CIPIMO 11
Lezvi zvi to mu vhuna andzhako ka loku mu chadhile
“A lirandzo li nga ta fuva.” — 1 VA LE KORINTE 13:8.
1, 2. Loku a nuna ni sati vava ni zvikarato wukatini zvi komba ku a wukati gabye gi tsandzile? Tlhamusela.
A WUKATI cinyikiwo ci tako hi ka Jehovha. Gi nga maha munhu a hanya na a tsakile. Hambulezvo a wukati ni wukati gi na ni zvikarato zva gona. A zvikarato lezvo zvi nga ha wonekisa ku khwatsi a zvi mbheli niku zvi nga maha a nuna ni sati va nga ha randzani a ku fana ni kale.
2 Hambulezvo a kuva ni zvikarato a zvi wuli lezvaku a wukati ga n’wina gi no tsandza. Hambu a vanhu va tshukileko vava ni zvikarato zvi nga wonekisa ku khwatsi a zva hi na muri va zvi kotile ku zvi lulamisa va tiyisa wukati gabye. Va zvi mahisile kuyini?
TIYISANI A WUNGHANA GA N’WINA NA NUNGUNGULU NI WUNGHANA GA N’WINAWU
3, 4. Zvini zvi tshukako zvi humelela a nuna ni sati?
3 A wukati gi tlhanganisa vanhu vambiri vo hambana, va randzako zvilo zvo hambana, va hi ni mawonela yo hambana, va tlhela va maha zvilo hi ndlela yo hambana. Zvi nga maha kambe a nuna ni sati na vata hi ka matshamu yo hambana va tlhela va hi ni mahanyela yo hambana. Zvi teka cikhati niku zvi lava kutikarata kasi a nuna ni sati va tivana khwatsi.
4 Laha a cikhati ci hundzako, a nuna ni sati va nga khomeka nguvhu hi mitiro yabye laha ka kuza va nga ha kumi ni cikhati ca ku tshama zvin’we va bhula. Zvi nga tlhela zvi ku khwatsi vo tshama muti wun’we basi na va nga tivani. Cini ci to va vhuna ku vava vanghana va hombe?
A wusungukati ga Bhibhiliya ga lisima kasi hiva ni wukati ga gi nene
5. a) Cini ci to vhuna muKristu lezvaku ava munghana wa hombe wa nuna wakwe kutani sati wakwe? b) Hi kuya hi Mahebheru 13:4, hi fanele ku gi wonisa kuyini a wukati?
5 Jehovha i hi nyika wusungukati ga gi nene nguvhu kasi ku hi vhuna ku tiyisa wunghana ga hina naye ni wunghana ga hina kota nuna ni sati. (Lisimu 25:4; Isaya 48:17, 18) I hi byela lezvi: “A wukati gi wa dzundzeke ka vanhu vontlhe.” (Mahebheru 13:4) A nchumu hi wu wonako na wu hi wa lisima kutani wo dzundzeka hi wu hlayisa khwatsi. Maku hi zvalezvo Jehovha a lavako ku hi gi wonisa zvona a wukati ga hina.
A KU RANDZA JEHOVHA ZVI TA TIYISA A WUKATI GA N’WINA
6. Hi kuya hi Matewu 19:4-6, Jehovha i lava lezvaku a nuna ni sati va hanya zvin’we a cikhati co kota kwihi?
6 Jehovha hi yena a nga chadhisa a vanhu vo sangula laha misaveni. A N’wana wakwe Jesu i te: “Kasi a mu se gondza lezvaku loyi a va mahileko kusanguleni i no maha wanuna ni wasati, aku: ‘Hikwalaho a wanuna i ta siya papayi wakwe ni mamani wakwe a namarela ka sati wakwe, lava vambiri va tava nyama yin’we’ ke? Makunu a va ha hi vambiri, kanilezvi i nyama yin’we. Hikwalaho, lezvi Nungungulu a zvi tlhanganisileko, zvi nga hambanisiwi hi munhu.” (Matewu 19:4-6) Kusukela kwale kusanguleni, Jehovha i lava lezvaku a sati ni nuna va nga tshuki va hambana. I lava lezvaku a mingango yi hanya zvin’we hi kuzwanana na yi tsakile.
