va wona kuxaniseka kota mbhandzu wa mitiro ya munhu, yi ngava a yi mahile ka wutomi legi kutani cikhatini ci hundzileko. A munhu a nga chikela ka moksa — ku nga kutlhatlhiswa ka kupswaliwa luswa hi kuphindaphinda — hi ku chikelela a tshamela ga maalakanyo gi tlhatlhekileko ka zvilo zvi nga hiko zva wukhongeli.

va wona kuxaniseka kota tsayiselelo wa ciwonho ni ku ringa kukholwa. A makhombo cialakanyiso “ca lezvaku hi fanele ku bonga Nungungulu contlhe cikhati hi makatekwa ya hina wontlhe ni ku tiva lezvaku hi fanele ku seketela lava va vhumalako”, ku wula Dr. Sayyid Syeed, prezidhente wa Sociedade Islamica Norte Amerikana.

ci namarela laha kaku a kuxaniseka i mbhandzu wa mitiro ya mitiro ya munhu wutsumbu. A vaJudha vo kari ve ngalo ku tava ni kuvhuka ka vafileko; andzhako ka lezvo, lava va xanisekileko na va nga hi na nandzu va ta mahelwa kululama. A ntlawa wa tigondzo ni mikhuwo ya ciJudha wu gondzisa lezvaku loku a munhu afa i ta pswaliwa luswa hi ka cin’wani cilo, lezvi zvi nyikako munhu a thomo ga kuphindaphinda ga ku ti tirula ka zvihoxo zvakwe.

va kholwa lezvaku a vanhu va fanele ku hundza hi ka kuxaniseka kunyingi makhati yo tala, ku nga ku pswaliwa hi kuphindaphinda kala loku a mitiro ya hava ya munhu, kutizwa kakwe, ni lezvi a zvi dokolokelako zvi fuva. Hi kota ya wutlhari, mitiro yo saseka, ni ku zvi tiva ku kawuka maalakanyo, a munhu waza a chikela ka nirvhana — ku nga ciyimo leci a kuxaniseka kontlhe ku mbhelileko.

ve a kuxaniseka kunyingi ku vangiwa hi “kutsandzeka ka munhu ni zvihoxo zvakwe”, ku wula A Dictionary of Comparative Religion (Dhisionario go ecanisa wukhongeli). A gondzo ya wuKonfesionista yi vhumela a maalakanyo ya lezvaku hambu lezvi a kuxaniseka ku nga hunguliwako hi ku hanya hi mahanyela yo saseka, a wunyingi ga kona ku vangiwa hi “zvivangwa zva moya zvi nga hiko na kufumelwa hi munhu. Ka zviyimo zvo khwatsi hi lezvi, leci a munhu a nga ci mahako ku vhumela ntsena lezvi a zvivangwa lezvo zva moya zvi xuvileko ku maha”.

gi ngalo loku a munhu a xaniseka i no loyiwa. Kota ku wula ka gondzo leyi, a valoyi va nga neha tinjombo kutani khombo ni lezvaku a mitiro ya valoyi yi nga tshimbelwa hi mikhuwo yo tsalangana. Hikwalaho, ku alakanyiwa lezvaku a mikhuwo ni mimiri ya tin’anga yilwa ni wuxungu ga valoyi a cikhati leci a munhu a xanisekako hi kubabya.

me ngalo a kuxaniseka ku sukela ka ciwonho ca vanhu vambiri vo sangula, kota lezvi zvi tlhamuselwako ka bhuku ga Bhibhiliya ga Genesisi. Hambulezvo, a mitlawa yo tala yi bondzele a gondzo leyo ni maalakanyo yabye wutsumbu. Hi cikombiso, a vaKotolika vo kari ve ngalo ku nga ‘nyikelwa ka Nungungulu’ kota ndlela ya ku mu kombela lezvaku a katekisa chichi kutani ku tirisa kuxaniseka loku kasi a ponisa mun’wani munhu.