1, 2. Zini lezi Jehova a zi lavako lomu mingangweni?

JEHOVA NUNGUNGULU hi yena a nga mahisa muchado wo sangula. A Biblia gi hi byela lezaku i lo vanga wasati wo sangula “a mu neha ka wanuna.” Adamu i lo tsaka nguvu laha ka kuza aku: “Loyi hi rambu ga marambu ya mina, ni nyama ya nyama ya mina.” (Genesisi 2:22, 23) Lezo zi komba ku Jehova i lava lezaku lava va chadileko va tsaka.

² A ya kubiha hi lezaku a kutala ka lava va chadileko a va se tshuka va ringa litsako wutomini ga ngango. Hambulezo, a Biblia gi na ni matshinya ya milayo yo tala ma vunako vontlhe laha ngangweni lezaku va humelela wutomini ga ngango, va tlhela va tsaka hi ku hanya zinwe. — Luka 11:28.

3, 4. a) A nuna i fanele ku hanya ni sati wakwe hi ndlela muni? b) Hikuyini zi nga za lisima a ku a nuna ni sati va tsetselelana?

³ A Biblia gi wula lezaku a nuna wa mu nene i fanele ku mu kombisa xichawo a sati wakwe a tlhela a mu ranza. Gonza Va Le Efesusi 5:25-29. Xontlhe xikhati, a nuna i fanele ku ranza sati wakwe; a mu vikela, a mu hlayisa, a tlhela nga mahi ni xihi xi nga wa ta mu bayisa.

⁴ Ahati loku a sati wakwe a tshuka a phazama ke, zini lezi a nuna a faneleko ku maha? A vanuna va byeliwa lezi: “Ranzani vasati va nwina, mu nga va maheli timbiti [ku nga va zangareli].” (Va Le Kolosi 3:19) Vanuna, mu nga rivali lezaku nwinawu ma phazama. Ahandle ka lezo, loku mu lava ku Nungungulu a mu tsetselela, mu fanele ku tsetselela vasati va nwina. (Mateu 6:12, 14, 15) Loku a nuna ni sati va ti  yimisela ku tsetselelana, zi ta va vuna kuva ni litsako ngangweni wabye.

5. Hikuyini a nuna a faneleko ku mu nyika wudzunzo a sati wakwe?

⁵ Jehova i rinzela lezaku a nuna a mu nyika wudzunzo sati vakwe. A nuna i fanele ku ehleketa khwatsi hi lezi zi lavekako ka sati wakwe. Leyo a hi mhaka yo hlakana. Loku a nuna a nga hlayisi khwatsi a sati wakwe, Jehova a nga tshuka a nga ingiseli a mikombelo ya nuna loye. (1 Pedro 3:7) Jehova a nga ranzi munhu hi kuva wanuna kutani wasati. Kanilezi, loyi a ranzako Jehova, hi yena a nga wa lisima mahlweni kakwe.

6. A magezu yaku a nuna ni sati “i nyama yinwe” ma wula yini?

⁶ Jesu i tlhamusele lezaku a nuna ni sati ‘a va ha hi vambiri, kanilezi i nyama yinwe.’ (Mateu 19:6) Hi wumbiri gabye va wa ta tsumbeka, niku va wa nga ta tshuka va hlengela masango ni munwani. (Mavingu 5:15-21; Maheberu 13:4) A nuna kutani sati i fanele ku khatalela munwani hi tlhelo ga masango, a nga ti alakanyeli gakwe ntsena. (1 Va Le Korinte 7:3-5) A nuna kambe i fanele ku alakanya lezaku ‘a ku na munhu a nga venga a nyama yakwe; kanilezi wa yi wundla a yi tshotshota.’ Hikwalaho, i fanela ku ranza a tlhela a mu nyika nguvu lisima a sati wakwe. Lexi a sati a xi lavako ku hunza zontlhe, ku kombiswa wunene ni ku ranziwa hi nuna wakwe.

7. Hikuyini laha ngangweni ku lavekako a hloko ya ngango?

⁷ A mingango yontlhe yi lava kuva ni hloko ya ngango— ku nga loyi a wonelelako kasi a zilo zi famba khwatsi. Lomu ka bhuku ga 2 Va Le Korinte 11:3, a Biblia gi wula lezi: “A hloko ya wanuna munwe ni munwani hi Kristu, ni hloko ya wasati hi nuna wakwe, ni hloko ya Kristu hi Nungungulu.”