7. A nuna ni sati va nga gi tiyisisa kuyini a wukati gabye?
7 Nyamutlha a vanhu va chadhileko va kumana ni zvikarato zvo tala a ku hundza kale. A zvikarato lezvo zva tshuka zviva zva hombe nguvhu laha ka kuza va alakanya ku a wukati gabye gi tsandzile, va wona ku i chukwana va tsikana. Kanilezvi a ku zwisisa lezvi Jehovha a gi wonisako zvona a wukati zvi nga hi vhuna. — 1 Johani 5:3.
8, 9. a) Hi fanele ku landzela zvileletelo zva Jehovha ntsena loku zvi nga hi karateli ke? Tlhamusela. b) Hi nga zvi kombisisa kuyini lezvaku a wukati ga hina hi gi wona na gi hi ga lisima?
8 A zvileletelo zva Jehovha contlhe cikhati zva hi vhuna. Kota lezvi hi zvi wonileko, Jehovha i hi byela lezvi: “A wukati gi wa dzundzeke.” (Mahebheru 13:4; Mutshawuteli 5:4) Loku hi landzela a zvileletelo zva Jehovha hambu loku zvi hi karatela, hi ta vhuneka. — 1 Va Le Tesalonika 1:3; Mahebheru 6:10.
9 A wukati ga lisima ka hina. Hikwalaho a hi lavi ku wula kutani ku maha nchumu wu to wonha wukati ga hina. Hi lava ku tiyisa a wunghana ga hina kota nuna ni sati. Hi nga zvi mahisa kuyini?
KOMBISA HI MAGEZU NI MITIRO KU WA GI NYIKA LISIMA A WUKATI GA N’WINA
10, 11. a) Zvikarato muni zva hombe lezvi a vanhu vo kari va chadhileko va kumanako nazvo? b) A mawulawulela ya wena ma nga mu khumbisa kuyini a sati wa wena kutani nuna wa wena?
10 Ha zvi tiva lezvaku a sati ni nuna va nga maKristu a va faneli ku banana ne ku mahelana zvilo zvo biha. Kanilezvi ku na ni zvilo zvo tala lezvi a nuna ni sati va nga khunguvanyisanako hi zvona. Hi cikombiso, hi nga tshuka hi wula magezu ma tlhavako sati wa hina kutani nuna wa hina. A wasati wo kari i te: “A nuna wa mina wa ndzi tlhavetela hi magezu yakwe. Lisine ku a ndzi na zvilondza lomu mirini, kanilezvi a mbilu ya mina yi tele hi zvilondza hi kota ya magezu lawa a tshamelako ku ndzi byela, yaku ‘Wena wa ndzi nyenyeza pa!’ ne ‘A wu sizi nchumu!’” A nuna wo kari i te a sati wakwe i tshama hi ku mu chepeta a tlhela a mu chula mavito ya ku mu poyila. I ngalo: “Lezvi a ndzi byelako a zvi ringani ni ku zvi wula lomu ka vanhu. Hikwalaho a ndza ha zvi koti ku bhula naye niku hi zvalezvo zvi ndzi mahako ndzi hlwela ku wuya hi ntirweni. Ka mina i chukwana ku tshama ntirweni kasi ndzi hambana ni guwa.” Nyamutlha zvi tolovelekile ku a nuna ni sati va rukatelana va tlhela va byelana magezu yo tlhava.
11 Loku a nuna ni sati va byelana magezu yo tlhava, va vangelana zvilondza zvi tekako cikhati co leha kasi ku hola. Lezvo a hi zvona lezvi Jehovha a lavako ku a nuna ni sati va hanyisa zvona. Kanilezvi zva koteka ku u khunguvanyisa a sati wa wena kutani nuna wa wena na u nga zvi poli. U nga ha alakanya ku wa wulawula khwatsi naye, kanilezvi yena ke, i zvi wonisa kuyini? Loku o ku byela ku a mawulawulela ya wena ma mu tlhava, u ta ti karata u cica ke? — Va Le Galatiya 5:15; lera Va Le Efesusi 4:31.
12. Loku a munhu a chadhile i fanele ku ti wonela ka yini kasi a nga wonhi wunghana gakwe na Jehovha?
12 Lezvi u wulawulisako zvona ni sati wa wena kutani nuna wa wena loku mu hi lomu ka vanhu ni loku mu hi n’wece zva lisima ka Jehovha. (Lera 1 Pedro 3:7.) Jakobe 1:26 i hi byela lezvi: “Loku a wokari aku wa khozela Nungungulu kanilezvi na a nga khomi lirimi lakwe, wa kanganyisa a mbilu yakwe, ni kukhozela kakwe a ku vhuni nchumu.”
