ALAKANYELA LEZVI: U kari u fambafamba lomu muzewu yi teleko hi zvialakanyiso zva zvilo zva kale. A kutala ka zvona zvi wonhekele ni ku pandzekela. A zvokari zvi ni zvipandze zvi kiyelako. Hambulezvo, ku ni cin’we co hlamalisa, zvontlhe zvi nga ka cona zva woneka khwatsi. Zvonake u wutisa mukombeteli wa wena uku: “Xana leci cova ciswa ku hundza lezvi zvin’wani ke?” A hlamula aku: “Leci hi cona ca kale nguvhu ku hundza zvontlhe, niku a ci se tshuka ci vhuxisiwa.” U guma uku: “Ci wa no vekiwa ka wutshamu go hlayiseka?” A mukombeteli wa wena aku: “Ahihi, ci kumene ni mimoya ya hombe ni tivhula. Niku a vanhu vo tala va zamile ku ci wonhetela.” Kuzvilava hi ku hlamala u wa ta ti wutisa lezvi: “Makunu cini ci mahileko ku ci nga wonheki?”

Hi kufanana, a Bhibhiliya gi fana ni cialakanyiso leco co hlamalisa ca zvilo zva kale. I bhuku ga kale nguvhu, a ku hundza wontlhe. Niku lisine lezvaku ku na ni mabhuku man’wani ya kale. Kanilezvi a ku fana ni zvialakanyiso zva zvilo zva kale zvi wonhekeleko, a kutala ka mabhuku ya kale ma wonhekele hi kufamba ka cikhati. Hi cikombiso, lezvi ma zvi wulako hi siyensya, zva kanetiwa hi siyensya ya lisine ya nyamutlha. A zvikhati zvo tala a wusungukati ga wona ka zvilo zvi yelanako ni ku tira mababyi gi woneka na gi hi ni mhango nguvhu a ku hundza ku vhuna. A mabhuku yo tala ya kale a ma ha hi na zvipandze zvo enela; a zvipandze zvin’wani zvi lahlekile kutani ku wonheka.

Hambulezvo, a Bhibhiliya gi hambene ni mabhuku lawo. Gi sangulile ku tsaliwa kwalomo ka 3500 wa malembe ndzhako, hambulezvo a gi se wonhiwa. Hambu lezvi gi vhukelweko hi mazanazana ya malembe — gi hisiwa, ni ku beletelwa, ni ku wonelwa hasi — a zvileletelo zvontlhe zva gona zva ha enela. Wutshan’wini gaku gi woneka na gi hundzelwe laha ku humelelako mahungu maswa, a Bhibhiliya gi wula zvilo zvo tala zvo hlamalisa na zvi nga se maheka. — Wona kwadru “Ga hundzelwa kutani gi wula zvilo na zva hi kule ni ku tiveka?”

U nga ha ti wutisa lezvi: ‘Xana a tigondzo ta Bhibhiliya hakunene ta vhuna ka nguva leyi hi hanyako ka yona?’ Kasi u kuma hlamulo, ti wutise lezvi: ‘Hikuyini a vanhu va kumanako ni zvikarato inyamutlha? Hi cihi co chavisa nguvhu cikari ka zvona?’ Kuzvilava u nga ha alakanya a ku tiyimpi, kuchakiswa ka misava ni moya, wugevenga, kutani wukanganyisi. Zvalezvi wona tigondzo-tshinya ta Bhibhiliya. Laha u wonako a tigondzo leto, ti wutise lezvi: ‘Loku a vanhu va wo hanya hi tigondzo leti, xana a misava yi wa nga tava wutshamu ga gi nene?’

KU RANDZA KURULA

“Va katekile lava va hlotako kurula hakuva va ta vitaniwa vana va Nungungulu.” (Matewu 5:9, Tradução do Novo Mundo) ‘Loku zvi maheka, ni loku n’wina mu zvi kota, tshamani hi kurula ni vanhu vontlhe.’ — Va Le Roma 12:18.

WUXINJI NI KUTSETSELELA

“Va katekile lava va nga ni wuxinji, hakuva va ta mahelwa wuxinji.” (Matewu 5:7) ‘Honiselanani ni ku tsetselelana; loku munhu a hi ni cisolo ka mun’wani, kota lezvi Hosi [Jehovha *, NM] yi nga mu tsetselela, n’winawu mahani zvalezvo.’ — Va Le Kolosi 3:13.

KUZWANANA KA VANHU VA TIHLONGE TO HAMBANA

Nungungulu ‘i no maha tixaka tontlhe ta vanhu ti huma ka nyapandze mun’we, a kuva ti aka misaveni yontlhe.’ (Mitiro 17:26) ‘Nungungulu a nga na cihlawulela; kanilezvi ka tixaka tontlhe loyi a mu chavako, ni ku maha kululama, wa amukeleka ka yena.’ — Mitiro 10:34, 35.

KUVA NI CICHAVO HI MISAVA

‘Na Jehovha Nungungulu i no teka munhu a mu veka sin’wini ga Edheni, kasi ku gi rima ni ku gi gongola.’ (Genesisi 2:15) ‘Nungungulu i ta lovisa lava va wonhako misava.’ — Kuvhululelwa 11:18.