8. A sati a nga kombisisa kuyini xichawo hi nuna wakwe?

 ⁸ A vanuna vontlhe va phazama. Kanilezi, loku a sati a seketela ziboho za nuna wakwe hi mbilu yontlhe, a ngango wontlhe wa vuneka. (1 Pedro 3:1-6) A Biblia gi ngalo: “A sati i fanele kuva ni xichawo xa hombe hi nuna wakwe.” (Va Le Efesusi 5:33, NM) Ahati loku a nuna a nga hi wa wukhongeli galegi ga ginwe ni sati wakwe ke? A sati i fanele ku simama a kombisa xichawo hi nuna wakwe. A Biblia gi ngalo: “Nwina vasati, ingisani vanuna va nwina; lezaku kasi hambu loku va hi kona lava va nga ingisiko mhaka, va fela ku kokiwa hi mahanyela ya vasati vabye hi handle ka mhaka; na va wona a mahanyela ya nwina ya kubasa zinwe ni xichawo.” (1 Pedro 3:1, 2) A mahanyela ma nene ya sati, ma nga vuna nuna a ku zwisisa ni ku kombisa xichawo hi wukhongeli ga sati wakwe.

9. a) Zini lezi a sati a faneleko ku maha loku a hi ni mawonela yo hambana ni ya nuna wakwe? b) A bhuku ga Titusi 2:4, 5, gi va nyika wusungukati muni a vasati?

⁹ A sati a nga maha yini loku a hi ni mawonela yo hambana ni ya nuna wakwe ka maha yo kari ke? A mawonela yakwe i fanele ku ma wula hi xichawo. Hi xikombiso, ka khati go kari, Sara i lo wula zilo zi nga kala ku mu  tsakisa Abrahama. Kanilezi Jehova i lo mu byela lezi: “Ingisa . . . lezi Sara a ku byelileko.” (Genesisi 21:9-12) Zi ta kala ku a nuna a nga muKristu a maha xiboho xi lwisanako ni lezi a Biblia gi zi wulako. Hikwalaho, a sati i fanele ku seketela ziboho za nuna wakwe. (Mitiro 5:29; Va Le Efesusi 5:24) A sati wa mu nene i wu khatalela khwatsi a ngango wakwe. (Gonza Titusi 2:4, 5.) Loku a nuna ni vanana va wona lezi a sati tlhelo mamani a ti karatisako zona kasi va hanya khwatsi, a xichawo ni liranzo labye ha yena zi ta kula.

10. Zini lezi a Biblia gi zi wulako xungetano hi kuhambana ni kutlhatlha wukati?

¹⁰ Ka zikhati zo kari, a nuna ni sati va tsutsumela ku hambana kutani ku tlhatlha wukati loku va kumana ni zikarato. Kanilezi, a Biblia gi wula lezaku ‘a sati ngha a nga suki ka nuna wakwe, ni nuna ngha a nga tsiki a sati wakwe.’ (1 Va Le Korinte 7:10, 11) Hambulezo, ku na ni ziyimo zo karata ku hunza mpimo laha a nuna ni sati va nga hambanako. Kanilezi, lexo a hi xiboho xo hlakana. Ahati a ku tlhatlha wukati ke? A Biblia gi komba lezaku kova ni xigelo xinwe basi xa ku tlhatlha wukati. A nuna ni sati va ngo tlhatlha wukati ntsena loku a munwe wabye a hlengele masango ni munhu munwani. — Mateu 19:9.

11. Zini lezi a vana va zi lavako ku hunza zontlhe?

¹¹ Vapswali, mbhetani xikhati xo tala ni vana va nwina hi laha zi kotekako hi kona. A vana va lava nwina vapswali vabye. Niku lexi va xi lavako ku hunza zontlhe, ku nwina vapswali mu va gonzisa ku tiva Jehova. — Deuteronome 6:4-9.