13. Hi wihi a nchumu wun’wani lowu a sati ni nuna va nga khunguvanyisanako hi wona?
13 Ku na ni zvin’wani lezvi a nuna ni sati va faneleko ku ti wonela ka zvona kasi va nga khunguvanyisani. Hi cikombiso, a sati wa wena kutani nuna wa wena i ta ti zwisa kuyini loku u mbheta cikhati co leha ni mun’wani wasati kutani wanuna? Kuzvilava mo chumayela zvin’we kutani wo zama ku mu vhuna ku hlula cikarato co kari. A zvi bihangi ku maha lezvo, kanilezvi a sati wa wena kutani nuna wa wena i ti zwisa kuyini? A wasati wo kari wa muKristu i te: “Loku ndzi wona nuna wa mina na a khatala nguvhu hi makabye mun’wani wa cisati lomu bandleni zva ndzi bayisa nguvhu. Ndzi ti wona na ndzi nga vhuni nchumu.”
14. a) Cigondzo muni hi ci kumako ka Genesisi 2:24? b) Zvini hi faneleko ku ti wutisa?
14 Kota maKristu, hi fanele ku khatalela a vapswali va hina ni vamakabye lomu bandleni. Kanilezvi loku u chadhile u fanele ku khatala nguvhu hi sati wa wena kutani nuna wa wena a ku hundza vontlhe. Jehovha i te a nuna i fanele ku “namarela ka sati wakwe”. (Genesisi 2:24) U fanele ku khatala nguvhu hi lezvi zvi laviwako hi sati wa wena kutani nuna wa wena. Ti wutise lezvi: ‘Ndza ti nyika cikhati co tshama ndzi bhula ni sati wa mina kutani nuna wa mina ndzi tlhela ndzi kombisa lezvaku ndza mu randza ke?’
15. Hikuyini a muKristu a chadhileko a nga faneliko kuva ni wunghana ga hombe ni munhu a kalako a nga hi nuna wakwe kutani sati wakwe?
15 Loku u maha wunghana ga hombe ni munhu a kalako a nga hi nuna wa wena kutani sati wa wena u ta vanga zvikarato wukatini ga wena. Hi kutsongwani-kutsongwani mu ta sangula ku tlhatlhelana zvifuva ni ku navelana. (Matewu 5:28) A kunavelana loko ku nga kula nguvhu laha ka kuza mu maha zvilo zvi chakisako wukati ga wena.
A “SANGO GA WUKATI GI NGA NYENYEZISWI”
16. Hi wihi a nayo lowu a Bhibhiliya gi hi nyikako xungetano hi wukati?
16 Andzhako ka ku wula lezvaku “a wukati gi wa dzundzeke ka vanhu vontlhe”, a Bhibhiliya gi tlhela giku a “sango ga wukati gi nga nyenyeziswi hakuva Nungungulu i ta lamula a zvibhayi”. (Mahebheru 13:4) Laha ka vhesi legi, a “sango ga wukati” ku wuliwa a masango ma hlengelwako hi nuna ni sati. (Mavingu 5:18) Hi nga zvi kombisa kuyini lezvaku hi ni cichavo hi sango ga wukati niku a hi lavi ku gi nyenyezisa?
17. a) Hi wahi a mawonela ya vanhu vo tala nyamutlha xungetano hi wubhayi? b) A maKristu ke, ma fanele ku gi wonisa kuyini a wubhayi?
17 A vanhu vo tala nyamutlha va alakanya lezvaku a zvi bihangi a ku hlengela masango ni munhu va nga kala ku chadha naye. A hi faneli ku thapelwa hi mawonela lawo. Jehovha i zvi veka kubaseni lezvaku wa gi venga nguvhu a wubhayi. (Lera Va Le Roma 12:9; Mahebheru 10:31; 12:29) Loku a munhu a hlengela masango ni mun’wani wo kala a nga hi yena loyi a nga chadha naye i nyenyezisa a wukati gakwe. I komba lezvaku a nga na mhaka hi milayo ya Jehovha niku i wonha a wunghana gakwe na Jehovha. Hikwalaho a hi faneli ku maha ne nchumu wun’we wu to hi yisa ka wubhayi, wo kota ku ti alakanyela na u hlengela masango ni munhu u kalako u nga chadhangi naye. — Joba 31:1.
18. a) Hikuyini a wubhayi gi fanako ni ku khozela vanungungulu va mawunwa? b) Jehovha i gi wonisa kuyini a wubhayi?
