’wani. (A MUKHUWO WA KU GUMULISA TIKOPO WU SUKELA KWIHI?
19, 20. A mukhuwo wa ku gumulisa tikopo wu sukela kwihi?
19 Lomu michadhweni ni ka tifesta tin’wani zvi tolovelekile ku a vanhu va gumulisa tikopo. Va zvi mahisa kuyini? A mun’we i wula magezu ya ku mu navelela zva zvi nene a munhu wo kari kutani vanhu vo kari, lava van’wani va zvi sekela hi ku tlakusa a tikopo tabye va ti gumulisa. A maKristu ma fanele ku maha a mukhuwo lowo ke?
20 A bhuku go kari * gi wula lezvaku a ku gumulisa tikopo zvi sukela ka mukhuwo wa kale wa wukhongeli ga mawunwa “wa ku halata byala kutani nkhata lahasi na vaku vo phahla ka vanungungulu”. Va wa maha lezvo na vaku “‘hanya nguvhu’ kutani ‘hanya khwatsi’ na va kombela cokari”. Cikhatini ca kale a vanhu va wa tolovela ku tlakusa tikopo kasi va kombela ku katekisiwa hi vanungungulu vabye. Kanilezvi kasi Jehovha a hi katekisa a zvi lavi ku hi maha lezvo. — Johani 14:6; 16:23.
‘N’WINA LAVA MU RANDZAKO JEHOVHA, VENGANI KUBIHA’
21. Hi tihi a tifesta tin’wani leti a maKristu ma nga faneliko kuya ka tona?
21 Na u nga se vhumela kuya ka festa yo kari ranga hi ku ti wutisa lezvi: ‘Zvilo muni zvi vhuvhumisiwako ka festa Lisimu 1:1, 2; 97:10; 119:37.
leyo?’ Hi cikombiso, ka tifesta to kari ni tikarnavhali a vanhu va na ni makinela ya hlamba, vanwa yi nga chayi, va tlhela va maha wubhayi. A tifesta leto ti tlhela ti vhuvhumisa a kutekana ka wanuna ni wanuna kutani wasati ni wasati ni ku tizwa matshandza hi lomu a munhu a tako hi kona. Loku hiya ka tifesta leto hi komba lezvaku a hi zvi vengi lezvi Jehovha a zvi vengako. —22. Cini ci to vhuna a muKristu a ku tiva lezvaku i taya kutani a nga taya ka festa yo kari?
22 A maKristu ma fanele ku ti wonela nguvhu kasi ma ngayi ka tifesta ti chakisako Nungungulu. Mupostoli Pawule i tsalile lezvi: “Kani moga, kani monwa, kani hi cihi leci mu ci mahako, mahani zvontlhe zviva wudzundzo ka Nungungulu.” (1 Va Le Korinte 10:31; wona Tlhamuselo wa wu 29.) Lisine ku a hi tontlhe tifesta ti vhuvhumisako wubhayi, ni wukhozeli ga mawunwa, ni matshandza hi lomu a munhu a tako hi kona. Loku a festa yo kari yi nga tshovi a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya, hi fanele ku hlawula ha hoce a ku hi taya kutani hi nga taya. Hi fanele ku alakanyela kambe ku a van’wani va ta zvi wonisa kuyini.
DZUNDZA JEHOVHA HI LEZVI U WULAKO NI LEZVI U MAHAKO
23, 24. U nga ma tlhamuselisa kuyini a maxaka ya wena ma kalako ma nga hi Vakustumunyu va Jehovha lezvi zvi ku mahako u ngayi ka tifesta to kari?
23 Kuzvilava u tsikile kuya ka tifesta ti kalako ti nga dzundzi Jehovha. Kanilezvi a maxaka yo kari ma kalako ma nga hi Vakustumunyu va Jehovha ma nga ha alakanya ku u tsika kuya ka tifesta leto hi ku kala u nga ha ma randzi kutani ku kala u nga ha lavi ku hlengela nawo. Kuzvilava va alakanya ku a masiku ya kona ya ku a maxaka ma tlhangana Mavingu 11:25; Mutshawuteli 3:12, 13) A yin’we ya tindlela kuta na u ma ramba.
hi yalawo basi ya tifesta to alakanya masiku yo hlawuleka. Makunu u ta kuyini? Ku na ni tindlela to tala ta ku komba lezvaku wa ma randza a maxaka ya wena niku ya lisima. (24 Loku a maxaka ya wena ma ku wutisa ku hikuyini u kalako u nga hayi ka tifesta to kari ta ku alakanya masiku yo hlawuleka, u nga lavetela mahungu lomu ka mabhuku ya hina ni lomu ka jw.org kasi ma ku vhuna ku tlhamusela lezvi zvi ku mahako u ngayi. U nga zvi mahisi ku khwatsi wo zama ku va kona kutani ku va kurumeta ku vhumela a mawonela ya wena. Vhuna maxaka ya wena a ku zwisisa lezvaku u na ni zvigelo zvo zwala zvi ku mahako u nga hayi ka tifesta leto. Wulawula khwatsi, ‘a magezu ya wena a mave yo tsakisa contlhe cikhati, na ma lungilwe hi munyu’. — Va Le Kolosi 4:6.
25, 26. A vapswali va nga va vhunisa kuyini a vana vabye lezvaku va randza a milayo ya Jehovha?
25 Zva lisima ku a mun’we ni mun’wani wa hina a zvi tiva khwatsi lezvaku hikuyini a kalako a nga hlengeli ka tifesta to kari. (Mahebheru 5:14) Hina hi lava ku tsakisa Jehovha. Loku u hi mupswali u fanele ku ti nyika cikhati ca ku vhuna vana va wena lezvaku va zwisisa a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya va tlhela va ma randza. Laha va toya va mu tiva khwatsi Jehovha, va ta zvi navela nguvhu ku mu tsakisa. — Isaya 48:17, 18; 1 Pedro 3:15.
26 Jehovha wa tsaka hi ku hi wona na hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku mu khozela hi ndlela yi basileko ni yo tsumbeka. (Johani 4:23) Kanilezvi a votala va alakanya ku a munhu a nge tsumbeki na a hanya ka tiko legi gi teleko hi vanhu vo kala kutsumbeka. Lisine lezvo? Hi ta zvi wona ka cipimo ci landzelako.
^ nzi. 3 Loku u lava a mahungu ma wulawulako hi festa yo kari, cuwuka lomu ka Bhuku go kambisisa hi gona ga Vakustumunyu va Jehovha, ni lomu ka Índice das Publicações da Torre de Vigia, ni lomu ka jw.org.
^ nzi. 6 The Encyclopedia Americana.
^ nzi. 13 The Encyclopædia Britannica.
^ nzi. 15 The World Book Encyclopedia.
^ nzi. 20 International Handbook on Alcohol and Culture.