12. Zini lezi a vapswali va faneleko ku maha kasi ku vikela vana vabye?

¹² A tiko ga Satani giya gi biha nguvu. Ku na ni vanhu vo kari kambe va ku va nga tshuka va va mahela zilo zo biha a  vana va hina, hambu ku va pfinya va va xakela hi ku hlengela masango navo. A vapswali vo kari za va karatela ku bhula ni vana vabye hi mhaka leyi. Kanilezi, nwina vapswali, mu fanele ku tlharihisa vana va nwina xungetano hi vanhu lavo, mu tlhela mu va gonzisa ku ti vikela. Vapswali, mu fanele ku vikela vana va nwina. * — 1 Pedro 5:8.

13. Xana a vapswali va fanele ku va gonzisisa kuyini a vana vabye?

¹³ A vapswali hi vona va nga ni ntiro wa ku gonzisa vana vabye lezi va faneleko ku hanyisa zona. Mu nga va gonzisisa kuyini a vana va nwina? A vana va nwina va lava  ku gonzisiwa. Kanilezi, loku mu va tsayisa mu nga tluli mpimo ne ku va mahela xapi. (Jeremia 30:11) Hikwalaho, mu nga tshuki mu tsayisa vana va nwina na mu zangarile. Mu nga tirisi magezu yo ‘tlhava khwatsi i supado’ ni ya ku bayisa. (Mavingu 12:18) Va gonziseni ku tiva a ku hikuyini va faneleko ku ingisa. — Va Le Efesusi 6:4; Maheberu 12:9-11; wona Tlhamuselo wa wu 30.

14, 15. Hikuyini a vana va faneleko ku ingisa vapswali vabye?

¹⁴ Xontlhe xikhati Jesu i wa ingisa a Dadani wakwe, hambu loku zi karata. (Luka 22:42; Johani 8:28, 29) Jehova kambe i lava lezaku a vana va ingisa vapswali vabye. — Va Le Efesusi 6:1-3.

¹⁵ Vanana, alakanyani lezaku loku mu ingisa vapswali va nwina hambu loku zi karata, Jehova ni vapswali va nwina va tsaka hi nwina. * — Mavingu 1:8; 6:20; 23:22-25.

16. a) Satani i zamisa kuyini ku kucetela vaswa lezaku va maha za kubiha? b) Hikuyini zi nga za lisima a ku hlawula vanghana lava va ranzako Jehova?

¹⁶ Satani a nga ha tirisa vanghana va wena kutani vanhu vanwani va tanga ya wena kasi ku ku ringa ku maha zilo zo biha. Satani wa zi tiva lezaku za karata ku ala ku maha zilo zo byeliwa hi vanghana va wena. Hi xikombiso, Dina a n’wana wa Jakobe, i wa hi ni vanghana va nga kala va nga ranzi Jehova. Lezo zi mu nehele zikarato yena ni ngango wabye. (Genesisi 34:1, 2) Loku a vanghana va wena va nga mu ranzi Jehova, va ta tshuka va ku kucetela ku maha zilo lezi Jehova a zi vengako. Loku u zi maha, zi ta ku vangela tixanisa, zi bayisa va ngango wa wena, zi tlhela zi bayisa Jehova. (Mavingu 17:21, 25) Hikwalaho, i chukwana niku za  lisima nguvu a ku u hlawula vanghana lava va ranzako Jehova. — 1 Va Le Korinte 15:33.

17. Hi wihi a ntiro wa munwe ni munwani laha ngangweni?

¹⁷ Loku vontlhe laha ngangweni va lanzela zileletelo za Nungungulu, va ti vikela zikarato zo tala. Hikwalaho, loku u hi nuna, ranza sati wa wena u tlhela u mu hlayisa hi liranzo. Loku u hi sati, kombisa xichawo u tlhela u ti koramisa ka nuna wa wena. Pimanyisa xikombiso xa sati a kumbukiwako ka bhuku ga Mavingu 31:10-31. Loku u hi mupswali, gonzisa vana va wena lezaku va ranza Nungungulu. (Mavingu 22:6) Loku u hi papai, rangela “khwatsi a ngango” wa wena. (1 Timote 3:4, 5; 5:8) Vanana, ingisani a vapswali va nwina. (Va Le Kolosi 3:20) Nwentlhe mu nga rivali kambe lezaku vontlhe laha ngangweni va phazama. Hikwalaho, munwe ni munwani wa nwina, ngha a ti koramisa a kombela ku tsetselelwa. Kunene, a Biblia gi na ni zileletelo zi vunako vontlhe laha ngangweni.