Loku hi tshamela ku veka tihlo ka matshamela ya vanhu, lezvo zvi nga hi maha hi va zonda hi kota ya lezvi va nga ni matshamela yo hambana ni lawa ya hina. Loku hi hlakulela a tshamela lego ga hava xungetano hi van’wani, zvi nga hi karatela a ku kombisa kuzwela wusiwana. A ku kala ku kuzwela wusiwana zvi ngha maha mitso wa hombe — cihlawulela.

“Tsakani ni lava va tsakako, mu rila ni lava va rilako.” — VA LE ROMA 12:15.

Lezvi zvi wulako zvona: A tshinya legi ga nayo gi hi gondzisa lezvaku hi fanele ku kombisa zwela wusiwana. A zwela wusiwana i ndlela ya ku ti veka ka ciyimo ca munhu wokari a kumanako ni cikarato ni ku tizwa hi ndlela leyi a ti zwako hi yona.

Loku hi kombisa kuzwela wusiwana hi munhu wokari, hi taya hi tiva lezvi hi fanisako zvona ni munhu loye. Zwa koteka a ku hi pola lezvaku lezvi a ti zwisako zvona ni ku maha zvilo zva fana ni lezvi hinawu hi mahisako zvona. A ku zwela wusiwana zvi ta hi vhuna ku wona lezvaku hontlheni hi va ngango mun’we ku nga khataliseki a midhawuku ya hina. Loku hi veka kupima ka matshamela yo fana lawa hi nga nawo, lezvo zvi ta hi vhuna ku nga lamuli van’wani hi ndlela ya hava.

A ku zwela wusiwana zvi ta tlhela zvi hi vhuna a ku kombisa cichavo hi van’wani. Anne-Marie, wa le Senegal, a tiko legi a vo tala va gi chepetako, i hlawutela lezvi a kuzwela wusiwana zvi nga mu vhunisa zvona, i ngalo: “Laha ndzi nga pola lezvi a vanhu va nga xanisekisa zvona, ndzi no alakanya lezvaku ndzi wa ta ti zwisa kuyini loku minawu a ndzo xanisekisa lezvo. Hi kota ya lezvo, ndzi no sangula ku wona lezvaku a ndzi wa lisima ku hundza van’wani. Ci hava ndzi nga kari ndzi maha ci nga ndzi maha ndziva wa lisima.” Loku hi zama ku zwisisa a zvikarato lezvi a van’wani va kumanako nazvo, hi tava ni zwela wusiwana hi vona ahandle ka ku va lamula hi ndlela ya hava.

Loku u wona a lixaka la vanhu hi ndlela ya hava, zama ku wona lezvi mu fanako ka zvona. Hi cikombiso, alakanyela lezvi va ti zwisako zvona loku

• va kari vaga zvin’we hi ngango

• va chikela magumo ka siku na va mahile ntiro wo karata

• va mbeta cikhati ni vanghana

• va ingisela mimuzka va yi randzako

Hi kulandzela, ti alakanyele na u hi ka ciyimo cabye. Ti wutise lezvi:

• ‘Zvini ndzi nga wa ta maha loku a wo kari a ndzi chepeta?’

• ‘Ndzi wa ta ti zwisa kuyini loku a van’wani va ndzi lamula na va nga se ndzi tiva khwatsi?’

• ‘Loku ndzi wa hi wa lixaka lelo, ndzi wa ta lava ku van’wani va ndzi khomisa kuyini?’