Lava civhuno

“A munhu a nga hlula loyi a nga yece, kanilezvi loku va hi vambiri va nga mu hlula. A joka ga miluko yinharu a gi phewuki hi kuhatlisa.” — Mutshawuteli 4:12.

LOKU hi vhuniwa hi van’wani zva olova nguvhu a ku hlula nala — hambu loku a no tshamisa kuyini. Hikwalaho, loku u lava ku hlula a vhisio ya kudzaha zvi wa tava wutlhari a ku lava civhuno ka ngango wa wena ni ka vanghana — kutani mun’wani munhu wa munene ni wa lihlazva-mbilu.

Lava civhuno ka vanhu lava va zvi kotileko ku tsika a ku dzaha hakuva va nga ku zwela wusiwana va tlhela va ku vhuna. Torben, a muKristu wa le Dinamarca i wula lezvi: “A ku vhuniwa hi van’wani zvi ndzi vhunile nguvhu.” Abraham, loyi a tshamako Índia, i tsalile lezvi: “A lirandzo la lisine ndzi kombisilweko hi ngango wa mina ni maKristu-kuloni li ndzi vhunile ku ndzi tsika ku dzaha.” Kanilezvi ka zvikhati zvin’wani hambu a civhuno ca ngango ni vanghana a ci eneli.

A wanuna wo kari wa ku hi Bhagwandas i wula lezvi: “Ndzi dzahile hi 27 wa malembe kanilezvi laha ndzi nga gondza lezvi a Bhibhiliya gi wulako hi mikhuwo yi nga basangiko ndzi no boha a ku tsika ku dzaha. Ndzi no zama ku hungula a mpimo lowu ndzi nga dzaha. Ndzi no cica a vanghana va mina. Ndzi no tlhela ndzi lava civhuno ca dhokodhela. Zvontlhe lezvo a zvi vhunangi nchumu. Hi kugumesa, ka wusiku go kari, ndzi no vhulula a mbilu ya mina ka Jehovha Nungungulu hi mukhongelo ndzi mu khongotela lezvaku a ndzi vhuna a ku tsika ku dzaha. Makunu hi kona ndzi nga zvi kota!”

A cin’wani ca lisima ku ti longisa a kulwa ni zvikarato lezvi kuzvilava u to kumana nazvo. Hi zvihi zva kona? A ndzima yi landzelako yi ta tlhamusela.

[Kwadru]

XANA U FANELE KU TIRISA A MIMURI YA KU TSIKISA KU DZAHA?

A tikoponi leti ti mahako a mimuri ya ku vhunetela ku tsika ku dzaha, yo kota a cibhandichana ci nga ni nikotina ci nameketiwako lomu mirini, ti kuma a tibhiliyoni to tala ta madholari. Na u nga se maha ciboho ca ku tirisa a mimuri leyo, kambisisa a zviwutiso lezvi zvi landzelako.

Hi wahi mabhindzu ya yona? Ku wuliwa lezvaku a mimuri yo tala yi maha ku u nga zvi naveli nguvhu ku dzaha lezvi zvi mahako ku zvi ku olovela ku tsika ku dzaha. Kanilezvi a hi vontlhe va vhumelako lezvaku hakunene a mimuri leyo ya vhuna.

Hi wahi a makhombo ma nga kona? A mimuri yo kari yi nga ku vangela zvikarato zin’wani zvo kota ku hlamuka timbilu, depressão, ni ku lava ku ti daya. Alakanya kambe lezvaku a mimuri ya ku vhaleta a nikotina i ndlela yin’wani ya ku ku nyika a nikotina zvin’we ni zvikarato lezvi yi vangelako lihanyo. Kasi ku wula lisine, a munhu a tirisako a mimuri leyo i simama ni vhisio.

Hi tihi tindlela tin’wani ti nga kona? Ka kambisiso wo kari wu mahilweko, a 88 wa tipursentu ta vanhu va zvi kotileko ku tsika ku dzaha va wula lezvaku va no tekela ku tsika ku dzaha va tlhela va nga tirisi a mimuri ya ku va tsikisa ku dzaha.