Tiyisa a kutiyimisela ka wena

“A ku ti yimisela hi mbilu yontlhe a ku tsika ku dzaha hi gona tshamela ga lisima nguvhu ga lava va zvi kotako ku tsika a vhisio leyi.” — “Stop Smoking Now!” (“Tsika ku dzaha zvezvi!”)

HI KUKONGOMA, loku u lava ku tsika ku dzaha hi wutsongwani ga kona u fanele ku ti yimisela hi mbilu yontlhe a ku maha lezvo. U nga ku tiyisisa kuyini a kutiyimisela ka wena? Kasi ku sangula, wona lezvi a wutomi ga wena gi to chukwatisisa zvona loku u nga dzahi.

U ta popara mali. Ka matiko yo kari, a ku dzaha masu ya masigari hi siku zvi ngaga a mazanazana ya madholari hi lembe. “Ndzi wa nga zvi pimisi ku ndzi mbheta a mali yo tala nguvhu hi ku xava masigari.” — Gyanu, Nepal.

U ta tsaka nguvhu wutomini. “A wutomi ga mina gi sangulile a cikhati leci ndzi nga tsika ku dzaha niku giya gi chukwata nguvhu”, ku wula Regina wa le Joni. Loku a munhu a tsika ku dzaha, i sangula ku kuzwa khwatsi a kunandziha ka zvakuga ni ku mazwa khwatsi a masema kutani kunuhela ka zvilo, niku a kutala ka zvikhati i sangula kuva ni ntamu a tlhela ava ni miri wo saseka.

U ngava ni lihanyo la linene. “A ku tsika ku dzaha zvi tekela ku neha mabhindzu ya hombe ka lihanyo la vavanuna ni vavasati va titanga tontlhe.” — Centros de Controlo e Prevenção de Doenças, EUA.

U ta engetela a ku ti tsumba. “Ndzi tsikile ku dzaha hakuva ndzi wa nga lavi ku fumelwa hi fole. Ndzi wa lava ku fumela a miri wa mina.” — Henning, Dinamarca.

A ngango wa wena ni vanghana va ta vhuneka. “A ku dzaha . . . zvi wonha a lihanyo la lava va nga kusuhani na wena. . . . A mikambisiso yi komba lezvaku ku na ni vanhu vo tala va fako lembe ni lembe hi kankro ya mahahu ni mababyi ya mbilu hi kota ya ku kumeka kusuhani ni lava va dzahako.” — Sociedade Americana do Cancro.

U ta tsakisa a Muvangi wa wena. “Varandzekako . . ., a hi ti hlazveni kunyenyezeni kontlhe ka nyama”. (2 Va Le Korinte 7:1) ‘Mu nyikela mimiri ya n’wina kota yo basa ni yi amukelekako ka Nungungulu.’ — Va Le Roma 12:1.

“Zvalezvi ndzi nga zwisisa lezvaku Nungungulu wa venga a zvilo lezvi zvi chakisako a miri, ndzi no boha a ku tsika ku dzaha.” — Sylvia, Espanya.

A kutala ka zvikhati, a kutiyimisela basi a zvi eneli, zvi nga lava a civhuno ca van’wani a ku patsa ni ngango ni vanghana. Zvini va nga mahako?