18 A Nayo wa Mosi le Izrayeli wa kale wu waku a ku maha wubhayi ciwonho ca hombe nguvhu a ku fana ni ku khozela a vanungungulu va mawunwa. Loku a munhu a maha zviwonho lezvo i wa tsayisiwa hi ku dawa. (Levhi 20:2, 10) A ku maha wubhayi zvi wa fana ni ku khozela vanungungulu va mawunwa hi ndlela muni? Loku a muIzrayeli a khozela a nungungulu wa mawunwa, i wo tsika ku maha lezvi a nga tsumbisa zvaku i ta tsumbeka ka Jehovha. Loku a maha wubhayi, i wo tsika ku maha lezvi a nga tsumbisa zvaku i ta tsumbeka ka sati wakwe kutani nuna wakwe. (Eksodusi 19:5, 6; Deuteronome 5:9; lera Malaki 2:14.) Zvi te dlunya lezvaku hambu kale, Jehovha i wa wona a wubhayi kota ciwonho ca hombe.
19. Cini ci to hi vhuna ku hi nga tshuki hi maha wubhayi?
19 Ahati nyamutlha ke? Hambu lezvi hi kalako hi nga ha landzeli a Nayo wa Mosi, a mawonela ya Jehovha xungetano hi wubhayi a ma cicangi. A ku fana ni lezvi hi kalako hi nga zvi lavi ku khozela a nungungulu wa mawunwa ne khati gin’we, hi nga tshuki hi hlengela masango ni munhu wo kala a nga hi yena loyi hi nga chadha naye. (Lisimu 51:1, 4; Va Le Kolosi 3:5) Loku hi maha wubhayi a hi kombisi cichavo hi wukati ga hina, ne a hi kombisi cichavo hi Jehovha, a Nungungulu wa hina. — Wona Tlhamuselo wa wu 26.
U NGA MAHA YINI KASI A WUKATI GA N’WINA GI TIYA?
20. A wutlhari gi nga vhunisa kuyini a nuna ni sati?
20 U nga maha yini kasi a wukati ga n’wina gi tiya? A Mhaka ya Nungungulu yi ngalo: “A yindlu yi akiwa hi wutlhari, yi tiyisiwa hi kupimisisa.” (Mavingu 24:3) A yindlu yi akilweko khwatsi ya tsakisa ni ku ya vhikela. A wukati gonawu gi tshamisile zvezvo. A munhu a nga ni wutlhari i maha zvontlhe zvi lavekako kasi wukati gakwe gi tiya gi tlhela gi tsakisa.
21. A wutivi gi nga tiyisa a wukati ga hina hi ndlela muni?
21 Na gi wulawula hi yindlu leyo, a Bhibhiliya gi tlhela giku: ‘A tikwaruto ta yona ta tatiswa hi wutivi, ti tatiwa hi wukosi ga lisima gi tsakisako.’ (Mavingu 24:4) Lezvi u gondzako ka Mhaka ya Nungungulu zvi nga tiyisa a wukati ga n’wina. (Va Le Roma 12:2; Va Le Filipi 1:9) Loku mu lera a Bhibhiliya kutani mabhuku man’wani ya hlengeletano na mu hi zvin’we kota nuna ni sati, bhulani hi lezvi mu nga ma tirisisako zvona a mahungu lawo wukatini ga n’wina. Hlotani tindlela ta ku komba lezvaku ma randzana niku ma kombisana cichavo, ni wunene, ni lezvaku ma zwisisana. Kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna a kuva ni matshamela lawa ma to tiyisa a wukati ga n’wina ma tlhela ma ku maha u randziwa nguvhu hi nuna wa wena kutani sati wa wena. — Mavingu 15:16, 17; 1 Pedro 1:7.
Kombelani Jehovha lezvaku a mu rangela ka wukhozeli ga n’wina ga ngango
22. Hikuyini hi faneleko ku randza a sati wa hina kutani nuna wa hina hi tlhela hi mu komba cichavo ni ku mu dzundza?
22 Hi fanele ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hi kombisa lirandzo ni cichavo ka sati wa hina kutani nuna wa hina hi tlhela hi mu dzundza. Loku hi maha lezvo a wukati ga hina gi ta tiya ni ku tsakisa. A ca lisima ka zvontlhe lezvo hi ku a wukati ga hina gi ta tsakisa Jehovha. — Lisimu 147:11; Va Le Roma 12:10.