KU VENGA MAKANGWA NI WUBHAYI

‘Mu chava a timbilu ta makangwa; hakuva a wutomi ga munhu a nga gi kumi hi wunyingi ga zvilo lezvi a nga nazvo.’ (Luka 12:15) ‘Kanilezvi a wubhayi ni kungahlazveki kontlhe, ni makangwa, ngha zvi nga kumbukwi cikari ka n’wina, a zvi faneli vobasa.’ — Va Le Efesusi 5:3.

KUTSUMBEKA NI KU TIRA HI KUTIKARATA

“Na hi xuva kuva ni mahanyela ma nene matlhelweni wontlhe.” (Mahebheru 13:18) ‘Ngha loyi a nga hi khamba a nga ha yivi kambe; kanilezvi a ti karate a tira lezvi zvi sasekileko hi mandla yakwe.’ — Va Le Efesusi 4:28.

LISIMA LA KU VHUNA LAVA VA LAVAKO KU VHUNIWA

‘Lulekani lava va vhilinganya, mu tiyisa-hlana lava va timbilu ti rerekileko, mu vhuna lava va nga ni gome, mu hi ni lihlazva-mbilu ka vanhu vontlhe.’ (1 Va Le Tesalonika 5:14) ‘Ku hlayisa zvisiwana ni tinoni kuxanisekeni kabye.’ — Jakobe 1:27.

A Bhibhiliya a gi xaxameti a tigondzo ta zvilo hi faneleko ku maha ntsena kanilezvi gi tlhela gi hi byela lezvi hi faneleko ku zvi mahisa zvona. Loku a vanhu va wo hanya hi tigondzo leti, ku wa tava ni zvikarato zvitsongwani laha misaveni. Handle ko kanakana, a tigondzo ta Bhibhiliya ta lisima niku a ti tshuki ti hundzelwa! Kanilezvi ti nga ku vhunisa kuyini zvalezvi?

A wanuna wo tlhariha ku hundza vontlhe i wulile lezvi: “A wutlhari gi kombisile a kululama ka gona hi  mitiro ya gona.” (Matewu 11:19) A wu kholwi? A wutlhari gi woneka hi ndlela leyi gi tirisiwako hi yona. U nga ha ti wutisa lezvi: ‘Loku a Bhibhiliya hakunene gi vhuna, a gi faneli ku kombisa mihandzu ya kona wutomini ga mina? Ndzi nga gi tirisisa kuyini ka zvikarato ndzi kumanako nazvo zvezvi?’ Wona cikombiso.

Delphine, * i wa wona wutomi na gi talelwe hi zvo maha ni ku tsakisa. Kanilezvi hi kucopeta ka tihlo, i no welwa hi zvikarato zvo landzelana. I no felwa hi nhanyana wakwe a nga hi tangeni yo sangula ku ti tshotshota. A wukati gakwe gi hohloka. A tlhela a cona. I alakanya lezvi: “Ndzi wa nga ha ti tivi niku hi mina mani — ndzi wa nga hi na n’wana, ndzi wa nga hi na nuna, ne muti. Ndzi wa tizwa ndzi nga hi nchumu — ndzi wa nga hi na ntamu, ne ndzi wa nga ha ci tivi leci ndzi nga hanyela cona.”

Delphine i wa nga si wona a lisine la magezu lawa: ‘A masiku ya kuhanya ka hina ma ringana 70 wa malembe, ni lava va nga ni ntamu va nga chikela ka 80 wa malembe, kanilezvi a ntamu wa wona wa kubayiseka ni kukarateka, hakuva ma hundza hi cihatla, hina hi n’walala.’ — Lisimu 90:10.

Delphine i no kuma civhuno ca ku lwisana ni zvikarato zvakwe lomu ka Bhibhiliya. Gi mu vhunile hi ndlela yo hlamalisa. Kota lezvi a tindzima tinharu ti  landzelako ti to komba, a Bhibhiliya gi vhunile vo tala a cikhati va nga tirisa zvileletelo zva gona kasi ku yimisana ni zvikarato zvabye. Va wonile Bhibhiliya kota cialakanyiso ca zvilo zva kale leci ci tlhamuselweko kusanguleni ka ndzima. Gi hambene nguvhu ni mabhuku ya kale ya tsandza-vahlayi lawa ma hundzelwako. Xana hi lezvi a Bhibhiliya gi mahilweko hi ndlela yo hambana ni mabhuku lawo? Kutani hi lezvi gi nga ni maalakanyo ya Nungungulu na ku nga hi ya vanhu? — 1 Va Le Tesalonika 2:13.

Kuzvilava wenawu u zvi polile ku a wutomi gi komile niku gi tele hi zvikarato. Loku u kumana ni zvikarato zvo bindza, u ci lava kwihi a civhuno ni kuchavelelwa, ni wusungukati go tsumbeka?

A hi kambisiseni a tindlela tinharu ta tshinya leti a Bhibhiliya gi nga ku vhunako hi tona wutomini ga wena. A tindlela leto ti nga ku gondzisa lezvi u nga

1. potsisako zvona zvikarato lomu zvi kotekako.

2. lulamisisako zvona zvikarato loku zvi humelela.

3. timiselisako zvona a zviyimo zvi nga hiko na ndlela yo zvi hundzula.

A tindzima ti landzelako ti ta wulawula hi zvipandze lezvi zva zvinharu.