• A n’wana wa wena i ti kukumuxa nguvhu kuveni lezvo ova ni 10 wa malembe basi!

• I lava ku vontlhe va mu khoma hi ndlela yo hlawuleka a ku khwatsi i hosi.

U ga ha ti wutisa lezvi: ‘Hikuyini a mahako lezvi? Mina ndzo lava ku a tizwa khwatsi na ku nga hi ku a ti wona kota wa lisima ku hundza van’wani!’

Zva koteka ku gondzisa n’wana a kuva munhu wo ti koramisa a tlhela a simama a ku ti wona na a hi wa lisima?

Ka malembe lawa a vapswali va kuciwa a ku maha zvontlhe zvi laviwako hi vana vabye; ni ku va dzundza hambu loku va nga mahangi nchumu wa ku ringana ku dzundziwa; kutani ku nga va kawuki hambu loku zvi fanele. Ku wa alakanyelwa ku loku a vana va khomiwa hi ndlela yi va mahako va ti wona na va hi vo hlawuleka, va wa ta kula na va ti randza. Kanilezvi give gihi wuyelo? A bhuku Generation Me gi ngalo: “Na va zama ku a vana vabye va ti randza nguvhu a vapswali va maha ku va hi ni matshandza ni ku ti wona kota va lisima nguvhu ku hundza van’wani wutshan’wini ga ku vava ni kupima kunene ni kuva vo tsaka.”

A vanana vo tala va kulako na va dzundziwa hi ndlela yi nga faneliko va kula na va nga longangi a ku yimisana ni zvikhunguvanyiso, ku komamisiwa, kutani ku yimisana ni zvihoxo zvabye. Kota lezvi va gondzisiwako a ku veka kupima ka lezvi va zvi lavako, a cikhati va kulako a va zvi koti kuva ni kuzwanana kunene ni van’wani. Kota wuyelo ga kona, a kutala kabye va xanisiwa hi kukarateka ko hundza mpimo ni mababyi ya mbilu.

Leci ci mahako a vanana va kula na va ti randza hi ndlela yi faneleko, a hi ku tshamela ku byeliwa ku va lisima, kanilezvi hi loku va maha mitiro ya yi nene. Lezvo zvi lava zvo hundza ku va ti tsumba. Va fanele ku gondza, va tirisa lezvi va gondzako, va tlhela va chukwatisa a wutlhari gabye ga ku maha zvilo. (Mavingu 22:29) Va fanele ku tlhela va khatalela a zvilaveko zva van’wani. (1 Va Le Korinte 10:24) Zvontlhe lezvo zvi lava a kutikoramisa.

Mu dzundze loku hakunene zvi fanele. Loku a n’wana wa wena a kuma tinota ta ti nene cikoleni mu dzundze. Kanilezvi loku a kuma tinota ta lahasi u nga tekeli ku mu nyika nandzu a mugondzisi wakwe. Hakuva lezvo zvi ta mu karatela a ku gondza kutikoramisa. Wutshan’wini ga lezvo, mu vhune a ku wona lezvi a nga mahako kasi ku chukwatisa ka makhati ma tako. U nga tsiki ku mu dzundza loku a mahile zva zvi nene.

Loku zvi laveka mu kawuke. Lezvo a zvi wuli ku u fanele ku kawuka a n’wana wa wena ka zvihoxo zvontlhe a mahako. (Va Le Kolosi 3:21) Kanilezvi loku a maha a zvihoxo zva hombe u fanele ku mu kawuka. Zvi fanele kuva tano kambe loku a kombisa matshamela ya hava. Hakuva loku zvi tsikiwa zvi ta zima mitsu.

Hi cikombiso, hi nga alakanyela ku ngha a n’wana wa wena a kombisa moya wa kutikulisa. Loku a nga kawukiwe a ngava munhu wa matshandza a tlhela a sangula ku nga tsakelwi hi van’wani. Hikwalaho tlhamusela a n’wana wa wena lezvaku a ku ti kukumukisa zvi mu maha munhu wo biha niku lezvo zvi nga mu chela tingana. (Mavingu 27:2) Mu tlhamusele kambe a ku a munhu a ti wonako hi ndlela yi nene a nga tshameli ku wulawula hi lezvi a zvi kotako ku maha. A ku mu kawuka loko hi ndlela ya lirandzo ku ta mu gondzisa kutikoramisa. Zvi nga ta mu maha a ti wona na a nga hi wa lisima. — Tshinya ga nayo ga Bhibhiliya: Mateu 23:12.

Mu gondzise lezvi a ku hanya ku nga tshamisa zvona. Loku u mu nyika ni cihi a ci lavako zvi nga mu vangela matshandza. Hi cikombiso, loku a lava nchumu u kalako u nga wu koti ku xava, mu tlhamusele lisima la ku hanya hi mali mu nga nayo. Loku zvi lava ku mu thinda a lipfhumba lo kari mu tlhamusele lezvaku a zvikhunguvanyiso zvo kota lezvo zvi maha cipandze ca ku hanya, niku tlhela u mu byela lezvi u zvi hlulisako zvona. Wutshan’wini ga ku vhikela a vana va wena ka zvikarato zvontlhe, va longisele ku yimisana ni zvikarato lezvi va to kumana nazvo wutomini. — Tshinya ga nayo ga Bhibhiliya: Mavingu 29:21.

Mu kuce ku ava munhu wa ku randza ku nyika. Komba a n’wana wa wena lezvaku a kunyika ku na ni litsako la hombe a ku hundza ku nyikiwa. (Mitiro 20:35) Hi ndlela muni? Tsalani zvin’we a mavito ya vanhu va lavako ku vhuniwa ku xava zvokari, kuya ka wutshamu go kari kutani ku vhuniwa mitiro. Andzhako ka lezvo famba naye mu ya vhuna a vokari vabye. Tsika a n’wana wa wena a wona litsako u li zwako hi ku khatalela zvilaveko zva van’wani. Hi ndlela leyo u ta gondzisa a n’wana wa wena a kutikoramisa hi ndlela ya ntamu — ku nga ku mu gondzisa hi cikombiso ca wena. — Tshinya ga nayo ga Bhibhiliya: Luka 6:38.